Bu m?qal?ni vikil??dirm?k lazımdır. Lutf?n, m?qal?ni umumvikipediya v? redakt? qaydalarına uy?un ??kild? t?rtib edin.

Antonen Arto
fr. Antonin Artaud
Do?um tarixi	4 sentyabr 1896 ( 1896-09-04 ) [1] [2] […]
Do?um yeri	Marsel , Bu?-du-Ron , Fransa [4] [4]
V?fat tarixi	4 mart 1948 ( 1948-03-04 ) [1] [3] […] (51 ya?ında)
V?fat yeri	Paris , Paris v? ya ?vri-sur-Sen [4]
V?fat s?b?bi	kolorektal x?rc?ng
D?fn yeri	Sen-Pyer q?biristanlı?ı [d]
F?aliyy?ti	dramaturq , aktyor , ?air , film t?nqidcisi [d] , yazıcı , esseist , ssenarist , r?ssam , teatr aktyoru , kino aktyoru , nasir , kinorejissor , rejissor
Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Antonen Arto ( 4 sentyabr 1896 ^{[1] [2] […]} , Marsel , Bu?-du-Ron , Fransa ^{[4] [4]} ? 4 mart 1948 ^{[1] [3] […]} , Paris v? ya ?vri-sur-Sen ^[4] ) ? "Q?ddarlıq" v? ya "kryuotik teatr" konsepsiyasının mu?llifi teatr dilinin novatoru hesab olunur. Fransız yazıcısı, ?air, dramaturq, kinossenarist, rejissor v? teatr n?z?riyy?cisi A. Artonun tanınmı? "Teatr v? onun ox?arı" (1938) adlı ?s?rind? "Q?ddarlıq teatr"ının iki manifestini elan olunur. Burada o, magiya v? dini ayinl?r? qayıdı? hesab"Q?ddarlıq" v? ya "kryuotik teatr" konsepsiyasının mu?llifi Antonen Arto (1896?1948) teatr dilinin novatoru

hesab olunur. Fransız yazıcısı, ?air, dramaturq, kinossenarist, rejissor v? teatr n?z?riyy?cisi A. Artonun tanınmı? "Teatr v? onun ox?arı" (1938) adlı ?s?rind? "Q?ddarlıq teatr"ının iki manifestini elan olunur. ^[5]

Marsel ??h?rind? do?ulmu?du. Dord ya?ı olanda minenqit? tutuldu ki, bunun n?tic?sind? butun omru boyu psixoloji x?st?likd?n ?ziyy?t c?kdi. ?lk ?d?bi yazılarını, ?erl?rini erk?n g?ncliyind? yazan Arto 1914-cu ild? boyuk bir depressiya kecirdi v? yazdıqlarının hamısını yandırdı. ?eirl?rind? Edqar Ponun, Andre Bretonun t?sirl?ri hiss olunurdu. Onun i?l?ri u?ursuzluqla n?tic?l?nirdi.

Arto ozu d? cox ziddiyy?tli adam idi. Bu gun yazdı?ını sabah alt-ust edirdi. Onun u?ursuz b?db?xt kimi t?qdim edilm?sind? ?trafının da rolu boyuk idi. Soyur, muxt?lif k?skin fikirl?r s?sl?ndirirdi. M?s?l?n deyirdi ki, yazıcılıq donuzluq kimi bir ?eydir, oz zir-zibilind? e??l?nm?kdir.

Bu fikirl?rin arasında ?s?b bohranı kecir?n adamın sayıqlamaları cox idi. Arto kinoaktyor kimi d? f?aliyy?t gost?rmi?di. Frits Lanq, Abel Hans, Hersoq Vilhelm Pabst kimi kinorejissorların filml?rin? c?kilmi?di, amma Arto ?n cox teatr n?z?riyy?cisi kimi yadda qaldı. "Q?ddar teatr" n?z?riyy?si dovrunun bir cox s?n?t adamına boyuk t?sir gost?rdi. Baxmayaraq ki, praktik olaraq bu teatr ozunu do?rultmadı.

Antonen Artonun "Q?ddar teatr"ı reallıq uz?rind? qurulan q?ddar h?yat teatrı idi. Onun repertuarını Artonun, P. Klodelin, Strindberqin pyesl?ri t??kil edirdi. Bu tama?alar x?st? t?x?yyulun m?hsulu kimi gorunurdu, sanki, Artonun tama?aları yuxugorm? teatrından idi, lakin onun bu eksperimentl?ri u?urlu olmadı. Tama?acılar acıq v? qalmaqallı ??kild? oz narazılı?ını bildirdil?r. 4 illik f?aliyy?ti dovrund? Artonun teatrında c?mi 4 tama?a oynanılmı?dı. 20-ci ill?rin sonlarında Arto m?qal?l?r yazma?a ba?layır v? 1938-ci ild? bu m?qal?l?rd?n ibar?t "Teatr v? onun ox?arı" kitabını n??r etdirir. Bu m?qal?l?r, umumiyy?tl?, Artonun fikir v? mulahiz?l?ri sanki XX ?sr m?d?niyy?tin? giri?dir (m?s?l?n: onun fikrinc?, inc?s?n?t insanları ayırır, m?d?niyy?t is? birl??dirir). Bu m?qal?l?rd? ("S?hn? mizanı v? metafizika", "Teatr v? taun", "?lkimya teatrı" v? s) Arto oz "q?ddar teatr" n?z?riyy?sini i?l?yir. O, muasir teatrı t?nqid edir v? ?sl teatrın ?sasını irrasionallıqda v? mistiklikd? gorurdu. Onun reallıqla ?laq?l?rini itirmi? h?r hansı m?d?niyy?ti gorm?y? gozu yox idi. Arto d?f?l?rl? teatrı "h?yata toxunma?a" ca?ırırdı. Arto ucun tama?a q?ddarlıq v? zorakılıqla dolu olan ritualdır. Onun teatr sisteminin pafosu teatrı inkar etm?kdir. H?rc?nd, Artonu m??hurla?dıran onun yaratdı?ı h?r hansı teatr forması yox, umumiyy?tl? teatr baxı?ları idi.

Antonen Arto yaradıcılı?ında yalnız bir umumi m?s?l? durur: t?sadufi subyektiv formalarını da?ıtmaqla insan varlı?ının ?sl m?nasını acmaq. Onun yaradıcılı?ında teatr m?rk?zd?dir. Tarix?n teatr s?n?ti iki ayrı-ayrı s?viyy?l?rd? inki?af edib: tama?acının ?n?n?vi maraqlarına cavab ver?n v?rdi? olunan teatr tama?aları v? insan varlı?ının m?nasını acmaq kimi m?s?l?ni qar?ısına qoymu? teatr. Birinci mahiyy?tc? olu teatrdır. Arto bu teatrı t?nqid ed?rk?n onun snob ?dalı saxta davranı?larına dozumsuz idi. Arto teatrı insan varlı?ının h?qiq?tl?rini acmaq ucun ?n uy?un m?kan, m?qam hesab edirdi: "Rejissura daha do?rusu, aktyorun s?hn?d?ki h?r?k?tl?ri gizli bir dilin gorun?n i?ar?l?rind?n ba?qa bir ?ey olmayacaq. Butun teatral jestl?r ozund? x?yalların gizli ca?ırı?ını v? h?yatın butun fatallı?ın c?ml??dir?c?k. Mu?yy?n m?qamda bizim s?hn?d? onc?gorm? il? ba?lı pey??mb?rlik c?hdl?ri gorun?c?k. Aydındı ki, bizim c?hdimiz h?m d? t?hluk?lidi, amma guman edirik ki, t?bi?td? el? bir bo?luq yoxdur ki, onu insan ruhu doldura bilm?sin".

Arto tama?acıya emosional h?y?can ya?atma?ı yox, emosional ?ok kecirm?yi arzulayır. Onun fikrinc?, m?hz bu halda, tama?acı ruh?n t?mizl?n? bil?r. O, Aristotelin "katarsis"ini realla?dırmaq ist?yirdi.

Artonun teatrı inkar pafosunda teatr formalarını r?dd ed?n konseptual yana?ma idi. XX ?sr s?n?tkarların m?d?niyy?tin h?r hansı bir sah?sind? formanı da?ıtma?a olan meyli il? ba?layır. Marsel Prustun romanları roman formasını da?ıtma?a yon?lmi?di, Moris Meterlinq antidramanı yaradırdı, Fridrix Nits?e "h?yatın f?ls?f?sin"nd? f?ls?f?ni antif?ls?f?y? cevirirdi. Antonen Arto bu sırada dayanan v? hec cur anla?ılmayan, ziddiyy?tl?r icind? h?qiq?t axtaran ilk teatr "s?rk?rd?"si idi ki, olumund?n xeyli sonra boyuk maraq oyatdı. O, mistika il? maraqlanırdı. Misirlil?rin "Olu kitab"ını oxumaq ist?yirdi. Artonun avtoportreti 1947

Antonen Arto yazırdı: "M?n h?dd?n artıq ?zab c?kir?m, ona gor? d? danı?ma?a haqqım var".

1920?39-cu ill?rd? Fransanın ?n m??hur teatr adamı o idi-q?zetl?r, s?n?t jurnalları onun ??kill?rini d?rc edir, ondan yazırdılar. "Usyankar intellektual, "kecmi? surealist" 1936-cı ild? Meksikaya yollandı v? bir mudd?t orda yerli hindu q?bil?sind? ya?adı, onların m?rasiml?rind? i?tirak etdi. Daha sonra o ?rlandiyaya s?f?r etdi-druidl?rin bilgil?ri ona cox maraqlı idi. Fasil?l?rl? psixatrik x?st?xanalarda mualic? alan Arto omrunun son ill?rind? h?tta radioverili?d? i?tirak edirdi v? yen? d? ?eirl?r yazırdı.

Son aylarda is? o, yuks?k dozalı narkotikl?r q?bul etm?y? ba?lamı?dı. Arto 1948-ci il martın 4-d? v?fat etdi. Bu adam XX ?sr m?d?niyy?tin? boyuk t?sir gost?rmi? v? m?d?niyy?t, teatr bar?d? du?unc?l?rd? cevrili? etmi?di. ?ll?r sonra m??hur rejissor, Artonun ideyalarından t?sirl?n?n teatr refarmatoru Yeji Qrotovski yazacaqdı: "Biz Arto epoxasına daxil olmu?uq"