Ti?n-h?
(
Han-j?
:
電荷
,
Eng-gi
:
electric charge
) s?
bu?t-chit
e chi?t chiong
bu?t-li seng-chit
, ? ti?n-h? e bu?t-chit kh?g t?
ti?n-chu-tiuⁿ
tiong ? kam-si?-tio?h
la?t
.
Ti?n-h? ? hun nn?g chiong
ti?n-seng
:
chiaⁿ-ti?n-h?
(Eng-gi:
positive charge
, hu-h?:
) kap
h?-ti?n-h?
(Eng-gi:
negative charge
, hu-h?:
). Tong-seng ti?n-h? ? h??-siong pai-thek, i-seng ti?n-h? ? h??-siong khip-in.
Ti?n-h? e ch?-chio t? s?
ti?n-h?-li?ng
ia?h s?
ti?n-li?ng
. T? so?-ha?k-sek l?i-te, it-poaⁿ long s? i?ng sio-sia e
Lo-ma-j?
lai t?i-piau ti?n-h? ia?h s? ti?n-li?ng. Chiaⁿ ti?n-h? e ti?n-li?ng tio?h ai i?ng chiaⁿ-so? lai s?g (
), h? ti?n-h?--e tio?h ai i?ng h?-so? lai s?g (
), Chiaⁿ, h? ti?n-h? m? ?-sai sio-tu, chhun--e t? kio-cho
ch?ng ti?n-h?
(Eng-gi: net charge). Bo ch?ng ti?n-h? e mi?h-ki?ⁿ t? h?-cho s?
tiong-seng--e
(Eng-gi: neutral).
Ti?n-h? e
SI tan-?i
s?
coulomb
(hu-h?: C), chit e mia lai-ch? Hoat-kok bu?t-li-ha?k-ka
Charles-Augustin de Coulomb
. Coulomb s? chi?t chiong
ian-seng tan-?i
?-tang i?ng koh-khah ki-pun e tan-?i lai piau-ta?t. In-?i ti?n-h? e
li?ng-kong
s? ti?n-liu tan-?i seng-i si-kan tan-?i, phi-l?n-kong 1 coulomb = 1
ampere
× 1
bio
.
Tu-liau coulomb, ti?n-h? koh ? chi?t-koa-a pa?t-e tan-?i.
Ti?n-h? s? siu-heng--e (Eng-gi: conserved). Che i-su s? kong,
ko?-li?p h?-thong
e ch?ng ti?n-h?-li?ng put-pian.
20 se-ki chho?,
Robert Andrews Milikan
e
iu-tih si?t-gi?m
cheng-beng ti?n-h? s?
li?ng-chu-hoa--e
. Che i-su s? kong, ?-?ng-tit ch?-iu chun-ch?i e ti?n-h?, i e ti?n-li?ng it-t?ng s?
si?ng chio tan-?i
e cheng-so? p?e. Chit e si?ng chio tan-?i h?? lang kio-cho
ki-pun ti?n-h?
, hu-h? s?
, i e tat chha-put-to s?
. Sui-jian
quark
chit khoan lia?p-chu bo hu-ha?p li?ng-chu-hoa, in e ti?n-li?ng long s?
e p?e-so?, t?n-s? in it-t?ng ? kiat-ha?p cho-hoe, chiaⁿ-cho ti?n-li?ng ui
e cheng-so? p?e e lia?p-chu.
Ti?n-h? s? iu
chhu-goan-chu lia?p-chu
so? chah--e. It-poaⁿ bu?t-chit e chiaⁿ ti?n-h? kap h? ti?n-h? hun-pia?t s?
chit-chu
kap
ti?n-chu
so? chah--e. Chit-chu e ti?n-li?ng s?
, ti?n-chu e ti?n-li?ng s?
.
Ti?n-h? ? thau-koe
ti?n-chu-tiuⁿ
lai kap pa?t-e ti?n-h? ? kau-h?? chok-i?ng, che t? s?
ti?n-chu-la?t
, m? s? si chiong
ki-pun-la?t
chi it. Ti?n-chu-tiuⁿ pau-koa
ti?n-tiuⁿ
kap
chu-tiuⁿ
. Kan-ta ch?ng-chi e ti?n-h? t? ? t? si-chiu san-seng ti?n-tiuⁿ, teh tin-t?ng e ti?n-h? chiah ? san-seng chu-tiuⁿ.
Ti?n-liu
e pun-chit s? ti?n-h? e liu-t?ng.
Sok-pa?k ti?n-h? kap ch?-iu ti?n-h?
[
siu-kai
|
kai goan-si-be
]