Вандал?зм у В?к?пэды? ? в?давочна шкодн?цкае даданьне, выдаленьне або зьмена зьмесьц?ва, зьдзейсьненае на?мысна ? мэтах скампрамэтаваць верагоднасьць ? а?тарытэтнасьць энцыкляпэды?. Гало?ным чынам вандал?зм выя?ляецца ? даданьн? на старонк? В?к?пэды? лаянк? або бессэнсо?нага набору сымбаля?, у падмене выкладзеных у артыкуле факта?. Даданьне няслушных зьмена? з прычыны шчырай памылк? вандал?змам не зья?ляецца.

Вандал?зм, нягледзячы на пашыранае меркаваньне, напра?ду ня ёсьць вял?кай праблемай для В?к?пэды?, бо ?се зьмены артыкула? захо?ваюцца ? адмысловай базе зьвестак, ? так?м чынам, зламысьн?к? ня могуць зьн?шчыць ?нфармацыю цалкам. Удзельн?ку, як? за?важы?, што артыкул сапсавал?, рэкамэндуецца адкац?ць пашкоджаную вэрс?ю, зраб?ць гэта зус?м не складана. Большасьць наступства? вандал?зму ? В?к?пэды? нэ?трал?зуюцца ? л?чаныя хв?л?ны.

Вандал?зм падзяляецца на тыпы паводле мэта?, мэтада? ? складанасьц? выя?леньня.

Паводле мэта? [ рэдагаваць крын?цу ]

1. Жарто?ны вандал?зм ? даданьне жарто?ных артыкула? або жарто?ныя зьмены ?сных артыкула?.
2. Вандал?зм з мэтай прыцягнуць увагу ? даданьне ? артыкулы абраз, стварэньне ≪артыкула?-нападак≫.
3. Спам-вандал?зм ? даданьне непрымальных вонкавых спасылак для (сама)рэклямы.
4. ?дэаляг?чны вандал?зм ? ≪артыкулы-нападк?≫ ? рэдагаваньн?, як?я зьн?жаюць нэ?тральнасьць
5. М?стыф?кацы? ? даданьне хлусьл?вай ?нфармацы? з мэтай сапсаваць рэпутацыю В?к?пэды? ?/або пастав?ць у няёмкае станов?шча тых, хто карыстаецца ёй, а таксама з мэтай стварыць хлусьл?вае абгрунтаваньне пункту гледжаньня пэ?нага ?дзельн?ка.
6. Вандал?зм з помсты ? спосаб адпомсьц?ць супольнасьц? або як?мсьц? яе ?дзельн?кам за штосьц?.
7. Раб?нгудзк? вандал?зм ? ≪зло дзеля дабра≫, парушэньне прав?ла? дзеля дэманстрацы? ?х н?бы абсурднасьц?, выдаленьне фрагмэнта? артыкула?, як?я зьмяшчаюць ненарматы?ную лексыку, натурал?стычныя ап?саньн? ? ?нш., падрабязьней гл. В?к?пэдыя:Не даводзьце да абсурду .

Паводле мэтада? [ рэдагаваць крын?цу ]

1. Дз?цячы вандал?зм ? неаднаразовае даданьне граф?ц? або ачыстка старонак. Здараецца з мэтай праверыць магчымасьц? В?к?пэды? або як спроба выдал?ць артыкул зь зьмесьц?вам, як? выкл?кае пратэст.
2. Цяжкавыя?ляльны вандал?зм (часта званы таксама падступным вандал?змам) ? даданьне невял?кай колькасьц? заведама хлусьл?вай ?нфармацы?, або неза?важная псаваньне ?снай (падмена спасылак, дата?, л?ка?, асобных знака?; псаваньне разьметк?, ? г. д.).
3. Нябачны вандал?зм ? занясеньне абразьл?вых дадатка? або заведама хлусьл?вым зьвестак у выточны код старонак , не выя?ляльнае пры праглядзе ? нав?гацы? на ?эб-старонцы .
4. Вандал?зм пераназваньням? ? зьмена назва? старонак на абразьл?выя, бессэнсо?ныя або в?давочна не адпаведныя зьмесьц?ву артыкула.
5. Вандал?зм перанак?раваньням? ? усталё?ка перанак?раваньня? на абразьл?выя артыкулы або малюнк?, a таксама стварэньне перанак?раваньня? з дурным? або лаянкавым? назвам?.
6. Вандал?зм у загрузцы выява? ? загрузка абуральных ? правакацыйных выява?.
7. Copyvio -вандал?зм ? зацятае даданьне з шкодн?цк?м? мэтам? тэкста?, абароненых а?тарск?м правам, без дазволу а?тара.
8. Вандал?зм з дапамогай бота ? зьмена мноства (сотня?, тысяча?) старонак з дапамогай адмысловай праграмы-бота (адкат такога вандал?зму звычайна таксама роб?цца а?таматычна).
9. Вандал?зм адкатам? ? скасаваньне карысных рэдагаваньня або адката? вандал?зму.
10. Вандал?зм шаблёна? ? юзэрбокса? . Небясьпечны тым, што адначасна вандал?зуюцца ?се старонк?, дзе выкарысто?ваюцца адпаведныя шаблёны.
11. Вандал?зм з дапамогай машыннага перакладу ? сыстэматычнае даданьне атрыманых з дапамогай а?таматычнага перакладн?ка тэкста?, як?я зьмяшчаюць сэнсавыя перакручваньн? арыг?нала, пры ?гнараваньн? папярэджаньня?.

≪Вандал?завацца≫ могуць як артыкулы, так ? старонк? ?дзельн?ка?, шаблёны, службовыя старонк?.

Паводле складанасьц? выя?леньня [ рэдагаваць крын?цу ]

1. Простае хул?ганства . Яго можа лёгка ?бачыць ? выяв?ць кожны чалавек. Звычайна так? вандал?зм лёгка выдаляецца кожным удзельн?кам. Прыклады: выдаленьне ?сяго артыкула, замена тэксту на якую-небудзь лаянку, даданьне бессэнсо?нага набору знака?.
2. Ц?х? вандал?зм . Яго нельга за?важыць у тэксьце артыкула, але добра в?даць пры праглядзе рэдагаваньня. Прыклады: замена тэксту на ?ншы з супрацьлеглым сэнсам пры той жа крын?цы, ?стотная зьмена л?чбавых зьвестак без замены крын?цы (кал? гэта ня зьменная ?нфармацыя).
3. Складаная фальсыф?кацыя . Прыклады: фальсыф?кацыя зьмесьц?ва ц? прывядзеньне да ня вельм? радыкальнай, але тым ня менш няслушнай тэзы якойсьц? маладаступнай папяровай крын?цы. Патрабуе для выя?леньня знаёмства з тэмай ? стараннага вычытваньня крын?ца?.

Некаторыя дзеяньн? маюць падабенства з вандал?змам, але ?м не зья?ляюцца. А менав?та:

1. Тэст пачатко?ца . Часам пачатко?цы, кал? бачаць кнопку ≪рэдагаваць≫, то жадаюць паглядзець, ц? сапра?ды ? ?х атрымаецца штосьц? адрэдагаваць. Яны нац?скаюць кнопку ? штосьц? п?шуць у тэксьце. Гэта не вандал?зм! Наадварот, ?х трэба шчыра в?таць ? даць спасылку на Пясочн?цу . Для гэтага можна выкарыстаць спэцыяльны шаблён {{ тэст }} .
2. Пашыраны тэст пачатко?ца . Часам пачатко?цы жадаюць паглядзець, ц? атрымаецца ? ?х зраб?ць артыкул дурным або зус?м нечытэльным. ?м проста ц?кава, што можна раб?ць у в?к?. Кал? прыбраць ?х зьмены, яны перастануць так раб?ць; кал? даслаць ?м паведамленьне, яны засаромяцца. Але кал? пачатковец працягвае сваё ≪тэставаньне≫ ? па гэтым, тут ужо пачынаецца вандал?зм.
3. Вывучэньне магчымасьця? в?к? . Пэ?ныя ?дзельн?к? не адразу прывыкаюць да в?к? -разьметцы. ?м патрабуецца час, каб паэкспэрымэнтаваць з вонкавым? ? ?нутраным? спасылкам?, табл?цам? ? да т. п. Замест таго, каб асуджаць такога пачатко?ца як вандала, растлумачыце незразумелыя яму ц? ёй асабл?васьц? в?к?-разьметк? ?/або дайце спасылк? на адпаведныя даведкавыя старонк? (асабл?ва на старонку В?к?пэдыя:Як рэдагаваць артыкул ).
4. Парушэньн? нэ?тральнасьц? . П?саць артыкулы з нэ?тральнага пункта гледжаньня нялёгка, ? нават дасьведчаныя ?дзельн?к? часам п?шуць рэчы, не?дэальныя ? гэтым пляне. Кожнага або амаль кожнага чалавека яго перакананьн? ? большай або меншай ступен? асьляпляюць. Хоць такая ?ласьц?васьць чалавечай натуры вартая жалю, гэта не вандал?зм.
5. Сьмелыя рэдагаваньн? . Пал?тыка В?к?пэды?: ≪ В?к?пэдыя:Будзьце рашучым? ≫. Некаторыя в?к?пэдысты робяць вял?к?я рэдагаваньн? ? артыкулах з мэтай ?х палепшыць. ? хоць вам, можа быць, непрыемна бачыць, што вял?к?я порцы? нап?санага вам? тэксту прыбрал? ао сур’ёзна адрэдагавал?, ? гэта не вандал?зм. Мудрыя в?к?пэдысты ?ра?наважваюць сьмеласьць любо?ю.
6. Даданьне арыг?нальных дасьледаваньня? ? забараняецца прав?лам? , але вандал?змам не зья?ляецца.
7. Памылк? . Памылк? не зья?ляюцца вандал?змам паводле вызначэньня. Кал? вы л?чыце, што артыкул утрымо?вае няслушную ?нфармацыю, праверце, ц? так гэта ?/або абмяркуйце факты з а?тарам?. Кал? ж а?тары не зважаюць на вашыя тлумачэньн? ? х?бныя рэдагаваньн? працягваюцца, то трэба паспрабаваць высьвятл?ць, чаму яны ?носяць гэтыя рэдагаваньн?.
8. Цкаваньне або асаб?стыя абразы забараняюцца ? В?к?пэды?, але звычайна не зья?ляюцца вандал?змам.
9. Нечаканыя зьмены . Незвычайны стыль рэдагаваньня? ня роб?ць удзельн?ка вандалам. Кал? хтосьц? роб?ць добрае рэдагаваньне, але п?ша ? каротк?м ап?саньн? ≪Прыв?таньне, гэта Яська!≫ ? гэта не вандал. Гэта пачатковец. Прыязна растлумачыце яму, як трэба пазначаць кароткае ап?саньне. Не блякуйце яго ? не выдаляйце ягоных зьмена?.