In
untploffing
of
eksploazje
(fan it
Franske
explosion
) is in hommelse fergrutting fan it
folume
fan in hoemannichte
matearje
, dy't mank giet mei it op
gewelddiedige
wize frijkommen fan
enerzjy
. Ornaris untsteane derby hege
temperatueren
en in
ljochtflits
en wurde der
gassen
mei in tige
hege druk
fuortbrocht. In
supersoane
untploffing dy't feroarsake wurde troch in
heecheksplosive stof
is in
detonaasje
. Sa'n untploffing feroarsaket in waarnimbere
skokweach
yn it medium der't er yn plakfynt, en generearret in hurd
lud
dat in
knal
neamd wurdt. In
subsoane
untploffing, feroarsake troch
leecheksplosive stoffen
, untstiet troch in stadiger
untbraningsproses
dat
deflagraasje
hjit.
Untploffings kinne op keunstmjittige of natuerlike wize untstean. Keunstmjittige untploffings wurde feroarsake troch de
minske
mei it gebruk fan
springstof
. Dat is in
kategory
stoffen
, of meganismen mei deryn sokke stoffen, dy't untploffe kinne, mar fan natuere net yn dyselde gearstalling foarkomme. De bekendste soarten springstof binne
gemyske
eksplosiven, mei almeast in flugge en ferheftige
oksidaasjereaksje
dy't grutte hoemmanichten
hjit
gas
fuortbringt. It earste soarte springstof dat utfun waard, wie it
buskrud
. Oare bekende soarten binne
nitroglyserine
en
dynamyt
. Fan in hiele oare (d.w.s. folle gruttere) oarder is de
atoombom
, dy't yn
1945
troch it
Amerikaanske Leger
utfun waard.
Natuerlike untploffings komme op 'e
Ierde
fuort ut
fulkanyske
prosessen. Op 'e
sinne
binne
sinneflammen
in soarte fan natuerlike untploffing, dy't nei alle wierskynlikheid ek op oare
stjerren
foarkomt. De grutst bekende untploffings hearre ta it med fan 'e
astronomy
; dan giet it om
supernova's
en
gammaflitsen
. Supernova's kinne op twa manearen untstean: yn it foarste plak foarmje se de natuerlike libbensein fan alle swiere stjerren, en oard kinne
wite dwergen
, as se diel utmeitsje fan in
binere stjer
sunder folle romte tusken de beide dielstjerren, har ta sa'n supernova untjaan. Koarte gammaflitsen untsteane troch de ferraning fan twa
neutroanestjerren
of fan in neutroanestjer en in
swart gat
, wylst lange gammaflitsen (of
hypernova's
) feroarsake wurde troch de ynstoarting fan in swiere stjer.