?????????
(??????????
suomi / Суом?
ⓘ
) ?? ??? ????? ??? ?????
?????? ????????
?? ?????
?????? ?????????
.
[1]
[2]
[3]
????? ??? ???? ????
??????
(92%) ??????
??????? ?????????
???? ??????. ??? ???? ??? ????? ?? ?????? ???? ????? ????? ??
??????
? ???? ??????? ?????? ????? ?????????? ???
??????? ?????????
(Suomen latinalainen aakkoset) ??
??????? ?????????
????????? (Суомен кир?лл?нен ааккосет)? ??? ??? ?? ????? ??????? ??????????.
????? ????????? ?? ???
??????
? ??????
???????
???? ????.
????
???????? ??????? ???????? ???????? ???????? ??? ????? ?? ??????. ????? ??????? ?? ?????? ?? ???? ????-???-?????? ??? ????????? ?????? ?????? ???? ?????? ?? ????? ???????? ??? ???? ??????? ???? ????? ??? ??? ???????? ?????? ???????.
??????? (?????)
[
???
]
??? ???????? ???? ?? ??????
?????? ???????
??????? ??????
?????? ?????????
? ????? ??? ????
????? ?????????
???? ?? ???? ???????? ?? ?????
??? ???????
???????? ???????
???????.
????? ????? ???????? ?? ?????? ?? ??????? ??
?????? ?????????
??????? ???
???????
? ??? ?? ???:
- ??? ???????
:
- ?????
??????? ????????
??? ????? ????
???????
-n? ????? ?????? ???????
-(t)a / -(t)a
(?????
*-ta
?? ????? ????????? ????????? ????? ????? ????? ????????)? ????? ???? ????????
-na / -na
(?????
*-na
?? ????? ????????? ????????? ????? ????? ?????? ????????)
- ?????? ?????
-t
?
-i-
(?????
*-t
?
*-j
?? ????? ????????? ????????)
- ????? ???? ??????? ???
-ni
????? ??????? ?????? (?????
*-n-mi
?? ????? ????????? ????????)? ?
-si
????? ??????? ?????? (?????
*-ti
?? ????? ????????? ????????)
- ?????? ?? ????? ????????? ???
-tta/-tta
?? ?????? ??????? (?????
*-k-ta
?? ????? ????????? ????????)
- ????????? ???????:
???? ?????? ?? ???????? ??? ????? ???????? ???? ????????? ?????? ??
?????? ?????????
. ???? ??????? ?????? ????? ?? ?????? ????????? ????? ????? ????????? ???????? ????? ???? ?? ?????
???? ???????
?? ?? ?????
??? ???????
. ???? ????? ????? ????????? ???????? ??????? ?? ????????? ???????? ?????? ??? ?????? ?????????? ????? ??????? ?? ?????? ?? ????? ???? ?????? ?????.
[4]
??????? ????????
[
???
]
????? ????? ????????? ????? ???? ?????? ???? ?????? ?????? ??
??????
. ???? ?????? ?????? ?? ?????? ????? ????????? ?? ?? ??
??????
?
???????
?
?????
?
???????
?
????????
?
????
?
????????? ??????? ?????????
.
????? ???????? ?????? ?? ???? ?????? (90.37% ?? ??? 2010
[5]
) ????? ????????? ???? ?? ?? ??? ?????. ????? ?????? ???? ???
????????
(5.42%)?
[5]
???? ??????
? ?? ???? ????. ????? ???????? ?? ??? ????? ?????? 167,000 ???? ??
???????
.
[6]
?????? ????? ????????? ???
??? ????
?? ?????
???????
?? ???????? ???? ??????? ?? ???? ??????. ????? ??? ??????? ??? ????? ?????? ????? ????? ???? ?????? ??? ?????? ??? ????? ??????? ????? ??? ?? ??? ?????: ?????????.
???? ????? ???? ?? ????? ????????? ????? ??????? ????? ?????? ???????? ??
???????
????????? ???????
.
[7]
[8]
????? ??????
[
???
]
????? ????????? ????? ?? ?????? (??? ???? ?????
????????
)? ?????? ?? ?????? ???????
??????? ????????
??? ???
1995
. ?? ??? ???? ????????? ??? ???? ???? ????? ???????? ????? ????? ?? ???
1809
. ??? ?????
????? ?????? ??????
? ???? ????? ????????? ??? ??? ??? ????? ?? ???
1863
.
[9]
????? ????? ????????? ??? ????? ????? ??
??????
. ??? ????? ?????? ????????? ????? ???????
??????? ????????
????? ?? ?????? ?????? ??????? ?? ??????? ??????? ??? ??????? ??????? ????? ???????.
[10]
[11]
??? ??? ???? ????? ??? ??? ????? ????????? ?? ??????. ????? ???? ????? ??????? ???????? ?? ???
2017
?? ???????? ???????? ????? ???????? ??????? ?? ??? ????????? ???? ?? ??????? ????????? ??????? ?? ?????? (????? 7% ?? ?????? ??????).
[12]
???????
[
???
]
?? ??? ???????
[
???
]
????? ?? ?????
?????? ?????????
? ????? ??? ????? ?????????? ?????? ?? ??? ??? ???? ??? ????? ????????? ????????. ???? ????? ???? ????? ?? ?????? ?? ??? 8,000 ?2,000 ??? ??????? ?? ??????? ????????
????? ???????
.
[13]
?????? ????? ????????? ???????? ?? ???? ????? ???? ????? ????? ?????? ?????? ????????? ?????? ???? ?????? ?? ??????. ????? ?? ??? ?????? ?? ????? ??????? ?????????
[14]
????? ????? ???? ?????? ??????? ????? ??? ?????? ?????????? (??? ???
???? ??????
) ????? 1500?1000 ??? ???????.
[15]
????? ???????? ??????? ?? ????? ?? ???? ????? ????? ?????? ????? ???? ??????? ?????? ??? ???????.
[14]
[16]
????? ??? ??????? ?? ????? ????? ???????? ?????? ???? ??????-?????? ????? ?????-?????. ????? ??????? ??????? ????????? ????? ????? ???? ????? ?????????? ?????
?????? ???????
[?]
. ??? ??? ?????? ?????? ?? ??????? ??????? ???????? ???? ????? ????? ???? ??????
?????????
?
?????????
?
????????
.
??????? ??????? ???????? ???? ?????? ??????
han
???
tama
????? ??? ??????? ?? ??????? ????????. ??????? ??????? ??????? ???? ??????? ???????? (????? ????? ???? ??????? ????????? ??????? ????????? ??? ??????? ?????????? ?????????) ???? ????? ?????? ????? ????? ?? ???? ??????? (???? ?? ?????? ????????? ???????
kalojen <
*kaloi
-ten
)? ?? ??? ?? ??????? ??????? ???? ??????? ???????? (????? ????? ???? ?????????? ?????????? ???????? ????????? ??????? ???????) ??????? ???? ??? ???? ????? ???? ????? (????
kalade <
*kala
-ten
). ?????? ??? ???? ???????? ??? ??????? ??????? ???????? ?? ??????? ??????????
-(t)te
????? ?????? ?? ??????? ??????? ???.
[14]
?????? ??????
[
???
]
??? ????? ????
???????
292 ?? ????? ????? ?????? ??? ?????? ???? ????? ?????? ??? ??
?????? ???????
? ?? ??? ???? ????? ?????? ?????? ????????? ?? ?? ????? ???? ??
?????? ???
??????? ?? ????? 1450? ????? ????? ??? ???? ?????:
Mynna tachton gernast spuho sommen gelen Emyna dayda
?????? ????????? ???????
Mina tahdon kernaasti puhua suomen kielen, [mutta] en mina taida
????? ???? ≪??? ???? ????????? ??? ?? ??????≫.
[17]
??? ?????? ?????? ??? ??? ?????? ????? ???? ?????? ????? ??? ?????. ????????? ?????? ?????
gelen
(?????? ????????? ???????
kielen
) ??
?????? ?????????
???
kielta
?? ?????? ???????? ????? ??? ?????
mutta
?? ????? ????? ??????? ????????? ??? ???????? ???? ????????? (??? ?? ????? ???).
[18]
??? ???? ??? ?? ?????? ????? ??? ??????? ??? ?? ?????? ?? ??????? ????????? ??? ???? ??????? ?? ?????? ????? ???????
????? ????????
.
[19]
????
?????? ??????
?????? ???? ?????? ??? ????? ???????? ????? ??????? ????? ????????? ??? ????????? ???. ?? ??? ?????? ???? ??? ??????? ??
????? ????????? ?????? ??????
? ??? ??????? ??
????????
? ???? ???????? ???????
?????????
. ?????? ????? ????????? ??? ???? ?? ????? ????????? ?????????? ???????? ???? ?????? ????? ?? ?????? ???????. ??? ??? ???? ???? ??????? ???? ?? ??????? ????????? ?? ???? ???????? ??????? ???????? ?? ???????? ????? ?????? ????? ???????? ??? ??????? ???????? ?????? ?????????.
[20]
???? ???????
[
???
]
??? ???
???? ?????
?????? ???? ????????? ?? ??? ?????? ????????
?????? ????????
???? ????? ?????? ??? ??????. ????? ???????? ?? ???? ??? ??????? ???????. ??? ??? ???????? ?? ?????
???????
?
[21]
??????? ??? ??? ???? ???
????? ???????
? ????? ??????? ?? ??????
????????
?
?????????
?
??????????
. ?? ???? ????? ????????? ????? ??? ??????? ???????? ?? ???????? ??? ?? ???????? ?????? ????? ??? ?????? ?? ??? ????????? ?? ????? ???.
[22]
??? ???????? ??? ??? ??
??? ????
???? ????
????? ???? ?????? ???? ??? ?? ????????. ????? ?????? k? c? ?q ???? ?????? ????? ?????? /k/. ???? ?????? ?????? ???????? ??? ?? dh ?d ?????? [ð]? ??? ?? dh ?z ?????? /θː/? ???? ?? gh ?g ?????? [?]. ?????? ?? ???? ???? ????? ???????? ????? ??? ?????
??????
.
??? ????? ??????? ????? ????????? ??? ???? ?????? ???? ????? ???? ??????. ?? ??? ?????????? ???? ????? ????????? ?????? ??
??????? ??????????
?? ?????
????? ????
. ????? ??? ??????? [ð] ?[θ(ː)] ?? ????? ?????????? ?? ??? ?? ??? ??????? ??????? ?? ???
??????
.
[23]
?? ??? ????? ??? ??????? ??? ????? ????????? ???????? ?????? ?????:
- [ð] ???? [d]. ?????? ???????? ??? ?? ?d? ?? ?dh? ?????? ????? [ð]. ??? ??? ????? ?? ???? ????? ????? ?????????? ?? ?? ???? ??[r]? [?]? [l]? ?? [h] (??? ?????? ?? ??????? ?? ??????). ??? ????? ???????? ???? ????? ???d? ?? ???????? ????? ?? ????? ????????? ???????? ??? ???? ??[d].
[22]
- [θː, θ] ???? [ts]. ???? ???
??????? ?????? ??????????
???tz? ?? ??? ?? ???? ??????? ????????. ?????? ????? ??? ??????? ??? ?????? ?? ??????? ?????? ??? ??? ?????? ([tː, t]?
[ht, h]
?
[ht, t]
? [sː, s]? [tː, tː]? ??[ht, ht])? ??? ????? ???????? ??????? [ts] ?????? ?????.
- [?] ???? [v] ??? ??? ??? [?] ??? ?? ????? ???
????????
??????? ??????? [u] ?[y]? ??? ??? ??? ????? ????? ???????.
?????? ??????? ????????? ???????? ?????
????????
? ?????? (:) ?? ??? ??????? ????? ??? ??? ?????? ???????? ???????. ???? ?? ????
EU:ssa
≪?? ??????? ????????≫ ?????? ??????? ????? ???
EU
(??????? ??????? ????????) ?
ssa
(????? ????? ≪??≫). ????? ??? ?????? ?? ????? ??????? ?? ?????? ?? ?????? ??????? ????? ??????
??????? ???????
??? ???????? ???? ?????. ??? ????? ????????? ?????? ?????? ?? ???????? ??? ??????? ???????? ?? ??????? ???? ???.
???????
[
???
]
???? ????? ?????? ??? ?????? ???
????? ?????? ??????
?????? ??? ????? ????? ????? ????? ?????????. ?? ??????? ????? ????????? ???????? ??? ????
????????
?????? ????? ?? ???? ???????? ??? ????? ?????? ???? ????????? ??? ????? ????? ?????? ????? ??????. ????? ????? ????? ?????? ???? ????? ?????? ??????? ?????? ?????? ????????? ????????? ????? ??? ????? ??? ???????? ???????? ?????? ??????? ?? ?????? ??? ????
????? ????????
.
?? ???
1853
??? ?????? ????????? ??? ????? ?????-???????
[24]
???? ????
1866
?1880
???
????? ??????
?????? ??? ????? ??????-?????.
[25]
???? ??? ??????? ??? ?????? ???????? ?????? ??????????? ??? ??? ?????? ??????? ???????? ?????? ?????????? ??? ???? ?????? ?? ??????? ??????.
[26]
???? ??? ??????? ?????? ?????? ????????? ??
????? ???????
??? ??? ???? ????
????????
? ??? ??? ??? ????? ?? ???????? ??? ????? ????? ????????? ????????. ???? ??? ???????? ??? ????? ??????? ??????? ????????. ??? ?????? ??? ??????? ??? ????? ????? ?????? ???????? ????? ???? ???? ??? ????????? ???? ??? ???? ?????? ?????? ?? ??????? ?? ??????? ??????? ???? ????????? ????????? ??? ???? ????? ???? ?????.
[27]
???? ??? ????? ?????? ????????? ?? ???
1870
??? ?????
?????? ??????
?? ?????
????? ????
.
????????
[
???
]
??? ?????? ?? ????? ????? ????????? ????? ??? ?????
????? ???????? ???????
? ???? ???? ?????? ???? ??? ????? ??????? ???? ????????. ????? ??????? t ??? ts (????? ?????? ?? ??????? ???????) ????? ?? ????? ?? ????
metta
????? ???? ?????
metsa
≪????≫. ???? ??? ?? ?????? ??? d ?? ??? ??????? (????? ?????? ?? ??????? ???????) ????? ?? ????? ?? ????
tiian
????? ???? ?????
tiedan
≪??? ????≫.
???? ??? ??????? ?? ?????? ??????? ??????? [
æ
] (??????? ???? ?a?) ????? ????? [
?
] (??????? ???? ?a?)? ????? ????? ?? ?????? ????? ????????? ??????? ?? ??? ??? [?] ???? ????? ???? ?? [æ] ???? ?????? ???
???????? ??????
.
???? ?????
[
???
]
?????
[
???
]
- ^
ThisisFINLAND-Who is afraid of Finnish ?
???? ??????
2015-09-30 ??
Wayback Machine
- ^
Wulff, Christine. "Zwei Finnische Satze aus dem 15. Jahrhundert".
Ural-Altaische Jahrbucher NF Bd. 2
(??????????): 90?98.
- ^
Yli-Vakkuri? Valma (1976).
"Onko suomen kielen astevaihtelu epaproduktiivinen jaanne?"
(PDF)
.
Sananjalka
. Suomen kielen seura ?. 18. ????? ??
?????
(PDF)
?? 2017-10-11.
- ^
"
"Who's afraid of Finnish?"
"
. ????? ??
?????
?? 2021-03-08.
- ^
?
?
"Tilastokeskus ? Population"
. ????? ??
?????
?? 2021-04-12.
- ^
"Ethnic nationality. Mother tongue and command of foreign languages. Dialects"
. ????? ??
?????
?? 2020-10-18.
- ^
"Siberian Finns"
. ????? ??
?????
?? 2020-03-05.
- ^
"https://yle.fi/aihe/artikkeli/2006/09/08/amerikansuomalaisten-kieli"
. ????? ??
?????
?? 2020-05-22.
- ^
Karlsson, Fred (13 ?????? 2017).
Finnish. Comprehensive grammars
.
ISBN
:
978-1-315-74354-7
.
- ^
"Konvention mellan Sverige, Danmark, Finland, Island och Norge om nordiska medborgares ratt att anvanda sitt eget sprak i annat nordiskt land"
. ????? ??
?????
?? 2009-05-15.
- ^
"20th anniversary of the Nordic Language Convention"
. ????? ??
?????
?? 2009-04-26.
- ^
"Sweden's Finns fear minority language rights are under threat"
. ????? ??
?????
?? 2020-11-09.
- ^
"The Uralic Language Family. Facts, Myths and Statistics"
. ????? ??
?????
?? 2021-03-08.
????? ?????????: ????? ??????: ????? ???????? (
link
)
- ^
?
?
?
"The Finnic languages"
. ????? ??
?????
?? 2018-06-02.
- ^
Dangerous multilingualism: northern perspectives on order, purity and normality
.
ISBN
:
978-0-230-32141-0
.
- ^
"Omasta ja vieraasta rakentuminen"
. ????? ?? ????? ?? 2021-03-08
. ???? ???? ??????
2021-04-18
.
{{
??????? ???
}}
: ????? ?????????: BOT: original URL status unknown (
link
)
- ^
Wulff, Christine.
Zwei Finnische Satze aus dem 15. Jahrhundert
. ?. 90?98.
- ^
"Kielen aika Valtionhallinnon 200-vuotisnayttelysta Kotimaisten kielten tutkimuskeskuksessa"
(PDF)
. ????? ??
?????
(PDF)
?? 2021-02-24.
- ^
"Svenskfinland.fi"
. ????? ??
?????
?? 2021-03-07
. ???? ???? ??????
2021-04-18
.
- ^
"Kansallinen identiteetti Ruotsissa ja Suomessa 1600?1700-luvuilla nakyma"
. ????? ??
?????
?? 2020-11-12.
- ^
"Suomalaisen Kirjallisuuden Seura"
. ????? ??
?????
?? 2020-06-14.
- ^
?
?
"Standardization of Finnish orthography: From reformists to national awakeners"
. ????? ??
?????
?? 2018-06-04.
- ^
"Eurajoen murre"
. ????? ??
?????
?? 2018-08-09.
- ^
Kaisa Hakkinen (??????).
Spreading the Written Word: Mikael Agricola and the Birth of Literary Finnish
.
- ^
"Lonnrot, Elias (1802?1884)"
. ????? ??
?????
?? 2016-03-05.
- ^
"Nordisk familjebok"
. ????? ??
?????
?? 2021-02-25.
- ^
Kuusi, Matti? Anttonen Pertti.
Kalevala-lipas. SKS
.
ISBN
:
951-717-380-6
.