Εισαγωγη

Πριν προχωρ?σουμε στην πραγμ?τευση του ζητ?ματο? των οικονομικ?ν και πολιτισμικ?ν σχ?σεων Διασπορ?? και Μητροπ?λεω?, πρ?πει να καθορ?σουμε τι ακριβ?? εννοο?με ω? Διασπορ? και τι ω? Μητρ?πολη. Μητρ?πολη θεωρο?με τι? κρατικ?? οντ?τητε? τη? Ελλ?δο? και τη? Κ?πρου, τα ≪εθνικ? κ?ντρα≫ του Ελληνισμο?. Ω? Διασπορ? θεωρο?με ?λου? του? ?λληνε? που ε?ναι διεσπαρμ?νοι εκτ?? των εθνικ?ν κ?ντρων.

Ακ?μη θα πρ?πει να οριοθετ?σουμε χρονικ?? την εργασ?α μα?. Θα αναφερθο?με κατ’ αν?γκην στην περ?οδο μετ? τον Β? Παγκ?σμιο Π?λεμο δι?τι πριν απ? α υ τ?ν δεν ?χουμε επαρκ? στοιχε?α για το θ?μα μα?. Στι? δ?ο εν?τητε? που ακολουθο?ν θα αναφερθο?με πρ?τα στι? οικονομικ?? σχ?σει? Διασπορ?? και Μητροπ?λεω? και ?πειτα στι? πολιτισμικ??.

Α? σημειωθε? ?τι για την τεκμηρ?ωση κ?ποιων θ?σεων τη? Β? -κυρ?ω?- εν?τητα? εκτ?? απ? την συνιστ?μενη βιβλιογραφ?α προστρ?ξαμε και ?γκυρε? ηλεκτρονικ?? πηγ??: την επ?σημη ιστοσελ?δα του Συμβουλ?ου Αποδ?μου Ελληνισμο? και κ?ποιε? με   ειδ?σει? και σχ?λια σχετικ? με την ομογ?νεια.

 Α. Οικονομικεσ Σχεσει? Διασπορασ και Μητροπολεω?  

Τα κ?νητρα τα οπο?α ?θησαν το μεταναστευτικ? ρε?μα εκτ?? των ελληνικ?ν συν?ρων και το οπο?ο δημιο?ργησε τον κ?ριο ?γκο τη? ελληνικ?? Διασπορ?? (εκτ?? τη? ιστορικ??) ?ταν κυρ?ω? οικονομικ?: αναζ?τηση καλ?τερη? τ?χη? σε ξ?νε? χ?ρε?. Γι’ αυτ? η κακ? οικονομικ? κατ?σταση των Ελλ?νων στην Μητρ?πολη (Ελλ?δα και Κ?προ) η οπο?α του? εξ?θησε προ? την μεταν?στευση (Δαμαν?κη? Μ., 2007, σελ. 52), θα πρ?πει να θεωρηθε? ω? η πρ?τη οικονομικ? σχ?ση Διασπορ?? ? Μητροπ?λεω?, κατ? την μεταπολεμικ? χρονικ? περ?οδο. Το μεταναστευτικ? κ?μα αποφ?ρτισε τον Μητροπολιτικ? χ?ρο απ? ?νεργο ? υποαπασχολο?μενο εργατικ? δυναμικ? με αποτ?λεσμα την με?ωση τη? ανεργ?α? και του κινδ?νου πιθαν?ν εσωτερικ?ν εντ?σεων (Κ?ντη? Α. - Φακιολ?? Ρ., 2002β, σελ. 319).

Οι ?λληνε? τη? Διασπορ??, εργ?ζονταν σκληρ? και ?στελναν χρ?ματα στι? οικογ?νει?? του? στην Ελλ?δα. Τα μεταναστευτικ? εμβ?σματα υπ?ρξαν αν?καθεν σημαντικ?? παρ?γοντα? ενισχ?σεω? τη? οικονομ?α τη? Μητροπ?λεω?, και το μ?γεθ?? του? φα?νεται ?τι προσδιορ?ζεται απ? τον χαρακτ?ρα τη? μεταναστε?σεω?. Οι ?λληνε? τη? Ευρ?πη?, ?χουν περισσ?τερο την α?σθηση τη? προσωριν?τητα? τη? παραμον?? του? εκτ?? των συν?ρων, και λ?γω τη? εγγ?τητα? με την πατρ?δα την επισκ?πτονται συχν? διατηρ?ντα? ισχυρο?? δεσμο?? με αυτ?ν. Γι’ αυτ? τα εμβ?σματ? του? ε?ναι κατ? καν?να υψηλ?τερα απ? τα αντ?στοιχα των Ελλ?νων που ζουν στι? υπερπ?ντιε? χ?ρε?. Αυτο? ?χουν αποδεχθε? την ιδ?α τη? μακροχρ?νια? ? και μ?νιμη? εγκαταστ?σεω? του? εκε? και ?χει παρατηρηθε? ?τι τα μεταναστευτικ? εμβ?σματα αν? μεταν?στη ε?ναι συν?θω? μικρ?τερα ?σο περισσ?τερο παραμ?νουν στο εξωτερικ? (Στο ?διο, σελ. 326).

Οι συντ?ξει? των Ελλ?νων τη? Διασπορ??, που εγκαταστ?θηκαν μετ? την συνταξιοδ?τησ? του? στην Ελλ?δα ? την Κ?προ, συνιστο?ν μ?α ακ?μη σχ?ση οικονομικ?? φ?σεω? Διασπορ?? ?Μητροπ?λεω?. Πρ?κειται για χρ?ματα που αποκτ?θηκαν απ? την εργασ?α του? στην Διασπορ? και απολαμβ?νουν, μετ? την συνταξιοδ?τησ? του?, στο εθνικ? κ?ντρο. Τα χρ?ματα αυτ? ξοδε?ονται στο εθνικ? κ?ντρο και ενισχ?ουν την οικονομ?α τη? Μητροπ?λεω?. Το ?διο και οι αποταμιε?σει? των Ελλ?νων τη? Διασπορ?? που παλιννοστο?ν. Πολ? συχν? φροντ?ζουν να επενδ?ουν ?να μ?ρο? των αποταμιε?σε?ν του? στην αγορ? ακιν?των και μ?λιστα πρ?τη? κατοικ?α? πριν ακ?μη εγκατασταθο?ν στην πατρ?δα. Μ?α ?λλη επιλογ? που επ?ση? προτιμο?ν οι ?λληνε? τη? Διασπορ?? ε?ναι η συμμετοχ? του? σε οργανωμ?να σχ?δια οικοδομ?σεω? ≪ομογενειακ?ν χωρι?ν≫ λ?γω πολλ?ν πλεονεκτημ?των που του παρ?χει αυτ? η δι?ξοδο? (Στο ?διο).

?λληνε? τη? Διασπορ?? που απ?κτησαν πλο?το στο εξωτερικ?, πολ? συχν? κ?νουν σημαντικ?? δωρε?? στην πατρ?δα και μ?λιστα στι? ιδια?τερε? πατρ?δε? του? χρηματοδοτ?ντα? κοινωφελ? ?ργα, οικοδομ? σχολε?ων, μνημε?ων, ιδρυμ?των κ.λπ. ?πω? και σε παλαι?τερε? περι?δου? οι εθνικο? ευεργ?τε? που χρηματοδ?τησαν την οικοδομ? των κτιρ?ων μεγ?λων εκπαιδευτικ?ν ιδρυμ?των, και νοσοκομε?ων των Αθην?ν. Η Ελληνικ? πολιτε?α αναγνωρ?ζοντα? τη συμβολ? των μεγ?λων Εθνικ?ν Ευεργετ?ν στην εθνικ? οικονομ?α με Προεδρικ? Δι?ταγμα τον Ιανου?ριο του 2007, ανεκ?ρηξε την 30 Σεπτεμβρ?ου κ?θε ?του? ημ?ρα των μεγ?λων εθνικ?ν ευεργετ?ν ( Apodimos . com ).

Μ?α ?λλη μορφ? οικονομικ?? σχ?σεω? Διασπορ?? ? εθνικο? κ?ντρου ε?ναι η χρηματοδ?τηση απ? ε?πορου? ομογενε?? εμπορικ?ν και επιχειρηματικ?ν δραστηριοτ?των στην Ελλ?δα και την Κ?προ. Δηλαδ? οι λεγ?μενε? επενδ?σει? . Οι ?λληνε? τη? Διασπορ?? φιλοτιμο?νται πολλ?? φορ?? να προχωρο?ν σε τ?τοιου ε?δου? δραστηρι?τητε?, αν και πολλο? αποθαρρ?νονται απ? την γραφειοκρατ?α και την θεσμικ? αβεβαι?τητα που επικρατε? κυρ?ω? στο Ελληνικ? κρ?το?, λ?γω των ποικ?λων διακυμ?νσεων στα νομικ? και φορολογικ? πλα?σια τη? επιχειρηματικ?τητα?. Το κρ?το? μπορε? να παρεμβα?νει σε αυτ? τη σχ?ση ?μεσα, αυξ?νοντα? τα κ?νητρα για την προσ?λκυση επενδ?σεων απ? του? ομογενε?? (Κ?ντη? Α. - Φακιολ?? Ρ., 2002β, σελ. 326).

Η εισρο? χρημ?των απ? του? ?λληνε? τη? Διασπορ?? προ? τα Μητροπολιτικ? κ?ντρα με του? τρ?που? που προαναφ?ραμε ε?χε ω? αποτ?λεσμα την α?ξηση των αποθεμ?των συναλλ?γματο? σε αυτ? και την α?ξηση των θ?σεων εργασ?α? (Στο ?διο, σελ. 319).

Οι ?λληνε? του εξωτερικο? ?χουν την τ?ση να καταναλ?νουν ελληνικ? προ??ντα . Αυτ? ε?ναι ?να κ?νητρο για την αν?πτυξη μ?α? ακ?μη οικονομικ?? δραστηρι?τητα? στον χ?ρο τη? Διασπορ?? αυτ? τη φορ?. ?λληνε? ?μποροι εισαγ?γουν ελληνικ? και κυπριακ? καταναλωτικ? αγαθ? ?κυρ?ω? προ??ντα διατροφ??- στι? χ?ρε? τη? Διασπορ?? ?που και τα εμπορε?ονται μεταξ? των ομογεν?ν (Παπαδοπο?λου Ρ.). ?τσι αποκομ?ζουν κ?ρδη τ?σο οι ?διοι, ?σο και η οικονομ?α του Μητροπολιτικο? κ?ντρου.

Τ?λο?, θα πρ?πει να αναφερθο?με και σε μ?α ακ?μη πτυχ? τη? οικονομικ?? σχ?σεω? τη? ελληνικ? Διασπορ??   με το Μητροπολιτικ? κ?ντρο: την μεταφορ? τεχνογνωσ?α? απ? τι? χ?ρε? του εξωτερικο? στην Ελλ?δα και την Κ?προ. Στελ?χη επιχειρ?σεων, καθηγητ?? πανεπιστημ?ων, υψηλ?βαθμα στελ?χη στην δημ?σια διο?κηση και σε ερευνητικ? ιδρ?ματα, ακ?μη και διακεκριμ?νοι καλλιτ?χνε?, σε πολ? μεγ?λο ποσοστ? (περ?που οι οκτ? στου? δ?κα) ?χουν σπουδ?σει, ? μετεκπαιδευτε? ? ?χουν διαπρ?ψει επαγγελματικ? στην Διασπορ? πριν επιστρ?ψουν για να συνεχ?σουν την δραστηρι?τητ? του? στο εθνικ? κ?ντρο.   (Κ?ντη? Α. - Φακιολ?? Ρ., 2002β, σελ. 327).

Το Ελληνικ? Κρ?το? επιθυμε? να παρεμβα?νει ρυθμιστικ? στι? σχ?σει? αυτ??, γι’ αυτ? και με την θεσμοθ?τηση τη? Γενικ?? Γραμματε?α? Αποδ?μου Ελληνισμο? το 1983   προβλ?πει την μεταξ? των ?λλων την ενημ?ρωση των αποδ?μων με την ≪ ?κδοση ?ντυπου υλικο? για θ?ματα κοινωνικ?? ασφαλ?σεω?, οικονομικ? και δασμοφορολογικ? (....) οργ?νωση εν?σχυση συνεδρ?ων, συναντ?σεων επαφ?ν με ομογενειακο?? φορε?? για την καταν?ηση, την καταγραφ? και την αντιμετ?πιση των προβλημ?των των αποδ?μων. ≫ (Κονδ?λη Ι., 2002, σελ. 234).

Με την θεσμοθ?τηση του Εθνικο? Ιδρ?ματο? Υποδοχ?? και Αποκατ?σταση? Αποδ?μων και Παλιννοστο?ντων Ομογεν?ν Ελλ?νων , που ιδρ?θηκε το 1990, η Ελλ?δα επεχε?ρησε αφ’ εν?? να διευκολ?νει την παλινν?στηση ομογεν?ν κυρ?ω? απ? τι? χ?ρε? τη? πρ?ην Σοβιετικ?? Εν?σεω?, αλλ?  αφ’ ετ?ρου να βελτι?σει τι? συνθ?κε? ζω?? ?σων Ελλ?νων ?θελαν να παραμε?νουν σε αυτ?? καθ?? και στην Β?ρειο ?πειρο. Προ? την κατε?θυνση τη? διευκολ?νσεω? τη? παλιννοστ?σεω? των ομογεν?ν τη? Διασπορ?? συνεστ?θη το 1994 και η Γενικ? Γραμματε?α Παλιννοστο?ντων Ομογεν?ν του Υπουργε?ου Μακεδον?α? Θρ?κη? (Στο ?διο, σελ. 235).

Το Συμβο?λιο Αποδ?μου Ελληνισμο? που ιδρ?θηκε με ν?μο το 1989 και τροποποι?θηκε με το Προεδρικ? Δι?ταγμα   196/1995 επιδι?κει ?μεταξ? των ?λλων- ≪ την εν?σχυση των οικονομικ?ν, εμπορικ?ν (...) σχ?σεων μεταξ? των χωρ?ν διαμον?? και την Ελλ?δα ≫ καθ?? και ≪ την επαν?νταξη των παλιννοστο?ντων   στην ελληνικ? κοινων?α ≫ (Στο ?διο, σελ. 247-248).

Ε?ναι, συνεπ??, οφθαλμοφαν?? η οικονομικ? ωφ?λεια των κρατ?ν τη? Ελλ?δο? και τη? Κ?πρου απ? του? ?λληνε? τη? Διασπορ??, τ?σο αυτ?ν που παλιννοστο?ν, ?σο και αυτ?ν που παραμ?νουν στι? χ?ρε? υποδοχ??, αλλ? διατηρο?ν του? δεσμο?? του? με την πατρ?δα. Η οικονομικ? σχ?ση Διασπορ?? Μητροπ?λεω? αποβα?νει προ? ?φελο? τη? Μητροπ?λεω? και γι’ αυτ? η τελευτα?α φροντ?ζει να επεμβα?νει ρυθμιστικ?, μ?σω των φορ?ων που προαναφ?ραμε για να μεγιστοποιε? αυτ? το οικονομικ? ?φελο?.

Β. Πολιτισμικεσ Σχεσει? Διασπορασ και Μητροπολεω?  

Μια και η ?ννοια του πολιτισμο? ε?ναι ευρ?τατη και μπορε? να συμπεριλ?βει ?λε? τι? πτυχ?? τη? πνευματικ?? και τεχνικ?? δημιουργ?α?, πριν προχωρ?σουμε στην αν?πτυξη του θ?ματο? τη? πολιτισμικ?? διαστ?σεω? των σχ?σεων Ελληνισμο? τη? Διασπορ?? και Μητροπολιτικο? κ?ντρου, πρ?πει να διευκριν?σουμε τι ακριβ?? θεωρο?με εδ? ω? ≪πολιτισμικ?≫.

Στην περ?πτωσ? μα? ασχολο?μαστε με τι? σχ?σει? εκε?νε? που τροφοδοτο?ν την ≪πολιτισμικ? ταυτ?τητα≫ των Ελλ?νων τη? Διασπορ??, αυτ?? που σχετ?ζονται με το παρ?ν, την σ?γχρονη κατ?σταση και τι? πραγματικ?? συνθ?κε? τη? καθημεριν?? ζω?? του Ελληνισμο? τη? Διασπορ?? απ? πλευρ?? γλ?σσα?, θρησκευτικ?ν εκδηλ?σεων εθ?μων και καθημεριν?ν πρακτικ?ν. Δεν ασχολο?μαστε με τα στοιχε?α εκε?να που σχετ?ζονται με την διαμ?ρφωση τη? ≪εθνικ?? ταυτ?τητα?≫ και ?χουν περισσ?τερο το χαρακτηριστικ? τη? διαχρονικ?τητα?. Β?βαια οι δ?ο ?ννοιε? ?χουν κοιν? χαρακτηριστικ? και αλληλεπικαλ?πτονται, αλλ? το αντικε?μεν? μα? ε?ναι οι σχ?σει? εκε?νε? Ελληνισμο? τη? Διασπορ?? και κ?ντρου που αφορο?ν τα συγχρονικ? στοιχε?α προσδιορισμο? τη? ταυτ?τητα?, στο λεγ?μενο ≪ συγχρονικ? επ?πεδο ≫, δηλαδ? αυτ? που ?χουν βιωματικ? χαρακτ?ρα (Δαμαν?κη? Μ., 2007, σελ. 123).

Η πολιτισμικ? ταυτ?τητα των Ελλ?νων τη? Διασπορ?? διαμορφ?νεται κυρ?ω? μ?σα απ? την ενεργ? ενασχ?λησ? του? με το κοινωνικ?-πολιτισμικ? του? περιβ?λλον. Η αντ?στοιχη εθνικ? μπορε? να διαμορφωθε? και μ?σα στα πλα?σια μια? εικονικ?? πραγματικ?τητα? με την καλλι?ργεια συμβολικ?ν στοιχε?ων (μ?θων, θρ?λων, παραδ?σεων) που μπορε? να γ?νει σε μεγ?λο βαθμ? μ?σω τη? εκπαιδε?σεω? (στο ?διο). Οι ?λληνε? τη? Διασπορ?? βρ?σκονται σε ποικ?λα κοινωνικο-πολιτισμικ? περιβ?λλοντα, και συνεπ?? η πολιτισμικ? του? ταυτ?τητα ποικ?λλει αναλ?γω? τη? επιδρ?σεω? του? απ? αυτ? καθ?? και απ? το τοπικ? Ελλαδικ? ? Κυπριακ? περιβ?λλον με το οπο?ο διατηρο?ν δεσμο??. ?τσι, λοιπ?ν εμφαν?ζονται πολλαπλ?? πολιτισμικ?? ταυτ?τητε? και πολιτισμικ? διαφορετικ?τητα τ?σο σε σχ?ση με τον ελλαδικ? Ελληνισμ? ?σο και σε ενδο-ομογενειακ? επ?πεδο (Κ?ντη? Α. - Φακιολ?? Ρ., 2002α, σελ. 25).

Το κυρι?τερο χαρακτηριστικ? μια? εθνικ?? πολιτισμικ?? ταυτ?τητα? ε?ναι η γλ?σσα με την οπο?α συνεννοο?νται, σκ?πτονται και εκφρ?ζονται τα μ?λη μια? εθνικ?? ομ?δα?. Η διατ?ρηση εν?? ικανοποιητικο? ποσοστο? κατανο?σεω? και? ευχ?ρεια? στην χρ?ση τη? ελληνικ?? γλ?σσα? απ? του? ?λληνε? τη? Διασπορ?? και μ?λιστα των επομ?νων -μετ? την πρ?τη- γενε?ν, αποτελε? πρωταρχικ? επιδ?ωξη, τ?σο των ιδ?ων, ?σο και του Μητροπολιτικο? κ?ντρου. Οι ?λληνε? τη? Διασπορ?? μ?λι? οργαν?θηκαν στι? χ?ρε? υποδοχ?? με την σ?σταση ελληνικ?ν κοινοτ?των μερ?μνησαν ευθ?? για την ?δρυση σχολε?ων, ?πω? ?λλωστε και ορθοδ?ξων εκκλησι?ν. Το Ελληνικ? κρ?το? μεριμν? για την αποστολ? διδασκ?λων απ? την Ελλ?δα για τα σχολε?α αυτ? (περ?που 2.000 εκπαιδευτικο? ε?ναι αποσπασμ?νοι σε σχολε?α του εξωτερικο?), και ?χει υιοθετ?σει κατ? τα τελευτα?α χρ?νια πιο ευ?λικτη εκπαιδευτικ? πολιτικ? ξεφε?γοντα? απ? την ελλαδοκεντρικ? προσανατολισμ?νη και συγκεντρωτικ? οργανωμ?νη παλαι?τερη τακτικ? (Κ?ντη? Α. - Φακιολ?? Ρ., 2002β, σελ. 327-328). Σε πανεπιστημιακ? επ?πεδο, οι ?δρε? νεοελληνικ?ν, βυζαντιν?ν και κλασικ?ν σπουδ?ν συντελο?ν στην δι?χυση του ελληνικο? πολιτισμο? ακ?μη και εκτ?? των πλαισ?ων τη? ομογ?νεια?, σε μη ελληνικ?? καταγωγ?? φοιτητ??. Στην Ευρ?πη μ?νον υπ?ρχουν ?δρε? νεοελληνικ?ν σπουδ?ν σε 105 πανεπιστ?μια.? ?μω? δεν υποστηρ?ζονται ?πω? θα ?πρεπε με κατ?λληλο διδακτικ? προσωπικ? και υλικ? (Στο ?διο).

Το Ελληνικ? κρ?το? επιχειρε? να παρ?μβει στην διατ?ρηση των στοιχε?ων τη? ελληνικ?? πολιτισμικ?? ταυτ?τητα? των Ελλ?νων τη? Διασπορ?? και μ?λιστα τη? ελληνικ?? γλ?σσα?, μ?σω ιδρ?σεω? θεσμικ?ν φορ?ων ?πω? η Γενικ? Γραμματε?α Αποδ?μου Ελληνισμο? (αρχικ?? εντεταγμ?νη στο Υπουργε?ο Εθνικ?? Παιδε?α? και Θρησκευμ?των και απ? το 1993 στο Υπουργε?ο Εξωτερικ?ν) η οπο?α ?χει ω? ?ργο τη? ?μεταξ? των ?λλων- την ≪ αποστολ? βιβλ?ων (λογοτεχνικ?ν, παιδαγωγικ?ν, λαογραφικ?ν) και περιοδικ?ν ≫, την ≪ παρακολο?θηση των εκπαιδευτικ?ν θεμ?των των αποδ?μων και εισηγ?σει? προ? ?λου? του? αρμ?διου? φορε??, χορ?γηση υποτροφι?ν και κ?θε ε?δου? βο?θεια? για την διδασκαλ?α τη? ελληνικ?? γλ?σσα?, εκπ?νηση προγραμμ?των επιμ?ρφωση? των ομογεν?ν εκπαιδευτικ?ν ≫ αλλ? και την ≪οργ?νωση εκδηλ?σεων για την διατ?ρηση τη? ελληνικ?? πολιτιστικ?? ταυτ?τητα? ("Πολιτιστικο? μ?νε?" ? "Πολιτιστικ?? εβδομ?δε?"), επιχορ?γηση ομογενειακ?ν φορ?ων για την εν?σχυση και την αν?πτυξη των πολιτιστικ?ν του? δραστηριοτ?των, καθ?? και διοργ?νωση προγραμμ?των φιλοξεν?α? αποδ?μων κ?θε ηλικ?α? ≫. (Κονδ?λη Ι., 2002, σελ. 234).

Το 1993 θεσμοθετ?θηκε το Ελληνικ? ?δρυμα Πολιτισμο? υπ? την αιγ?δα του Προ?δρου τη? Ελληνικ?? Δημοκρατ?α? και την εποπτε?α του Υπουργε?ου των Εξωτερικ?ν, με σκοπ? ≪ την προβολ? του ελληνικο? πολιτισμο? στο εξωτερικ? την δι?δοση τη? ελληνικ?? γλ?σσα?, κυρ?ω? μεταξ? των αποδ?μων και την εν?σχυση τη? πολιτιστικ?? συνεργασ?α? με ?λλε? χ?ρε? ≫. Προ? τον σκοπ? αυτ? ≪ διοργαν?νει εκθ?σει? συναυλ?ε?, διαλ?ξει?, προβολ?? ταινι?ν, εκδ?δει βιβλ?α και συνεργ?ζεται με διεθνε?? οργανισμο?? και φορε?? ≫ (Στο ?διο, σελ. 238). Το Συμβο?λιο Αποδ?μου Ελληνισμο? που αναφ?ρθηκε και στην προηγο?μενη εν?τητα, ?χει μεταξ? των ?λλων γνωμοδοτικ? και εισηγητικ? αρμοδι?τητα για θ?ματα εκπα?δευση? και πολιτιστικ?? ταυτ?τητα? των Ελλ?νων τη? Διασπορ?? (Στο ?διο, σελ. 248).

Ακ?μη, το ελληνικ? κρ?το? με τον ν?μο 2413/96 περ? τη? ≪ ελληνικ?? παιδε?α? στο εξωτερικ?, την διαπολιτισμικ? εκπα?δευση και ?λλε? διατ?ξει? ≫ θεσμοθ?τησε την ειδικ? Γραμματε?α Παιδε?α? Ομογεν?ν και Διαπολιτισμικ?? Εκπαιδε?σεω? και το Ινστιτο?το Παιδε?α? Ομογεν?ν και Διαπολιτισμικ?? Εκπαιδε?σεω? . Το δε?τερο ?χει ω? κ?ριο ?ργο του την συγγραφ? διδακτικ?ν βιβλ?ων και την κατ?ρτιση καταλλ?λου εκπαιδευτικο? υλικο? για τα σχολε?α του εξωτερικο?, για εξ αποστ?σεω? μεθ?δου? εκπαιδε?σεω?, καθ?? και την επιμ?ρφωση των συντονιστ?ν εκπαιδε?σεω? του Εξωτερικο? ?πω? και των εκπαιδευτικ?ν των σχολε?ων του εξωτερικο? (Στο ?διο, 244).

Π?ραν τη? θεσμοθετ?σεω? των οργανισμ?ν που προαναφ?ραμε, το ελληνικ? κρ?το? επιχειρε? να επιδρ?σει στην πολιτισμικ? σχ?ση Ελληνισμο? τη? Διασπορ?? και Μητροπολιτικο? κ?ντρου με την εκμετ?λλευση των δυνατοτ?των που τη? παρ?χει η αν?πτυξη των συγχρ?νων τεχνολογι?ν στου? τομε?? των τηλεπικοινωνι?ν. Η Γενικ? Γραμματε?α Αποδ?μου Ελληνισμο? δεν αρκ?σθηκε στη σ?σταση διαδικτυακο? κ?μβου για την ενημ?ρωση των Ελλ?νων τη? Διασπορ??, αλλ? επιχορ?γησε και ε?κοσι ομοσπονδ?ε? απ? φτωχ?? χ?ρε? για να αγορ?σουν ηλεκτρονικο?? υπολογιστ?? και να συνδεθο?ν στο διαδ?κτυο (Στο ?διο, σελ. 234).

Το διαδ?κτυο προσφ?ρει εξαιρετικ? μεγ?λε? δυνατ?τητε? για την εκμ?θηση τη? ελληνικ?? γλ?σσα? απ? του? ?λληνε? τη? Διασπορ?? δε?τερη? και τρ?τη? γενε?? με εξ’ αποστ?σεω? μεθ?δου?. Προσφ?ρει αμφ?δρομη πληροφ?ρηση μεταξ? αυτ?ν και των Ελλ?νων του Μητροπολιτικο? κ?ντρου. Οι φορε?? που προαναφ?ραμε διαθ?τουν διαδικτυακο?? κ?μβου? και αναπτ?σσουν ?δη προγρ?μματα και πληροφοριακ? υλικ? σχετικ? με τον Ελληνικ? Πολιτισμ? για να τροφοδοτο?ν του? ?λληνε? τη? Διασπορ??, οι οπο?οι και προτρ?πουν προ? αυτ?ν την κατε?θυνση, (Φαφο?τη? Ξ., 2004).

Ε?ναι γεγον?? ?τι? η παγκοσμιοπο?ηση των μ?σων επικοινων?α? ?χει δ?σει την δυνατ?τητα για ?μεση αποστολ? και λ?ψη πληροφορι?ν, ειδ?σεων, ?χου και εικ?να? απ? και προ? κ?θε σημε?ο του πλαν?τη. Αυτ? αποβα?νει υπ?ρ τη? διατηρ?σεω? των ελληνικ?ν πολιτισμικ?ν στοιχε?ων καθ?? ο κ?θε ομογεν?? ?χει ?μεση πρ?σβαση σε ελληνικ? κε?μενα, τραγο?δια, β?ντεο κ.λπ. (Δαμαν?κη? Μ., 2007, σελ. 51).

Εκτ?? απ? την γλ?σσα ?λλα συγχρονικ? στοιχε?α που συνιστο?ν την ελληνικ? πολιτισμικ? ταυτ?τητα ε?ναι η συμμετοχ? σε Ορθ?δοξε? [1] θρησκευτικ?? τελετ?? και εκδηλ?σει?, καθημεριν?? ?πρακτικ??, ?θιμα, η διατ?ρηση ελληνικ?ν διατροφικ?ν συνηθει?ν και η συμμετοχ? στην ελληνικ? καλλιτεχνικ? δημιουργ?α. Γι’ αυτ? οι ?λληνε? τη? Διασπορ?? φρ?ντισαν για την ?δρυση Ορθοδ?ξων Εκκλησι?ν και πολιτιστικ?ν και εθνοτοπικ?ν συλλ?γων για την καλλι?ργεια τη? παραδοσιακ?? ελληνικ?? μουσικ?? και χορ?ν των ιδιαιτ?ρων του? πατρ?δων. Το Σ.Α.Ε. στην ετ?σια ?κθεσ? του για το 2007 αναφ?ρεται στην αναγκαι?τητα καταρτ?σεω? των υποψηφ?ων καθηγητ?ν ?τη? Ελληνικ?? γλ?σση? ?τσι ?στε να γνωρ?ζουν οι υποψ?φιοι ?μεταξ? των ?λλων- εκφ?νσει? τη? ελληνικ?τητα? ?πω? αυτ?? προσδιορ?ζονται με β?ση την παρ?δοση και τη θρησκε?α, δηλαδ? τι? σημαντικ?? εορτ?? τη? Ορθοδοξ?α?, τα ?θη και ?θιμα διαφ?ρων περιοχ?ν, την ελληνικ? κουζ?να και διατροφικ?? συν?θειε? ακ?μη και παραδοσιακ? μουσικ? και χορ? (ΣΑΕ, Ετ?σια ?κθεση 2007, σελ. 82).

?πω? και το διαδ?κτυο ?τσι και η δορυφορικ? τηλε?ραση μπορε? να βοηθ?σει σε μεγ?λο βαθμ? τ?σο την διατ?ρηση τη? ελληνικ? γλ?σσα? ?σο και την συνεχ? τροφοδοσ?α των Ελλ?νων τη? Διασπορ?? με ελληνικ? πολιτισμικ? υλικ?. Βλ?ποντα? ελληνικ?? εκπομπ??, και ακο?γοντα? την ελληνικ? γλ?σσα και νεοελληνικ? τραγο?δια αυξ?νουν των ελληνικ? ακο?σματα μ?σα στο σπ?τι του ?λληνα τη? Διασπορ??, ο οπο?ο? απαραιτ?τω? διαθ?τει πλ?ον δορυφορικ? ? καλωδιακ? τηλε?ραση με ελληνικ?? εκπομπ??. Το Ελληνικ? και το Κυπριακ? Κρ?το? φρ?ντισαν να μεριμν?σουν για την αν?πτυξη δορυφορικ?ν καναλι?ν και την παραγωγ? ειδικ?ν για του? ομογενε?? εκπομπ?ν (Παν?κο? Π.). Οι ομογενε?? ?χουν αντιληφθε? εγκα?ρω? τη σημασ?α τη? ηλεκτρονικ?ν Μ.Μ.Ε. για τον Ελληνισμ? τη? Διασπορ?? και εκτ?? απ? τα ελληνικ? καν?λια και ραδιοσταθμο?? τα οπο?α συν?στησαν στι? χ?ρε? του εξωτερικο?, θεωρο?ν πολ? σημαντικ? την αν?πτυξη τη? ελληνικ?? δορυφορικ?? τηλεορ?σεω? (ΣΑΕ Ευρ?πη?).

?να? ?λλο? παρ?γοντα? που επιδρ? στην εν?σχυση των πολιτισμικ?ν δεσμ?ν Ελλ?νων τη? Διασπορ?? και Μητροπολιτικο? Κ?ντρου ε?ναι η ελαχιστοπο?ηση των γεωγραφικ?ν αποστ?σεων με την αν?πτυξη ?λο και ταχ?τερων μ?σων μεταφορ?? και την ευκολ?α των μετακιν?σεων . Πολλο? ?λληνε? τη? Διασπορ?? μπορο?ν να επισκ?πτονται συχν?τερα, ? ακ?μη και να διαβιο?ν εκ περιτροπ?? στην χ?ρα διαμον?? του? και την Ελλ?δα ? την Κ?προ (Δαμαν?κη? Μ., 2007, σελ. 51).

Συμπερασματα

          Οικονομικ? ?ταν τα κυρ?ω? κ?νητρα που εξ?θησαν του2 ?λληνε? να μεταναστε?σουν μετ? τον Β? Παγκ?σμιο Π?λεμο και να δημιουργ?σουν τον κ?ριο ?γκο τη? Ελληνικ?? Διασπορ??. Αυτ? βελτ?ωσε την οικονομικ? κατ?σταση των ιδ?ων, αλλ? και των εθνικ?ν κ?ντρων τη? Ελλ?δα? και τη? Κ?πρου. Τα μεταναστευτικ? εμβ?σματα τροφοδοτο?σαν τι? Μητροπολιτικ?? οικονομ?ε? με συν?λλαγμα. Το ?διο και οι συντ?ξει? και οι αποταμιε?σει? των παλιννοστο?ντων Ελλ?νων τη? Διασπορ??. Δωρε?? αποδ?μων Ελλ?νων χρηματοδ?τησαν σημαντικ? κοινωφελ? ?ργα στι? ιδια?τερε? πατρ?δε? του? και επενδ?σει? ομογεν?ν επιχειρηματι?ν βο?θησαν τι? τοπικ?? κοινων?ε?. Επιστ?μονε? που σπο?δασαν στην Διασπορ? μετ?φεραν τεχνογνωσ?α στι? επιχειρ?σει?, και του? οργανισμο?? τη? Ελλ?δο? και τη? Κ?πρου. Με θεσμοθ?τηση ειδικ?ν φορ?ων και λ?ψη μ?τρων η Ελληνικ? Κυβ?ρνηση επιχε?ρησε να μεγιστοποι?σει τα οφ?λη απ? τι? οικονομικ?? σχ?σει? Ελλ?νων τη? Διασπορ?? και Μητροπ?λεω?.

????? Με τον ?διο τρ?πο το Ελληνικ? κρ?το? επιχε?ρησε να επιδρ?σει στην διατ?ρηση των ελληνικ?ν πολιτισμικ?ν στοιχε?ων των Ελλ?νων τη? Διασπορ??. Ιδια?τερο β?ρο? δ?θηκε στην εκπαιδευτικ? πολιτικ? για την διδασκαλ?α τη? Ελληνικ?? γλ?σσα?. Τα σ?γχρονα μ?σα επικοινωνι?ν και ιδ?ω? το διαδ?κτυο και η δορυφορικ? τηλε?ραση επιδρο?ν θετικ? στην διατ?ρηση των στοιχε?ων που συνιστο?ν την ελληνικ? πολιτισμικ? ταυτ?τητα των Ελλ?νων τη? Διασπορ??. Η Ελλ?δα και η Κ?προ? επιχειρο?ν να εκμεταλλευθο?ν τι? δυνατ?τητε? αυτ?? ?σο καλ?τερα μπορο?ν.

 

Βιβλιογραφια

1.       Κ?ντη? Α. - Φακιολ?? Ρ. (2002α):   ≪Εννοιολογικ?? αποσαφην?σει?≫, στο Βογαζιαν??- Ρ?υ Στ. κ.?., Ελληνισμ?? τη? Διασπορ??, τμ. Α?, εκδ ΕΑΠ, Π?τρα, σελ. 19-39.

2.       Κονδ?λη Ι. (2002): ≪Ελληνισμ?? τη? διασπορ?? και ελληνικ? κρ?το?≫ στο Βογαζιαν??- Ρ?υ Στ. κ.?., Ελληνισμ?? τη? Διασπορ??, τμ Α?, εκδ ΕΑΠ, Π?τρα, σελ. 223-257

3.        Κ?ντη? Α. - Φακιολ?? Ρ. (2002β): ≪Συμπερ?σματα και τελικ?? παρατηρ?σει?≫ στο Γκ. Ελ Ταχ?ρ κ..?, Ελληνισμ?? τη? Διασπορ??, τμ Γ?, εκδ ΕΑΠ, Π?τρα, σελ. 313-332.

4.        Δαμαν?κη? Μιχ?λη? (2007): Ταυτ?τητε? και εκπα?δευση στη Διασπορ?, Gutenberg, Αθ?να.

Ιστογραφια

5.       Apodimos . com : ≪Πρ?πει να μνημονε?ουμε και να τιμο?με του? εθνικο?? ευεργ?τε?≫ στ? http :// www . apodimos . com / arthra /07/ Jun / ELLHNES _ ETHINIKOI _ EYERGETES _ MNHMH _ KAI _ TIMH / index . htm , (ημ/ν?α προσβ?σεω? 26-12-2008, ?ρα 16:41).

6.       Παν?κο? Παναγι?του: ≪ H E ΡΤ ΣΑΤ αλλ?ζει ?νομα και πρ?σωπο≫, στο http :// www . greeknewsonline . com / modules . php ? name = News & file = article & sid 4717 (ημ/ν?α προσβ?σεω? 26-12-2008, ?ρα 17:27).

7.       Παπαδοπο?λου Ρεβ?κκα: ≪Πασχαλιν? αγορ? οι ?λληνε? Επιμ?νουν Ελληνικ?≫ στ? http://www.greeknewsonline.com/modules.php?name=News&file=article&sid=8466  (ημ/ν?α προσβ. 26-12-2008, ?ρα 16:50).

8.       ΣΑΕ, Ετ?σια ?κθεση 2007: στο http://www.sae.gr/?id=14138&type=file (ημ/ν?α προσβ?σεω? 26-12-2008, ?ρα 17:50).

9.       ΣΑΕ Ευρ?πη?: ≪Η Σημασ?α τη? Ελληνικ?? Τηλε?ραση? για τον Απ?δημο Ελλησμ?≫ στο http://www.sae.gr/?id=14125 (ημ/ν?α προσβ?σεω? 26-12-2008, ?ρα 17:14).

10.   Φαφο?τη? Ξενοφ?ν, 2004: ≪Το ?ντερνετ ε?ναι το καλ?τερο μ?σο ενημ?ρωση? για του? αποδ?μου?≫ στο   http :// www . apodimos . com / arthra / Iounios _2004/ TO _ INTERNET _ EINAI _ TO _ KALLITERO _ MESO _ ENHMEROSHS _ GIA _ TOYS _ APODHMOYS / index . htm (ημ/ν?α προσβ?σεω? 26-12-2008, ?ρα 17:39).