- Mayda impormasyon hini nga artikulo nga aada han
Iningles nga bersyon
nga angay ighubad ha Winaray
Hi
Sun Yat-sen
(12 Nobyembre 1866 ? 12 Marso 1925)
[1]
[2]
usa nga Tsino nga
medico
,
magsusurat
,
pilosopo
,
kaligrapo
[3]
ngan
rebolusyonaryo
, an syahan nga mangulo ngan nagtukod nga amay han
Republika han Tsina
. Komo nangunguna han mga nanguna ngan syahan nga namuno hin Republikano nga Tsina, tinatawag hi Sun nga "
Amay han Nasod
" ha
Republika han Tsina
(RhT) ngan "nag-una han demokratiko nga rebolusyon" ha
Kanan Katawhan Republika han Tsina
(KKT). Dako nga papel an ginkaptan ni Sun han pagtanggal ha poder han
Dinastiya Qing
(an kataposan nga imperyal nga dinastiya han Tsina) dida han mga tuig nga dinmangat han
Xinhai nga Rebolusyon
. Ginbutang hiya nga Probisyonal nga Mangulo han Republika hn Tsina han pagtukod hini han 1912. Ha urhe, iya ginbuligan upod hin iba pagtukod han
Kuomintang
(Nasyonalista nga Partido han Tsina), nga nag-alagad hiya nga syahan nga namuno hini.
[4]
Hi Sun usa nga personahe nga nagpapahiusa ha
post-Imperyal nga Tsina
, ngan nagpapabilin hiya nga nag-uusa ha mga ika-20 nga gatostuig nga mga politiko nga Tsino nga gintatahuran hin dako ha mga katawhan han duha nga dapit han
Estrecho han Taiwan
.
Bisan man kon hi Sun ginkikita nga usa han mga giharangdon nga mga namuno han yana nga
Tsina
, an iya kinabuhi ha politika usa nga nagpipinadayon nga pakig-away ngan agsob nga pagka-
exilio
. Katapos han pagkamalinamposon han rebolusyon ngan pakabawi han Han nga Tsino hin poder katapos hin 268 ka tuig hin pagdumara han
Dinastiya Qing
, madali hiya nga nagbul-iw han iya puwesto han pagka-Mangulo han bag-o nga gintukod nga Republika han Tsina kan
Yuan Shikai
, ngan namuno hin mga sunodsunod nga mga rebolusyonaryo nga gobyerno nga pag-ayat han
mga warlord
nga nagdudumara han dako nga bahin han nasod. Waray mahiabot hi Sun nga makakita han iya partido nga makagkonsolidar han gahom hini han nasod dida han
Amihanan nga Expedisyon
. An iya partido, nga mayda maluya nga alyansa upod han
mga Komunista
, nagbulag ngadto hin duha ka mga pag-ugopan katapos ha iya kamatay.
An prinsipal nga ginbilin ni Sun ada han iya pagpadukwag han
politikal nga pilosopiya
nga kilalado nga
Tulo nga mga Prinsipyo han Katawhan
:
nasyonalismo
(
Han nga Tsino
nga nasyonalismo, paglugaring tikang hin imperyalista nga pagdominar, pagbawi hin gahom tikang han
Manchuriano
nga
Dinastiya Qing
),
demokrasya
,
[5]
ngan an pagpakabuhi han katawhan (
matadong nga katiringban
).
[6]
[7]
Prinsipal nga barasahon:
Mga ngaran ni Sun Yat-sen
Natawo hi Sun nga
Sun Wen
(
Kinantones
:
Sy?n Mahn
;
孫文
), ngan an iya
ngaran ha ginikanan
Sun Deming
(
Sy?n D?k-mihng
;
孫德明
).
[1]
[8]
Han bata hiya, an iya
ngaran ha pag-agnay
Dixiang (
Dai-jeuhng
;
帝象
).
[1]
An kan Sun
ngaran ha kortesiya
Zaizhi (
Jai-j?
;
載之
), ngan an iya ngaran ha pagbunyag Rixin (
Yaht-s?n
;
日新
).
[9]
Samtang nag-iskwela hiya ha Hong Kong nakakuha hiya han
ngaran ha arte
nga Yat-sen (Tsinino:
逸仙
; pinyin:
Yixi?n
).
[10]
An
S?n Zh?ngsh?n
(
孫中山
), nga amo an pinakapopular han iya mga Tsino nga ngaran, ginkuha tikang han iya
Hinapon nga ngaran
Nakayama Sh?
(
中山樵
), an
pseudonimo
nga ginhatag ha iya ni
T?ten Miyazaki
samtang natago hiya ha Hapon.
[1]
- ↑
1.0
1.1
1.2
1.3
Singtao
daily. Saturday edition. 23 Oktubre 2010. 特別策劃 section A18. Sun Yat-sen Xinhai revolution 100th anniversary edition
民國之父
.
- ↑
"Chronology of Dr. Sun Yat-sen"
. National Dr. Sun Yat-sen Memorial Hall. Ginhipos tikang han
orihinal
han 16 Abril 2014
. Ginkuha
12 Marso
2014
.
- ↑
Tingyou Chen,
Chinese Calligraphy
,
Cambridge University Press
(2011), p. 113
- ↑
Derek Benjamin Heater. [1987] (1987). Our world this century. Oxford University Press.
ISBN
978-0-19-913324-6
.
- ↑
"Three Principles of the People"
.
Encyclopedia Britannica
. Ginkuha
15 Mayo
2017
.
- ↑
Trescott, Paul B. (2007).
Jingji Xue: The History of the Introduction of Western Economic Ideas Into China, 1850?1950
. Chinese University Press. pp. 46?48
.
https://books.google.com/books?id=RkJtJm9L7mQC&pg=PA48&lpg=PA48&dq=%22basis+of+our+program+OR+reform%22+Leng+sun+yat+sen&source=bl&ots=jD4Er59--_&sig=9w4ekTvan6dbxPqCw6uW4MIq1z8&hl=en&sa=X&ei=_M0mU8b3C8jioASlvYLQAw&ved=0CCsQ6AEwAA#v=onepage&q=%22basis%20of%20our%20program%20OR%20reform%22%20Leng%20sun%20yat%20sen&f=false
. "'The teachings of your single-taxer, Henry George, will be the basis of our program of reform.'"
- ↑
Schoppa, Keith R. [2000] (2000). The Columbia guide to modern Chinese history. Columbia university press.
ISBN
0-231-11276-9
,
ISBN
978-0-231-11276-5
. p 282.
- ↑
王爾敏. 思想創造時代:孫中山與中華民國. 秀威資訊科技股?有限公司 publishing.
ISBN
986-221-707-3
,
ISBN
978-986-221-707-8
. p 274.
- ↑
王壽南. [2007] (2007). Sun Zhong-san. 臺灣商務印書館 publishing.
ISBN
957-05-2156-2
,
ISBN
978-957-05-2156-6
. p 23.
- ↑
游梓翔. [2006] (2006). 領袖的聲音: 兩岸領導人政治語藝批評, 1906?2006. 五南圖書出版股?有限公司 publishing.
ISBN
957-11-4268-9
,
ISBN
978-957-11-4268-5
. p 82.
- Soong, Irma Tam (1997).
Sun Yat-sen's Christian Schooling in Hawai'i
. Hawai'i: The Hawaiian Journal of History, vol. 31.
- Sun Yat-sen's vision for China / Martin, Bernard, 1966.
- Sun Yat-sen, Yang Chu-yun, and the early revolutionary movement in China
Hsueh, Chun-tu
- Bergere, Marie-Claire (2000).
Sun Yat-sen
. Stanford University Press.
ISBN 0-8047-4011-9
.
http://books.google.com.hk/books?id=vh7M1u4IGFkC&dq=sun+yat-sen+li+hongzhang&hl=en&source=gbs_navlinks_s
.
- Sun Yat-sen 1866?1925 / The Millennium Biographies / Hong Kong, 1999
- Sun Yat-sen and the origins of the Chinese revolution Schiffrin, Harold Z. 1968.
- Sun Yat-sen; his life and its meaning; a critical biography. Sharman, Lyon, 1968, c. 1934
- "Sun Yat Sen Nanyang memorial hall"
. Ginhipos tikang han
orihinal
han 7 Pebrero 2005
. Ginkuha
1 Hulyo
2005
.
- "Doctor Sun Yat Sen memorial hall"
. Ginhipos tikang han
orihinal
han 29 Agosto 2005
. Ginkuha
1 Hulyo
2005
.
- "A detailed talk about Sun Zhongshan"
(ha Chinese). Ginhipos tikang han
orihinal
han 5 Abril 2004
. Ginkuha
5 Abril
2004
.
- "Japanese activist Miyazaki Toten a middleman and financier for Sun Yat-sen"
. Ginhipos tikang han
orihinal
han 3 Hunyo 2009
. Ginkuha
31 Hulyo
2012
.
- "Toten Miyazaki bio"
.
- Pearl S. Buck
,
The Man Who Changed China: The Story of Sun Yat-sen
(1953)