Ail? sozu ? aralarında qohumluq munasib?ti olan insanlar ucun i?l?dilir.

Ail?m [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Ail? sosiologiya baxımından evl?nm?k ya da qohumluq x?tti il? g?l?n bir h?yat birliyidir. Ail? sozu Q?rbd? ?sas?n ana - ata v? u?aqlar anlayı?ını verir. ??rq xalqlarında ail? daha cox eyni evd? ya?ayan, ya da eyni n?sild?n g?l?n insanların c?min? deyilir.

Biologiyada ail? sozu bir-birl?rin? qohumluq d?r?c?si baxımından bir qrupda birl???n heyvanat ya da n?batat ucun i?l?dilir.

Sozun m?n??yi [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Ail? sozunun ?sli ?r?bc?d?n g?l?n ????? (ail?) sozund?ndir. Bu soz ?r?bc?d? dayanmaq m?nasında olan ??? (avl) kokund?ndir. Bir-birl?rin? dayanan, etimad ed?n insanlar ucun i?l?dilir.

Ail? sozu mu?t?r?k xususiyy?tl?ri olan elmi , texniki v? sosial qruplar ucun d? i?l?dilir. Misal ucun, bir istehsalcının bir m?hsul x?ttind?ki m?hsullara o istehsalcının m?hsul ail?si d? deyil? bil?r.

Ail? v? ail?nin funksiyaları [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Gec -tez o?lanlar evl?nm?li, qızlar ?r? getm?lidirl?r. Bu cox muhum h?yati z?rur?tdir. Ona gor?d? onlar ozl?rini ail? h?yatına hazırlamalıdırlar. ^[1]

Ail?nin formaları [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Ail? - ?r v? xanımından, onların ovladlarından ibar?t olan ictimai-iqtisadi huceyr?dir . Sinfi c?miyy?td? onun ?n geni? yayılan forması monoqamiyadır. Nikahın formaları nikah cutunun birl??m?sinin xarakteri m?nasını verir.

Qızların qacırılması ? bu qızların v? onların valideynl?rinin razılı?ı v? ya qeyri razılı?ı zamanı qacırma yolu il? ba?lanan nikah formasıdır.

Od?ncli nikah ? (kalım) ? Adaxlının g?linin ?v?zind? qızın ail?sin? od?nc verm?sidir. ??l?yib od?m? ?sasındakı nikah da buna aiddir.

G?zm? nikah ? nikahın el? bir formasıdır ki, bu zaman ?r v? xanımı ayrı-ayrı n?sill?rd? ya?ayır v? yaxud ?r xanımının evind? deyil, ki?il?r ucun n?z?rd? tutulmu? xususi evl?rd? ya?amasıdır.

Heterizm ? (yunanca “ketayra”-m??uq?) d? qrup nikahının qalı?ıdır. Nikah yolu il? bir ki?iy? ba?lı olan qadın ba?qa bir ki?i il? cinsi ?laq?y? gir?rs? bu heterizmdir. Ba?qa sozl?, qadın onunla nikah ?laq?sin? gir? bil?c?k butun ki?il?r? m?nsub idi.

Qonaqp?rv?r heterizm ? qrup nikahının bir formasıdır. Bu vaxt ?rl? eyni bir sinf?, n?sl?, ya? sinfin? daxil olan qonaq onun arvadı il? ya?amaq huququna malik olurdu. Sinifsiz c?miyy?tin butun dovrl?rind? ?n geni? yayılan qrup nikahı forması idi. Bu vaxt bir qrup ki?il?r v? qadınlar muv?qq?ti v? ya daimi olaraq bir-birinin ?rl?ri v? xanımı hesab olunurdular. Lakin ciddi bir t?rzd? ekzoqamiyaya riay?t olunurdu. Qrup nikahının qalıqlarına sinfi c?miyy?tl?rd? d?, h?tta Asiya , Afrika v? Okeaniyanın muasir xalqlarının b?zil?rind? bu gun? q?d?r t?saduf olunmaqdadır.

Q?dim Romadakı saturnaliya qrup nikahının tipik qalı?ı sayılır. Saturunun ??r?fin? keciril?n m?hsul bayramı gunl?rind? muxt?lif n?sill?rd?n olan ki?i v? qadınlar arasında muv?qq?ti olaraq cinsi ?laq?l?r? yol verilirdi. Asiyadakı muasir myao-yao xalqları da ay r?qsl?ri zamanı xususi cinsi munasib?tl?rd? olurlar ki, bunlar da tamamil? saturnaliyaya b?nz?yir.

Ail?nin v?zif?l?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Ail?nin biologiya v? sosiologiya elml?ri bar?sind? cox muhum v?zif?l?ri vardır: "?nsan" novunun ozunu yenid?n hasil etm?si ucun ail? mu?ssis?sin? ehtiyacının olması ixtilaflıdır. Ancaq bir ail?nin t???kkul olması ucun biologiya baxımından qadının m?hsuldarlı?ı v? ki?inin doll?nm? gucunun olması lazımdır. Evli bir qadın - ki?i cutunun u?aqları olmayanda ?cn?bi bir u?a?ını ovladlı?a goturm?si bunun istisnasıdır. Ail?nin xususiyy?tl?ri nec? n?sill?rin bir yerd? ya?adı?ına gor? d? f?rql?nir. Ona gor? cox n?silli ev h?yatı ya cox n?silli ail?d?n soz gedir. Ozunu yenid?n hasil etm?k, n?sill?rin h?yat ver?r?k saxlanması v?zif?si ucundur. Bu bar?d? ail?nin ba?ları bir c?miyy?tinin saxlanması v? coxalması ucun cox muhumdur.

Muasir c?miyy?tl?rd? ail?nin siyasi, dini , iqtisadi v? t?liml? ?laq?li v?zif?l?r qism?n ba?qa ictimai mu?ssis?l?r? (m.u. dovl?t hakimiyy?tl?ri, sı?orta mu?ssis?l?ri, t?hsil mu?ssis?l?ri, idman c?miyy?tl?ri kimi) aparılar v? ail?nin gund?liyind? ?h?miyy?tini itir?r.

Terminologiya [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

?nsanlarda gorul?n muxt?lif ail? ??kill?ri vardır. Bunlardan atanın sozunun kecdiyi ail?l?r? p?d?r?ah ail?, ananın sozunun kecdiyi ail?l?r? d? mad?r?ah ail? deyilir.

Bir cox c?miyy?td? ail?nin t?m?li evlilikdir. Dem?k olar ki, butun olk?l?rd? ail?nin qurulması v? ail? birliyinin pozulması qanunla mu?yy?n edilmi?dir. Bu gun bir cox olk?d? evlilikl?r bir ki?i il? bir qadın arasında olur. Bu olk?l?rd? bir insanın ikinci qar?ı cinsl? evl?nm?yi qanunla qada?an olunmu?dur. Evlilik bir ki?i v? bir qadın il? qurula bil?c?yi kimi, bu gun homoseksual evlilikl?rin qanuni oldu?u olk?l?rd? iki qadın ya da iki ki?i arasında da qurula bil?r. Bu cur evlilikl?r? monoqamiya deyilir. B?zi olk?l?rd? is? bir ki?i bird?n cox qadınla, bir qadın bird?n cox ki?i il? evl?n? bil?r. Bu cur evlilikl?r? poliqamiya deyilir. ^[2]

Bir ki?inin bird?n cok qadınla evliliyin? poliginiya adı verilir. Bu cur evlilikd? eyni evin icind? h?r qadının oz u?aqları il? birlikd? ya?adı?ı ayrı ayrı vahidl?r yaranır. Bu ad?t? b?zi Asiya v? Afrika olk?l?rind? , xususil? d? z?nginl?r arasında geni? olaraq rast g?linir. B?zi hallarda is? m?s?l?n Hindistandakı Todalar v? Nayarlar arasında qadınların bird?n cox ki?i il? evl?nm? halları vardır. Buna da poliandriya deyilir.

Q?dim turk c?miyy?tl?rind? ail? boyuk ?h?miyy?t da?ıyırdı. T?k xanımla evlilik t?m?lin? soyk?n?n ail?l?rd? qadın il? ki?i arasında b?rab?rlik var idi.

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

H?mcinin bax [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

• Ail? munaqi??l?ri
• Ail? v? qohumluq sisteml?ri

Xarici kecidl?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]