Вял??к? князь л?то??ск?  ? найвышэйшы княжацк? тытул у ВКЛ . Вял?к? князь бы? к?ра?н?ком дзяржавы. Яму был? падначалены княз?, магнаты, як?я к?равал? асобным? княствам?, землям?, вотчынам?. Выб?ра?ся фэадалам?, звычайна з сыно? ц? бл?зкай радн? папярэдняга вял?кага князя. Ме? шырок?я па?намоцтвы: весьц? м?жнародныя справы, уступаць у зьвязы, абвяшчаць вайну ? заключаць м?р, распараджацца ?зброеным? с?лам? дзяржавы, дзяржа?най маёмасьцю, даходам? ? скарбам?, дараваць дзяржа?ную маёмасьць, тытулы ? званьн?, ажыцьця?ляць найвышэйшы суд ? пам?лаваньне засуджаных. Яму належала заканада?чая ?н?цыятыва, усе асно?ныя законы ? прававыя акты выдавал?ся за яго подп?сам. Прыв?лей 1447 году ? прыв?лей 1492 году юрыдычна абмежавал? ?ладу вял?кага князя л?то?скага. Паводле ?х ён ня ме? права самастойна вырашаць найбольш важныя пытаньн? зьнешняй ? ?нутранай пал?тык?. Нягледзячы на тое, што заканада?чыя акты, у тым л?ку Статут Вял?кага Княства Л?то?скага 1588 году , падкрэсьл?вал?, што ?лада вял?кага князя ад Бога, яго станов?шча было тыповым для абмежаванага фэадальнага манарха, правы яго грунтавал?ся на выбарнай аснове. Кал? ? XIV ст. Рада Вял?кага княства Л?то?скага пры вял?к?м князю была тольк? дарадчым органам, то пазьней яе значэньне намнога павыс?лася, мног?я мерапрыемствы дзяржа?нага к?раваньня магл? быць зьдзейсьнены тольк? зь яе згоды. У адсутнасьць вял?кага князя рада фактычна была найвышэйшым дзяржа?ным органам ? дзейн?чала самастойна. Абмежаваньне ?лады вял?кага князя л?то?скага прадугледжвалася заканада?ствам ВКЛ у форме клятвы ? абяцаньня вял?к?м князем захо?ваць пэ?ныя правы ? прыв?ле?, а таксама ? форме прамой забароны. Напрыклад, вял?каму князю забаранялася пачынаць вайну або ?стана?л?ваць падатк? на ваенныя патрэбы без дазволу на тое сойму, выдаваць законы, як?я б пярэчыл? Статуту ВКЛ, раздаваць духо?ныя ? сьвецк?я пасады, тытулы ? земл? ВКЛ ?ншаземцам, у тым л?ку польскай шляхце.

Пасьля Любл?нскай ун?? 1569 году вял?к? князь ВКЛ адначасова бы? каралём Польшчы, стая? на чале агульнай саюзнай дзяржавы ? Рэчы Паспал?тай . Вял?к? князь акрамя гэтага тытула, ме? тытулы па назьве земля?, як?м? валода?. Напрыклад, Жыг?монт III Ваза ме? тытулы караля польскага, вял?кага князя л?то?скага, рускага, прускага, жамойцкага, мазавецкага, ?нфлянцкага, насьледнага гаспадара ? караля швэдзкага, гоцкага, вандальскага, вял?кага княжыча ф?нляндзкага ? ?нш.

Вял?к?я княз? л?то?ск?я да Любл?нскай ун?? 1569 году [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Гады к?раваньня	?люстрацыя	?мя
каля 1236 ? 1263		М?ндо?г
1263?1264		Транята
1264?1266		Войшалк
1267?1270		Шварн
1270?1282		Трайдзень
1280-я гг. [1]		Да?монт
1282?1292 [2]		Будз?в?д
1292?1294 [2]		Будз?к?д
1294?1316		В?цень
1316?1341		Гедз?м?н
1341?1345		Я?нут
1345?1377 [3]		Альгерд
1377?1381 [3]		Ягайла
1381?1382		Кейстут
1382?1392		Ягайла
1392?1430		В?та?т
1430?1432		Сьв?дрыгайла
1432?1440		Жыг?монт Кейстутав?ч
1440?1492		Каз?мер Ягелончык
1492?1506		Аляксандар Ягелончык
1506?1548		Жыг?монт I Стары
1544?1569		Жыг?монт II А?густ

Вял?к?я княз? л?то?ск?я пасьля Любл?нскай ун?? 1569 году [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• Генрык Валезы (1573) ? адначасова кароль польск?.
• Стэфан Баторы (1576?1586) ? адначасова кароль польск?.
  • Макс?м?л?ян Габсбург (1575?1576) ? ?мпэратар Сьвятой Рымскай ?мпэры?, абраны па падвойнай элекцы? 1575 г. адначасова з Баторыем.
• Жыг?монт Ваза (1587?1632) ? адначасова кароль польск? З?гмунт III.
  • Макс?м?л?ян Габсбург (1587?1589) ? эрцгерцаг, сын ?мпэратара Макс?м?л?яна II, абраны па падвойнай элекцы? 1587 г. адначасова з Жыг?монтам Вазам.
• Уладз?сла? Ваза (1632 ? 1648) ? адначасова кароль польск? ?ладз?сла? IV.
• Ян Каз?мер (1648 ? 1668) ? адначасова кароль польск? Ян II Каз?м?р.
  • Карл Густа? , кароль Швэцы?, па заключэньн? Кейданскай ун?? л?чыцца сва?м? прых?льн?кам? за вял?кага князя л?то?скага ? 1655?1660.
• М?хал В?шнявецк? (1669?1673) ? адначасова кароль польск?.
• Ян Сабеск? (1674?1696) ? адначасова кароль польск? Ян III.
• А?густ Моцны (1697?1706) ? адначасова кароль польск? А?густ I? ? курфюрст саксонск? Фрыдрых А?густ ?.
  • Франсуа Лу? Бурбон (1697) ? прынц дэ Конц?, абраны па падвойнай элекцы? 1697 г. адначасова з А?густам ??.
  • Стан?сла? Ляшчынск? (13 л?пеня 1704?1706) ? адначасова кароль польск? Стан?сла? II, абраны канфэдэрацыяй. Да адрачэньня ? 1706 годзе А?густа Моцнага ?ладары? адначасова зь ?м.
• А?густ Моцны (1709?1733) ? друг? раз, адначасова кароль польск? пад ?мем А?густ II.
• А?густ Сас (1733 ? 1763) ? адначасова кароль польск? А?густ III ? курфюрст саксонск? Фрыдрых А?густ ??.
  • Стан?сла? Ляшчынск? (1733) ? друг? раз, адначасова кароль польск? Стан?сла? II, абраны па падвойнай элекцы? 1733 г. адначасова з А?густам ???.
• Стан?сла? А?густ Панято?ск? (1764?1795) ? адначасова кароль польск?.

Глядз?це таксама [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• Сьп?с баронск?х рода? ВКЛ

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]