?eir-s?n?t oca?ı sayılan, igidl?r diyarı ulu Goyc? Az?rbaycan tarixin? v? m?d?niyy?tin? t?krarsız ??xsiyy?tl?r, dahi s?n?tkarlar b?x? etmi?dir. Adları dill?r ?zb?ri olmu? Miskin Abdal, A? A?ıq, A?ıq Alı, A?ıq ?l?sg?r, A?ıq Musa, A?ıq Aydın, Novr?s ?man kimi s?n?tkarlar Goyc? mahalının xalqımıza verdiyi olm?z ??xsiyy?tl?rdir. Ulu Goyc?nin tarixind?, ictimai h?yatında misilsiz qeyr?t v? d?yan?t gost?rmi? ?r?nl?r, igidl?r d? az olmamı?dır. O boyuk ??xsiyy?tl?rin sırasında Zodlu S?m?d a?a, Qaraimanlı M???di ?sa bu gun d? ur?kl?rd? ya?amaqdadır.

Goyc?d? do?ulub boya-ba?a catmı? v? erm?ni da?nakları il? mubariz?d? yenilm?z irad? ortaya qoymu? Yunis Rzayevin, Q???m Aslanovun, Talıb Musayevin, Tapdıq ?miraslanovun, Mikayıl Bayramovun, C?m?id H?nif?yevin v? ba?qalarının omur yolları artıq tarix? cevrilmi?dir. H?min ??xsiyy?tl?rd?n biri ? 90 illik yubileyini qeyd etm?y? hazırla?dı?ımız Yunis Q?hr?man o?lu Rzayev 1924-cu il mayın 2-d? q?dim Goyc? mahalının ?i?qaya k?ndind? anadan olmu?dur. Yunis Rzayevin kecdiyi h?yat yolu hec d? hamar olmamı?ıdır. O dovrun c?tinlikl?ri, siyasi sistemin qada?aları, erm?ni da?naklarının mill?tcilik ideyaları h?r t?r?fd?n onu sıxmı?dır.

Yunis Rzayevin h?yat v? f?aliyy?tini iki hiss?y? bolub s?ciyy?l?ndirm?k olar. Birinci hiss?si t?latuml?r, ziddiyy?tl?r m?sk?ni olan Erm?nistan dovru, ikinci hiss?si sakit, lakin g?rgin v? s?m?r?li Az?rbaycan dovru. O, do?ulub boya-ba?a catdı?ı k?ndd?ki m?kt?bd? ?m?k f?aliyy?tin? ba?lamı?, 1943-1945-ci ill?rd? ordu sıralarında xidm?t etmi?dir. Ordudan t?rxis olunduqdan sonra dinc quruculuq i?l?rin? ba?lamı?dır. Basarkec?r Rayon Partiya Komit?sind? t?limatcı, ?ob? mudiri, 1953-1957-ci ill?rd? rayon soveti icraiyy? komit?sinin s?dri, 1957-1960-cı ill?rd? Krasnoselo Rayon Partiya Komit?sinin birinci katibi v?zif?l?rind? calı?mı?dır. 1960-1962-ci ill?rd? Moskvada Ali Partiya M?kt?bind? oxumu?dur. 1963-1965-ci ill?rd? Basarkec?r Rayon Kolxoz-Sovxoz ?stehsalat ?dar?si partiya komit?sinin katibi i?l?mi?dir. Rayon inzibati-?razi bolgusu b?rpa olunduqdan sonra 1965-1968-ci ill?rd? Basarkec?r Rayon Partiya Komit?sinin birinci katibi, 1968-1970-ci ill?rd? Dovl?t Me?? T?s?rrufatı Komit?sinin s?dr muavini v?zif?l?rind? i?l?mi?dir. Bu v?zif?l?rin h?r birind? o, prinsipiallı?ı v? c?sar?ti il? secilmi?dir.

Gorunduyu kimi, Y.Rzayev g?nc ya?larından ozunun bacarı?ı v? qabiliyy?ti il? o dovr ucun cox ??r?fli sayılan pill?l?rl? ir?lil?mi?dir. D?f?l?rl? Erm?nistan KP MK-nın uzvu, Erm?nistan SSR Ali Sovetinin deputatı, VII ca?ırı? SSR? Ali Sovetinin deputatı secilmi?dir. Bacarı?ı, qabiliyy?ti, i?guzarlı?ı, savadı v? pe??karlı?ı olmayanların o ill?rd? pill?-pill? bu cur yuks?lm?si, ir?li getm?si mumkun deyildi. O ki ola, az?rbaycanlının Erm?nistanda, erm?nil?rin ic?risind?.

Yunis Rzayevin r?hb?r v?zif?l?rd? i?l?diyi Basarkec?r v? Krasnoselo rayonlarındakı k?ndl?rin ?ks?riyy?tind? az?rbaycanlılar ya?ayırdılar. Ona gor? d? h?r iki rayonun iqtisadiyyatının yuks?ldilm?sind?, adamların guz?ranının yax?ıla?dırılmasında, t?hsilin, m?d?niyy?tin, s?hiyy?nin inki?afında onun cox boyuk z?hm?ti v? rolu olmu?dur. Onun r?hb?rliyi il? k?ndl?rd? abadlıq i?l?ri geni?l?ndirildi, yollar qaydaya salındı, k?ndl?rl? telefon ?laq?si yarandı, az?rbaycanlılar ya?ayan butun k?ndl?rd? m?kt?b binaları, klublar, x?st?xanalar tikildi. Butun bunları o oz mill?ti ucun, oz xalqı ucun edirdi, cunki o, oz xalqının qeyr?tli ovladı idi, ovlad borcunu yerin? yetirirdi.

Az?rbaycanlıların Erm?nistandan deportasiyası zamanı v? toponiml?rin erm?nil??dirilm?si dovrund? d? Yunis Rzayev oz ovladlıq borcunu s?daq?tl? yerin? yetirmi?dir. Erm?nil?r calı?ırdılar ki, Az?rbaycanla h?ms?rh?d olan bu rayonların Az?rbaycan ?halisi tezlikl? kocurulsun. Lakin Yunis Rzayevin, Tapdıq ?miraslanovun, Talıb Musayevin, Mikayıl Bayramovun, C?m?id H?nif?yevin v? ba?qalarının f?dakarlı?ı, qocaqlı?ı, t??kilatcılı?ı n?tic?sind? bu k?ndl?rd? ya?ayan az?rbaycanlı ?halinin h?min ill?rd? kocurulm?sinin qar?ısı alındı.

Y.Rzayev Basarkec?r v? Krasnoselo rayonlarında i?l?y?rk?n az?rbaycanlılar ya?ayan hec bir k?ndin adı d?yi?dirilm?di, daha do?rusu, o, buna imkan verm?di. Erm?nil?r oz m?krli siyas?tl?rin? ancaq 1988-ci ild?n sonra nail ola bildil?r. Yalnız 1991-ci ild? Basarkec?r v? Krasnoselo rayonlarında Az?rbaycan m?n??li 28 k?ndin adı d?yi?dirildi, erm?nil??dirildi. ?i?qaya-Qukaric, M?zr?-Masrik, D?r?-Daranak, B?riabad-Barapet, Toxluca-Draxtik, Qaraiman-Kaxani, Da?k?nd-Hayrik, Zod-Sotk, K?s?m?n-Arpunk, A?bulaq-Axpyurak, ?mirxeyr-Kalavan, Golk?nd-Ayqut, Cayk?nd-Dirabak v? s. v? i.a. oldular.

Yunis Rzayev Basarkec?r rayonunda r?hb?r v?zif?d? calı?ark?n rayonun 38 k?ndind?n 27-d? butunlukl? az?rbaycanlılar, 5-d? qarı?ıq ?hali, 6-da erm?nil?r ya?ayırdı. Bu dovrd? rayonun ?ks?r r?hb?r v?zif?li ??xsl?ri, idar? v? mu?ssis? r?hb?rl?ri az?rbaycanlılar idi. Lakin o, r?hb?rlikd?n uzaqla?dırıldıqdan sonra rayon miqyasında v?zif?d? yalnız uc n?f?r az?rbaycanlı qalmı?dı. H?tta rayon xalq maarifi ?ob?sinin mudiri v?zif?sin? d? erm?ni t?yin edilmi?di. ?halinin 75 faizind?n coxu az?rbaycanlı olan bu rayonda Az?rbaycan dilini bilm?y?n erm?ninin m?kt?bl?ri nec? idar? etdiyini t?s?vvur etm?k el? d? c?tin i? deyil. Erm?nil?rin m?krli siyas?tin? b?l?d olan Yunis Rzayev onların mill?tciliyin? qar?ı h?mi?? barı?maz mubariz? aparmı?, oz soyda?larının huquqlarını mudafi? etmi?, bu yolda h?yatını t?hluk? altına atmaqdan bel? c?kinm?mi?dir. M?hz buna gor? d? uzd? ozl?rini Yunis Q?hr?man o?luna dost kimi, m?sl?kda? kimi gost?r?n erm?ni da?nakları, ?slind?, onu fiziki c?h?td?n m?hv etm?k ucun min-bir t?l? qurmu?, alcaq h?r?k?tl?rl? onu l?k?l?m?y? calı?mı?lar.

Yalnız Az?rbaycan xalqının umummilli lideri, boyuk ond?rimiz Heyd?r ?liyevin i?? qarı?ması il? Yunis Q?hr?man o?lu Rzayev erm?ni m?krind?n, ?antajından xilas olmu?dur. Erm?nil?rin m?hv etm?k ist?dikl?ri Yunis Rzayev 1970-ci ild? artıq Az?rbaycanda ?amaxı Rayon Partiya Komit?sinin birinci katibi idi. 1970-1973-cu ill?rd? bu v?zif?d? i?l?y?n Yunis Rzayev umummilli liderimiz Heyd?r ?liyevin k?nd t?s?rrufatını inki?af etdirm?k haqqında qar?ıya qoydu?u v?zif?l?rin muv?f?qqiyy?tl? yerin? yetirilm?sini t??kil etm?y? giri?di. Konkret f?aliyy?ti il? k?nd t?s?rrufatı sah?sind? mahir t??kilatcı oldu?unu yenid?n subuta yetirdi. ?amaxı rayonu qısa mudd?t ?rzind? uzumculuk, taxılcılıq, heyvandarlıq sah?l?rind? on c?rg?y? cıxdı, aparıcı rayona cevrildi. ?traf rayonların r?hb?r i?cil?ri v? mut?x?ssisl?ri  ?amaxının qabaqcıl t?crub?sini oyr?nib t?tbiq etm?y? ba?ladılar. Aradan xeyli vaxt kecm?sin? baxmayaraq, indi d? bu rayonun z?hm?tke?l?ri Yunis Rzayevi minn?tdarlıqla xatırlayırlar.

Cox kecmir, ona daha muhum v?zif? etibar edilir, 1973-cu ild? Az?rbaycan Respublikası Dovl?t Uzumculuk v? ??rabcılıq Komit?sinin s?dri t?yin olunur. Bu v?zif?d? o, 1985-ci il?d?k, omrunun son gunun?d?k vicdanla calı?ır, respublikamızı qabaqcıl, aparıcı diyara cevirm?k ucun butun bacarı?ını s?rf edir. Komit?nin i?ini uzum ?kini sah?l?rinin geni?l?ndirilm?sin? v? m?hsuldarlı?ın artırılmasına, yeni uzum sortlarının istehsalatda t?tbiqin?, hazır m?hsulun emalı v? satı?ının t??kilin?, bu sah?l?r uzr? s?ri?t?li kadrların hazırlanmasına v? ?halinin sosial probleml?rinin h?llin? yon?ldir.

Boyuk ond?rimiz Heyd?r ?liyevin daimi qay?ısı v? n?zar?ti say?sind? h?min dovrd? bu sah?l?rd? boyuk u?urlar qazanıldı. Uzum plantasiyalarının sah?si 285 min hektara, hektardan orta m?hsuldarlıq is? 90 sentner? catdırıldı. Sufr? uzumu, ?ampan ??rabı istehsalı ucun keyfiyy?tli Avropa sortları, ki?mi? uzumu sortları sah?l?ri geni?l?ndirildi, Az?rbaycanda uzum istehsalı 2 milyon tonu otub kecdi v? kecmi? SSR? m?kanında respublikamız 1-ci yer? cıxdı.

?stehsal olunan m?hsulu emal etm?k ucun butun iri sovxozlarda uzumun ilkin emalı zavodları tikildi. Dunya standartlarına cavab ver?n yeni, muasir ?ampan zavodu tikildi. Bakıda, Xanlarda konyak zavodlarının istehsal gucu artırıldı. Kecmi? SSR?-nin bir cox ??h?rl?rind?, o cuml?d?n Moskva, Leninqrad, Rostov, ?rkutsk, Kazan, Kemerovo, Snejnyanck, Bratck ??h?rl?rind? Az?rbaycan ??rabının istehsalı v? qabla?dırılması ucun zavodlar tikil?r?k istifad?y? verildi.

Respublikamızda istehsal olunan yuks?k keyfiyy?tl? konyak v? ??rablar dunyanın bir sıra olk?l?rind? xususi mukafatlara layiq goruldu. Uzumculuk v? ??rabcılıq Elmi-T?dqiqat ?nstitutu geni?l?ndirildi, movcud institutlarda uzumcu aqronomların, z?r?rvericil?r? qar?ı mubariz? uzr? mut?x?ssisl?rin hazırlanmasına diqq?t artırıldı. Tovuz rayonunun Qovlar q?s?b?sind? orta pill? aqrotexnik v? ??rab istehsalı mut?x?ssisl?rinin t?hsil m?rk?zi ? texnikum t??kil olundu. Gorul?n butun t?dbirl?r k?nd ?halisinin i?l? t?min edilm?sin?, ?halinin guz?ranının yax?ıla?dırılmasına, sosial probleml?rin h?llin? yon?ldilmi?di. H?min ill?rd? uzumculuk sovxozlarında yeni m?kt?b binalarının, m?d?niyy?t evl?rinin tikintisi geni?l?ndirildi. Yuzl?rl? k?nd? su c?kildi, f?rdi binaların tikintisi geni? vus?t aldı. Butun bunlar ?halinin maddi v?ziyy?tinin v? h?yat s?viyy?sinin yuks?ldiyini gost?r?n faktlar idi. H?min ill?rd? respublika budc?sinin ucd?-birini uzumculukd?n v? ??rabcılıqdan g?l?n g?lir t??kil edirdi. Bu hesaba respublikamız inki?af edir, ?halinin h?yat s?viyy?si yuks?lirdi.

M.Qarbacovun “yenid?nqurma” adı il? apardı?ı alkoqolizm? qar?ı “mubariz?nin” ?sl gizli mahiyy?ti b?lk? d? Az?rbaycanın sur?tl? ir?lil?y?n iqtisadiyyatını da?ıtmaq, geri salmaq idi. Cunki h?min siyas?tin ?n a?ır z?rb?si Az?rbaycana d?ydi, cox boyuk v?sait v? z?hm?t hesabına yaradlmı? uzum ba?ları sokuldu, m?hv edildi, respublikamız kulli m?bl??d? valyuta m?nb?yind?n m?hrum edildi. Bunun arxasınca is? m?lum Da?lıq Qaraba? hadis?l?ri ba?landı...

Yunis Rzayev cox yuks?k ??xsi keyfiyy?tl?r? malik bir ??xsiyy?t, m?d?niyy?t v? etik davranı? numun?si idi. O, t?s?rrufatın bir sıra sah?l?rind?n goz?l ba? cıxaran t??kilatcı idi, yorulmaq n? oldu?unu bilm?zdi. Respublikamızda v? o zamankı SSR? m?kanında cox boyuk nufuza, horm?t? malik idi. Onunla i?l?diyim 10 il ?rzind? Moskvada, kecmi? SSR? Yeyinti S?nayesi Nazirliyind? ona qar?ı olan horm?tin, diqq?tin d?f?l?rl? ?ahidi olmu?am. Ozun? v? tabeliyind? olanlara, eyni d?r?c?d? t?l?bkar idi. N? q?d?r ciddi, z?hmli idis?, o q?d?r d? kovr?k, h?ssas v? qay?ıke? idi. ?nsanlara ?l tutmaq, onların qay?ısına qalmaq, d?rd-s?rin? h?yan olmaq onun h?yat amalı idi. ?nsanlarda h?mi?? duzgunluyu, s?mimiliyi v? etibarı sev?rdi, cunki ozu d? duz, s?mimi v? etibarlı adam idi. ?nsanlarda xo? unsiyy?t, onların arasında s?mimiyy?t gorm?k ist?yirdi. H?yatı yax?ı bilirdi, hadis?l?r? analitik f?ls?fi t?hlil verm?yi bacarırdı. ??i i?bil?n?, bacarana tap?ırardı. G?nc kadrlara diqq?t v? qay?ı il? yana?ardı. ?sl a?saqqal idi, xeyirxah v? s?daq?tli insan, goz?l ail? ba?cısı idi, h?yatda ondan oyr?nil?si cox ?ey vardı. ?halinin ev-e?ik qurmasına, firavan ya?amasına sevin?rdi, butun bunlarla f?xr ed?rdi. Respublikamızın muxt?lif yerl?rind?n onun q?buluna g?lmi? adamları hec zaman qapı arxasında gozl?tm?zdi, d?rhal q?bul ed?r, d?rd-s?rl?rini, probleml?rini diqq?tl? dinl?y?r v? kom?k ed?rdi. K?nd t?s?rrufatı probleml?rin? h?sr olunmu? mu?avir?l?ri, kollegiya iclaslarını kabinetl?rd? deyil, birba?a t?s?rrufatlarda, istehsalatda kecirm?yi xo?layırdı. Xalq arasında “t?s?rrufatcı Yunis” l?q?bini qazanmı?dı. Yalnız oz bacarı?ı, z?hm?ti say?sind? yuks?k movqey? ucala bilmi?di. Onun f?dakar ?m?yi o dovrl?r ucun cox yuks?k sayılan “Lenin”, “Oktyabr ?nqilabı”, “Qırmızı ?m?k Bayra?ı” ordenl?ri, dig?r medallar v? f?xri f?rmanlarla qiym?tl?ndirilmi?dir. O, VIII, IX, X ca?ırı? Az?rbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı olmu?dur. Yunis Q?hr?man o?lu Rzayev kimi ??xsiyy?tl?r hec vaxt unudulmur, daim xatir?l?rd? ya?ayır, xo? sozl?rl? yad edilir, ruhuna dualar oxunur. O, oz ?m?ll?ri il? tarixd?, onu tanıyan insanların q?lbl?rind?, yadda?larında silinm?z izl?r, xatir?l?r qoymu?dur.

M?h?mm?d KOC?RL?, Ab?eron rayonu uzr? Maliyy? ?dar?sinin r?isi