Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ

≪Λα?? παρ?νομο? Χριστ? σε προδο?? τω Πιλ?τω, σταυρωθ?ναι κατεδ?κασεν, αγν?μων περ? τον ευεργ?την φανε??...≫ ( Αναστ.   Αποστιχ. ηχ. Δ')

 

[Εσφαλμ?νη και ορθ? ερμηνε?α του χωρ?ου: ( Ιω?νν. ΙΘ' 10-12) ]

ΚΕΙΜΕΝΟ: ≪Λεγει αυτ? ο Πιλ?το?·   Εμο ? ου λαλε??; ουκ ο?δα? ?τι εξουσ?αν ?χω σταυρ?σα? σε και εξουσ?αν ?χω απολ?σα? σε;   Απεκρ ? θη  Ιησο? ?· ουκ ε?χε? εξουσ?αν ουδεμ?αν κατ' ε μο? ει μη ην σοι δεδομ?νον ?νωθεν· δια το?το ο παραδιδο?? με σοι με?ζονα αμαρτ?αν ?χει. Εκ το?του εζ?τει ο Πιλ?το? απολ?σαι αυτ?ν

ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ: ≪Λεγει ει? Αυτ?ν ο Πιλ?το?· Ει? εμ? δεν ομιλε??; Δεν γνωρ?ζει? ?τι ?χω εξουσ?αν να σε σταυρ?σω και ?χω εξουσ?αν να σε ελευθερ?σω;   Απ ? ντησεν ο   Ιησο? ?· δεν θα ε?χε? καμμ?αν εξουσ?αν ει? εμ?, ε?ν δεν σου ε?χε δοθ? ?νωθεν. Δι   αυτ? αυτ?? που με παρ?δωσεν ει? εσ? μεγαλυτ?ραν αμαρτ?αν ?χει.   Εξ αυτο? εζ?τει (αφορμ?ν) ο Πιλ?το? δια να τον ελευθερ?ση.≫

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

          Ει? το ζ?τημα το οπο?ον εξετ?ζομεν, ?τοι περ? του πο?ο? μεγαλυτ?ραν αμαρτ?αν ε?χεν, ≪ο Πιλ?το?, η οι   Εβρα? οι≫ θα ηδ?νατ? τι? να αντιτ?ξη το ερ?τημα: ≪πο?ο? καλλ?τερον επν?γη, ο ει? τα 2 μετρα βυθισθε??, η ο ει? τα 200 καταποντισθε??≫; Δι?τι, βεβα?ω?, τ?σον ο Πιλ?το?, ?σον και ο Κα??φα? μετ? των συν αυτ? αμετανο?των Εβρα?ων εκολ?σθησαν. Το να ερευν?μεν ει? πο?ον β?θο? κολ?σεω? ευρ?σκεται ο καθε?? ομοι?ζει ω? προσπ?θεια απαντ?σεω? του β’ ερωτ?ματο?.

Ομω?, επειδ? το εξεταζ?μενον ζ?τημα αφορ? λ?για του Ευαγγελ?ου και μ?λιστα εκ στ?ματο? του ιδ?ου του Χριστο? τα οπο?α ?χουν ερμηνευθ? υπ? των Αγ. Πατ?ρων, ε?μεθα αναγκασμ?νοι να αναφ?ρωμεν τα? ερμηνε?α? αυτ??, αι οπο?αι δια το συγκεκριμμ?νον χωρ?ον ?χι απλ?? συμφωνο?ν, αλλ ? ομοφωνο?ν και συμπ?τουσι μεταξ? των πλ?ρω?. Δυστυχ??, η των Πατ?ρων ερμηνε?α ε?ναι αντ?θετο? απ? την περιγραφομ?νην εν τη ≪ΑΠΟΣΤ. και ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΦΩΝΗ≫ προ διετ?α?, υπ? τ?τλον ≪ΕΣΦΑΛΜΕΝΗ ΑΠΟΔΟΣΙΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ≫ (βλ. ακολο?θω?).

 Οι κ.κ. Τρεμπ?λα?, Κολιτσ?ρα?, κ.λπ. ερμηνευτα?, ε?ν ει? αλλα χωρ?α ερμηνε?ωσι κατ? την ιδ?αν αυτ?ν κρ?σιν, σφ?λλουσι (δεν υπερασπιζ?μεθα αυτο?? προσωπικ??). Ει? δε το χωρ?ον το?το ?πονται τη? ομοφ?νου γν?μη? των Πατ?ρων τη?   Εκκλησ ? α? και δια το?το δεν ε?ναι κατηγορητ?οι,   αλλ? μ?λλον επαινετ?οι.

Μετ? λ?πη?, ε?ρωμεν μ?νον δ?ο ≪ερμηνευτ??≫ συμφ?νου? προ? την δημοσιευθε?σα προ διετ?α? ≪εσφαλμ?νη? αποδ?σεω?≫, την Ηγουμ?νην Μαγδαλιν?ν τη? Κοζ?νη? και τον Παπαν   Ιω? ννην Πα?λον Β'. Ο δε?τερο?, κατ? την εν τη συναγωγ? τη?   Ρ? μη? γνωστ?ν επ?σκεψιν αυτο? ...απ?λλαξεν του?   Εβρα? ου? εκ του αμαρτ?ματο? τη? σταυρ?σεω? του Χριστο? επιρρ?πτων τα? ευθ?να? τοι? Ρωμα?οι? (Πιλ?τω). Η πρ?τη, ει? τον μυθιστορηματικ?? διασκευασθ?ντα υπ'   αυτ? ? β?ον τη?   Αγ ? α? Μαγδαλιν?? παρεπο?ησεν λ?γου? τη?   Αγ? α? προ? τον Αυτοκρ?τορα προσθ?σασα αυθαιρ?τω? ιδικ?? τη? λ?ξει? ?στε να   παρουσι?ζη την   Αγ? αν να αποδ?δη τω Πιλ?τω με?ζονα αμαρτ?αν απ? την των   Ιουδα? ων. Οστι? επιθυμε?, α? ?δη εν τω Μεγ?λω Συναξαριστ? ακριβ?? τον ?διον δι?λογον ?νευ των προσθηκ?ν.

Η ≪ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ≫ εγρ?φη τον Μα?ον του 1996, υπ? μορφ?ν ερωταποκρ?σεων. Τωρα προσετ?θη μ?νον ο πρ?λογο? και ο επ?λογο? και το κε?μενον αφ?θη γενικ?? αναλλο?ωτον, μετ   ? λαχ ? στων, φραστικ?ν κυρ?ω?, διορθ?σεων. Προτ?σσομεν το ?ρθρον ≪Εσφαλμ?νη   Απ ? δοσι?...≫ αυτο?σιον. Νομ?ζομεν ?τι το θεμελι?δε? σφ?λμα αυτο? ε?ναι ο καταλογισμ?? απλ?? επιθυμ?α? φ?νου ει? του? Εβρα ? ου? και τη? πρ?ξεω? του φ?νου ει? τον Πιλ?τον. Ω? θ?λει αποδειχθ? ει? τα? επακολουθο?σα?   ερωταποκρ?σει?, οι Αγιοι  Απ ? στολοι και Πατ?ρε? καταλογ?ζουν ευθ?να? πρ?ξεω? τη? σταυρ?σεω? ει? του?   Εβρα ? ου?, εν? ει? τον Πιλ?τον συν?ργειαν.

 Κ?λυμνο?, Μ??ο? 1998

Ιερομ. Θεοφ?τιο?

 

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟΝ

Η ΕΣΦΑΛΜΕΝΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

 

"Εσφαλμ?νη απ?δοσι? ερμηνε?α? χωρ?ου Καιν?? Διαθ?κη? (Αδελφ?τητα? Θεολ?γων ≪Ο Σωτ?ρ≫ , ≪ Η Ζω? ≫ κ.λπ.) [1] "

        Επ ? ευ καιρ?α τη? Μεγ?λη?   Εβδομ ? δο?, διαβ?ζοντε? το κ?τωθι χωρ?ον τη? Καιν?? Διαθ?κη?, εθεωρ?σαμε την απ?δοσιν τη? ερμηνε?α? των Καθηγητ?ν κ.κ. Τρεμπ?λα και Κολιτσ?ρα εσφαλμ?νην, και δημοσιοποιο?μεν την παρο?σαν επιστολ?ν, ?στε αι μεν αδελφ?τητε? ≪ΖΩΗ≫ και ≪ΣΩΤΗΡ≫ να δ?σουν την δ?ουσαν προσοχ?ν και ει? μελλοντικ?ν επαν?κδοσιν τη? να προβο?ν ει? την σχετικ?ν δι?ρθωσιν, δι?τι την θεωρο?με επιβεβλημ?νην λ?γω τη? σοβαρ?τητο? του χωρ?ου, ω? θα εξηγ?σωμεν κατωτ?ρω· ο δε αναγν?στη?, ει? περ?πτωσιν αντιθ?του γν?μη? ει? την ερμηνε?αν την οπο?αν θα αποδ?σωμεν, να δυνηθ? να μα? διορθ?ση παραθ?τοντα? ισχυρ?τερα Πατερικ? και Θε?πνευστα κε?μενα απ ? αυ τ? που ημε?? θα παραθ?σωμεν.

Ερχ? μεθα ει? το χωρ?ον ει? το οπο?ον εδ?θη η εσφαλμ?νη ερμηνε?α, υπογραμ?ζοντε? το επ?μαχον σημε?ον:

≪Ουκ ο?δα? ?τι εξουσ?αν ?χω σταυρ?σα? σε, και εξουσ?αν ?χω απολ?σα? σε; απεκρ?θη ο   Ιησο ? ?· ουκ ε?χε? ουδεμ?αν εξουσ?αν κατ ? εμο? ει μη ην σοι δεδομ?νον ?νωθεν· δια το?το ο παραδιδο?? με σοι με?ζονα αμαρτ?αν ?χει.   Εκ το?του εζ?τει ο Πιλ?το? απολ?σαι αυτ?ν·≫ ( Ιω?νν.ΙΘ' 10-12).

Η ερμηνε?α των ανωτ?ρω υπ? των κ.κ. Τρεμπ?λα και Κολιτσ?ρα ε?ναι ω? κ?τωθι:

≪Δεν ηξε?ρει? ?τι ?χω εξουσ?αν να σε σταυρ?σω και ?χω εξουσ?αν να σε αφ?σω ελε?θερον;   Απεκρ ? θη ο   Ιησο? ?· Δεν θα ε?χε? καμμ?αν εξουσ?αν εναντ?ον μου, ε?ν δεν σου ε?χε δοθ? η εξουσ?α αυτ? απ' επ? νω, δηλαδ? απ? τον Θε?ν.   Η ανοχ? του Θεο? σε κρατε? ?ρχοντα επ? τη? δικαστικ?? ?δρα?, και επεφ?λαξεν ει? σε να με δικ?ση?.   Επειδ ? δε η εξουσ?α αυτ? ?χει δοθ? ει? σε απ? τον Θε?ν, και δεν δ?νασαι να αποφ?γη? το να με δικ?ση?, δι ? α ? τ ? ο Κα??φα? και το Συν?δριον των   Ιουδα ? ων οι οπο?οι με παρ?δωκαν εκ φθ?νου και μ?σου? ει? σε, και σε πι?ζουν να με καταδικ?ση?, ?χουν μεγαλυτ?ραν αμαρτ?αν απ? σε, ο οπο?ο? εκ φ?βου προ? αυτο?? καταχρ?σαι τ?ρα την εξουσ?αν σου. Η απ?ντησι? αυτ? του Ιησο? κατ?πληξε και εθορ?βησε τον Πιλ?τον, και ?νεκα το?του επεδ?ωκε με μεγαλυτ?ραν τ?ρα επιμον?ν να ελευθερ?ση Αυτ?ν.≫

Οφε?λομεν να κ?νωμε μ?αν μικρ?ν εισαγωγ?ν πριν ?λθωμεν ει? την ορθ?ν απ?δοσιν τη? ερμηνε?α? του χωρ?ου.

          Φυσικ?, οι ερμηνευτα? δεν ημπορο?σαν, ερμηνε?οντε? το ≪ο παραδιδο?? με≫, να εννο?σουν ?λλου? εκτ?? του Κα??φα και του Συνεδρ?ου των Ιουδα ? ων, οι οπο?οι παρ?δωκαν τον Χριστ?ν ει? τον Πιλ?τον, γνωστο? ?ντε? δια το μ?σο? και τον φθ?νον των, προ? τον   Ιησο ? ν, ?πω? περιγρ?φεται ει? τα? πρ?ξει? των   Αποστ ? λων: ≪ον υμε?? παρεδ?κατε και ηρν?σασθε αυτ?ν κατ? πρ?σωπον Πιλ?του≫ (Πραξ. Γ'13), ?στε να το?? ονομ?ση ο   Ιησο ? ? ≪γενν?ματα εχιδν?ν≫, ≪?φει?≫ (Ματθ. Γ', 7). και αλλο? υιο?? του Διαβ?λου: ≪υμε?? εκ του πατρ?? του διαβ?λου εστ? και τα? επιθυμ?α? του πατρ?? υμ?ν θ?λετε ποιε?ν≫ (Ιω?νν. Η', 44). Οι Σαταν?δε? αυτο? παρ?δωκαν τον Χριστ?ν ει? τον Πιλ?τον.   Ο Χριστ??, ?μω?, εκε?νην την στιγμ?ν που απειλε?ται απ? τα λ?για του Πιλ?του: ≪Σε μ?να δεν ομιλε??; Δεν γνωρ?ζει? ?τι ?χω εξουσ?α να σε σταυρ?σω και εξουσ?α ?χω να σε ελευθερ?σω;≫ δεν αναφ?ρεται ει? το?? παραδιδ?ντε? αυτ?ν, αλλ? κ?νει σ?γκρισι μεγ?θου? αμαρτ?α? μεγ?λη? και μικρ?? μεταξ? δ?ο προσ?πων: ο Πιλ?το? και ο ≪παραδιδο?? με≫. Ο χαρακτηρισμ?? ο?το? αποδ?δεται ει? τον   Ιο ? δα και απ? το?? 4 Ευαγγελιστ?? 10 φορ?? (ω? θα αναφ?ρομεν κατωτ?ρω) ει? δι?φορα χωρ?α τη? Κ. Διαθ?κη? και αποτελε? πλ?ον το διευκρινιστικ?ν γν?ρισμ? του.   Αν, λοιπ?ν, ενν?α φορ?? ≪ο παραδιδο?? με≫ αναφ?ρεται ει? τον   Ιο ? δαν, β?σει πο?α? λογικ?? την δεκ?την φορ?ν να εννο? το Συν?δριον και τον Κα??φαν; Δεν πρ?πει, λοιπ?ν, να ερμηνευθ? ≪ο παραδιδο?? με≫ ω? αναφερ?μενον ει? τον Κα??φαν και το Συν?δριον, δι?τι αν εννοο?σε αυτο?? ο Χριστ?? θα ?πρεπε να χρησιμοποι?ση τον πληθυντικ?ν ≪οι παραδιδ?ντε? με≫, εν? εδ? χρησιμοποιε? την λ?ξιν ≪ο παραδιδο?? με≫ ω? τ?τλον του   Ιο ? δα (?λλω?, αν δεν ?το τ?τλο?, θα ?λεγεν ο ≪παραδο?? με≫).

Απ ? α ? τ ? ν την εσφαλμ?νην τοποθ?τησιν προκ?πτουν πολλα? αντιθ?σει? τα? οπο?α? θα ερευν?σωμεν πριν να εισ?λθωμεν ει? την ορθ?ν απ?δοσιν τη? ερμηνε?α?.

          ΑΝΤΙΘΕΣΙΣ   Α’: Μεγαλυτ?ραν αμαρτ?αν αποδ?δουν οι ?νωθεν ερμηνευτα? ει? τον Κα??φαν και το Συν?δριον (πολλ? πρ?σωπα), εν? ο Χριστ?? αναφ?ρεται ει? ?να πρ?σωπον μ?νον: ≪ο παραδιδο?? με σοι≫ (1*).

          ΑΝΤΙΘΕΣΙΣ   Β’: ≪ο παραδιδο?? με≫ ε?ναι το διευκρινιστικ?ν γν?ρισμα του Ιο ? δα το οπο?ον χρησιμοποιο?ν και οι τ?σσαρε? Ευαγγελιστα?. (βλ. Ματθ. Κ ? ' 25, 46, 48, ΚΖ' 3, Μαρκ. ΙΔ' 42-44, Λουκ. ΚΒ' 48,   Ιω ? νν. ΙΗ' 2, 5.)

ΑΝΤΙΘΕΣΙΣ   Γ’: Ει? το μ?σο? και τον φθ?νον του Κα??φα και του Συνεδρ?ου επιρρ?πτουν οι ερμηνευτα? τον πρ?τον βαθμ?ν τη? αμαρτ?α? και τον δε?τερον ει? τον Πιλ?τον.   Η απ?δοσι? αυτ? ?ρχεται ει? αντ?θεσιν με την εν γ?νει ηθικ?ν τη? διδασκαλ?α? τη?   Εκκλησ ? α? κατ? την οπο?αν κ?θε αμαρτ?α ευρισκομ?νη ει? το στ?διον τη? συλλ?ψεω? εν διανο?α ε?ναι μικροτ?ρα τη? εκτελ?σεω? ≪η επιθυμ?α συλλαβο?σα τ?κτει αμαρτ?αν, η δε αμαρτ?α αποτελεσθε?σα αποκ?ει τον θ?νατον≫ (Ιακ. Α' 15), επομ?νω? ο Πιλ?το?, ο οπο?ο? υπ?γραψεν την θανατικ?ν καταδ?κην του   Ιησο? , ω? εκτελεστ??, θα πρ?πει να ?χη μεγαλυτ?ραν αμαρτ?αν απ? το Συν?δριον και τον Κα??φαν, οι οπο?οι ε?χον ει? την ψυχ?ν των την επιθυμ?αν να Τον σταυρ?σουν.

          Ο μεν Πιλ?το?, λοιπ?ν, αν και διαπιστ?νει την αθω?τητα του   Ιησο ? , απ? φ?βον και δειλ?αν εκτελε? το ?γκλημα, οι δε   Ιουδα ? οι, αν και ε?χαν το π?θο? του μ?σου? και του φθ?νου, δεν ημπορο?σαν χωρ?? την υπογραφ?ν του Πιλ?του, να διαπρ?ξουν τον φ?νον.

          ΑΝΤΙΘΕΣΙΣ  Δ’: Ερχεται, επ?ση?, η ερμηνε?α των ανωτ?ρω θεολ?γων ει? αντ?θεσιν προ? την κατ? σειρ?ν αξιολ?γησιν των αμαρτημ?των που παραθ?τει το κε?μενον τη? Ι. Αποκαλ ? ψεω?:

          ≪Τοι? δειλο?? και απ?στοι? και εβδελυγμ?νοι? και φονε?σι και π?ρνοι? και φαρμακο?? και ειδωλολ?τραι? και π?σι τοι? ψευδ?σι, το μ?ρο? αυτ?ν εν τη λ?μνη τη καιομ?νη εν πυρ? και θε?ω. Ο εστ?ν ο θ?νατο? ο δε?τερο?.≫, Αποκ. ΚΑ' 8).   Η σειρ? τη? απαριθμ?σεω? δεν ημπορε? να θεωρηθ? τυχα?α.   Οπ ? τε η πρ?τη σειρ? τη? ευθ?νη? αποδ?δεται ει? τον Πιλ?τον, καθ?τι γνωρ?ζομεν απ? τα κ?τωθι χωρ?α του Ευαγγελ?ου ?τι απ? δειλ?αν και φ?βον παρ?δωκε τον Χριστ?ν ει? θ?νατον: (Ματθ. κζ’ 24, Μαρκ. ιε’ 15, κ.λπ.).

          ΑΝΤΙΘΕΣΙΣ   Ε’:   Ο Πιλ?το? προικισμ?νο? απ? τον Θε?ν αφ   ? ν ? ? με το αυτεξο?σιον τη? βουλ?σεω? (≪ου γαρ ?δωκεν υμ?ν ο Θε?? πνε?μα δειλ?α?, αλλ? δυν?μεω?≫ (Β' Τιμοθ. α' 7), και αφ ? ? τ ? ρου δε με την κοσμικ?ν εξουσ?αν ει? τα? χε?ρ?? του, θα ημπορο?σε να αποτρ?ψη την αδικ?αν. Δια το?το η απ?δοσι? τη? μεγαλυτ?ρα? ευθ?νη? ει? το??   Ιουδα ? ου? εκμηδεν?ζει το αυτεξο?σιον του Πιλ?του.   Επομ ? νω?, ο Μ. Φωτιο?, ερμηνε?ων το ≪ουα? τω ανθρ?πω εκε?νω δι ? ο ? το σκ?νδαλον ?ρχεται≫, αποδ?δει ει? το αυτεξο?σιον το παν τη? ενοχ??. Αν και φαινομενικ?? υποβ?λλεται ει? β?αν και π?εσιν, ο Πιλ?το?, εκ μ?ρου? των   Εβρα ? ων, γ?νεται προβολε?? του εγκλ?ματο?, χ?νοντα? το αρρενωπ?ν και ανδρε?ον τη? ψυχ?? του. (βλ. ερ?τησιν Ε’ ≪ Αμφιλ?χια≫, Migne σελ. 101). ≪ Ο δυν?μενο? κωλ?σαι και μη κωλ?ων, αυτ?? εστ? ο ποι?ν≫ (Πηδ?λιον, ερμηνε?α ΚΕ’ καν?νο? εν Αγκ ? ρ ? Συν?δου).

          ΑΝΤΙΘΕΣΙΣ   ? ’: Οι ερμηνευτα?, με την ερμηνε?αν αυτ?ν, παρουσι?ζουν τον Χριστ?ν καθησυχ?ζοντα τον Πιλ?τον, λ?γοντ?? του: ≪συ ?χει? μικροτ?ραν αμαρτ?αν≫. Π?? εξηγε?ται τ?τε να θορυβε?ται ο Πιλ?το? και να ζητε? να τον απολ?ση; Θα επερ?μενε κανε??, μετ? τα απειλητικ? λ?για του Πιλ?του προ? τον   Ιησο ? ν, να ακολουθ?ση μ?α απ?ντησι? η οπο?α να συντρ?βη την υπερηφ?νει?ν του. Η ιδικ? μα? ερμηνε?α ικανοποιε? την απα?τησιν αυτ?ν.

          Ανατρ ? ξαντε?, επ?ση? ει? την ερμηνε?αν του Χρυσοστ?μου (ομιλ?α ΠΔ’ ει? το κατ? Ιω? ννην), διεπιστ?σαμεν ?τι ο Αγιο? Πατ?ρ τον?ζη, καθ?? και υμε??, την ευθ?νην και την αμαρτ?αν του Πιλ?του, εφ ? ? σον υπογραμμ?ζει επανειλημμ?νω? ?τι το βαθ?τερον ν?ημα των λ?γων του Χριστο?, αυτ? το οπο?ον θορυβε? πρ?γματι την ψυχ?ν του Πιλ?του, δεν ε?ναι η φαινομενικ? σχετικοπο?ησι? τη? ευθ?νη? του (≪αμαρτ?νει? ολιγ?τερον≫), αλλ? ο ισχυρισμ?? του Χριστο?, ?τι πρ?γματι υπ?ρχει αμαρτ?α εκ μ?ρου? του, δηλαδ? η ενοχοπο?ησ?? του. Οθεν, κατ? τον ?γιον Ιω ? ννην τον Χρυσ?-στομον, εν? ο Χριστ?? ελαφρ?νει την θ?σιν του Πιλ?του, κατ? βαθο? ?μω? την τον?ζει και την στιγματ?ζει. Αυτ? το λεπτ? σημε?ον ημπορε? να διαφ?γη απ? τον επιπ?λαιον αναγν?στην, δεν δι?φυγεν ?μω? εκ του ηγεμ?νο? τη?   Ιουδα ? α?, ο οπο?ο? λ?αν εταρ?χθη ?ταν συνειδητοπο?ησεν ?τι μ?νον ο Ιο ? δα? ε?χε μεγαλυτ?ραν ευθ?νην απ? εκε?νον. Η ταραχ? του Πιλ?του θα πρ?πει να ερμηνευθ? με το ?τι θα ε?χε λ?βει γν?σιν περ? του προσ?που του Ιο ? δα και πο?ον ?το το τ?λο? του. Ο Χρυσ?στομο?, λοιπ?ν, επιρρ?πτει μεν ευθ?να? ει? τον Κα??φαν και το Συν?δριον, αποφε?γει ?μω? να κ?νει καμμ?αν σ?γκρισιν μεταξ? εκε?νων και του Πιλ?του σχετικ?? με το μ?γεθο? των αμαρτι?ν των.   Απλ ? ? υπογραμμ?ζει ?τι υπ?ρχουν ευθ?νε? και δια του? μεν και δια του? δε (2*).

          Ο δε Μεγα? Βασ?λειο? ει? το ερ?τημα: ≪Πο?ο? ?χει την μεγαλυτ?ραν ευθ?νην, ο πι?ζων η ο πιεζ?μενο?≫, απαντ?ει ?τι την ?χει ο πι?ζων, στηριζ?μενο? ακριβ?? επ? του χωρ?ου αυτο? του Ευαγγελ?ου και παραθ?των τα λ?για του Χριστο? ει? τον Πιλ?τον: ≪ο παραδιδο?? με σοι με?ζονα αμαρτ?αν ?χει≫. Πρ?πει ?μω? να σημει?σωμεν ?τι ο Αγιο? Βασ?λειο? δεν ασχολε?ται εδ? με την βασανισμ?νην απ?δοσιν τη? ορθ?? ερμηνε?α? του χωρ?ου που μα? απασχολε? , απλ?? απαντ?ει ει? ερ?τησιν ηθικο? περιεχομ?νου.

         Κατ?πιν των ανωτ?ρω, η ερμηνε?α που θα παραθ?σωμεν θα πρ?πει να ε?ναι σ?μφωνο?:

         α') Με την σειρ?ν αξιολογ?σεω? αμαρτημ?των τη?   Αποκαλ ? ψεω?, ?που η δειλ?α κατ?χει την πρ?την σειρ?ν ει? βαθμ?ν βαρ?τητο?.

         β') Με τη ηθικ?ν διδασκαλ?αν τη?   Εκκλησ ? α?, δηλαδ? ?τι η εκτ?λεσι? τη? πρ?ξεω? ε?ναι μεγαλυτ?ρα αμαρτ?α απ? την επιθυμ?αν του εγκλ?ματο?.

         γ') Με το κε?μενον τη? Καιν?? Διαθ?κη?, το οπο?ον χρησιμοποιε? τον ενικ?ν αριθμ?ν: ≪ο παραδιδο??   με≫, αλλ? και με το σ?νολον των κειμ?νων τη? Κ. Διαθ?κη?.

         δ') Με την απ?δοσιν του χαρακτηρισμο? που αποδ?δουν ?λοι οι Ευαγγελιστα? ει? τον   Ιο ? δαν ονομ?ζοντε? αυτ?ν ≪ο παραδιδο??≫.

         ε')   Η ερμηνε?α θα πρ?πει επ?ση? να εξηγ? ικανοποιητικ?? δια πο?ον λ?γον ο Πιλ?το? να θορυβε?ται τ?σον, ?στε να αναζητ? τρ?πον να τον απολ?ση.

         ? ') Τελο?, θα πρ?πει η ερμηνε?α να διευκριν?ση το συγκριτικ?ν μ?γεθο? τη? αμαρτ?α? των δ?ο προσ?πων ει? τα οπο?α ο Χριστ?? απη?θυνε, ει? μεν τον   Ιο ? δα: ≪συμφ?ρει να μη ?χη γεννηθ? ο ?νθρωπο? ο?το?≫, ει? δε τον Πιλ?τον: ≪με?ζονα αμαρτ?αν ?χει ο παραδιδο?? με σοι≫.   Η σκ?πιμο? σ?γκρισι? μεγ?θου? αμαρτημ?των που ?κανεν ο Χριστ?? ?χει το κ?τωθι ν?ημα: εν? ο Χριστ?? παρ?σταται κριν?μενο? υπ? του Πιλ?του, ει? την πραγματικ?τητα ?μω?, ο Θε?νθρωπο? κρ?νει και βαθμολογε? δια των λ?γων του ?λην την ανθρωπ?νην δικαιοσ?νην, με το να αξιολογ?ση συγκριτικ?? μεγ?θη ευθυν?ν και αμαρτημ?των. Δι   α ? τ ? ν τον λ?γον η απ?δοσι? τη? ορθ?? ερμηνε?α? ?χει μεγ?λην βαρ?τητα και πρ?πει να αποδοθ? σωστ?.   Η ορθη ερμηνε?α, λοιπ?ν, του επιμ?χου χωρ?ου ?χει ω? εξ??:  

         ≪Σ ' εμ? δεν ομιλε??; Δεν γνωρ?ζει? ?τι ?χω εξουσ?αν να σε σταυρ?σω, και ?χω εξουσ?αν να σε αφ?σω ελε?θερον;   Απεκρ ? θη ο   Ιησο? ?: δεν θα ε?χε? καμμ?αν εξουσ?αν εναντ?ον μου, ε?ν δεν σου ε?χε δοθ? ?νωθεν. Δια το?το (μ?νον) ο παραδιδο?? με (Ιο?δα?) σε σ?να, ?χει την μεγαλυτ?ραν αμαρτ?αν. Δι' ? αυτ?ν τον λ?γον εζητο?σε ο Πιλ?το? να Τον απολ?ση≫

         Και η ελευθ?ρα ερμηνε?α ?χει ω? εξ??: ≪...Δια το?το, επειδ? λ?γει? ?τι ?χει? εξουσ?αν εναντ?ον μου, σου λ?γω λοιπ?ν, ?τι μ?νον ο παραδιδο?? με ει? σε, δηλ. ο   Ιο?δα?, υπερ?χει ει? μ?γεθο? αμαρτ?α? απ? σε Πιλ?τε.   Εκ το?του, ο Πιλ?το? ακο?σα? τα λ?για του   Ιησο ? , εθορυβ?θη και εζ?τει να ε?ρη, αφορμ?ν δηλαδ?, να τον απολ?ση.≫

        Η ερμηνε?α που παρεθ?σαμε διασφαλ?ζεται και κατοχυρ?νεται εντ?? των αγιογραφικ?ν και ηθικ?ν πλαισ?ων που προανεφ?ρομεν. Ε?ναι, ακ?μη, αναγκα?α η δι?ρθωσι? τη? ερμηνε?α? αυτ?? δια να μη στηρ?ζωνται επ   α ? τ ? ? ≪Καθολικο?≫ και Προτεστ?νται, και ?λλοι παρασυρ?μενοι   Ορθ ? δοξοι, ?που αθω?νουν τον Πιλ?τον, και τον παρουσι?ζουν αναβα?νοντα ει? το?? ουρανο?? επ?νω ει? μ?αν δ?σμην φωτ?? (βλ. το περ?φημον ?ργον του   Ρ ? σου Συγγραφ?ω? Μιχα?λ Μπουλγ?κωφ: ≪ Ο Μαστερ και η Μαργαρ?τα≫).

 Το τ?λο? του Πιλ?του, αντιθ?τω? απ? αυτ? που παρουσι?ζουν οι ≪Καθολικο?≫ και οι Προτεστ?νται, ε?ναι παρ?μοιον με του   Ιο ? δα, κατ? την αξιολ?γησιν που ?κανε ο Χριστ??, δηλαδ? ?τι μετ? τον   Ιο ? δα ?ρχεται εκε?νο? ει? β?ρο? αμαρτ?α?. Την επικρατεστ?ραν εκδοχ?ν περ? του θαν?του του Πιλ?του την δ?δει ο   Ιστορικ ? ? Ευσ?βειο? ει? τον Β' τ?μον τη?   Εκκλησιαστικ ? ?  Ιστορ ? α? του, κατ? την οπο?αν ο Πιλ?το? εξωρ?σθη ει? την Βι?ννα τη? Γαλλ?α?, ?που ≪απογνωσθε?? αυτεχειρι?σθη εν ?τει απ? Χριστο? 41≫, εν? ο Κα??φα? απ?θανεν με φυσικ?ν θ?νατον ει? την Κρ?την, κατ? την δι?ρκειαν του ταξιδ?ου του προ? την   Ρ ? μην, ?που ?μελλε να δικασθ?.   Ο θ?νατ?? του, λοιπ?ν, δεν ανταποκρ?νεται ει? την βαρ?τητα τη? αμαρτ?α? την οπο?αν του απ?δωκαν οι εν λ?γω ερμηνευτα?.  

          Η εκ μ?ρου? μα? ερμηνε?α ?χει και κοινωνικ?ν αντ?κτυπον ει? τον τομ?αν τη? δικαιοσ?νη?, καθ?τι ?ταν οι δικαστα? πι?ζονται απ? διαφ?ρου? πολιτικο?? και ισχυρο?? παρ?γοντα?, ημπορε? να αποδ?σουν αντι δικαιοσ?νη? αδικ?αν, στηριζ?μενοι ει? την ερμηνε?αν των κ.κ. Τρεμπ?λα και Κολιτσ?ρα λ?γοντε?: ≪συ ο πι?ζων με πολιτικ?? η ?λλο? ισχυρ?? παρ?γων, ?χει? μεγαλυτ?ραν αμαρτ?αν απ? εμ? που πι?ζομαι≫. Τι λ?γει περ? το?του η   Ελληνικ ? Δικαιοσ?νη; Συμφωνε?;

         Παρακαλο?μεν ?πω? τ?χωμεν απαντ?σεω? εκ μ?ρου? των αδελφοτ?των ≪Σωτ?ρο?≫ και ≪Ζω??≫ [2] .

Ευχ?τη? προ? Κυριον

† Ο ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ   ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 *:   Ανατρ ? χοντε? ει? την μετ?φρασιν τη? ≪ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ≫, υπ? των θεολ?γων κ.κ. Βελλα,   Αρχιμ.   Αντωνι ? δου,   Αλεβιζ ? του και Κονιδ?ρη, την βλ?πομεν πλησιεστ?ραν και   ορθοτ?ραν καθ?? διατηρε? τον ενικ?ν αριθμ?ν.: ≪Δια το?το εκε?νο? που με παρ?δωκεν σ   ? σ ? ?χει μεγαλυτ?ραν αμαρτ?αν.≫

2 *: ≪Το μεν πτα?ειν εν τοι? υπηκ?οι? τελο?ντα δειν?ν... ?σω γαρ   ται? τιμα?? προ?χουσι τοσο?τω και το γαρ το αυτ? ε?η, αργαλε?τερον αμ?ρτημα· ει γ?νεται, ου τη φ?σει, αλλ? τη αξ?α του δρ?σαντο? μετρο?μενον.≫ ( Ισιδ. Πηλουσι?του, επιστ. ΙΕ'), και αλλο?:   ≪   Η αμαρτ?α ουκ αν την αυτ?ν θυσ?αν αν?γεσθαι εθ?σπισε· με?ζων δε γ?νεται, ου τη φ?σει αλλ? τη αξ?α του δρ?ντο?· ο γαρ το?? ?λλου? ρυθμ?ζων, ει πτα?σειε, με?ζον απ? τη? αξ?α? αποφα?νει το πτα?σμα.≫ (Του ιδ?ου, επιστ. ΡΚΑ').

3 *: ≪Οι δε εν τη κορυφ? τα?τη καθ?μενοι τη? τιμ??, πρ?τον μεν π?σιν εισ? κατ?δηλοι, ?πειτα καν τοι? μικροτ?τοι? σφαλ?σι, μεγ?λα τα μικρ? τοι? ?λλοι? φα?νεται· ου γαρ τω του γεγον?το? μεγ?θει, αλλ? τη του διαμαρτ?ντο? αξ?α την αμαρτ?αν μετρο?σιν ?παντε?≫ (Χρυσοστ. λογ. Γ')

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΟΙΟΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑΝ ΕΙΧΕΝ ΑΜΑΡΤΙΑΝ

Ο ΠΙΛΑΤΟΣ Η ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ

ΕΡΩΤΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΙΒ'.'

 

Α'.

Ποσαι ερμηνε?αι του χωρ?ου το?του υπ?ρχουν ;

          Δυο. Κατ? μεν την πρ?την ο Κα??φα? και το Συν?δριον, ο?τινε? παρ?δωκαν τον Χριστ?ν ει? τον Πιλ?τον, ?χουσι μεγαλυτ?ραν αμαρτ?αν απ ' ? τι ο Πιλ?το?. Κατ? δε την β', ο Πιλ?το? ?χει μεγαλυτ?ραν αμαρτ?αν απ? του?   Εβρα ? ου?, δι?τι το ≪ο παραδιδο?? με σοι≫ το εκλαμβ?νουσιν ?τι αφορ? τον   Ιο? δαν και συνεπ??   το ≪με?ζονα αμαρτ?αν ?χει≫ αφορ? μ?νον αυτ?ν (τον   Ιο? δαν).

 

Β'.

Πο?α ερε?σματα ?χει η α' και πο?α η β' ερμηνε?α ;

           Η μεν α' ?ποψι? ?χει υπ?ρ αυτ??

 α) Την σ?μφωνον γν?μην πολλ?ν   Αγ? ων και εκκλησιαστικ?ν συγγραφ?ων (?πω?: Μ. Βασιλε?ου, Κυρ?λλου   Αλεξανδρε? α?, Ζυγαβηνο?, Ι. Αυγουστ?νου, Θεοφυλ?κτου Βουλγαρ?α?) αλλ? και ο   Αγ. Ιω? ννη? ο Χρυσ?στομο? ει? ολ?κληρον την ομιλ?αν κατ? την οπο?αν ησχολ?θη με το χωρ?ον, ουδ?λω? ανεφ?ρθη ει? το πρ?σωπον του   Ιο? ? δα καν μ?αν φορ?ν, εν? συνεχ?? αναφ?ρεται ει? του?   Ιουδα ? ου? και τον Πιλ?τον. Ει? εν σημε?ον, ?πω? θα ?δωμεν, γ?νεται απολ?τω? σαφ??.

          β) Την κοιν?ν συνε?δησιν τη? Εκκλησ ? α? απ? την εποχην των Αγ. Αποστ? λων μ?χρι σ?μερον, η οπο?α το αμ?ρτημα τη? Θεοκτον?α? το επιρρ?πτει ει? του?   Εβρα ? ου?, εξ ου και το επ?θετον "Θεοκτ?νοι Εβρα? οι", ει και οξ?μορον το σχ?μα   και υπερβολικ?ν (λ?γεται το σχ?μα το?το "κατ ' α ντ? δοσιν") παντω? ει? αυτο?? αποδ?δεται.

          γ)   Η λ?ξι? ≪σοι≫ ει? το ≪ο παραδιδο?? με σοι ≫ η οπο?α αποκλε?ει το   Ιο? δαν, δι?τι τον Χριστ?ν δεν τον παρ?δωσεν ο Ιο? δα? ει? τον Πιλ?τον, αλλ ' οι ?Εβρα? οι. Ο Ιο? δα? Τον ε?χε παραδ?σει ει? του?   Εβρα? ου?. Αν ?λειπεν το ≪σοι≫ και ?το απλ?? ≪ο παραδιδο?? με με?ζονα αμαρτ?αν ?χει≫ θα ηννοε?το ο   Ιο? δα?, ω? ο κυρ?ω? αποκαλο?μενο? ≪ο παραδιδο?? με≫.   Η ?παρξι? του ≪σοι≫ ανατρ?πει την ερμηνε?αν αυτ?ν ?μω?.

          δ) Ο φθ?νο? δεν υπ?ρχει ει? την απαρ?θμησιν αμαρτη-μ?των του εδαφ. ΚΑ' 8 τη?   Αποκαλ? ψεω?, η οπο?α αρχ?ζει απ? την δειλ?αν.

          ε) Η δειλ?α ενυπ?ρχει λανθαν?ντω? ει? κ?θε αμαρτ?νοντα και ο Μ. Φωτιο? αποδεικν?ει ακριβ?? αυτ?.

          Η β' ?ποψι? επικαλε?ται

          α) Την πιθαν?τητα σφ?λματο? ?σων Αγ. Πατ?ρων ηρμ?νευσαν το χωρ?ον

          β) Τον ενικ?ν αριθμ?ν τη? λ?ξεω? ≪παραδιδο??

          γ) Το ?τι δια των λ?ξεων ≪ο παραδιδο??≫ τον   Ιησο? ν ει? ?λλα 9 χωρ?α τη? Κ.Δ. εννοε?ται ο   Ιο ? δα?.

          δ)   Οτι ο Πιλ?το? εστα?ρωσε τον Χριστ?ν, οι δε   Εβρα ? -οι απλ?? το επεθ?μουν.

          ε)   Οτι ει? το εδ?φιον κα' 8 τη?   Αποκαλ ? ψεω? η δειλ?α (εκ τη? οπο?α? ο Πιλ?το? διακατε?χετο) αναφ?ρεται πρ?τη μεταξ? των λοιπ?ν αμαρτημ?των.

          ? ) Το ?τι ο Πιλ?το? ε?χε την εξουσ?αν και την ελευθερ?αν να αποφασ?ση και ?φειλε να το κ?μη δικα?ω?, κατ? το ρητον ≪ο δυν?μενο? κωλ?σαι και μη κωλ?ων αυτ?? εστ? ο ποι?ν.

          ζ) Θεωρε? την πρ?την ερμηνε?αν ω? κολακευτικ?ν δια τον Πιλ?τον και συνεπ?? μη δικαιολογο?σα την μετ? τα?τα σπουδ?ν του να ελευθερ?ση τον Χριστ?ν.

          η)   Οτι ο Πιλ?το? φ?ρεται ?τι ηυτοκτ?νησεν εξ?ριστο? ων το 41 μ.Χ., εν? ο Κα??φα? ε?χε μ?λλον φυσικ?ν τ?λο?.

 

Γ'.

Τι αναφ?ρουν οι   Αγ. Πατ?ρε? περ? του θ?ματο?; Ουδε?? ερμην?υει το χωρ?ον κατ? την β' ?ποψιν;

          Ρητ?? ουδε??, εξ ? σων ηδυν?θημεν να μ?θωμεν, ασπ?ζεται την β' ?ποψιν.   Αντιθ? τω? πλε?στοι εξ αυτ?ν εξ?φρασαν την α' ερμηνε?αν, ?πω?:

          α)   Ο Μ. Βασ?λειο? ει? το ερ?τημα (Ασκητικ?, Οροι κατ' ε πιτομ? ν μ ? '): ≪Ει ο ετ?ρου ανεχ?μενο? ει? το ποι?σαι αμαρτ?αν ?νοχ?? εστ? τη? αμαρτ?α?≫, απαντ?ει:   ≪Το?το το ρ?μα φανερ?ν εκ των Κυρ?ου προ? Πιλ?τον ρημ?των ειπ?ντο? "ο παραδιδο?? με σοι με?ζονα αμαρτ?αν ?χει." Σαφ?? γαρ εκ το?του ?τι και ο Πιλ?το? ανεχ?μενο? των παραδεδοκ?των αμαρτ?αν ε?χεν ει και ελ?ττονα . Παρ?στησι δε και το?το ο   Αδ? μ κ.λπ..≫

          β)   Ο Κυριλλο?   Αλεξανδρε ? α?: ≪ο μεν γαρ αρχη τι? ?σπερ και θ?ρα τη? ει? αυτ?ν δυσσεβε?α? εγ?νετο, τολμημ?των δε αλλοτρ?ων ο δικαστ?? υπουργ?? και μεριστ?? (= μετ?χων μ?ρου?) τη?   Ιουδα? ων ανοσι?τητο? εξ ακα?ρου δειλ?α? ανεδε?κνυτο.≫

          γ) Ο   Ιερ? ? Αυγουστ?νο?: (περ? του παραδιδ?ντο?) ≪ο?το? πρ?γματι παρ?δωκ? με ει? την εξουσ?αν σου εκ φθ?νου, εν? συ ασκε?? την επ   ? μο ? εξουσ?αν υπ? το κρ?το? του φ?βου. Κα?τοι, δε, δεν πρ?πει τι? να φονε?η τον ?λλον, και δη τον αθ?ον υπ? το κρ?το? του φ?βου, ουχ ?ττον το να πρ?ττη τι? το?το εν επισ?μω φθ?νω (σ.σ. ?πω? οι   Ιουδα? οι) ε?ναι πολ? βαρ?τερον παρ? ε?ν το πρ?ττη υπ? το κρ?το? του φ?βου.≫

          δ) Ζιγαβην??: ≪Ουκ απολ?λυσαι (Πιλ?τε) αμαρτ?α?, ει και ελ?ττονο? τη? των παραδιδ?ντων με σοι.≫

          ε) Θεοφ?λακτο? Βουλγαρ?α?: ≪δια το?το ε?πεν ?τι εκε?νο? ?που με παρ?δωκεν ει? εσ?να, ?χει μεγαλυτ?ραν αμαρτ?αν απ? εσ?να. Δι?τι δε?χνει απ 'εδ? ?τι και ο Πιλ?το? ?χει αμαρτ?αν, πλην ολιγοτ?ρα? απ? του?   Εβρα? ου? οπο? τον επρ?δωσον (sic) ει? τα? χε?ρ?? σου≫.

 

Δ'.

Και ο   Αγ.   Ιω ? ννη? ο Χρυσ?στομο? τι λ?γει περ? του χωρ?ου το?του;

          Ο  Ι. Χρυσ?στομο? ερμηνε?ει το χωρ?ον ει? το   Υπ ? μνημα ει? το κατ?   Ιω? ννην, ΠΔ' ομιλ?αν (5-30), ?που λ?γει

 ≪Επε? ουν καθ' ε αυτ? ν την απ?φασιν εξ?νεγκε (ο Πιλ?το? με το να   πε? ?τι ?χει εξουσ?αν κ.λπ.) τ?τε λ?γει ο  Ιησο? ?· Με?ζονα αμαρτ?αν ?χει ο παραδιδο?? με σοι δεικν?? ?τι και αυτ?? υπε?θυνο? αμαρτ?α εστ?ν.≫ Λ ? γει δηλαδ? ?τι και ο Πιλ?το? ?χει αμαρτ?αν ασχ?τω? ε?ν αυτ? ε?ναι μικροτ?ρα απ? αυτ?ν του παραδιδ?ντο?. Πο?ον ?μω? θεωρε? παραδιδ?ντα; Τον   Ιο? δαν;   Ομω? ο   Ιο? δα? ο?τε καν ?παξ αναφ?ρεται ει? ολ?κληρον την ΠΔ' ομιλ?αν του Ι. Χρυσοστ?μου. Η πλησιεστ?ρα αναφορ? αυτο? ει? το πρ?σωπον του   Ιο? δα απ?χει π?ρα πολλ?? σελ?δα? απ? το σημε?ον αυτ?, ε?τε πριν, ε?τε μετ?.

           Ομω?, ολ?γα? γραμμ?? κατωτ?ρω του?   Ιουδα? ου? αναφ?ρει ω? με?ζονα αμαρτ?αν ?χοντα? απ' ? τι ο Πιλ?το?. Γρ?φει ει? την αμ?σω? επομ?νην παρ?γραφον:

     ≪Ινα δε μη ακο?σα? "ει μη ην σοι δεδομ?νον" νομ?ση του παντ?? απαλλαχθ?ναι εγκλ?ματο? δια το?το ε?πεν "με?ζονα αμαρτ?αν ?χει ο παραδιδο?? με σοι". Και μην (= πρ?γματι δε), ει δεδομ?νον ην ο?τε ο?το? ο?τε εκε?νοι υπε?θυνοι εγκλημ?των...≫.   Ιδο? διαφα?νεται καθαρ?? ?τι αντιστοιχε? ει? το ≪παραδιδο??≫ του?   Εβρα? ου? δια τη? λ?ξεω? ≪εκε?νοι≫.

 

Ε'.

Απορ? π?ντω? πω? τ?σοι   Αγιοι Πατ?ρε? αντιστο?χισαν ει? τον ενικ?ν ≪παραδιδο?? με σοι≫ τον πληθυντικ?ν ≪ Εβρα?οι≫!

??? Δεν νομ?ζω ?τι ?λοι οι προαναφερθ?ντε?   Αγιοι Πατ?ρε? δεν ε?χον διακρ?νει το?το, αλλ ' εθε? ρησαν αυτ? ω? σ?νηθε? σχ?μα εν τε τη Γραφ? και τη καθομιλουμ?νη, ?που συχν? μ?α ομ?? πλ?θου? προσ?πων αναφ?ρεται εξ ον?ματο? εν??, του αρχηγο? των. Και ιδο? παραδε?γματα:

ΕΝ ΤΗ ΚΑΘΟΜΙΛΟΥΜΕΝΗ

          α) ≪Ο Μ.   Αλ ? ξανδρο? εν?κησεν τον Δαρε?ον≫, αντ? ο Μ.   Αλ? ξανδρο? και οι   Ελληνε? εν?κησαν τον Δαρε?ον και του? Περσα?.

          β) ≪Κυρου αν?βασι?   κ?θοδο? των Μυρ?ων≫   Ο κ?ρο? μετ? μυρ?ων   Ελλ ? νων μισθοφ?ρων αν?βη προ? τα β?θη τη? Περσ?α?. Μετ? τον θ?νατον του αρχηγο? Κυρου οι   Ελληνε? επ?στρεψαν μ?νοι.

          γ) ≪Ο   Αρειο? ?σχισεν την   Εκκλησ ? αν≫ αντ? ο   Αρειο? και οι οπαδο? του.

          δ) ≪Ο Μω?μεθ ο Β' κατ?λαβεν την Πολιν≫, ο Μω?μεθ, ?χι φυσικ? μ?νο? του αλλ? μετ? του στρατε?ματ?? του.

          ε) ≪Ο Λο?θηρο? επολ?μησεν τον Παπαν≫ Ο Λο?θηρο? και ?λοι οι διαμαρτυρ?μενοι επολ?μησαν τον Παπαν και του? παπικο??.

 ΕΝ ΤΗ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

          α) ≪?ξεστι δο?ναι κ?νσον Κα?σαρι;≫ (αντ? τοι?   Ρωμα ? οι?).

  Ακ ? μη, 33 φορ?? περ?που αναφ?ρει η Κ.Δ. το ?νομα Σαταν?? ει? τον ενικ?ν. Ει? πολλ? σημε?α εξ αυτ?ν αναφ?ρεται αυτ?? ω? αρχηγ?? των δαιμ?νων, εκπροσωπ?ν και του? λοιπο?? και εκλαμβ?νεται ω? ≪ο Σαταν?? και δα?μον?? του≫, λ.χ.:

          β) (Μαρκ. Γ' 26)): ≪Και ει ο Σαταν?? αν?στη αφ ' εαυτο? και μεμ?ρισται ου δ?ναται σταθ?ναι αλλ? τ?λο? ?χει≫   Αντ? του συν?λου των δαιμ?νων εδ? ο Χριστ?? την λεξιν Σαταν?? ει? τον ενικ?ν χρησιμοποιε?. Ευν?ητον ε?ναι ?τι η επαν?στασι? και η διχοστασ?α μ?νον ει? πλ?θο? ταιρι?ζει δια να λεχθ?.   Ομω? ο Χριστ?? ενικ?ν χρησιμοποιε?.

          γ) (Λουκ. ΙΑ' 18): ≪ει δε και ο Σαταν?? αν?στη αφ   ? αυτο ? διεμερ?σθη, πω? σταθ?σεται η βασιλε?α αυτο?;≫ Και εδ? ο Σαταν?? εκλαμβ?νεται αντι του συν?λου των δαιμ?νων.

          δ) (Αποκ. Κ'2): ≪?δησεν αυτ?ν (τον Σαταν?ν) χ?λια ?τη≫ αντ? αυτ?ν και του? δα?μονα? αυτο?. δεν νοε?ται να δεθ? ο αρχηγ?? μ?νον των δαιμ?νων και τα λοιπ? δαιμ?νια να μεινουν ελε?θερα.

          ε) (Αποκ. Κ'7): ≪λυθ?σεται ο Σαταν??≫ αντ? ο Σαταν?? και συν αυτ? δα?μονε? κ.λπ. ω? θα ?δωμεν κατωτ?ρω.

 Συμπ?ρασμα :

      ΔΥΝΑΤΑΙ να χρησιμοποιηθ? ενικ?? αριθμ?? δια μ?αν ομ?δα, εξ ον?ματο? του αρχηγο? αυτ?? και ε?ναι το?το σ?νηθε? τ?σον ει? τον κοιν?ν λ?γον ?σον και ει? την   Αγ. Γραφ?ν.

 

? '.

Διατ? ?μω? 9 φορ?? το ≪ο παραδιδο??≫ αναφ?ρεται δια τον   Ιο ? δαν και την 10ην να αντιστοιχ? ει? τον Κα??φαν και το Συν?δριον; Δεν ε?ναι, τρ?πον τιν?, ω? ?νομα του   Ιο? δα το ≪ο παραδιδο??≫, ?πω? λ?γομεν νυν ≪ Ιο?δα? ο προδ?τη?≫;

          Βεβα?ω? ?χουν συνυφανθε? αι δ?ο ?ννοιαι ?στε συχν?κι? και ο κ?θε προδ?τη?   Ιο? δα? να αποκαλε?ται. Δεν σημα?νει το?το ?τι ?ποτε χρησιμοποιε?ται η λ?ξι? ≪προδ?τη?≫ (η ≪παραδιδο??≫) εννοε?ται π?ντοτε ο Ιο? δα?. Και ει? την Κ.Δ. παρ ' ? τι 9 φορ?? αποκαλε?ται ≪παραδιδο??≫, η ≪παραδο??≫, δια ομο?ων επιθετικ?ν προσδιορισμ?ν χαρακτηρ?ζονται και ο   Ηρ ? δη? (Πραξ. ΙΒ' 4) και ο Σα?λο? (Πραξ. ΚΔ'4), αλλ? και εδ? ο Κα??φα? και το Συν?δριον. Μολον?τι και ει? τα? περιπτ?σει? του Σα?λου και του   Ηρ ? δου πολλο? ?σαν οι παραδ?δοντε? αξιοσημε?ωτον ε?ναι ?τι ο   Αγ. Γραφ? ει? ενικ?ν αριθμ?ν το αναφ?ρει· ο γαρ Σα?λο?, δεν εδ?ωκεν μ?νο? του? Χριστιανο?? αλλ   ? γε ? το στρατιωτικο? αποσπ?σματο?.   Ομο ? ω? και ο   Ηρ? δη? δεν εν?ργησεν αυτ?? μ?νο? την παρ?δοσιν του   Απ. Πετρου ει? του? Φυλακα?, αλλ '? αυτ? ? αναφ?ρεται ω? κεφαλ?. ? Η λ?ξι? ≪παραδιδο??≫ δεν πα?ει να ε?ναι μ?α απλ? μετοχη ενεστ?το? του ρ?ματο? παραδ?δωμι. Δι ' αυτ? ο κ?θε παραδ?δων κ?ποιον ει? κ?ποιον ?λλον παραδιδο?? λ?γεται.   Οπ? τε αναλ?γω? τη? περιπτ?σεω? ?χομεν του? εξ?? παραδιδ?ντε?:

          α)   Ο παραδιδο?? τον Χριστ?ν ει? του?   Εβρα? ου? ε?ναι ο Ιο?δα?.

          β) Ο παραδιδο?? τον Χριστ?ν ει? τον Πιλ?τον ε?ναι ο Κα??φα? και το συν?δριον.

          γ) Ο παραδιδο?? τον Πετρον ει? τ?σσαρσι τετραδ?οι? στρατιωτ?ν ε?ναι ο   Ηρ? δη?.

           δ)   Ο παραδιδο?? του? Χριστιανο?? ει? φυλακ?? ?το ο Σα?λο?.

 

Ζ'.

Εν τ?λει πο?ο? εστα?ρωσεν τον Χριστ?ν, ο Πιλ?το? η οι   Εβρα? οι;

          Α? ?δωμεν τι περ? το?του αναφ?ρει η   Αγ. Γραφ?:

          α) Λεγει ο Κλε?πα?: ≪Τα περ?   Ιησο? του Ναζωρα?ου..., ?πω? τε παρ?δωκαν αυτ?ν οι   Αρχιερε? ? και οι ?ρχοντε? ημ?ν ει? κρ?μα θαν?του και ΕΣΤΑΥΡΩΣΑΝ αυτ?ν.≫ ( Εωθ. Ε').

          β) Λεγει ο   Απ. Πετρο? προ? του?   Ιουδα ? ου?: ≪τον δε αρχηγ?ν τη? ζω?? απεκτε?νατε≫ (Πραξ. Γ' 15).   Εν? ολ?γον ενωρ?τερον ανεφ?ρθη ει? τον Πιλ?τον ουδ?ν λ?γει κατ   αυ το? , μ?λλον συγκρ?νων την στ?σιν αυτο? την κρ?νει καλυτ?ραν τη? των   Εβρα? ων: ≪ον (τον Χριστ?ν) υμε?? μεν παρεδ?κατε και ηρν?σασθε κατ? πρ?σωπον Πιλ?του, κρ?ναντο? εκε?νου απολ?ειν·≫

          γ) (Παλιν ο   Απ. Πετρο?): ≪Αρχοντε? του λαο? και πρεσβ?τεροι του   Ισρα ? λ... γνωστ?ν ?στω π?σιν υμ?ν και παντ? τω λα?   Ισρα? λ ?τι εν τω ον?ματι   Ιησο ? Χριστο? του Ναζωρα?ου ον υμε?? εσταυρ?σατε...≫ (Πραξ. Δ' 10) και ουχ? ον Πιλ?το? εστα?ρωσεν!

          δ) Το πλ?ον χαρακτηριστικ?ν παρ?δειγμα ε?ναι το ακ?λουθον: Οι   Αρχιερε ? ? προσπαθο?ν να αποποιηθο?ν τη? ευθ?νη? τη? σταυρ?σεω? του Χριστο? και λ?γουν προ? του?   Απο-στ?λου?: (Πραξ. Ε' 28) ≪Ου παραγγελ?α παρηγγε?λαμεν υμ?ν μη διδ?σκειν εν τω ον?ματι το?τω (του Χριστο?); Και   Ιδο? πεπληρ?κατε την   Ιερουσαλ ? μ τη? διδαχ?? υμ?ν και βο?λεσθε επαγαγε?ν εφ ' ημ?? το α?μα του ανθρ?που το?του (του Χριστο?).   Αποκριθ? ? δε Πετρο? και οι   Απ? στολοι ε?πον· πειθαρχειν δει Θε? μ?λλον η ανθρ?ποι?.   Ο Θε?? των πατ?ρων ημ?ν ?γειρεν   Ιησο? ν, ον υμε?? διεχειρ?σασθε κρεμ?σαντε? επ? ξυλου≫.   Υμε ? ?, λ?γει ο   Απ. Πετρο?, ουχ ο Πιλ?το?, και χρησιμοποιε? το ρ?μα διαχειρι? ωσ?ν να εθαν?τωσαν ιδιοχε?ρω? τον Χριστ?ν

        Εκ των ανωτ?ρω φα?νεται πω? κ?ριοι ?νοχοι τη? σταυρ?σεω? θεωρο?νται απ? του?   Αποστ ? λου? οι   Εβρα? οι, εν? ο Πιλ?το? συνεργ??.? Τ? αυτ? εφρ?νουν και οι   Αγιοι Πατ?ρε?.   Οπω? αναφ?ρεται ει? τα πατερικ? χωρ?α τη? αποκρ. Γ':

           α) Μ. Βασ?λειο?: Οι   Εβρα? οι ποιο?ν το κακ?ν και ο Πιλ?το? αν?χεται αυτ?.

          β)   Αγ. Κυριλλο?: τη? ανοσι?τητο? των   Εβρα? ων ο Πιλ?το? υπουργ?? και μεριστ?? (= μ?τοχο? μεριδ?ου) εγ?νετο.

          γ)   Ι. Αυγουστ?νο?: Οι   Εβρα? οι ?πραξαν φ?νον εν φθονω, εν? ο Πιλ?το? επραξεν φ?νον απ? φ?βον, και κρ?νει το πρ?τον βαρ?τερον. κ.λπ..

 Και η υμνολογ?α τη?   Εκκλησ? α?, ει? ?λα σχεδ?ν τα τροπ?ρια των Παθ?ν, εξαιρ?τω? ει? τα εγκ?μια, αλλ? και ει? την παρακλητικ?ν οι   Εβρα? οι κατακρ?νονται ω? οι ?νοχοι τη? σταυρ?σεω? του Χριστο?. ενδεικτικ?? εκ του πλ?θου? αναφ?ρομεν:

        ≪Λα?? παρ?νομο? Χριστ? σε προδο?? τω Πιλ?τω σταυρωθ?ναι κατεδ?κασεν, αγν?μων περ? τον ευεργ?την φανε??...≫ (Αναστ?σιμον εκ των αποστ?χων του   Εσπερινο? , ?χου Δ'.)  

           Οπω? βλ?πωμεν, εδ? δια του ενικο? ≪προδο??≫, το οπο?ον ε?ναι ταυτ?σημον προ? το ≪παραδο??≫ (προδ?δω = παραδ?δω), εννοε?ται ο παρ?νομο? λα?? των   Εβρα? ων, ?στι? θεωρε?ται ο ?νοχο? τη? σταυρικ?? καταδ?κη? του Χριστο?. ≪Τι χρε?αν ?χομεν≫, λοιπ?ν, ≪?τι μαρτ?ρων;≫ Αυτ? μ?νον το τροπ?ριον ?ρκει δια να πεισθ? ο κ?θε καλοπροα?ρετο? αναγν?στη? περ? τη? αληθο?? ερμηνε?α? του σχετικο? χωρ?ου.

        Ακ?μη, εκ τη? υμνολογ?α? των Παθ?ν:

          ≪...αντ? αγαθ?ν ων επο?ησα? Χριστ?, τω γ?νει των   Εβρα?ων σταυρωθ?ναι σε κατεδ?κασαν ≫.

          ≪Λα?? μου τι επο?ησ? σοι και τι μοι ανταπ?δοτε... σταυρ? με προσηλ?σατε ≫.   ≪Λα?? δυσσεβ?? και παρ?νομο?...≫   ≪ ? Ηδη β?πτεται κ?λαμο? αποφ?σεω? παρ? κριτ?ν αδ?κων≫ κ.λπ. αναρ?θμητα παραδε?γματα ει? τα τροπ?ρια τη? Μ.   Εβδομ ? δο? τα οπο?α κατηγορημ?τικ?? αναφ?ρουν ?τι οι   Εβρα?οι εστα?ρωσαν τον Χριστ?ν και την καταδικαστικ?ν απ?φασιν εκε?νοι την εξ?δωκαν.   Απορ? α? ?ξιον· διατ? ο Πιλ?το? σχεδ?ν ουδαμ?? αναφ?ρεται, η και ?ποτε σπανι?τατα αναφ?ρεται η αναφορ? κατ? του προσ?που του να ε?ναι υποτονικ?;   Η μ?νη λογικ? εξ?γησι? ε?ναι δι?τι ο Πιλ?το? υπ?ρξεν συνεργ?? ει? το ?γκλημα των   Εβρα? ων· αλλ? το ?γκλημα ?το των   Εβρα ? ων.

          Ο Πιλ?το? επ?τρεψεν ει? του?   Εβρα? ου? να κ?μουν το ?γκλημα· προσυπ?γραψεν και επεκ?ρωσεν την ?δη ληφθε?σαν υπ? του συνεδρ?ου καταδικαστικ?ν απ?φασιν. Το ?τι ηδ?ναντο οι   Εβρα? οι να εκδ?δουν (αλλ? και να εκτελο?ν) θανατικ?? καταδ?κα?, μαρτυρε? ο Πρωτομ?ρτυ?.   Αλλ? και ο Χρυσορρ?μων ερμηνε?ων το ≪υμ?ν ουκ ?ξεστι αποκτε?ναι ουδ?να≫ λ?γει:

          ≪Ει δε λ?γουσιν· ουκ ?ξεστιν υμ?ν αποκτε?ναι ουδ?να, κατ? τον καιρ?ν εκε?νον φασ?.   Επε? ?τι γε αν?ρουν (εθαν?τωναν) και ?λλω τρ?πω αν?ρουν, δε?κνυσι ο Στ?φανο? λινθαζ?μενο?· αλλ? σ ταυρ?σαι Αυτ?ν επεθ?μουν ?να και τον τρ?πον τη? τελευτ?? εκπομπε?σωσι≫.

 

          Δηλαδ? οι   Εβρα? οι ημπορο?σαν κ?λλιστα να Τον θανατ?σουν, δεν ημπορο?σαν, ?μω?, να Τον σταυρ?σουν. (Μαλιστα δι? ει? το παρελθ?ν εδοκ?μασαν να Τον θανατ?σουν δια λιθοβολισμο? και δια κατακρημνισμο? αλλ ' απ?τυχον.)   Ο Πιλ?το? συν?ργησεν ει? τον τρ?πον τη? θανατ?σεω?.

Συμπ?ρασμα:

          Δεν ε?χον οι   Εβρα? οι απλ?ν επιθυμ?αν σταυρ?σεω? του Χριστο?.   Η επιθυμ?α του κακο? ε?ναι πρ?γματι μικροτ?ρα τη? πρ?ξεω? μ?νον ?μω? αν παραμε?νη επιθυμ?α.   Οταν η επιθυμ?α υλοποιηθ?, ε?τε ιδιοχε?ρω?, ε?τε μ?σω ?λλου προσ?που (χρηματιζομ?νου η εκβιαζομ?νου να πρ?ξη το?το) τ?τε πα?ει να ε?ναι επιθυμ?α και ε?ναι πλ?ον ΠΡΑΞΙΣ.

          Το ρητ?ν ≪ο δυν?μενο? κωλ?σαι και μη κωλ?ων αυτ?? εστ?ν ο ποι?ν≫ δεν σημα?νει ?τι το κακ?ν το ποιε? ο ανεχ?μενο? το?το και ?ρα δε το ποιε? ο ?ντω? ποι?ν!   Αλλ' ? τι την αυτ?ν κατ?κρισιν μετ? του ποιο?ντο? ?χει και ο ανεχ?μενο? το κακ?ν.

 

Η'.

Το ρητ?ν αυτ? δεν ?ρχεται ει? αντ?θεσιν μετ? τη? απαντ?σεω? του Μ. Βασιλε?ου ?τι ο ανεχ?μενο? το κακ?ν ?χει μικροτ?ραν αμαρτ?αν του ποιο?ντο? αυτ?;

          Το ρητ?ν ≪ο δυν?μενο? κωλ?σαι και μη κωλ?ων αυτ?? εστ?ν ο ποι?ν≫ το αναφ?ρει ο   Αγ. Νικ?δημο? ει? την ερμηνε?αν του ΚΕ' τη? εν   Αγκ?ρα , παραπ?μπει δε τον αναγν?στην ει? τον ΟΑ' του Μ. Βασιλε?ου.   Α? ερμηνε?ση, λοιπ?ν, ο Μ. Βασ?λειο? τον Μ. Βασ?λειον: ει? τον Μ ? ' ?ρον κατ' ε πιτομ? ν, ο Μ. Βασ?λειο? απεφ?νθη περ? τη? βαρ?τητο? των δ?ο αμαρτημ?των και ε?πεν ?τι ο ανεχ?μενο? το κακ?ν ?χει μικροτ?ραν αμαρτ?αν του ποιο?ντο? αυτ?. Ει? τον ΟΑ' καν?να του λ?γει ?τι ο ανεχ?μενο? το κακ?ν (?σχ?τω? αν ?χει μικροτ?ραν αμαρτ?αν του ποιο?ντο? αυτ?) να λαμβ?νη το ?διον επιτ?μιον μετ? του ποιο?ντο?, ?ταν δεν το ομολογ?ση αυτοπροαιρ?τω?, αλλ? εξελεγχ?μενο? το παραδεχθ?.

        Το να επικαλο?μεθα ?μω? την παροιμ?αν (ο?τω? αποκαλε? ο   Αγ. Νικ?δημο? ο   Αγιορε ? τη? το ρητ?ν το?το) ≪ο δυν?μενο? κωλ?σαι και μη κωλ?ων αυτ?? εστ?ν ο ποι?ν≫ δια να αποδε?ξωμεν ?τι ποιητ?? του κακο? δεν ε?ναι ο ?ντω? ποι?ν αλλ' ο ανεχ?μενο? το?το, αυτ?   τουλ?χιστον   δεν ε?ναι λογικ?ν.

 

Θ'.

Και πω? ερμηνε?εται το ?τι η δειλ?α αναφ?ρεται πρ?τη ει? την σειρ?ν των απαριθμουμ?νων αμαρτημ?των ει? το εδ?φιον   Αποκ. κα' 8;

          Η  Αποκ? λυψι? αναφ?ρει: ≪τοι? τε δειλο??, και απ?στοι?, και π?ρνοι?, και φαρμακο??, και ειδωλολ?τραι?, και π?σι τοι? ψευδ?σι το μ?ρο? αυτ?ν εν τη λ?μνη τη καιομ?νη.≫   Ο κατ?λογο?, ω? ε?ναι εμφαν??, δεν ε?ναι πλ?ρη?, δι?τι λε?πουν πολλα? κατηγορ?αι αμαρτωλ?ν ?πω? οι ?χοντε?: α?ρεσιν, υπερυφ?νειαν, βλασφημ?αν, απ?γνωσιν, φθ?νον κ.λπ.. Ειδικ?τερον δε, το με?ζον αμ?ρτημα   κατ? το αψευδ?? στ?μα του Κυρ?ου   ε?ναι η βλασφημ?α κατ? του   Αγ ? ου Πνε?ματο?.   Εστω, λοιπ?ν, ?τι ε?ναι με?ζον το αμ?ρτημα τη? δειλ?α?, π?ντω? μεταξ? των αναφερομ?νων αμαρτημ?των. Δεν δ?ναται να ε?ναι με?ζον και απ? τα απ?ντα. Μεταξ? δε των απ?ντων ε?ναι και ο φθ?νο?, τον οπο?ον ο ι. Αυγουστ?νο? εχαρακτ?ρισεν βαρ?τερον του φ?βου, ?πω? προανεφ?ρθη. Ει? ?λλα? σειρ?? απαριθμ?σεω? αμαρτημ?των τα πρωτε?α κατ?χει ο φθ?νο?, η και ?λλα αμαρτ?ματα:

          α) ≪πεπληρωμ?νου? π?ση αδικ?α, πορνε?α, πονηρ?α, πλεονεξ?α, κακ?α, μεστο?? ΦΘΟΝΟΥ, φ?νου, ?ριδο?, δ?λου, κακοηθ?α?, ψιθυριστ??, καταλ?λου?, θεοστυγε?? υβριστ??,...≫ κ.λπ. ?που ο φθ?νο? προηγε?ται 16 ?λλων αμαρτημ?των. (Ρωμ. Α' 29)

          β) ≪μοιχε?α, πορνε?α, ακαθαρσ?α, ασ?λγεια,...≫ κ.λπ. συνολικ?? 17 αμαρτ?ματα εν μ?σω των οπο?ων ουδεμ?αν σχ?σιν ?χει η δειλ?α. (Γαλ. ? '21)

          γ) ≪εξ ων γ?νεται ΦΘΟΝΟΣ, ?ρι?, βλασφημ?αι, υπ?νοιαι πονηρα?, παραδιατριβα?...≫κ.λπ. ?που ει? την απαρ?θμησιν πρωτην θ?σιν ?χει ο φθ?νο?. (Α' Τιμοθ. ? ' 4)

Συμπ?ρασμα:

          Εκ του εδαφ. κα' 8 τη?   Αποκαλ? ψεω? ουδ?λω? αποδεικν?εται ?τι η δειλ?α ε?ναι με?ζων και του φθ?νου. Το να θεωρηθ? εξ αυτο? ?τι η δειλ?α ε?ναι με?ζων ?λων ανεξαιρ?τω? των αμαρτημ?των ε?ναι τουλ?χιστον αυθα?ρετον συμπ?ρασμα.   Επιπλ ? ον αντιτ?θεται ει? τον λ?γον του Κυρ?ου ?τι η βλασφημ?α κατ? του   Αγ ? ου Πνε?ματο? ε?ναι η μεγαλυτ?ρα.

 

Ι'.

Το σχετικ?ν περ? δειλ?α? χωρ?ον του Μ. Φωτ?ου πω? ερμηνε?εται;

          Το χωρ?ον αυτ? ω? εμηνε?εται ει? το δημοσιευθ?ν ?ρθρον αποτελε? χαρακτηριστικ?ν περ?πτωσιν αντιστροφ?? του νο?ματο?!   Ο Μ. Φωτιο? ει? το ερ?τημα τι σημα?νει το ≪αν?γκη ελθε?ν τα σκ?νδαλα· ουα? δε τω ανθρ?πω εκε?νω δι ' ου τα σκ?νδαλα ?ρχεται≫, λ?γει ?τι σκ?νδαλον ε?ναι κ?θε προσκομμα προ? την πορε?αν δια την ουρ?νιον βασιλε?αν. Δηλαδ? κ?θε αμ?ρτημα και πτ?σι? του ανθρ?που (μοιχε?α, πορνε?α, φθ?νο?, φ?βο? κ.λπ.). Α?τιο? του κακο? αυτο? (των πτ?σε?ν μα?, δηλ. των σκανδ?λων) δεν ε?ναι ο Θε??, ο?τε ο δι?βολο?, αλλ ' ο ?διο? ο αμαρτ?νων και π?πτων. Δι?τι δι?βολο? ενσπε?ρει την ιδ?αν τη? αμαρτ?α? ει? ημ??.   Ημε? ? ω? αυτεξο?σιοι δυν?μεθα να αποκρο?σωμεν μετ? γενναι?τητο? την ιδ?αν του κακο?.   Αν ?μω? απωλ?σωμεν το ≪αρρενωπ?ν και ανδρε?ον≫ τη? αυτεξουσ?ου μα? ψυχ??, τ?τε υποτασσ?μεθα ει? το θ?λημα του διαβ?λου και τ?τε κατ' αν? γκην γ?νονται τα σκ?νδαλα (δηλαδ? αι πτ?σει? μα?), ?πω? κατ' αν? γκην ο γεωργ?? θα θερ?ση ?,τι ο ?διο? προηγουμ?νω? ?χει σπε?ρει. (Βλ. ≪Αμφιλ?χια≫ Μ. Φωτ?ου ερ?τημα ε').

 Αυτ? εφαρμοζ?μενον ?χι μ?νον ει? τον Πιλ?τον αλλ? και ει? του?   Εβρα ? ου?, αποδεικν?ει με?ζονα την δειλ?αν των   Εβρα? ων· δι?τι οι   Εβρα? οι, ει? το θ?λημα του Διαβ?λου να σταυρ?σουν τον Χριστ?ν ο?τε καν αντεστ?θησαν, αλλ' ευθ? ? παρεδ?θησαν ει? τον πειρασμ?ν. Και ο Πιλ?το? υπεχ?ρησεν εν τ?λει, αφο? ?μω? αντεστ?θη ολ?γον κατ' αρχ? ?.

          Κατ? πο?αν λογικ?ν, λοιπ?ν, οι   Εβρα? οι εφ?νησαν γενναι?τεροι του Πιλ?του;

 

ΙΑ'.

Διατ? ο Πιλ?το? εζ?τη να απολ?ση τον Χριστ?ν, παρ   ? τι ?κουσεν ?τι οι   Εβρα? οι με?ζονα αμαρτ?αν ε?χον;

          Και μ?πω? ο Χριστ?? του ε?πεν ?τι ουδ?λω? ε?χεν αμαρτ?αν δια να μη ανησυχ?ση;   Απεναντ? α?· επειδ? ο Πιλ?το? εγν?ριζεν ?δη την κακ?αν των   Εβρα? ων (?τι δια φθ?νον ?θελον να Τον σταυρ?σουν), ε?χον ?δη εκπ?σει ει? την συνε?δησιν αυτο?.   Ομω?, αν και ουδ?να ενδοιασμ?ν ε?χεν δια την αμαρτ?αν των   Εβρα? ων, τον εαυτ?ν του εθε?ρει αμ?τοχον ευθ?νη? και ανεξ?λεγκτον ει? την ?κδοσιν τη? τελικ?? αποφ?σεω?, ει? το?το τον διορθ?νει η απ?ντησι? του Χριστο?· να μη νομ?ζη ?τι ουδ?να ?χει υπερ?νω αυτο? και ω? εκ το?του να θεωρ? εαυτ?ν ανεξ?λεγκτον. Δι?τι του εδ?θη το αξ?ωμα του κριτο?, αλλ? και αυτ?? θα κριθ?, και ε?ν δεν ενεργ?ση καθηκ?ντω? θα κατακριθ? και αυτ?? και ουχ? μ?νον οι   Εβρα? οι, ω? εκε?νο? ενομιζεν.

          Δεν ?το λοιπ?ν κολακ?α, αλλ? δ?καιο? ?λεγχο? υπο του δικαιοκρ?του Χριστο?, και κατ ' αυτ? ν τον τρ?πον εκλαμβ?νουν οι   Αγιοι Πατ?ρε? τα λ?για του Χριστο?. Ουδε?? εξ αυτ?ν θεωρε? το?τα ω? ?παινον η φιλοφρ?νησιν, παρ ' ? τι ?λοι συμφωνο?ν ?τι μικροτ?ραν απ? την των Εβρα?ων αμαρτ?αν ε?χεν ο Πιλ?το?.

          Το γεγον?? ?τι δεν απ?ντησεν ?πω? ει? κοιν?? ?νθρωπο? ≪?στε να συντρ?βη την υπερυφ?νειαν του Πιλ?του≫, αλλ? ελ?γχων μεν δικα?ω? δε, αναδεικν?ει το μεγαλε?ον του Θεανθρ?που. Βεβα?ω? ει? ημ?? οι οπο?οι συνηθ?ζομεν να ανταποδ?δωμεν "οφθαλμο?? αντι οφθαλμο? και οδ?ντα? αντι οδ?ντο?", μα? ξεν?ζη η μετ? πρα?τητο? και δικαιοκρισ?α? απ?ντησι? του Χριστο?. Αυτ? ακριβ??, ?μω? το ξ?νον μεγαλε?ον ?καμε τον Πιλ?τον να φοβηθ? και να ζητ? να Τον ελευθερ?ση. Ει? το σημε?ον το?το ευστοχε? η εν τω δημοσιε?ματι ≪εσφαλμ?νη απ?δοσι?...≫ αναφερομ?νη ?ποψι?: ≪εν? ο Χριστ?? παρ?σταται κριν?μενο? υπ? του Πιλ?του, ει? την πραγματικ?τητα ?μω?, ο Θε?νθρωπο? κρ?νει και βαθμολογε? δια των λ?γων του ?λην την ανθρωπ?νην δικαιοσ?νην, με το να αξιολογ?ση συγκρι-τικ?? μεγ?θη ευθυν?ν και αμαρτημ?των≫. Μετ? μ?νη? τη? διαφορ?? ?τι ο Χριστ?? απον?μει ει? τον Πιλ?τον ακριβ?? το μ?γεθο? τη? ευθ?νη? αυτο?, δ?χω? να το μεγαλοποι? χ?ριν φοβ?ρα?· αυτ? εθορ?βησεν τον Πιλ?τον.

 

ΙΒ'.

Εαν, λοιπ?ν, οι   Εβρα ? οι ε?χον με?ζονα αμαρτ?αν απ ' ? τι ο Πιλ?το?, π?? εξηγε?ται το οικτρ?ν τ?λο? του τελευτα?ου, ?ναντι του φυσικο? τ?λου? του Κα??φα;

          Εστω ?τι πρ?γματι ο Πιλ?το? ηυτοκτ?νησεν· μ?πω? το?το αποδεικν?ει ?τι η αμαρτ?α του ?το μεγαλυτ?ρα των   Εβρα ? ων;   Αντισταθμ? ζει μ?πω?, η τυχ?ν αυτοκτον?α του Πιλ?του, τα? επ? 20 αι?να? βασ?νου? των   Εβρα? ων (?σων δεν μετεν?ησαν και εβαπ?σθησαν).   Αξ? ζει,   μ?νον, να σημειωθ? ενδεικτικ?? ?τι ολ?γα ?τη μετ? την στα?ρωσιν του Χριστο? (70 μ.Χ.) οι   Ρωμα? οι πολι?ρκησαν την   Ιερουσαλ? μ και τ?τε εκ τη? πε?νη? ?φαγον αι μητ?ρε? τα τ?κνα των! Και τ?τε οι Ρωμα?οι κατ?στεψαν εκ θεμελ?ων το Να?ν, την π?λιν ηρ?μωσαν και αναριθμ?του?   Εβρα? ου? ?σφαξαν και εδο?λωσαν. Και ε?ν πρ?γματι ο   Αρχιερ? α? Κα??φα? ε?χεν τ?λο? φυσικ?ν, π?σοι και π?σοι εχθρο? του Χριστο?, εγκληματ?αι, κ.λπ. δεν ?χουν φυσικον τ?λο?; Απεναντ? α?, π?σοι και π?σοι   Αγιοι ε?χον φρικτ?ν τ?λο? γεν?μενοι μεγαλομ?ρτυρε?. Μηπω? ε?πεν κανε?? ει? ημ?? να βλ?πωμεν το κατ? κ?σμον τ?λο? κ?ποιου και να εξ?γωμεν συμπερ?σματα δια την κατ?στασιν αυτο? μετ? θ?νατον; Και αν ο   Αρχιερ? α? Κα??φα? ?τυχεν φυσικο? τ?λου?, μ?πω? γνωρ?ζει κανε?? αν το?το ?γινεν δια να του αποδοθ? μετ? θ?νατον ει? το ακ?ραιον η κ?λασι? η οπο?α του αξ?ζει και η οπο?α ε?ν αυτ?? εκολ?ζετο ολ?γον επιγε?ω?, θα ?το μικροτ?ρα εν τω   Αδη ; Λεγει και ο Σολομ?ν: ≪Φυλ?σσεται ο ασεβ?? εν ημ?ρα κακ?"≫ (Παροιμ. Ι ? '4).

          Τελο?, υποβ?λομεν και υμε?? ει? τον καθ?να εν ερ?τημα: Πο?ο? εκ των ει? τον αυτ?ν φ?νον ενεχομ?νων ?χει μεγαλυτ?ραν αμαρτ?αν ο εκπρ?σωπο? του Κα?σαρο?, η ο εκπρ?σωπο? του Θεο?;

 

ΗΘΙΚΟΝ ΔΙΔΑΓΜΑ

          Ουδε?? δικαιο?ται να απαλ?σση εαυτ?ν τη? ευθ?νη? ε?τε ο ενεργ?ν το κακ?ν, ε?τε ο ανεχ?μενο? το?το.   Αμφ ? τεροι   ε?ναι συνεργο? τη? ιδ?α? αμαρτ?α?, ασχ?τω? ε?ν ο ανεχ?μενο? το κακ?ν, κατ? τι ελ?χιστον μετ?χει ολιγ?τερον τη? ενοχ?? (αναλ?γω? του βαθμο? συνεργε?α? και αν συν?ργησεν ενεργητικ??, παθητικ??, εκβιαζ?μενο? η χρηματιζ?μενο?).

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

          Τα?τα Πατ?ρε?   Αγιοι μαρτυρο?σι και φρ?νημ? εστι τη? καθολικ??   Ορθοδ ? ξου εκκλησ?α? αν?καθεν στερε?ν και π?ση? ?λλη? βεβιασμ?νη? τροπολογ?α? υπ?ρτερον.

  ??????? Ε? ν ε?ναι ακ?νδυνον να μεταστρ?φωμεν (αντιστρ?φομεν) το ν?ημα των λ?γων του ιδ?ου του Χριστο? προσθ?τοντε? λ?ξει? (≪μ?νον≫, ≪ο   Ιο? δα?≫) και να ≪διορθ?νωμεν≫ ακ?μη και του? λ?γου? του Θεο? Λογου, υμε?? κρ?νατε. Και αν το?το παραβλ?ψη κανε??, λ?γων ?τι δια λ?γου? ερμηνευτικο?? μ?νον προσθ?τει τα? λ?ξει?, και ?τι η πρ?τασι? ε?ναι ελλειπ??, ημε?? αντιτ?σσομεν ?τι δεν λ?γεται ελλειπ?? μ?α φρ?σι? εκ τη? οπο?α? εξ?γεται αυτοτελ?? ν?ημα· Και εκ τη? εν λ?γω προτ?σεω? εξ?γεται πλ?ρε? ν?ημα, ?τι ο παρ?νομο? λα?? των   Ιουδα ? ων ?στι? παρ?δωσεν τον Χριστ?ν ει? τον Πιλ?τον ?χει μεγαλυτ?ραν αμαρτ?αν απ' ? τι ο Πιλ?το?. Ο?τω? ηρμ?νευσαν το χωρ?ον ΑΠΑΝΤΕΣ οι   Αγιοι Πατ?ρε? οι οπο?οι ησχολ?θησαν. Και δεν ε?ναι ακ?νδυνον ο?τε αυτ?, το να αθετ?μεν τα? των Πατ?ρων ερμηνε?α? χ?ριν ιδικ?ν μα? εμπνε?σεων. Δι?τι γρ?φει ο 19ο? τη? ? ' Οικουμενικ?? Συν?δου δια του? Επισκ? που? κυρ?ω? και δια του? Πρεσβυτ?ρου? δευτερευ?ντω? (εκ τη? του ι. Πηδαλ?ου ερμηνε?α?):

 ≪...Και αν καμμ?αν φορ? ομιλ?σωσι λ?γον τη? Γραφ??, κατ' ? λλον τρ?πον να μην τον εξηγο?σι, π?ρεξ καθω? τον εξ?γησαν ει? τα συγγρ?μματ? των οι τη?   Εκκλησ?α? διδ?σκαλοι· και περισσ?τερον να σπουδ?ζουν να ευδοκιμο?ν ει? το να διδ?σκουν τα των θ. Πατ?ρων, η ει? το να συνθ?τουν λ?γου? εδικο?? των, μ?πω? μεταχειριζ?μενοι νο?ματα εδικ? των και μη δυν?μενοι μερικα?? φοραι? να τα νοο?ν καλ??, εκπ?σωσι απ? το πρ?πον και την αλ?θειαν....≫

 

≪Δει του? των   Εκκλησι? ν Προεστ?τα?, εν π?ση μεν ημ?ρα, εξαιρ?τω? δε εν ται? Κυριακα?? π?ντα τον κλ?ρον, και τον λα?ν εκδιδ?σκειν του? τη? ευσεβε?α? λ?γου? εκ τη? Θε?α? Γραφ?? αναλεγομ?νου? τα τη? αληθε?α? νοηματ? τε και κρ?ματα, και παρεκβα?νοντα? του? ?δη τεθ?ντα? ?ρου?, η την εκ των Θεοφ?ρων Πατ?ρων παρ?δοσιν, αλλ? και ει γραφικ?? ανακινηθε?η λ?γο?, μη ?λλω? το?τον ερμηνευ?τωσαν, ?, ω? αν οι τη?   Εκκλησ ? α? φωστ?ρε? και διδ?σκαλοι δια των οικε?ων συγγραμμ?των παρ?θεντο, και μ?λλον εν το?τοι? ευδοκιμε?τωσαν, η λ?γου? οικε?ου? συντ?ττοντε?, ?να μη, ?στιν ?τε, προ? το?το απ?ρω? ?χοντε?, αποπ?πτοιεν του προσ?κοντο?.≫

Καν?ν ΙΘ' τη? ? ' Οικουμ. Συν?δου