L'
idioma curdu
[1]
(
autoglotonimu
Kurdi
) ye una
llingua indoirania
falada na rexon llamada
Curdistan
, qu'inclui poblaciones
curdes
en partes d'
Iran
,
Iraq
,
Siria
y
Turquia
. Falar ente 25 y 30 millones de persones, anque los datos nun son exactos. Ye llingua oficial n'Iraq, ente qu'en Siria'l so usu ta prohibiu pos nun se dexa publicar material en curdu. Antes d'agostu de 2002, el
gobierno turcu
punxo restricciones severes al usu del curdu, prohibiendo la llingua en medios d'educacion y d'espardimientu. L'alfabetu curdu inda nun ye reconociu en Turquia, y l'usu de les lletres curdes
X, W, Q
, que nun esisten nel
alfabetu turcu
, conducio a la persecucion xudicial en
2000
y
2003
. N'
Iran
, anque s'utiliza nos medios y los periodicos llocales, nun se dexa que seya ensenau nes escueles. Consecuentemente, munchos curdos iraninos colaron a Iraq, onde pueden estudiar nel so idioma nativu.
La llingua curda pertenez al subgrupu occidental de los idiomes iranios, pertenecientes a la cana indo-irania de la
familia indoeuropea
. Los idiomes mas cercanamente emparentaos col curdu son el
balochi
, el
gileki
y el
talish
, que pertenecen a la cana noroccidental de los idiomes iranios. L'
idioma persa
, perteneciente a la cana sudoccidental, considerase una llingua rellacionada tamien.
La llinguistica comparativa probo que'l curdu ye una
llingua irania noroccidental
que comparte diverses isogloses col restu de llingues de dichu grupu. Al igual qu'otres llingues iranies noroccidentales ta probablemente rellacionada col idioma falau polos
antiguos medos
. Enantes a los medos, la rexon ocupada anguano polos curdos tuvo ocupada por falantes del
hurrita
, que nun ye indoeuropeu y sobre el que se conxetura podria tar remotamente rellacionau les
llingues caucasiques nororientales
(
hipotesis alarodiana
). Suponse qu'esti sustratu non indoeuropeu exercio muncha influencia nel curdu y otres llingues indoeuropees del area como'l
armeniu
.
El hurrita foi sustituyiu poles llingues iranies, escontra'l 850 e.C. , cola llegada de los medos al Curdistan. Dellos espertos creen que la influencia del hurrita nel indoiranio noroccidental y el curdu ye mas evidente na so estructura
ergativa
y na so
toponimia
. Un grupu llinguisticu tamien influyente nel curdu, pero en menor grau, foi'l grupu semiticu, especialmente l'arameu y l'arabe.
El dialeutu Mukriani falar nes ciudaes de Piranshahr y Mahabad. Piranshahr y Mahabad son dos ciudaes principales de Mukrian.
- La Carta de Colon (Nameya Columbus)
. Traductor: Baran Rizgar, profesor y autor del Dictionary / Ferheng Kurdish-English English-Kurdish.