Huseyin Avni Lifij , II. Me?rutiyet doneminin genclerinin olu?turdu?u 1914 Ku?a?ı /Callı Ku?a?ı ya da son derce yanlı? bir bicimde Turk ?zlenimcileri olarak adlandırılan sanatcılar arasındadır. Turkiye’de modern resmin kurucusu olan 1914 Ku?a?ı sanatcıları, portreler, nu resimleri, modern kadın imgesi, ic mekan resimleri, naturmortlar, cok figurlu kompozisyonlar uretmi? ve do?aya oznel bir yorum getirdikleri manzaralarıyla da onceki ku?aktan ayrılmı?lardır.
Fecr-i Ati donemi edebiyatcılarıyla ve Ahmet Ha?im gibi sembolist ?airlerle dostluklar kuran bu ku?ak sanatcıları, Fecr-i Aticilerin edebiyatta aradıklarını resimde bulmaya calı?mı?lardır. “Lisanın, edebiyatın, ulumu edebiye (ilimler) ve ictimaiyenin terakkisine hizmet etmek, ayrı ayrı ?urada burada tenemmuv eden (artan) istidatları sinesinde cemederek ittihat ve ictimaın hasıl edece?i kuvvetle tekemmule, musamedei (carpı?ma) efkarın (fikirlerin) parlataca?ı barikai (parıltı) hakikatle tenviri (aydınlandırma) efkara calı?mak! ??te Fecr-i Ati’nin gayei azim ve meramı!” Fecr-i Ati hareketinin Batı’nın ı?ı?ını Do?u’nun ufuklarına ta?ıma iste?ini 1914 Ku?a?ı sanatcıları resim alanında gercekle?tirirler. Gerek Fecr-i Ati’nin gerekse sembolizmin etkisiyle resimlerinde duygusal yo?unluk yaratan sanatcılar tabiat-ı tema?a gelene?inden yola cıkarak do?ayı oznel, ?iirsel ama yalın bir dille yorumlarlar.

Lifij’in 20’li ya?larında yaptı?ı ve kendisini 40’lı ya?larında bohem bir ressam olarak tasvir etti?i ‘pipolu otoportre’si Turk resminin en unlu tablolarından.

Otoportreleriyle bohem sanatcı kimli?ini kuran ve onun temsilcisi olarak izleyiciye bakan Avni Lifij, bu ku?ak sanatcıları arasında Fecr-i Ati edebiyatına ve Ahmet Ha?im’in sembolizmine en yakın isimdir. Bu yakınlık, sanatcının ozellikle po?adlarında kendini gostermektedir. Paris’te Fernan Cormon atolyesinde e?itim gordukten sonra once Kandilli ?nas Sultanisi’ne resim o?retmeni, ardından ?stanbul Devlet Guzel Sanatlar Akademisi’nde afi? atolyesine atanan Avni Lifij’i, Ha?im’in dizelerine yakın resimleri nedeniyle ?air-ressam olarak nitelendirmek hic de yanlı? olmaz. Gunbatımının kızıllıkları, ah?ap cumba evler uzerine vuran ı?ıklar, mezar ta?ları, serviler, merdivenler, kar manzaralarının sıcak ı?ıkları Avni Lifij’in resimlerinin ortak imgeleridir ve bu imgeler onun resimlerinde ?iire donu?ur.
Ahmet Ha?im’in, “Ben neyleyeyim beka-yı ruhu?/ Kurtlar mı yiyor o cism-i nazı?/ Ya davete geldi mi melekler?/ Gelmi? bana ne meleklerinden?/ Goklerde acan ciceklerinden?” dizeleri ya da ‘Merdiven’ ?iirinde gecen, “A?ır a?ır cıkacaksın bu merdivenlerden,/ Eteklerinde gune? rengi bir yı?ın yaprak/ Ve bir zaman bakacaksın semaya a?layarak/ Sular sarardı... yuzun perde perde solmakta/ Kızıl havaları seyret ki ak?am olmakta” dizeleri Lifij’in resimlerinde gorsel kar?ılı?ını bulur. Soz konusu dizelerde gecen ‘kızıl havalar’, ‘suların yanması’, ‘gune? rengi yapraklar’ gibi sozcukler Lifij’in resimlerine damgasını vuran kendine ozgu paletini olu?turur.

Acık hava resmi ba?lamında izlenimci gelenek cercevesinde de?erlendirilen Lifij ve ku?a?ı sanatcılar, aslında izlenimci palette farklı bir uretim sergilemi?lerdir. Lifij’in ve ku?a?ının resimleri, izlenimci gelenekten ziyade tabiat-ı tema?a gelene?inden kaynaklanan ve romantik manzara resminin bir uzantısı olan do?a yorumları olarak gorulmelidir. Lifij’de buna bir de renk sembolizmi eklenmi?tir.
Lifij’in resimlerindeki renklere olum-ya?am dualitesi ba?lamında anlamlar yukleyen sembolik dil, onun ?iir denemelerinde de kendini gosterir. “Kulaklarımda i?itir gibiyim hitabın bana, mektubun boyanmı? kana” dizeleri sanatcının ?air yonunu de gosteren orneklerden sadece biridir.

12 Ocak’a kadar Sabancı Muzesi ’nde gorulebilecek ‘Avni Lifij. Ca?ının Yenisi ’ sergisi, sanatcının otoportrelerine, po?adlarına, manzara ve desenlerine yer verdi?i gibi onun ele?tiri yazılarına, foto?raf ve dekorasyon calı?malarına da yer vererek 800’u a?kın eseri ilk kez bir araya getiriyor. Turkiye’de sanatın sarayın tekelinden cıkıp siville?mesi, oznelle?mesi ba?lamında modern sanatın tam anlamıyla kurucusu ve ta?ıyıcısı olan ilk ku?a?ın en onemli sanatcılarından Avni Lifij’in resimlerinin Turkiye’de resim sanatının terminolojisini de?i?tirdi?ini ve manzaraya entelektuel bir anlam yukledi?ini soylemek hic de yanlı? olmaz.
Sabancı Holding’in sponsorlu?unda acılan ‘Avni Lifij. Ca?ının Yenisi’ sergisi, 12 Ocak’a kadar Sabancı Muzesi’nde.

KISA, YARATICI VE URETKEN B?R HAYAT...
1870: Buyuk Cerkes surgunu (1864) sırasında Soci’den Anadolu’ya gelen Cerkes bir ailenin o?lu olarak do?du. Emekli Sandı?ı kayıtlarına gore do?um tarihi 1870...
1893: A?ıkpa?a Mahallesi’ndeki mahalle okulunda ilko?renime ba?ladı. Babasının resimle ilgilenmesine kar?ı cıkmasına ra?men sanatcı, o?renimi boyunca resimle me?gul olmaya devam etti.
1901: Nafia Nezareti’ne (Bayındırlık Bakanlı?ı) ba?lı Demiryolları Mudurlu?u’nde calı?maya ba?ladı. ?skender Ferid Bey’den (Macar asıllı Alexandre Friedrich) Fransızca dersleri almaya ba?ladı.
1903-1904: Anatomi o?renmek icin Mekteb-i Tıbbiye-i Mulkiye’nin (Sivil Tıbbiye) derslerine, boya tekni?ini o?renmek icin ise Eczacı Mektebi’nin kimya derslerine dinleyici olarak katıldı.
1904: ?lk ya?lıboya calı?malarından ‘Balıklar’a imza attı.
1906: Ayasofya’nın mozaiklerinin temizlenmesi i?inde calı?ırken Fransız mimar Henri Prost’la tanı?tı. Prost ve ?skender Ferid’in tavsiyeleriyle ‘Pipolu Adam: Sanatkarın Kendi Portresi’ eserini Osman Hamdi Bey’e gosterdi.
1908: Osman Hamdi Bey, sanatcıyı Paris’te o?renim gormesi icin ?ehzade Abdulmecid Efendi’ye tavsiye etti. Sanatcının ‘Pipolu Adam: Sanatkarın Kendi Portresi’ni Abdulmecid Efendi’ye gostermesi, ikisi arasındaki dostlu?un ba?langıcı oldu.
1909: 11 Ocak’ta Abdulmecid Efendi’den aldı?ı bursla Paris’e gitti, Fernand Cormon’un atolyesine kabul edildi.
1911: Abdulmecid Efendi’nin iste?iyle ?stanbul’a dondu. ?stanbul Mekteb-i Sultanisi’ne (?stanbul Lisesi) resim o?retmeni olarak atandı.
1912: Turkiye sanat tarihinin ilk ele?tirilerinden birini yazdı.
1913: ?ehremaneti Kadıkoy ?ubesi Muduru Celal Esad Arseven’in halkın sanat be?enisini desteklemek amacıyla kamu kurumlarının binalarında sergilenecek bir eser ısmarlaması uzerine ‘Kalkınma - Belediye Faaliyeti’ adlı duvar resmini tamamladı.
1918: ?stanbul’da Fransızca yayımlanan Orient Litteraire gazetesinin burosunda sadece Avni Lifij resimlerinin yer aldı?ı bir sergi acıldı.
1919: Amasya’ya tayin edilen ilk hukumet doktoru Seyit Ahmetzade ?brahim ?azi’nin kızı Harika ?azi’yle 11 Temmuz’da nikahlandı.
1922: E?i Harika ile beraber, Mustafa Kemal Pa?a ile Kurtulu? Sava?ı’nı kazanan askerleri gormek uzere Bursa’ya gitti. Mustafa Kemal Pa?a’nın davetiyle gitti?i Ankara’da, Erkan-ı Harbiye’de dort ay kaldı. Burada Kazım Karabekir’in ve Fevzi Cakmak’ın portrelerini calı?tı.
1923: ‘Karagun’ ve ‘Akgun’ tablolarını tamamladı. Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi Tezyini Sanatlar o?retmenli?ine atandı.
1927: ?ki resmiyle Turk Sanayi-i Nefise Birli?i Resim ?ubesi’nin duzenledi?i 4. Ankara Resim Sergisi’ne katıldı. Son eseri ‘Son Otoportre’yi tamamladı. Kronik verem hastalı?ı sebebiyle, 2 Haziran’da Laleli’deki Harikzedegan/Tayyare Apartmanı’ndaki dairesinde ya?amını yitirdi.