Os
eslovacos
[2]
(en
eslovaco
slovaci
) son un pueblo d'
Europa
, os habitants mayoritarios d'
Eslovaquia
, formando minorias en
Chequia
y
Hongria
. Parlan una
luenga eslava
occidental, o
eslovaco
y son
catolicos
.
O eslovaco ye intelichible con o checo, pero ye estreitament vinclato con os dialectos orientals d'o
polaco
. Bi n'ha un standard dende o
sieglo XIX
.
Encara que a
Contrarreforma
no estio tan represiva como en
Bohemia
y
Moravia
, a
Ilesia Catolica
se convertio en una important fuerza politica.
Ta mas detalles,
veyer l'articlo
historia d'Eslovaquia
veyer os articlos
[[{{{2}}}]]
y
[[{{{3}}}]]
veyer os articlos
[[{{{4}}}]]
,
[[{{{5}}}]]
y
[[{{{6}}}]]
veyer os articlos
[[{{{7}}}]]
,
[[{{{8}}}]]
,
[[{{{9}}}]]
y
[[{{{10}}}]]
.
Os
hongaros
emigroron ta
Panonia
y rematoron con a existencia d'o Estato eslau de
Moravia la Gran
. y dende ixe inte os hongaros iran conquerindo os cabos d'a
Cuenca Danubiana
(actuals
Eslovaquia
,
Transilvania
,
Eslavonia
, ecetra..) dica plegar a las montanyas d'os
Carpatos
que la cierran. A fins d'o sieglo XI o territorio d'os eslovacos ye sozmeso de tot. A poblacion eslava autoctona quedara dominata por una nobleza hongara (encara que tamien i heba uns pocos nobles eslaus). O territorio de l'actual Eslovaquia recibira o nombre d'"
Alta Hongria
".
Enta l'anyo 1300 vendran
alemans
(ditos
saxons
) pa espleitar as minas y amanixen ciudaz como
Schemmnitz
y
Kremnitz
.
O rei
Matias Corvin
habio d'intervenir en l'Alta Hongria pa luitar contra os
husitas
d'o territorio eslovaco y vencio en l'anyo 1467 en a
batalla de Kostolany
. O primer testimonio escrito en luenga eslovaca ye de 1473. En ixa epoca os alemans miners se converten a lo luteranismo y bels eslovacos y hongaros conoixen movimientos protestants producindo-se conversions.
Dimpues d'a derrota en
Mohacs
L'Alta Hongria pasa a depender d'os Habsburgo dentro d'a “
Hongria Reyal
”. Una administracion hongara s'establio en
Pozsony
y lo primato d'Hongria se refuchio en
Trnava
, on en 1635 os
chesuitas
creyan una universidat. Bi ha una contrarreforma menos represiva que en
Bohemia
.
Os eslovacos contribuiran a la repoblacion d'as zonas devastatas por a guerra como a Plana Hongara y a
Voibodina
. En l'Alta Hongria os eslovacos son en a suya mayoria siervos d'a nobleza hongara y fan revolucions dica en 1831. A economia ye controlata por os
alemans
y chodigos
askenazis
.
Dende 1875 os eslovacos son sozmesos a una
maguiarizacion
forzata, (como atros pueblos de
Trasleitania
). O sufrachio fa menor a presencia eslovaca, (3 diputatos en a dieta hongara de 1914). En 25 anyatas a manca d'oportunidaz fa que meyo millon d'eslovacos emigren ta
Estaus Unius
. Bi ha dos partius politicos principals: un partiu populista catolico y o partiu Hlas, partidario d'a union con os
checos
.
Os eslovacos participoron en a
primera Guerra Mundial
chunto con os alemans y hongaros de l'
Imperio Austrohongaro
. Manimenos un eslovaco y dos checos emigratos a lo estranchero creyan en 1916 en Paris un Consello Nacional Checoslovaco con aduya francesa.
Os diputatos checos proposaban en mayo de 1917 a creyacion d'un estato confederal con
Bohemia
y Eslovaquia como uno d'os components, a lo que s'oposaban on
hongaros
.
O Consello nacional recluto voluntarios y exprisioneros pa creyar un grupo guerrillero checo y eslovaco que luitaba chunto a los
Aliaus
en o
frent frances
y
italiano
. En chunio de 1918 o gubierno frances reconoixeba a representatividat d'o Consello Nacional Checoslovaco.
O
14 d'octubre
de 1918 Masaryk anuncia en Washington a formacion d'un gubierno provisional checoslovaco reconoixito por os aliaus. O
28 d'octubre
se proclama a republica en
Praga
, o
30 d'octubre
s'aplega un consello nacional eslovaco y o
31 d'octubre
se forma o gubierno provisional d'a
Checolovaquia
unita.
A creyacion d'una muga entre
Checoslovaquia
y Hongria se fa con criterios etnicos, economicos y estratechicos, por no haber-ie una rechion historica eslovaca deseparata d'Hongria. En o
tractau de Trianon
o 4 de chunio de 1920 se creya una muga que plega por o sud dica o Danubio, quedando comarcas de mayoria hongara dentro de Checoslovaquia. Ames por este tractau o a zona de mayoria
rutena
d'os Carpatos (
Rutenia Subcarpatica
) tamien queda dentro d'Eslovaquia que os aligatos ta heban dixato en 1919 a Eslovaquia con a condicion que os
rutens
tenesen un estatuto d'autonomia.
Checoslovaquia tien un rechimen de
democracia parlamentaria
.
Masaryk
ye president dende noviembre de 1918 dica 1935.
Os eslovacos encomienzan a desconfiar d'os
checos
porque dende 1919 tienden a dominar en l'administracion. O partiu populista de Hlinka ye cada vegata mes important, prene posicions autonomistas y ye influenciato por o faixismo.
O
6 d'octubre
de 1938
Mosen Josef Tiso
, d'o partiu populista proclama l'autonomia d'Eslovaquia y Rutenia. O
2 d'octubre
o primer arbitrache de Viena atorga a Hongria o sud d'Eslovaquia y Rutenia. O rechimen d'Eslovaquia se torna faixista-clerical baixo a presion de
Hitler
y o
14 de marzo
de 1939 a dieta de
Bratislava
proclama a independencia baixo a proteccion d'o
tercer Reich
.
Mosen
Josef Tiso
aplico en Eslovaquia as mesuras antichodigas que dictaba o tercer Reich. Eslovaquia participo en a guerra contra a URSS. En agosto de 1944 i heba una resistencia de partisans eslovacos en a redolata de
Banska
, y fan esclatar una insurreccion por bels meses. O
Exercito Royo Sovietico
entro en
Kosice
a fins de marzo de 1945 y en
Bratislava
en abril.
Un gubierno checoslovaco creyato en o exilio s'estableix en
Kosize
en marzo-abril de 1945. Este gubierno fa liga con a
URSS
y tien prevista una reforma agraria y unas nacionalizacions. A Checoslovaquia en paz torna a las mugas de 1937, pero por un alcuerde d'o
29 de chunio
de 1945 Checoslovaquia ha de ceder a la URSS a
Rutenia Subcarpatica
. A conferencia d'os aliaus de
Postdam
d'agosto de 1945 autoriza a Checoslovaquia a forachitar a los alemans, (en Eslovaquia no i heba que a decima part d'
alemans
que en
Bohemia
y
Moravia
).
En mayo de 1946 bi ha eleccions libres y ganan os comunistas con o 38 % d'os votos, prenendo de tot o poder en 1948. Os eslovacos chunto con os
checos
y a l'igual que muitos pueblos d'
Europa Centro
-
Oriental
pasaran por un periodo estalinista. En a decada de 1960 i habra unas prebatinas de reformas que seran esclafatas por a intervencion sovietica. L'
1 de chinero
de 1969 Checoslovaquia esdebinio una republica federal formata por a
Republica Socialista Checa
y a
Republica Socialista Eslovaca
. En 1989 o partiu comunista pierde o control de Checoslovaquia.
En chunio de 1992 bi ha unas eleccions en as que os nacionalistas eslovacos obtienen a mayoria d'os votos en Eslovaquia y votan una declaracion de sobirania. O cabo d'o gubierno eslovaco
Vladimir Meciar
y o cabo de gubierno
Vaclac Klaus
negocian a
escision
y a deseparacion ye confirmata en l'Asamblea federal en noviembre, de traza que o
1 de chinero
de 1993 a Republica Checa y a Republica Eslovaca son estatos independients.