Vergaderingen G20

Premier Balkenende wilde een permanente uitnodiging voor de vergaderingen van de G20, de 20 economisch meest belangrijke landen ter wereld. Nederland was in 2008 al uitgenodigd voor zo'n bijeenkomst in Washington, die de premier moest missen wegens het overlijden van zijn vader. In 2009 vond de G20 plaats in Londen, waarvoor ons land opnieuw succesvol had gelobbyd. Maar Balkenende wilde meer, zo blijkt uit geheime Wikileaks-documenten van de Amerikaanse ambassade in Den Haag.

Vaste zetel G20

Tijdens de Afghanistan-top in Den Haag had minister Verhagen van Buitenlandse Zaken een ontmoeting met zijn Amerikaanse ambtgenoot Hillary Clinton. De G20 stond prominent op de agenda. Met reeds twee uitnodigingen op zak, wilde Nederland een definitieve slag slaan. "Although not a G-20 member, the Dutch argued succesfully that they play a major role in the international financial system. Now, with a second invitation, the Dutch hope to have assured their seat at the table for future G-20 events,? schrijft de ambassade aan Clinton. (bekijk ambtsbericht 198269, punt 14) .

Geen toezegging

Maar er komt geen toezegging voor een vaste plek. Dus moet Balkenende opnieuw lobbyen voor een uitnodiging voor de G20 in Pittsburgh, in het najaar van 2009. Dat komt wonderwel goed uit, want op 14 juli van dat jaar wordt Balkenende ontvangen door de Amerikaanse president Obama. Ter voorbereiding daarop schrijft de ambassade in Den Haag: "Balkenende will push hard for an invitation to the Pittsburgh summit. He hopes to secure from this meeting. Dutch participation in the Washington and London summits were major wins for the Netherlands. Balkenende will argue that the Dutch deserved those invitations and that the practice should continue." De uitnodiging komt er: Balkenende mag in Pittsburgh opnieuw aanschuiven. (bekijk ambtsbericht 215294, punt 11) .

Dankzij Afghanistan

Maar al die uitnodigingen dankt ons land niet aan zijn financiele rol op het wereldtoneel, zoals Balkenende en Bos aanvankelijk denken, maar uitsluitend aan zijn bereidheid om met bijna 2000 man gedurende vier jaar een leidende rol in Uruzgan te spelen. Dat blijkt uit verschillende Wikileaks-documenten. Zodra merkbaar wordt dat Nederland mogelijk een einde gaat maken aan de Uruzgan-missie, verdwijnt bij de Amerikanen langzaamaan de noodzaak om Nederland een rol te laten spelen op het wereldtoneel. Ze worden zelfs door Nederlandse ambtenaren uitgenodigd om Bos hiermee onder druk te zetten. Op 3 september 2009 vindt een lunch plaats in de Haagse societeit De Witte. Daar spreken de Amerikaanse ambassadeur in Den Haag, Fay Levin, en de Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO, Ivo Daalder, met een aantal Nederlandse topambtenaren. Levin schrijft daarover in een geheim telegram: "In a private discussion after lunch, mr. De Gooijer encouraged Daalder to ask Secretary Geithner (de Amerikaanse minister van Financien ? red.) to tell Finance Minister Bos that the Netherlands would not have a seat in G20 discussions but for its contributions in Afghanistan." ( (bekijk ambtsbericht 224468) .

Bos gelooft het niet

Balkenende begrijpt op enig moment wel dat Nederland zijn prestige dankt aan Uruzgan, maar Bos wil er volgens de Amerikanen niet aan. "Prime Minister Balkenende understands the Dutch were invited to the Pittsburgh G20 Summit because of their role in Afghanistan, where they are viewed as a serious partner who shoulders their international responsibilities. Deputy Prime Minister, Finance Minister and Labor Party leader Wouter Bos, however, believes the reasons the Dutch are going to Pittsburgh are their participation in previous G20 meetings, their financial prowess and their substantive views on and experience in international economics and finance", schrijft de ambassade op 18 september 2009. (bekijk ambtsbericht 225926, punt 2 .

De boodschap is kennelijk niet overgekomen bij Wouter Bos. Daarom adviseert de ambassade aan Washington om een verklaring uit te geven langs de volgende lijn: "The countries around the table in Pittsburgh are not here just for their weight/views but because they are world leaders. There are a number of countries who sought a seat at this G20 table, but only countries with an understanding of their international responsibilities were invited". (bekijk ambtsbericht 225926, punt 5) .

Bos had aanvankelijk gelijk

Duidelijker kunnen de Amerikanen het niet zeggen. Maar Bos begreep of de boodschap niet of dacht dat het zo?n vaart niet zou lopen. Hij leek aanvankelijk gelijk te krijgen: ondanks het vertrek uit Uruzgan mocht Nederland in juni 2010 nog wel meedoen aan de G20 in Toronto. Maar enkele maanden later, in november, was ons land er niet meer bij. In Zuid-Korea, waar de top werd gehouden, werd de voorkeur gegeven aan Aziatische deelnemers boven Nederland.

Meer uitleg:

Hoe de regering viel over Uruzgan

De ambtsberichten:

Ambtsbericht 215294 (.pdf)

Ambtsbericht 198269 (.pdf)

Ambtsbericht 224468 (.pdf)

Ambtsbericht 225926 (.pdf)

Het dossier rond de Wikileaks-documenten