Georg Friedrich Handel
|
---|
|
1710eko
ekainaren 16a
-
|
|
Jaiotzako izen-deiturak
| Georg Friedrich Handel
|
---|
Jaiotza
| Halle (Saale)
,
1685eko
martxoaren 5a
|
---|
Herrialdea
| Brandenburg-Prussia
Germaniako Erromatar Inperio Santua
Britainia Handiko Erresuma
(1726 -
|
---|
Bizilekua
| Londres
Halle
Erroma
Florentzia
Napoli
Veneziako Errepublika
|
---|
Lehen hizkuntza
| alemana
|
---|
Heriotza
| Westminster
eta
Londres
,
1759ko
apirilaren 14a
(74 urte) (74 urte)
|
---|
Hobiratze lekua
| Poets' Corner
(en)
Westminster abadia
|
---|
|
Aita
| Georg Handel
|
---|
Ama
| Dorothea Handel
|
---|
Ezkontidea(k)
| ezkongabea
|
---|
|
Heziketa
| University of Halle-Wittenberg
(en)
(1702 -
1703)
|
---|
Hizkuntzak
| alemana
ingelesa
italiera
|
---|
Irakaslea(k)
| Friedrich Wilhelm Zachow
(en)
|
---|
Ikaslea(k)
| |
---|
|
Jarduerak
| musikagilea
,
klabezin-jotzailea
,
organista
,
biolin-jotzailea
,
opera composer
(en)
,
musikagilea
,
antzerki enpresaburua
eta
unibertsitateko irakaslea
|
---|
Lan nabarmenak
| |
---|
Influentziak
| Alemania
,
Italia
,
Frantzia
,
Ingalaterra
,
Arcangelo Corelli
,
Alessandro Scarlatti
,
Georg Philipp Telemann
,
Domenico Scarlatti
eta
Giovanni Bononcini
|
---|
Mugimendua
| musika barrokoa
|
---|
Genero artistikoa
| opera
oratorioa
kontzertua
anthem
(en)
musika klasikoa
coronation anthem
(en)
|
---|
Musika instrumentua
| organoa
Klabizenbaloa
oboea
|
---|
|
Erlijioa
| Luteranismoa
|
---|
|
gfhandel.org
|
|
|
Georg Friedrich Handel
(
NAF
:
[?h?nd?l]
) (
Halle
,
Saxonia-Anhalt
,
Alemania
,
1685eko
martxoaren 5a
greg.
/otsailaren 23a
jul.
-
Londres
,
Ingalaterra
,
1759ko
apirilaren 14a
) musikari
barroko
alemaniarra
izan zen, konposatu zituen
opera
,
concerti grossi
eta
oratorio
musika lanengatik ezaguna. Bizitzaren gehiengoa
Ingalaterran
igaro zuen,
1727ko
urtarrilaren 22an
Britainia Handiko herritar bihurtu zen eta
George Frideric Handel
izena hartu.
Musikaren historian, bere musika publikoaren gustu eta beharrak asetzera (ohi zen bezala, noblezia eta
mezenasen
aldekoa egin beharrean) egokitu eta bideratu zuen lehen konpositore modernoa da
[1]
Henry Purcell
-en
[2]
oinordeko eta jarraitzailetzat hartua, aro oso bat markatu zuen musika ingelesean
[3]
. Hainbat aditurentzat,
homofoniaren
[4]
teknikan oinarritutako musikaren lehen maisu handia da
, eta opera italiarraren seriearen alorrean
[6]
(eta batzuentzat
oratorioan
ere) handiena,
Johann Sebastian Bachen
aurretik
[1]
.
|
[[:Fitxategi:|
N.º 44.
Koroa:
Hallelujah
(≪Aleluya≫)]]
[[Fitxategi:|220px|noicon|alt=]]
≪Aleluya≫-ren interpretazioa
|
Arazoak fitxategi hauek entzuteko? Ikus
multimedia laguntza
.
|
Bere musika ondarea, XVIII. mendearen lehen erdiko alemaniar, italiar, frantses eta ingeles estiloen sintesia, bere garaiko ia genero guztietako lanak biltzen ditu, non 43 opera, 26 oratorio (horien artean
Mesias
) eta ondare koral bat diren bere musika ekoizpenean nabarmenenak eta garrantzitsuenak. Bere lanik ezagunena,
Mesias
oratorioa da, ≪
Aleluya
≫ koruarekin, musika koralaren lan ezagunenetako bat da, eta
Eguberrietako
denboraldiko pieza nagusia bihurtu da.
Silesian jatorria zuen eta 1609tik Hallen bizi izan zen familia batean sortu zen. Wilhem Zachow izan zuen lehen musika irakaslea eta harekin teklak jotzeko teknika eta polifoniaren idazkeraren ezagutza sakona lortu zituen.
1702an
zuzenbide ikasketak hastearekin batera, Domkircheko, Halleko katedral kalbinista,
organo
-jotzaile izendatu zuten, 17 urte zituela. Unibertsitatean
Telemann
ezagutu zuen eta bizitza osoan adiskide izan ziren.
Zuzenbidea alde batera utzirik, urte bat geroago, 1703an,
Hamburgora
joan zen eta operako orkestran,
biolin
eta
klabezin
jotzaile izan zen.
1705an
estreinatu zituen lehen operak;
Almira
obra egin zuen, eta, geroago,
Nero
obra. Arrakastak
Giovanni Gaston de Medicisen
babesa ekarri zion eta Italiara abiatu zen hurrengo urtean; han
Corelli
eta
Scarlatti
aita-semeak ezagutu zituen (1706). 3 urte baino gehiago pasa zituen Italian. Obrak zenbait toki ezberdinetan argitaratu zituen eta horrez gain, musika berria egiten hasi zen, Italiako musikan oinarrituz. Italieraz ere konbinatu zituen bere esaldiak. Lan guzti horri esker, garai hartako Italiako musikari garrantzitsuenak ezagutu zituen.
Florentzian
,
Rodrigo
estreinatu eta salmoak, kantatak eta beste musika lanak ondu zituen. Erabateko arrakasta, alabaina,
Agrippina
operaren bidez iritsi zuen (
Venezia
,
1709
). Organo- eta klabezin-jotzaile bikaina zelako sonak eta bere obra berrien kalitateak (kantatak, oratorioak) ospea ekarri zioten.
1710an
Italiatik joan zen eta
Hanoverko
gorteko orkestrako zuzendari egin zen; denbora laburrez, hala ere,
Britainia Handira
nahi baitzuen joan. Hara iristean, Londresko gizon entzutetsuenek (Pope, Swift) oso harrera ona egin zioten. Urte bat geroago, 1711n,
Rinaldo
obra egin zuen,
Londresen
bertan, baita arrakasta handia lortu ere.
Orobat, bi urte geroago,
Utrechteko
bakea ospatzeko
Te Deum
-a jo zuen. Harrezkero, gutxitan eta aldi laburrez irten zen Britainia Handitik.
1714an
Hannoverko Hauteslea Britainia Handiko errege izendatu zuten, Jorje I.a izenez. Artean harekiko harremanak oso onak ez baziren ere, hura erregetzara iritsiz gero, Haendelek jakin izan zuen haren faborea berriro bereganatzen, eta berari eskaini zion
Water Music
ospetsua (
1716
).
Chamdos dukearen
koru maisua izan zen 1718tik 1721era, eta obra anitz egin zuen aldi hartan:
Anthems Chamdos
izenez ezagun diren hamaika motete, hiru
Te Deum
,
Acis eta Galatea
pastorala,
Esther
oratorioa eta
Klabikordiorako zortzi Suiteak
.
1719an
,
Royal Academy of Music
delakoa sortu zen eta, haren zuzendari izendatu zutelarik, Haendelek italiar erako hamabost opera egin zituen; haien artean:
Floridante
(1721),
Ottone
(1723),
Julio Cesare
(1724),
Scipione
(1726),
Admeto
(1727),
Lotario
(1729),
Alessandro Nell´Indie
(1731),
Orlando
(1733). Britainiarrei Italiako gisako opera onartarazi asmo horretan gorabeherak izan zituen. Izan ere,
John Gayk
eta
Pepuschek
beren
Beggar's opera
rekin lorturiko arrakastak
Academy of Music
delakoaren haserrea ekarri zuen (
1728
). Aldi hartan, halaber, bere musika instrumental gehiena sortu zuen: hamabi sonata biolin eta baxurako, hamahiru sonata bi biolin eta baxurako, sei
concerto grosso
eta hogei kontzertu organorako.
Jurgi II. a
errege koroatu zutenean, Handel izan zen horretarako musikaria, ereserki garrantzitsuak sortu ziren horrela, gero eta arrakasta gehiago zuen Handelek.
Azken aldian, 1740tik aurrera, opera alde batera utzi eta ia soilik oratorioak egiteari lotu zitzaion:
Saul
(1739);
Mesias
(1742), Haendelen maisu-lana;
Sanson
(1742);
Juda Makabearra
(1746);
Josue
(1747);
Salomon
(1748). Azkeneko urteak ikusmena ahuldurik eta bakardadean, baina beti lanean iragan zituen.
1750ean
Alemaniarako azken bidaia egin zuen.
1759
. urtean hil zen, Londresen. Ikusmena erabat galdurik hil zen eta
Westminsteren
ehortzi zuten.
Maisu saxoi zorrotzek eskolatua izan arren, herrialde guztietako musikagileez izan zuen interes handia Haendelek. Hala, italiarrek (Scarlatti, Corelli), frantsesek (Lully, Rameau, Lalande) eta alemaniarrek (Buxtehude) eragina izan zuten Haendelen musikan. Ildo horretatik, Britainia Handira iristean
Henry Purcellen
garrantziaz ohartu zen, eta gidaritzat hartu zuen. Nolanahi ere, Italiako gisako musikak eragin sakona eta iraunkorra izan zuen Haendelengan, haren berrogei operetan ageri denez. Hogeita zortzi oratorioetan, operetan bezala, gai historikoen molde guztiz desberdinak erabili zituen: tragikoa, irrizkoa, mirarizkoa, heroikoa. Bestalde, hemezortzi
concerto grosso
direlakoak kontzertu barrokoen artean aberatsenetakoak dira. Bere mendeko eta iraganeko musika orori irekia, melodiarako dohain paregabearen jabe, kontrapuntuaren eta harmoniaren maisu, Haendelek artearen adierazmena areagotzen lagundu zuen eta baita Vienako klasikoen etorrera (Haydn, Mozart, Beethoven) prestatu ere.
Bere lanik ezagunenen artean
"
Messiah
"
(
1741
),
"Water Music"
(
1717
) eta
"Music for the Royal Fireworks"
(
1749
) ditugu. Halaber, eragin handia eduki zuen
Haydn
,
Mozart
eta
Beethoven
moduko musikagileengan.
- Agrippina
(
1709
)
- Rinaldo
(
1711
)
- Ode for the Birthday of Queen Anne
(
1713
)
- Esther
(
1718
)
- Acis and Galatea
(
1719
)
- Giulio Cesare
(
1724
)
- Rodelinda
(
1725
)
- Athalia
eta
Orlando
(
1733
)
- Alcina
eta
Ariodante
(
1735
)
- Serse
edo
Xerxes
(
1738
)
- Saul
,
Israel in Egypt
eta
Ode for St. Cecilia's Day
(
1739
)
- Samson
(
1743
)
- Semele
(
1744
)
- Hercules
(
1745
)
- Judas Maccabaeus
(
1747
)
- Solomon
(
1748
)
- Jephtha
(
1752
)
- ↑
a
b
Cortes Santamarta, David (1996).
Musica Sacra
. Vol. II. Altaya.
ISBN 84-487-0756-7
- ↑
Comellas, Jose Luis (1995).
Nueva historia de la musica
. Ediciones Internacionales Universitarias.
[[:es:Especial:FuentesDeLibros/84-87155-55-3|
ISBN 84-87155-55-3
]]
.
- ↑
Burrows, John (2006).
Musica clasica
. Guias visuales Espasa. Espasa Calpe.
ISBN 84-670-2098-9
- ↑
Comellas, Jose Luis (1995).
Nueva historia de la musica
. Ediciones Internacionales Universitarias.
ISBN 84-87155-55-3
- ↑
Beltrando-Patier, Marie-Claire; otros (1996).
Historia de la musica
. Espasa Calpe.
ISBN 978-84-269-9610-7