?nflyasiya ^{[1] [2]} ( ing. Inflation , lat. inflatio ? ?i?m? ^[3] dem?kdir) olk? h?yatının butun sah?l?ril? sıx sur?td? ba?lıdır. Siyasi prosesl?r, iqtisadi d?yi?iklikl?r, beyn?lxalq munasib?tl?r v?. s inflyasiya s?viyy?sin? operativ formada t?sir gost?rm?k qabliyy?tin? malikdir. ?nflyasiya yeni dovr tarixinin m?hsulu deyil. Tarix boyu c?miyy?tin qabaqcıl problemi kimi movcud olmu?dur. Bu proses metal pulun ka?ız pulla ?v?z olunmasından sonra ortaya cıxıb. Ka?ız pulların capından sonra pul ?mt?? kutl?sin? n?z?r?n, d?y?rd?n du?m?y? ba?layırdı. G?l?c?kd? inflyasiya adlandırılan bu proses-pulun alıcılıq qabiliyy?tinin azalması muasir dovrun ?n boyuk probleml?rind?n biri kimi ortaya cıxma?a ba?ladı.

Qiym?tl?rin h?r cur artması inflyasiya dem?k deyil. Qiym?tl?r m?hsulun keyfiyy?tinin yax?ıla?dırılmasından, istehsal x?rcl?rinin artmasından, bayramqaba?ı qiym?tl?rin qalxımından ola bil?r. ?nflyasiya m?cmu t?l?bl? m?cmu t?klif arasında balansın pozulması n?tic?sind? olk?nin butun bazarlarında qiym?tl?rin umumi artımına s?b?b olur.

?nflyasiya anlayı?ına, inflyasiya prosesin? muxt?lif istiqam?tl?rd? yana?maq olar:

• Ayrı-ayrı iqtisadi modell?rin xususiyy?tl?ri, obyektiv v? subyektiv amill?r, ?mt?? pul sisteminin deformasiya olunması, istehsalla istehlak arasında ziddiyy?tl?r, sosial qrupların, c?miyy?tin, dovl?tin bu proses? yana?ması.
• ?nflyasiya v? milli g?lirin yenid?n bolu?durulm?si.
• ?nflyasiya makroiqtisadi , umumi iqtisadi problem, proses kimi.

?vv?lki dovrl?rd? inflyasiya ad?t?n fovq?lad? v?ziyy?tl?rd? meydana g?lirdi. M?s?l?n muharib? dovrund? dovl?t ozunun h?rbi x?rcl?rini od?m?k ucun t?davul? kulli miqdarda ka?ız pul buraxırdı. Son 30?40 il ?rzind? is? bir cox olk?l?rd? inflyasiya daimi xarakter da?ıyır v? t?krar istehsal prosesinin bir amilin? cevrilmi?dir.

Umumiyy?tl? inflyasiyanın a?a?ıdakı novl?ri var:

• Qiym?tl?rin artım sur?tin? gor?
• Qiym?tl?rin tarazlıq s?viyy?sin? gor?
• Xarakterin? gor?

Qiym?tl?rin artım sur?tind?n asılı olaraq inflyasiyanın uc novu var:

1. Mulayim (surun?n) inflyasiya
2. Sur?tli (dordnala capan) inflyasiya
3. ?frat (hiper) inflyasiya

?l ?rzind? qiym?tl?r 10% d?n cox artmırsa, bu cur inflyasiyaya mulayim v? ya surun?n inflyasiya adlandırılır. B?zi iqtisadi c?r?yanlarda (M?s: Keynscilik ) bel? inflyasiyanı iqtisadi inki?af ucun faydalı hesab edirl?r. Bu halda pulun izafi d?y?ri saxlanılır. ?nki?af etmi? olk?l?rin ?ks?riyy?ti ucun bu nov inflyasiya xasdır. Mulayim inflyasiya mu?yy?n d?r?c?d? iqtisadiyyatı h?r?k?t? g?tirir, onu stimulla?dırır. Cunki, ?hali qiym?tl?rin artımını gozl?dikd? onlar daha cox m?hsul v? xidm?tl?rd?n istifad? etm?y? calı?ır, n?tic?d? istehsalcılar t?klifi artırır, n?tic?d? bazarda bolluq yaranır. Bu sahibkarlıq f?aliyy?tini stimulla?dırır.

?l ?rzind? qiym?tl?r 10% d?n 20%-? q?d?r artarsa olk?d? sur?tli inflyasiya yaranacaqdır. Bel? infilyasiya iqtisadiyyatda ciddi g?rginlik yaradır. ?n azından olk?nin maliyy? kredit sah?sin? ciddi t?sir gost?rir. Olk?y? investisiya qoyulu?u azalır. Sur?tli inflyasiyada ka?ız pul qiym?td?n du?ur, istehlak ?eyl?rinin xidm?tl?rin d?y?ri ?halinin pul g?lirl?rini qabaqlayır.

?l ?rzind? qiym?tl?r 100% d?n artıq artarsa olk?d? ?frat (hiper) infilyasiya meydana cıxır. Bu inflyasiya zamanı qiym?tl?r faizl? yox d?f?l?rl? artır. Pulun alıcılıq qabiliyy?ti dem?k olar ki yox olur. ?hali ticar?t ?m?liyyatlarını barter usulu il? h?yata kecirir. ?stehsal t??kil oluna bilmir, k?skin a?a?ı du?ur, t?klif azalır.

Hiperinfilyasiya zamanı bank sistemi da?ılır, bazar mexanizmini, sahibkarlı?ı "iflic" edir. Hiper inflyasiya gozl?nildiyi zamanı biznesd? t?la? yaranır.

Qiym?tl?rin tarazlıq s?viy?sin? gor? inflyasiyanın iki novu var: tarazla?dırılmı? v? tarazla?dırılmamı?.

• Tarazla?dırılmı? inflyasiya zamanı muxt?lif ?mt?? qruplarının qiym?tl?ri bir-birin? nisb?t?n sabit qalır.Tarazla?dırılmı? infilyasiya sahibkarlıq f?aliyy?ti ucun bir o q?d?r qorxulu deyil.Bu zaman yalnız vaxta?ırı olaraq ?mt??l?rin qiym?tini qaldırmaq lazım g?lir.
• Tarazla?dırılmamı? inflyasiya ??ratind? is? muxt?lif ?mt??l?rin qiym?ti bir-birin? nisb?t?n v? h?m d? muxt?lif proporsiyalarda daim d?yi?ir.Tarazla?dırılmı? inflyasiya is? sahibkarlıq f?aliyy?ti ucun ?sl b?ladır. Bel? ??raitd? kapital qoyulu?u ucun s?rf?li sferanı tapmaq, bu m?qs?dl? g?lirlilik baxımından ?n ?lveri?li variantları mu?yy?n etm?k mumkun deyildir.

Monetarist iqtisadcılar xarakterin? gor? inflyasiyanı 2 yer? bolmu?l?r; gozl?nil?n v? q?fil.

Gozl?nil?n inflyasiya mu?yy?n dovr ucun ?vv?lc?d?n proqnozla?dırılır mu?yy?n olunur. Bel? inflyasiya zamanı banklar kreditl?rin faizini artırır, istehsalcılar oz ?mt?? v? xidm?tl?rinin qiym?tini qaldırır. Bir sozl? gozl?nil?n inflyasiyanın iqtisadiyata ciddi z?r?ri gozl?nilmir. Q?fil inflyasiya ani anda ba? verir. Bird?n-bir? qiym?tl?rd? sıcrayı? ba? verir. H?tta 10%-lik inflyasiyada bel? iqtisadi v?ziyy?ti ?h?miyy?tli d?r?c?d? pisl??dirir. Pul sistemin? v? vergi sistemin? m?nfi t?sir gost?rir.

R?qab?tli bazar ??raitinin hokm surduyu olk?l?rd? acıq inflyasiya gedir. Bu ??raitd? qiym?tl?r qeyri b?rab?r sur?td? yuks?lir, iqtisadiyyatda tarazlıq pozulur, bel? olmasına baxmayaraq bazar mexanizminin f?aliyy?t prinsipi pozulmur.Bel? ki, t?l?b v? t?klif arasında ist?r ist?m?z tarazlı?ın yaranması bazar muhitini normalla?dırır. ?mt?? v? xidm?tl?rin qiym?tinin yuks?lm?si iqtisadiyyata ?lav? s?rmay? qoyulu?una g?tirib cıxarır. Bu is? istehsalın artmasına v? t?klifin artmasına qiym?tl?rin normal hala du?m?sin? g?tirib cıxarır. Acıq inflyasiya bazar iqtisadiyyatı olk?l?ri ucun xarakterikdir.

?nflyasiyanın olculm?si, miqdarca qiym?tl?ndrilm?si vacibdir. ?nflyasiyanın olculm?si v? ortaya cıxarılan r?q?m iqtisadiyyatın umumi m?nz?r?sini ?ks etdirir. ?nfilyasiyanın movcudlu?unu v? s?viyy?sini UDM?un defliyatoru, istehlakcı v? istehsalcı qiym?tl?ri indexi v? d. usullarlarla olcurl?r.

?nflyasiyanın s?b?bil?ri cox m?h?llidir. ?nflyasiyanın ?m?l? g?lm? s?b?bl?ri h?m daxili, h?m d? xarici ola bil?r. Xarici s?b?bl?r? ?sas?n xarici ticar?td?n m?daxilin azalması, xarici ticar?t v? od?ni? balansının m?nfi saldosu aid edilir. Daxili s?b?bl?r? olk?, hokum?t daxilind? inflyasiyaya s?b?b olan prosesl?ri aid etm?k olar.

Do?rudan da inflyasiyanı yaradan s?b?bl?ri mu?yy?n etm?k ?n vacib m?s?l?dir. ?nflyasiyanı yaradan s?b?l?r? aiddir konkretl??dir?k.:

• ?qtisadiyyatın h?rbil??dirilm?si.
• Azad r?qab?tin inhisarla ?v?z olunması.
• G?lirl?rin yenid?n bolgusu.
• Pul krediti v? vergi sah?sind? duzgun olmayan siyas?tin aparılması da inflyasiyaya s?b?b olur.
• Budc? k?srinin movcudlu?u.
• Pul t?davulu qanununa ?m?l olunmaması.
• S?rmay? qoyulu?unun h?cmi.
• ?m?k haqqının ?m?k m?hsuldarlı?ına nisb?t?n ustun artması.
• Xarici iqtisadi amill?r.

X?rcl?rin inflyasiyası istehsalat x?rcl?rinin artması n?tic?sind? qiym?tl?rin artması dem?kdir. X?rcl?rin qalxmasının muxt?lif s?b?bl?ri var. Olk? daxili qiym?tl?rin (butun nov qiym?tl?rin) dunya qiym?tl?ri s?vviy?sin? catdırılması, ?m?k haqlarının qaldırılması, monopolist firmalar t?r?find?n qiym?tl?rin a?a?ı salınması v? s-dir.

T?l?b inflyasiyası Keynsci analizin m?hsuludur. Bel? ki, tam m???ulluq ??raitind? olan iqtisadiyyatda m?cmu t?l?bd?ki artım bir cox ?mt?? bazarında ?mt??l?r? olan t?l?bin artmasına s?b?b olacaq v? qiym?tl?r qalxacaq.Y?ni, t?l?b infilyasiyası o zaman meydana g?lir ki, pul g?lirl?ri m?hsul v? xidm?tl?rd?n artıq olsun.

H?r olk?nin ozund? inflyasiya vaxtı milli xususiyy?tl?ri movcud olur. Bunu ok?l?rin milli infilyasiyası adlandırmaq olar. M?s?l?n AB?-d? (xususil? kec?n ?srin 60?70 ci ill?rind?) infilyasiya pul, pul dovriyy?si amili il? ??rtl?nmi?dir. AB? da ?rzaq, elektrik enerjisi, m?nzil, n?qliyyat, tibbi xidm?tl?r, enerji resursları, xammal materialları v? s nin qiym?tl?ri qalxdı?ına gor? bu h?m ?halinin sosial v?ziyy?tin?, h?m d? orta v? xırda sahibkarlı?ın inki?afına m?nfi t?sir etmi?dir. Amerika iqtisadcısı Q Minz gost?rirdi ki, h?l? 50?60-cı ill?rd? AB?-d? qiym?t artımının ¾ hiss?si iri inhisarların qiym?tl?ri suni ??kild? qaldırması il? ?laq?dar olmu?dur.

Muasir inflyasiyanın f?rql?ndirici xususiyy?tl?ri var: ?g?r ?vv?ll?r lokal xarakter da?ıyırdısa indi o butun sah?l?r? daxildir. ?g?r ?vv?ll?r uzunmudd?tli v? qısa mudd?tli, ya da periodik idis?, indi xroniki hal almı? v? istehsalda daimi faktordur. ?nfilyasiyanın neqativ sosial, iqtisadi n?tic?l?ri vardır.Bu ozunu a?a?ıdakı istiqam?tl?rd? gost?rir.

• 1.Qiym?t ?m?l? g?lm?sinin bazar mexanizml?rinin, t?l?b strukturunun, iqtisadi subyektl?r arasında ?laq?l?rin deformasiyaya u?raması
• 2.Pul g?lirl?rinin azalması, qiym?td?n du?m?si
• 3.Pul kredit sisteminin pozulması, kredit verm?y? kreditorun mara?ının azalması
• 4.?nvestisiyaya m?nfi t?sir gost?rm?si (kapitalın istehsaldan ticar?t? meyl etm?si,uzun mudd?tli s?rmay? qoyulu?unda riskl?rin coxalması)
• 5.Dovl?t mailiyy?sin? t?siri (Budc? k?srinin pul kutl?si artırılmaqla qapanması,x?rcl?rin qiym?td?n du?m?si)
• 6.Xarici iqtisadi ?laq?l?r? (t?diyy? balansına, milli valyutanın qiym?td?n du?m?sin?,xarici borcların od?nilm?sin?
• 7.Az t?minatlı ?haliy? m?nfi t?siri

Antiinflyasiya siyas?tin? n?z?r salsaq gor?rik ki, buna ?sas uc yana?ma var.

Birinciy? aktiv budc? siyas?ti (muasir keynscil?r) ? dovl?t g?lirl?ri v? vergid?n istifad? ed?r?k alıcılıq qabiliyy?tli t?l?b? t?sir etm?k: dovl?t oz x?rcini azaldır v? vergini artırır. Lakin eyni vaxtda investisiyanın v? istehsalın a?a?ı du?m?si ba? ver? bil?r v? bu da qar?ıya qoyulan m?qs?din ?ksin? g?tirib cıxara bil?r. Budc? siyas?ti h?mcinin t?l?b a?a?ı olduqda onun geni?l?ndirilm?si ucun d? h?yata kecirilir. T?l?bin kifay?t q?d?r olmadı?ı halda dovl?t kapital qoyulu?u proqramları v? dig?r x?rcl?r (h?tta budc? k?sri vaxtı), vergil?rin azaldılması h?yata kecirilir. Du?unulur ki, bu yolla istehlak mallarına v? xidm?tl?r? t?l?bat artır. Lakin t?l?bin budc? yolu il? stimulla?dırılması 60?70-ci ill?rd? gost?rdi ki, o, infilyasiyanı gucl?ndir? bil?r. Ozud? ki, boyuk budc? k?sri dovl?tin x?rc v? vergil?rinin bacarıqla istifad?sini m?hdudla?dırır.

?qtisadi n?z?riyy?d? ikinci yana?ma monetarizm t?r?fdarlarıdır. Onlar ilk onc? on plana pul-kredit siyas?tini c?kirl?r v? iqtisadi hadis?y? dolayısı v? elastiklikl? t?sir edirl?r. Bu cur t?nziml?nm? m?rk?zi bank t?r?find?n h?yata kecirilir. Bu yana?manın t?r?fdarlırı du?unurl?r ki, dovl?t alıcılıq qabiliyy?tli t?l?batı m?hdudla?dırmaq ucun defilyasiya t?dbirl?ri h?yata kecirm?li, cunki iqtisadi artımın stimulla?dırılması suni yolla m???ullu?un h?qiqi s?viyy?sinin a?a?ı salınması inflyasiya uz?rind? n?zar?tin itirilm?sin? g?tirib cıxardır.

Ucuncu yana?ma ? bir cox olk?l?rin r?hb?rliyi 60-cı ill?rd?n ba?layaraq n?zar?td?n cıxmı? inflyasiyanın qar?ısını alma?a c?hd gost?r?r?k bel? adlanan qiym?t v? g?lirl?r, ?sas m?qs?d ?m?k haqqının m?hdudla?dırılması siyas?tidir. Bel? ki, bu siyas?t bazar strateqiyalı yox, inzibati mubariz? yolu oldu?undan o h?mi?? qar?ıya qoyulan m?qs?d? catmır. ?nflyasiya il? mubariz? metodları birba?a v? dolayısı ola bil?r.

Dolayısı metodlar:

• 1.umumi pul kutl?sinin m?rk?zi bank t?r?find?n t?nziml?nm?si;
• 2.komersiya banklarının ssuda v? hesabatlarının m?rk?zi bank t?r?find?n t?nziml?nm?si;
• 3.Komersiya banklarının ?sas ehtiyatları m?rk?zi bankın acıq qiym?tli ka?ızlar bazarında h?r?k?ti.

Birba?a metodlar:

• 1.dovl?t t?r?find?n birba?a kreditl?rin v? pul kutl?sinin t?nziml?nm?si;
• 2.dovl?t qiym?t t?nziml?nm?si;
• 3.?m?k haqqının dovl?t t?r?find?n t?nziml?nm?si;
• 4.dovl?t t?r?find?n daxili ticar?t, idxal v? ixrac kapitalının v? valyuta kursunun t?nziml?nm?si.

?nflyasiyanın sur?tini salmaq dem?li t?s?rrufatda pul v? mal kutl?si arasında f?rqi azaltmaq dem?kdir. Bunun ucun iqtisadiyyatı tarazla?dıran butun metodlar uy?un g?lir. ?sas t?dbirl?r? a?a?ıdakılar daxildir:

• 1.Olk?d? ?rzaq bollu?u yaratmaq.
• 2.Xalq t?s?rrufatı sah?l?rinin pozulmu? investisiya sah?l?rinin b?rpası
• 3. Mu?ssis?l?rarası alqı-satqı munasib?tl?rini nizama salmaq.
• 4.Krizis vaxtı m?rk?zl??dirilmi? bank sistemi t??kil etm?k lazımdır.

?stehlak bazarını stabill??dirm?k m?qs?d?uy?undur. Kicik biznesin istehsal v? xidm?t sferalarında inki?afını stimulla?dıran sistem yaratmaq, istehsal sah?l?rinin v? d?zgahların icar?sin? (ardınca almaq imkanı olmaqda) dovl?t krediti v? lizinq kreditinin verilm?si. Kicik mu?ssis?l?rin ilk 3?5 il f?aliyy?tinin sı?ortalanması ohd?liyi ? muflisl??m? riski xeyli coxdur.

Bohran ba? ver?n zaman daxili bazarın v? ??xsi eksport f?aliyy?tin? ciddi n?zar?t olunması ucun dovl?t t?r?find?n mudafi? ucun s?m?r?li siyas?t yeridilm?lidir. Butun eksport ?m?liyyatları dovl?t t?r?find?n idar? olunan bir nec? iri firmalar v? sindikatlar t?r?find?n komission vergil?r uz?rind? eksport ?m?liyyatları yerin? yetirlm?lidir. ?nflyasiyanın qar?ısını h?r-hansı bir t??kil edilmi? t?dbir vasit?si il? alınması cox c?tindir, dem?s?k ki, tamamil? mumkun deyil. Bunun ucun iqtisadiyyatda ba? ver?n disproporsiyaların aradan qaldırılması ucun, struktur islahatlar kecirilm?lidir.

?nflyasiya monetar v? yaxud struktur xarakter da?ıya bil?r. ?nflyasiyanı dovl?t budc?sinin defisiti v? mal gond?r?nl?rl? istehsalcıların inhisarları stimulla?dırır. Ona gor? d? inflyasiya prosesi il? mubariz? metodları ad?t?n kompleks xarakter da?ıyır.

Antiinflyasiya siyas?ti ? qiym?tl?rin umumi s?viyy?sinin sabitl??m?sin? yon?lmi? makroiqtisadi siyas?t ; inflyasiya k?skinliyinin yum?aldılması.

Antiinflyasiya siyas?ti inflyasiya prosesl?rin? qar?ı mubariz? il? ba?lı t?dbirl?r sistemi vasit?sil? h?yata kecirilir. Dovl?tin antiinflasiya siyas?ti ?sas?n, iki formada : aktiv (f?al) ? inflyasiyanı tor?d?n s?b?bl?ri aradan qaldırmaqla v? adaptasiya (uy?unla?ma) ? inflyasiyaya uy?unla?maq v? onun m?nfi c?h?tl?rini azaltmaqla h?yata kecirilir. Antiinflasiya siyas?tinin iki istiqam?ti var: a) m?cmu t?l?bin t?nziml?nm?si; b) m?cmu t?klifin t?nziml?nm?si. Keynscil?r birinci istiqam?ti, monetaristl?r is? ikincini mudafi? edirl?r.

? ngilis iqtisadcısı C.M. Keynsin n?z?riyy?sin? gor?, ?h?miyy?tli dovl?t sifari?l?rini iri oz?l firmalara yon?ldib s?m?r?li t?l?b yaratmaqla t?klifin s?viyy?sini yuks?ltm?k olar. Multiplikasiya s?m?r?si n?tic?sind? istehsal h?cmi artacaq v? i?sizlik azalacaq. T?klifin coxaldılmasının dig?r al?ti ?lav? investisiya c?lb ed?n ucuz kreditl?rdir . Bel?likl?, dovl?t sifari?l?ri v? ucuz kreditl?rl? f?alla?dırılmı? m?cmu t?klifin gucl?nm?si qiym?tl?rin enm?si v? inflyasiyanın azalması il? n?tic?l?nir. Bel? Antiinflyasiya siyas?ti dovl?t budc?si k?sirini artırır v? bu k?siri od?m?k ucun Keyns g?l?c?kd? od?nil?c?k dovl?t borclarından ( istiqrazlarından ) istifad? edilm?sini t?klif edir. Bu siyas?t uzun mudd?tli dovrd? musb?t s?m?r? verir.

?nflyasiya il? mubariz?nin radikal usulu. Monetaristl?r t?klif etmi?dir. Monetarizm istiqam?ti sonralar ? Keynsin inflyasiya il? mubariz? al?tl?rinin musb?t v? m?nfi c?h?tl?ri t?crub?d?n b?lli olanda meydana g?lmi?dir. Bir sıra olk?l?rin dovl?t borcu o q?d?r artmı?dı ki, artıq onun daha da coxalması praktiki c?h?td?n mumkun deyildi. Monetaristl?rin ?sas ideyası m?cmu t?l?bin a?a?ıdakı istiqam?td? azaldılmasıdır: 1) musadir? tipli pul islahatları , yaxud ?man?tl?rin dondurulması (yerin? yetiril?n proqramın birinci m?rh?l?sind? h?yata kecirilm?lidir) v? olk?d? pul kutl?sinin azalması il? t?l?bin azaldılması; 2) sosial proqramların hesabına budc? k?sirinin azaldılması; bahalı kreditl?r t?tbiq etm?kl? dotasiyaların, subsidiyaların azaldılması, bu oz novb?sind? istehlakcı v? investisiya t?l?bini a?a?ı salır, qeyri-s?m?r?li istehsalı muflisl??m?y? , m?hsul buraxılı?ını is? t?n?zzul? aparır (proqramın 2-ci m?rh?l?sind? yerin? yetirilir); 3) guclu mu?ssis?l?r? a?a?ı vergi d?r?c?si t?tbiq etm?kl? onların h?v?sl?ndirilm?si, bu, investisiyaların, ?mt?? t?klifinin artmasına, h?mcinin qiym?tl?rin du?m?sin? s?b?b olur v? proqramın ucuncu m?rh?l?sind? h?yata kecirilir. Birinci iki m?rh?l?d? m?cmu t?l?bi azaldan, 3-cu m?rh?l?d? ?mt??l?rin h?cmini artırma?ı mukafatlandıran mexanizml?r t?tbiq edilir. Monetarizm inflyasiyanı tamamil? pul fenomeni hesab edir, pul kutl?sini k?skin azaltma?a v? inflyasiyanı tezlikl? a?a?ı salma?a imkan ver?n ?ok terapiyası metodunu t?klif edir. Lakin bu metod istehsalın ?h?miyy?tli d?r?c?d? a?a?ı du?m?si v? ?hali m???ullu?unun ixtisarı il? mu?ayi?t olunur. ?nflyasiya il? mubariz?d? hansı konkret t?dbirl?rin secilm?si onun h?r bir olk?d? malik oldu?u spesifik xususiyy?tl?ri v? d?rinliyi il? ??rtl?nir.

?nflyasiya il? mubariz? t?dbirl?rinin h?yata kecirilm?si prosesi antiinflyasiya t?nziml?nm?si adlanır. ?qtisadi t?crub?d? ?sas t?nziml?m? metodları a?a?ıdakılardır: ^[4]

• budc? k?sirinin azaldılması;
• qiym?tl?rin t?nziml?nm?si;
• g?lirl?rin t?nziml?nm?si.

• Devalvasiya
• Revalvasiya
• Deflyasiya
• Denominasiya
• Staqflyasiya
• Hiperinflyasiya
• Caparaq inflyasiya