Na konferencji prasowej 2 czerwca 2021 r. wiceminister sprawiedliwo?ci Michał Wo? wskazał nowe kierunki rozwoju polityki karania w odniesieniu do wybranych przest?pstw oraz zmiany w zakresie post?powania w sprawach nieletnich. Jedn? z propozycji jest wprowadzenie kary pozbawienia wolno?ci bez mo?liwo?ci wnioskowania o przedterminowe zwolnienie1.

Czytaj w LEX: Wiek jako warunek odpowiedzialno?ci >

Polskie prawo karne oraz standardy mi?dzynarodowe nie dopuszczaj? takiej mo?liwo?ci. Nie oznacza to, ?e mamy prawo wybitnie łagodne wobec sprawcow najokrutniejszych zbrodni. Oznacza to tyle, ?e Polska realizuje zasad? humanitaryzmu w prawie karnym, ktora wynika rownie? z zapisow polskiej konstytucji, respektuj?c przy tym standardy mi?dzynarodowe zawarte m.in. w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolno?ci [tzw. Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, dalej: EKPCz]. Wszelkie proby i zapowiedzi wprowadzenia rozwi?za? takich jak bezwzgl?dne do?ywocie, uzasadniane przykładami przest?pstw z ?ycia wzi?tych ? wci?? ?ywych w pami?ci społecznej i przestrzeni medialnej ? to przejaw populizmu penalnego.

Czytaj:? TK: Nowela Kodeksu karnego nie wejdzie w ?ycie - tryb uchwalenia niezgodny z konstytucj?>>

Dlaczego w Polsce nie mo?na wprowadzi? kary tzw. ?bezwzgl?dnego do?ywocia”?

Polska, zgodnie z art. 9 oraz 91 Konstytucji RP, jest zobowi?zana przestrzega? swoich zobowi?za? mi?dzynarodowych, w tym tych wynikaj?cych m.in. z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Art. 3 tej Konwencji, w kontek?cie wykluczenia stosowania kary pozbawienia wolno?ci bez mo?liwo?ci wnioskowania o przedterminowe zwolnienie, nazywany jest niekiedy ?prawem [skazanego] do posiadania nadziei”. W swoim orzecznictwie Europejski Trybunał Praw Człowieka wielokrotnie wskazywał, i? naruszenie tego prawa to naruszenie zakazu tortur oraz nieludzkiego traktowania.

Najwa?niejszym orzeczeniem, ktore odnosi si? do problemu braku faktycznej mo?liwo?ci wnioskowania o przedterminowe zwolnienie z realn? szans? jego uzyskania była sprawa Vinter i inni przeciwko Wielkiej Brytanii. Zgodnie z tre?ci? wyroku w tej sprawie, art. 3 EKPCz wymusza istnienie realnej mo?liwo?ci na przedterminowe zwolnienie w sytuacji skazania na kar? do?ywotniego pozbawienia wolno?ci. Skazany musi mie? perspektyw? szansy na rewizj? wyroku i rzeczywist? szans? jego złagodzenia.

W przedmiotowej sprawie jedyn? szans? na przedterminowe zwolnienie skazanych na do?ywocie była decyzja Ministra Sprawiedliwo?ci Wielkiej Brytanii, ktora mogłaby zapa?? na podstawie wykorzystania tzw. empathy clause ? a wi?c np. w przypadku ?miertelnej choroby lub powa?nego ubezwłasnowolnienia. ETPCz orzekł, i? jest to niewystarczaj?ce, aby zostało uznane za realn? i rzeczywist? szans? rewizji wyroku. Wyrok Vinter i inni przeciwko Wielkiej Brytanii ukształtował dwie zasady, jakie powinny by? przestrzegane przy analizie przypadkow do?ywotniego pozbawienia wolno?ci:

• prawo do perspektywy zwolnienia (tzw. prawo do nadziei) jest zawarte w prawie do mo?liwo?ci resocjalizacji.
• prawo do rewizji dalszego wykonywania kary do?ywotniego pozbawienia wolno?ci jest zawarte w prawie do kontroli s?dowej, spełniaj?cej wymogi sprawiedliwego procesu.

Podsumowuj?c ? wprowadzenie kary do?ywotniego pozbawienia wolno?ci z wył?czeniem prawa do przedterminowego zwolnienia narusza obie ustanowione w wyroku zasady.

Cena
dla Ciebie: 71,11zł

S?dy internetowe i przyszło?? wymiaru sprawiedliwo?ci

Richard Susskind

Sprawd? ?

POLECAMY

Brak mo?liwo?ci nawet w przypadku zbrodni przeciwko ludzko?ci

Aby przedstawi? i oceni? z zachowaniem odpowiedniej perspektywy propozycj? polskiego Ministra Sprawiedliwo?ci, ktora zakłada do?ywocie bez mo?liwo?ci przedterminowego zwolnienia, warto spojrze? do Statutu Rzymskiego Mi?dzynarodowego Trybunału Karnego. MTK powstał w celu ?cigania oraz karania osob odpowiedzialnych m.in. za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzko?ci (a wi?c takie rodzaje przest?pstw, ktore na mocy art. 43 polskiej konstytucji nie korzystaj? z dobrodziejstwa przedawnienia). Jednak?e nawet w ?wietle przepisow Statutu i jego art. 77, ktory dopuszcza mo?liwo?? skazania winnego na kar? do?ywotniego pozbawienia wolno?ci, w art. 110 (3) podkre?la, i? po odbyciu przez skazanego 25 lat z orzeczonej kary MTK dokonuje rewizji kary, aby zweryfikowa?, czy nie zachodz? podstawy do jej złagodzenia. Rewizja taka nie mo?e mie? miejsca przez upływem wskazanego okresu.

Czytaj w LEX: Zasada rz?dow prawa jako gwiazda przewodnia w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka - trybunał strasburski a niezawisło?? s?downictwa >

Co kluczowe - nawet w sytuacji, w ktorej MTK po przeprowadzeniu pierwszej oceny kary stwierdzi brak podstaw do zmniejszenia wymiaru kary, nie zwalnia to go z obowi?zku dokonania dalszych ocen wyroku w takich odst?pach czasowych i z zastosowaniem takich kryteriow, jakie przewidziane s?? w Regułach Procesowych i Dowodowych.

Powy?sze oznacza, ?e nawet skazani uznani za winnych popełnienia zbrodni wojennych, w tym ludobojstwa, znale?liby si? w lepszej sytuacji procesowej ni? skazani w polskim porz?dku prawnym na kar? do?ywotniego pozbawienia wolno?ci bez mo?liwo?ci przedterminowego zwolnienia. Proby wprowadzenia zmian do polskiego porz?dku prawnego, ktore a priori nale?y uzna? za sprzeczne z obowi?zuj?cymi standardami krajowymi oraz mi?dzynarodowymi, zasługuj? na pot?pienie.

Czytaj w LEX: Renesans krotkoterminowej kary pozbawienia wolno?ci >

Tego rodzaju działania naruszaj? bowiem prawo obywateli do bezpiecze?stwa prawnego. Je?eli Ministerstwo Sprawiedliwo?ci zamierza kierowa? si? badaniami poparcia społecze?stwa dla okre?lonych rozwi?za?, bez brania pod uwag? istniej?cych bada? oraz mo?liwo?ci prawnych ? doprowadzi do sytuacji, w ktorej polski system prawny mo?e znacz?co odstawa? od wspolnot, ktorych jest cz??ci?.

Ponadto, nale?y wskaza?, i? dzi? mowimy o zmianie polityki karnej w aspekcie konkretnych przest?pstw, ktore budz? najwi?ksze wzburzenie społeczne. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby, stosuj?c analogiczne metody, władza zadziałała wkrotce wobec innych kategorii czynow karalnych. Z tego te? powodu prawo karne i polityka karania nigdy nie powinny pada? ofiar? populizmu penalnego.