in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Era
|
Periode
|
Epog
|
Tyd gelede
(in miljoen jaar)
|
Kainosoikum
|
Kwarter
|
Holoseen
|
0 - 0,0117
|
Pleistoseen
|
0,0117 - 2,588
|
Neogeen
|
Plioseen
|
2,588 - 5,333
|
Mioseen
|
5,333 - 23,03
|
Paleogeen
|
Oligoseen
|
23,03 - 33,9
|
Eoseen
|
33,9 - 56,0
|
Paleoseen
|
56,0 - 65,5
|
Mesosoikum
|
Kryt
|
Laat
|
ouer
|
- Moenie verwar word met die
Paleoseen
nie.
Die
Paleogeen
is die eerste
geologiese
periode
van die
Kainosoiese Era
en strek van die einde van die laaste periode van die
Mesosoiese Era
, die
Kryt
, sowat 66 miljoen jaar gelede tot die begin van die
Neogeen
sowat 23,03 miljoen jaar gelede. Dit word veral gekenmerk deur die feit dat
soogdiere
ontwikkel het van relatief klein, eenvoudige vorme in groot, uiteenlopende
diere
na die
Kryt-Paleogeen-uitwissing
wat ’n einde aan die vorige Krytperiode gebring het.
[1]
Die periode bestaan uit drie
epogs
: die
Paleoseen
,
Eoseen
en
Oligoseen
. Die einde van die Poleoseen (55,5/54,8 miljoen jaar) word gekenmerk deur een van die belangrikste tydperke van verandering tydens die Kainosoikum wat oseaan- en atmosferiese sirkulasie ontwrig en gelei het tot die uitwissing van talle seediere en ’n verandering in
soogdiere
.
Die klimaat op aarde het tydens die Paleogeen verander van warm en vogtig tot kouer en droer. Die neiging duur vandag nog voort, hoewel dit van tyd tot tyd afgewissel word met warmer tydperke. Dit is gedeeltelik veroorsaak deur die
Antarktiese Ringoseaan
(
Engels
:
Antarctic Circumpolar Current
), ’n
seestroom
in die
Suidelike Yssee
wat ooswaarts om
Antarktika
loop en seewater se temperatuur laat daal het.
Die
kontinente
het in die Paleogeen al hoe nader aan hul huidige posisies geskuif.
Indie
het teen
Asie
gebots en die
Himalaja
gevorm. Die
Atlantiese Oseaan
het jaarliks met ’n paar sentimeter wyer geword.
Afrika
het noord beweeg tot teen
Europa
, terwyl
Suid-Amerika
nader aan
Noord-Amerika
geskuif het.
Australie
het geskei geraak van Antarktika en in Suidoos-Asie se rigting beweeg.
Soogdiere
het ’n groot diversifikasie ondergaan. Na die Kryt-Paleogeen-uitwissing wat gelei het tot die uitsterwing van nie-vlieende
dinosourusse
, het hulle ontwikkel in die meeste van die moderne soogdiere van vandag. Sommige het in groot diere ontwikkel wat die land oorheers het, terwyl ander aangepas het by see- en lugomgewings. Sommige soogdiere het hulle gewend tot ’n lewe in bome en die
primate
geword waarvan die mens afstam. Voels het ook toegeneem na die uitwissing van die
pterosourusse
.
Nadat die aarde afgekoel het, was tropiese plante minder en beperk tot streke naby die ewenaar. Bladwisselende plante het algemener geraak en kon die seisoenale klimaat wat nou oor die wereld heen geheers het, beter oorleef. Een van die grootste gebeurtenisse in die plantlewe in die tyd was die ontwikkeling van die eerste grasspesies. Hulle het uitgebrei en nuwe
ekologiese
omgewings geskep wat vandag as
savannes
en
preries
bekend is. Die graslande het baie van die woude vervang omdat hulle beter kon oorleef in die droer klimaat wat tipies was van baie streke in die tyd.
- ↑
Robert W. Meredith, Jan E. Janecka, John Gatesy, Oliver A. Ryder, Colleen A. Fisher, Emma C. Teeling, Alisha Goodbla, Eduardo Eizirik, Taiz L. L. Simao, Tanja Stadler, Daniel L. Rabosky, Rodney L. Honeycutt, John J. Flynn, Colleen M. Ingram, Cynthia Steiner, Tiffani L. Williams, Terence J. Robinson, Angela Burk-Herrick, Michael Westerman, Nadia A. Ayoub, Mark S. Springer, William J. Murphy. 2011. Impacts of the Cretaceous Terrestrial Revolution and KPg extinction on mammal diversification. Science 334:521-524.