Telif hakkı
AFP
Cumhurba?kanı Recep Tayyip Erdo?an, bugun yemin ederek yeni donemine resmen ba?ladı. Erdo?an'ın Turkiye Buyuk Millet Meclisi'ndeki (TBMM) torenin ardından ak?am yeni kabineyi acıkladı.
Boylece, 24 Haziran cumhurba?kanı ve genel secimlerinin ardından resmen ve tamamen yururlu?e giren ba?kanlık sistemi de i?lemeye ba?ladı.
Bu anlamda, bugun Turkiye acısından da tarihi bir gun olma niteli?i ta?ıyor.
Ba?bakanlık makamı ve Bakanlar Kurulu yapısı da boylece tarihe karı?tı. Ba?bakanın yurutmenin ba?ı olma unvanı cumhurba?kanına gecti.
Boylece cumhurba?kanı hem hukumet hem de devlet ba?kanı sıfatına sahip oldu. Bakanlar Kurulu'nun yerini de Cumhurba?kanlı?ı Kabinesi aldı.
Yeni sistemde kabine uyelerinin milletvekili olmaması ?artı getiriliyor. Bu nedenle bakan olarak atanan dort ki?i milletvekili koltu?unu da kaybetti.
Yeni kabine ve sistemle ilgili merak edilenleri be? ba?lıkta derledik:
Telif hakkı
Getty Images
Kabinede kac ki?i
var
?
Kabine acıklamasından kısa bir sure once yayımlanan Kanun Hukmunde Kararname (KHK) ile bakanlık sayısı 16'ya du?uruldu.
Bununla birlikte, yapılan anayasal duzenlemeler kapsamında, cumhurba?kanı yardımcıları icin herhangi bir kriter belirtilmedi?i gibi, sayısı konusunda da herhangi bir sınırlama bulunmuyor.
Yeni sistemin ilk kabine acıklaması sırasında cumhurba?kanı yardımcılı?ı ataması da yapıldı. Erdo?an, cumhurba?kanı yardımcısı sayısını bir ile sınırlı tuttu.
Cumhurba?kanı Yardımcılı?ı gorevine Ba?bakanlık Muste?arı Fuat Oktay getirildi.
Kabinede
ba?ka
kimler yer alıyor?
Kabinede yer alan 16 ismin dordu, 24 Haziran secimlerinde milletvekili secilmi?ti. Bakan atamalarının ardından bu isimlerin milletvekili koltu?unu da kaybetti. Boylece Adalet ve Kalkınma Partisi'nin Turkiye Buyuk Millet Meclisi'ndeki sandalye sayısı da 291'e geriledi.
Bu isimler son Dı?i?leri Bakanı Mevlut Cavu?o?lu, ?ci?leri Bakanı Suleyman Soylu, Adalet Bakanı Abdulhamit Gul ve Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak olarak sıralanıyor.
Cavu?o?lu, Soylu ve Gul son Bakanlar Kurulu'ndaki gorevlerini Cumhurba?kanlı?ı Kabinesi'nde de surdururken, son kurulda Enerji Bakanı olan Albayrak ise farklı bir goreve atandı.
Genelkurmay Ba?kanı Orgeneral Hulusi Akar da bu gorevinden ayrılarak, Milli Savunma Bakanlı?ı'na getirildi. Di?er bakanlar ise ?oyle:
- Calı?ma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanı Zehra Zumrut Selcuk
- Cevre ve ?ehircilik Bakanı Murat Kurum
- Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Fatih Donmez
- Genclik ve Spor Bakanı Mehmet Kasapo?lu
- Milli E?itim Bakanı Ziya Selcuk
- Sa?lık Bakanı Fahrettin Koca
- Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli
- Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan
- Ula?tırma ve Altyapı Bakanı Mehmet Cahit Turan
- Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank
- Kultur ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy
Telif hakkı
AFP
Yeni sistemde kabine nasıl i?leyecek?
Ba?bakanlık makamının kaldırılmasıyla birlikte yurutmenin ba?ı da cumhurba?kanı olacak. Boylece cumhurba?kanı hem devlet hem de hukumet ba?kanı sıfatını ta?ımaya ba?layacak.
Dahası, eski sistemde Bakanlar Kurulu'nda olan yurutmenin ve bakanların yetkilerinin cok buyuk bir kısmı cumhurba?kanına aktarılıyor.
Gecen hafta icerisinde cıkartılan 477 sayılı Kanun Hukmunde Kararname ile yurutulukteki kanun ve KHK'ların yurutme maddelerinde Bakanlar Kurulu ve bakanlara yapılan atıfların cumhurba?kanına yapılmı? sayılaca?ı duzenlemesi getirildi.
Yeni KHK ile 1924 yılından 1960'a kadar cıkarılmı? bazı kanunlarda yer alan "?cra Vekilleri Heyeti" ifadesi ile 1963-2017 yıllarındaki bazı kanunlarda gecen "Bakanlar Kurulu" ve "ba?bakanlık" ibareleri, "cumhurba?kanı" ve "cumhurba?kanlı?ı" olarak de?i?tirildi.
Buyukelci, genelkurmay ba?kanı ve vali gibi ust duzey makamlar ile duzenleyici ve denetleyici kurumların ba?ına yapılacak atamalarda cumhurba?kanı tarafından yapılacak. Bu atamalar daha once Bakanlar Kurulu tarafından yapılıyordu.
TBMM uyesi olan dort ismin bakan olarak atanması nedeniyle milletvekillikleri du?tu.
Ayrıca kurulacak hukumetin TBMM'den guvenoyu alma zorunlulu?u da yeni duzenlemeler de yer almıyor.
Boylece, Bakanlar Kurulu, Erdo?an tarafından yeni kabinenin acıklanmasının ardından goreve ba?ladı.
?lk kabine toplantısının ise Cuma gunu Be?tepe'deki Cumhurba?kanlı?ı Sarayı'nda yapılması bekleniyor.
Kabineyi kim denetleyecek?
Yapılan anayasa de?i?ikli?iyle birlikte TBMM'nin gorev ve yetkileri arasından; "Bakanlar Kurulu'nu ve bakanları denetlemek", "Bakanlar Kurulu'na belli konularda kanun hukmunde kararname cıkarma yetkisi vermek" ve "butce ve kesin hesap kanun tasarılarını goru?up kabul etmek" cıkartıldı.
Bu duzenleme, TBMM'nin artık anayasal araclar uzerinden yurutmeyi denetleme yetkisinin kalmadı?ı anlamına geliyor.
Bununla birlikte TBMM; meclis ara?tırması, genel goru?me, soru?turma ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanacak.
Yazılı soru onergeleri bakanlar ve cumhurba?kanı yardımcılarına sunulabilecek. Bu da TBMM'nin cumhurba?kanına yazılı soru veremeyece?i anlamına geliyor.
Milletvekillerinin sozlu soru onergesi ve gensoru verme hakkı da yeni sistemde kaldırılan duzenlemeler arasında yer alıyor.
Telif hakkı
EPA
Kararname cıkarma yetkisi kime veriliyor?
Bakanlar Kurulu tarafından cıkarılan Kanun Hukmunde Kararname'nin (KHK) yerine yeni sistemde cumhurba?kanlı?ı kararnameleri getiriliyor.
Temel hak, ki?i hak ve odevleri ile siyasi hak ve odevler konularında cumhurba?kanlı?ı kararnamesi cıkarılamayacak. Cumhurba?kanlı?ı kararnameleri ancak ekonomik, sosyal ve kulturel hakları kapsayacak.
?lk cumhurba?kanlı?ı kararnamesinin de bugun yayınlanması bekleniyor.
TBMM'nin bir cumhurba?kanlı?ı kararnamesine aykırılık ta?ıyan bir kanun cıkarması halinde, kanun gecerli olacak.
Ancak partili cumhurba?kanını uygulamasının yurutme ile yasama arasındaki ayrılı?ı azaltaca?ı ele?tirileri yapılıyor. Hukumet ise bakanların kanun tasarısı sunma yetkilerinin kaldırılmasının kuvvetler ayrılı?ını guclendirdi?ini savunuyor.
Kanun ile cumhurba?kanlı?ı kararnamesi arasında yetki karma?ası cıkması halinde Anayasa Mahkemesi'nin verece?i karar belirleyici olacak.
Burada da benzer bir ?ekilde partili cumhurba?kanının do?rudan ya da dolaylı olarak 15 Anayasa Mahkemesi'nin 13'unun belirlenmesinde etkili olabilece?i ifade ediliyor.