Fruito

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografia oficial de Biquipedia (la Ortografia de l'aragones de l' Academia Aragonesa d'a Luenga ). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpues ista plantilla.
No s'ha de confundir o fruito con a fruita .
Articlo d'os 1000
Carrazos d' ugas , fruito d'a vinya .

O fruito (d'o latin < fructu ) [1] ye, en as plantas anchiospermas , un organo constituito por l' ovario fecundau (y a soben tamien atras partis florals ) que contiene as simients y que colabora a espardir-las cuan son maduras. A paret de l'ovario se transforma en paret d'o fruito y se diz pericarpio . En os casos mas complexos, como en os fruitos carnosos, o pericarpio ye formau por tres capas diferents: exocarpio , mesocarpio y endocarpio , estando o primero o que corresponde a l' epidermis (monostratificau y cutinizau ). A funcion prencipal d'iste pericarpio ye protecher a la simient .

En o creiximiento de l'ovario ta formar un fruito intervienen as hormonas de creiximiento: auxina u acido indolacetico , chiberelinas , citocininas y etileno . L'auxina ye indueita por o gran de polen y l'ovulo fecundau. Asinas, a mayoria d'os fruitos implican a formacion de simients, pero bellas plantas pueden producir fruitos sin que ixo pase. Istos fruitos se dicen partenocarpicos y entre muitos atros trobamos os platanos , os figos , y as naranchas . O fenomeno se debe a o feito de que se forman hormonas de creiximiento espontaniament u a consecuencia d'a polinizacion que actua como estimulo. D'ista traza, s'ha aconseguiu producir melons , pinyas y tomates sin de fecundacion previa con a simpla incheccion d' auxinas en l'ovario.

O fruito ye exclusivo d'as anchiospermas , y en presentan totas. En as plantas chimnospermas y atras plantas sin de flors, no bi ha verdaders fruitos, encara que en estructuras reproductivas como os conos d'os pins u os galbuls d'os chinepros , comunment se les prene por fruitos cuan en realidat son pseudofruitos . D'altra man, en cuantos grupos d'anchiospermas o fruito puet incorporar atras partis d'a flor: o receptaclo , o caliz , os petalos , l'eixe d'a inflorescencia , u incluso puet constituir-se en fruito tota una infructescencia .

Os fruitos son os medios utilizaus por muitas plantas ta difundir as suyas simients . A mayoria de fruitos comestibles, en particular, han estau desenvolicaus por as plantas ta explotar os animals como medio de dispersion d'as simients , y muitos animals (incluitos os humans en bellas mesura) han pasau a pender d'os fruitos como fuent d'alimentos. [2] Os fruitos representan una parti important d'a produccion agraria , y beluns como a mengrana han adquiesto numerosos significaus culturals y simbolicos.

Referencias [ editar | modificar o codigo ]

  1. ( es ) Jose Maria Enguita Utrilla : Un vocabulario agricola turiasonense de 1382 , Turiaso n°8, 1989 , ISSN 0211-7207, p.139-178
  2. ( en ) CRC Dictionary of Agricultural Sciences . Robert A. Lewis. 1 de chinero de 2002 CRC Press. ISBN 0-8493-2327-4

Se veiga tamien [ editar | modificar o codigo ]