Mau-mau-opprøret fra 1952 til 1957 var ein oppstand retta mot det britiske kolonistyret i Kenya . Deltakarane var stort sett fra kikuyu-folket , og dreidde seg opphavleg om at kvite nybyggjarar fekk meir jord enn svarte bønder i det sentrale høglandet i Kenya. Til slutt vart oppstanden slegen ned av britane, og sivilfolket vart hardt ramma.

Den væpna kampen til Mau-mau-rørsla byrja etter at fleire fredelege henvendelsar om rasistisk forfordeling av jord hadde vorte oversedde. I oktober 1952 erklærte britane unntakstilstand og sende troppar til landet. Den moderate nasjonalisten Jomo Kenyatta vart arrestert, skulda for a ha statt bak oppreisten, og dømd til sju ars fengsel. Dei politiske organisajonane i landet vart forbodne og unntakstilstanden vart ikkje oppheva før i 1962 . For Kenya var oppstanden likevel starten pa ei utvikling som enda med sjølvstendet 12. desember 1963 . Jomo Kenyatta vart første fritt valde leiaren i landet.

Britane bruka mellom anna tvangsdeportasjonar som verkemiddel for a sla ned opprøret. I tillegg vart mange kikyuyar sperra inne i leirar der fangar ofte vart mishandla og somtid avretta. Titusenvis ? kanskje sa mykje som hundre tusen ? fangar døydde av utmatting, sjukdom, svolt og brutalitet, ifølgje historikaren Caroline Elkins i boka Britain's Gulag ? The Brutal End of Empire in Kenya (Pimlico 2005). Omfanget av dette har i stor grad vore halde skjult, mellom anna fordi dei britiske styresmaktene i landet øydela dei fleste arkiva sine.

Opprørsleiaren Dedan Kimathi vart teken til fange i 1956 og hengd i 1957. Sjølv om mau-mau-rørsla da var militært overvunnen, vart leirane verande i drift til 1959 . Dei vart stengde da noko av sanninga om tilhøva var i ferd med a bli kjend i Storbritannia, og somme av Labour -representantane i Parlamentet tok opp saka.

Det nøyaktige talet pa offer er ikkje kjent. Pa britisk side døydde 63 soldatar og 33 nybyggjarar, i tillegg til om lag 500 afrikanske soldatar i britisk teneste. Over 1 000 motstandsfolk vart avretta av britane. Kor mange som døydde under tvangsdeportasjonane og i leirane kan det berre gjevast anslag over. Anslaga varierer fra ca 50 000 (tysk wikipedia) til kanskje hundre tusen eller meir (Elkins).

Kjelder [ endre | endre wikiteksten ]

• Caroline Elkins: Britain's Gulag ? The Brutal End of Empire in Kenya , Pimlico 2005, ISBN 1-84413-548-9

Bakgrunnsstoff [ endre | endre wikiteksten ]

• David Anderson: Histories of the hanged. The dirty war in Kenya and the end of Empire . Norton, New York 2005, ISBN 0-393-32754-X .
• Robert Buijtenhuijs: Mau Mau, 20 years later. The myth and the survivors . Mouton, Den Haag 1973.
• A. S. Cleary: The myth of Mau Mau in its international context . In: African Affairs , Jg. 89 (1990), Heft 4, S. 227-245.
• Wunyabari O. Maloba: Mau Mau and Kenya . Currey, Oxford 1998, ISBN 0-85255-745-0 .
• David Njeng'ere: Dedan Kimathi. Leader of Mau Mau . Saga Sema Publications, Nairobi 2003, ISBN 9966-951-18-0 .
• Carl G. Rosberg, John Nottingham: The Myth of Mau Mau. Nationism in Kenya . Praeger, New York 1966.
• Caroline Elkins. Imperial Reckoning: The Untold Story of Britain's Gulag in Kenya. ISBN 0-8050-8001-5 .
• Wunyabari O. Maloba. Mau-Mau and Kenya: An Analysis of a Peasant Revolt. ISBN 0-253-21166-2 .
• Zoe Marsh & G.W. Kingsnorth (1972). A History of East Africa. Cambridge University Press. ISBN 0-521-08348-6 .
• John Newsinger, "Revolt and Repression in Kenya: The 'Mau Mau' Rebellion, 1952-1960," Science and Society 45 (1981): 159?185
• Ngugi wa Thiong'o (1967). A Grain of Wheat. ISBN 0-435-90987-8 .
• Henderson, Ian; with Philip Goodhart (1958). The Hunt for Kimathi. London: Hamish Hamilton.
• John Lonsdale (1990) "Mau Maus of the Mind: Making Mau Mau and Remaking Kenya", The Journal of African History 31 (3): 393-421.