Istoria [ modificar | Modificar lo codi ]

1458-1460  : conquista dau Despotat de Morea per leis Otomans .
1460  : en Mesoamerica , conquista de la region de Zacatula per lei Tarascs .
1461  : en Franca , mort dau rei Carles VII que foguet remplacat per son fiu Lois XI .
1461  : dins l' espaci maia , fin de la crisi entrainada per l'afondrament de la vila de Mayapan , cremada e abandonada apres la revouta d' Ah Xupan . Lo territori maia dau nord de la peninsula de Yucatan foguet d'ara endavant devesit entre 16 estats rivaus dominats per lei tribus dei Cocomes , dei Xius , dei Chels , dei Canuls e dei Chontals .
1463  : dins l' Emperi Inca , reorganizacion dau govern. Pachacutec fiset lo comandament deis operacions militaras a son fiu Tupac Yupanqui per se concentrar sus un programa ambicios de construccion ( Temple dau Soleu , Sacsayhuaman e Machu Picchu ).
1465  : en Franca , revouta de la Liga dau Ben Public , una coalicion de senhors poderos qu'eran ostils au renforcament de l'autoritat reiala. Indecis, lo conflicte s'acabet oficialament per un succes deis insurgents qu'obtengueron la restitucion de certanei vilas e imposts per lo rei Lois XI . Pasmens, en realitat, lo rei capitet rapidament d'annular sei concessions.
1466  : en Majapahit , mort dau rei Girisawardhana que foguet remplacat per Singhawikramawardhana .
1466  : fondacion dau Khanat d'Astrakhan per Mahmud bin Kuchuk , un pretendent desfach au Khanat de l'Orda d'Aur . Aquo afebliguet leis estats mongols occidentaus.
1467  : en Mesopotamia , destruccion de la federacion tribala dau Moton Negre per aquela dau Moton Blanc .
1468  : mort dau negus Kwestantinos I ^er que foguet remplacat per son fiu Baede Maryam (1468- 1478 ). Aprofichant la patz amb leis estats musulmans d' Africa Orientala e la poissanca militara legada per son paire, lo negus noveu ordonet una campanha contra lei pobles de la region de Semien e contra lei pilhards que menacavan lo comerci caravanier en Tigre.
1468  : en Insulindia , scission de Majapahit a l'eissida d'una guerra civila entre lo rei Singhawikramawardhana e un prince usurpator dich Kertabhumi . Diversei revoutas comenceron dins lei restas dau reiaume de part de pobles desiros de retrobar son independencia .
1469  : en Mesoamerica , mort dau tlatoani Moctezuma I ^er . Axayacatl , felen dau tlatoani Itzcoatl , li succediguet.
1469  : conquista dei regions occidentalas de l' Emperi Timurida per lei Turcomans dau Moton Blanc .

Cultura [ modificar | Modificar lo codi ]

Sciencias e tecnicas [ modificar | Modificar lo codi ]

1460  : premiera descripcion medicala , per lo cirurgian militar alemand Heinrich von Pfolspeunt , de blecaduras entrainadas per de balas d' armas de fuoc .
1464  : publicacion d'un tractat de trigonometria esferica dich De triangulis omnimodis per lo sabent alemand Regiomontanus ( 1436 - 1476 ). Aquela obra permetet de difusar largament en Europa lo trabalh dei matematicians arabs sus lo subjecte.
1466  : en criptologia , invencion dau quadrant chifrant per lo sabent e filosof italian Leon Battista Alberti ( 1404 - 1472 ). Son sistema foncionava amb dos discs marcats de letres e de cifres que son alinhament podia esser modificat. Aquo creet lo metode de la substitucion polialfabetica. Dins aquo, tot l'interes d'aqueu sistema foguet pas compres avans lo segle XIX.

Deces [ modificar | Modificar lo codi ]

Liames internes [ modificar | Modificar lo codi ]

Bibliografia [ modificar | Modificar lo codi ]

Notas e referencias [ modificar | Modificar lo codi ]