Plaetje:Collage Costa Rica.jpg
Costa Rica
(Spaons voe 'de rieke kuste), offisjeel de
Rippebliek Costa Rica
, is 'n land in
Min'n-Amerika
dat a in 't zuden hrens an
Panama
en in 't noorn an
Nicaragua
. In 't oossen hrens 't et an de
Caribische Zee
en in 't wessen an de
Hroote Oceaon
. Den oodstad is
San Jose
.
Den oorsproenkelijke bevolkieng bestoeng uut de
Chibcha
-indiaon'n, die an varre voe de komst van de eeste Europeaonen a in Costa Rica weun'n. Naeda
Columbus
in
1492
Amerika a ondekt, volhene in rap tempo aore reizen ni Amerika en in de 16e eeuw wier Costa Rica deur de Spanjaorn onderworp'n. In
1821
wier 't onafankelijk van
Spanje
en hoeng een stik van 't Mexicaonse Riek vurm'n, wivan an de Min'n-Amerikaonse lan'n der eihen in
1823
ofscheien om de Vereenigde Staeten van Centraol-Amerika te vurm'n. Dit bondhenootschap viel in 1840 uut mekaor.
Den eeste democraotische verkieziengen von'n plekke in
1899
, winae a 't land slechs twi keer deur heweld om politiek reen'n kreeg te maeken. Dit waern de reherieng van dictaotor
Federico Tinoco Granados
van 1917 toet 1919 en een kleine burheroorlog nae een omstreeen verkieziengsuutslag in 1948. Iermie is Costa Rica een van de veiligste lan'n ter waereld.
De burheroorlog wier ewon'n deur
Jose Figueres Ferrer
, die a 't leher afschaffen en een nieuwe hrondwet opsteln. Costa Rica eet ok we 't 'Zwitserland van Centraol-Amerika', omda 't een van de riekste lan'n van Centraol-Amerika is.
Costa Rica is een van de lan'n op de
istmus
, de landiengte, van Centraol-Amerika. Ten noorn lig Nicaragua, ten zuden Panama, lienks de Hroote Oceaon en rechs de Caribische Zee. 't Min'n van 't land wor edomineerd deur een bergkeetn, de kussen zien vlak. Vadder oor
Kokeseiland
bie Costa Rica.
't Oogste punt van Costa Rica is
Cerro Chirripo
mie 3810 meter. 't Land besti oodzaekelijk uut tropisch rehenwoud, wivan a een hroot stik nationaol park of reservaot is. 25% van 't land is beschermd hebied. Ok komm'n der in de provincie Guanacaste hraslan'n voe en op sommihe plekk'n lans de kust
manhrooven
.
Vadder tel Costa Rica nehen vulkaon'n, naemelijk:
Arenal
, Poas, Irazu,
Turrialba
,Tenorio, Orosi, Rincon de la Vieja,
Miravalles
en Barva.
Costa Rica is onderverdeeld in zeven
provincies
, wirover a 't een houverneur as ood sti. Dezen wor deur de president anewezen. De provincies, die an mistal dezelfde naem en as den oodstad, zien wee onderverdeeld in kantons. De provincies zien:
Costa Rica is sins een lange tied een
democraotie
en der zien hin politieke oneenigeden ewist sins de burheroorlog van
1948
. In 1949 wier 't leher deur president Jose Figueres Ferrer ofeschaft, en in den udihe situaotie ei 't land nog steeds hin leher.
Costa Rica is een democraotische rippebliek. 't Staetsood is dus een president, momenteel
Oscar Arias Sanchez
, die a voe 4 jaer verkozen wor. Der zien 2 vice-president'n. Der is een eenkaemersysteem en 't parlement besti uut 57 leed'n. 't Parlement ei een wethevende functie.
Ienkele steed'n in Costa Rica zien:
Costa Rica ken een uutebreid anbod en beestesoorten die an soms typisch Centraol-Amerikaons zien, me soms ok Noord- of Zuud-Amerikaons.
Wasbeer
'n en
prairiewolven
zien typisch van 't noorn, mierneters en aopen van 't zuden en
quetzals
en
aerdbeihifkikkers
zien wee typisch Min'n-Amerikaons.
De miste Costaricaonse diersoorten leven in de rehenwouen, mer ok in de koraolriffen verberhen een hroot antal diersoorten der eihen. In Costa Rica zien duzende soorten onhewurvelde, ca. 150
amfibieen
, 215
reptiel'n
, bieni 900 soorten
veugels
en ca. 250
zoogdieren
te vin'n. Iervan zien een hroot antal, zoas de
manhrooveamazilia
(
Amazilia boucardi
), endemisch in Costa Rica.