Hi
Jacques Rene Chirac
(
Frinanses:
[?ak ??ne ?i?ak]
(
pamati-a
)
; 29 Nobyembre 1932 ? 26 Septyembre 2019) usa nga Franses nga politiko, nga amo an nagsirbe nga
Mangulo han Fransya
ngan
ex officio
nga
Igkasi-Prinsipe han Andorra
tikang 1995 tubtob 2007. Nagsirbe hi Chirac nga
Primer Ministro han Fransya
tikang 1974 tubtob 1976, tikang 1986 tubtob 1988, ngan an
Alkalde an Paris
tikang 1977 tubtob 1995.
Katapos han iya pagtapos han iya degree ha
Institut d'etudes politiques de Paris
(Sciences Po), usa ka panahon hin pag-iskwela ha
Harvard University
, ngan ha
Ecole nationale d'administration
(ENA), nagtikang hi Chirac han iya karera nga usa nga hataas-nga-ranggo nga burokrata ha serbisyo sibil, ngan waray la mag-iha binmulig hiya ha politika. Nagkapot hi Chirac hin dirudilain nga mga senyor nga puwesto, upod an
Ministro han Agrikultura
,
Ministro han Interyor
, Primer Ministro,
Alkalde han Paris
, ngan
Mangulo han Republika Fransesa
.
An mga polisiya ni Chirac ha sulod han nasod ha pagtikang naglakip hin mga hagmubo nga mga kadako hin buwis, an pagtangggal hin
mga kontrol hin presyo
, makusog nga pagsirot hin krimen ngan terorismo, ngan
paghimo-nga-pribado
hin mga negosyo.
[1]
Katapos han pagsunod hini nga mga polisiya komo Primer Ministro (1986?1988), ginbalyoan ni Chirac an iya paagi. Nagproponer hiya hin mas responsable ha katiringban nga
mga polisiya ha ekonomiya
, ngan napili hiya han pinili-ay han 1995 katapos hin pagkampanya para hin pag-upay han "sosyal nga pagkabulag" (
fracture sociale
).
[2]
Sunod, an mga polisiya ha ekonomiya ni Chirac nga nahibase ha
dirigisme
, mga ungara nga gindirekta-han-estado, natindog nga patok han
laissez-faire
nga mga polisiya han Reino Unido nga gintawag ni Chirac nga "
Anglo-Saxon
nga
ultraliberalismo
".
[3]
Kilalado gihapon hiya han iya pagtindog patok han
pinamunoan-han-Amerikano nga pag-atake ha Irak
, han iya pagkilala han kanan
goberyno-nga-nagkolaborar Franses
papel han pagpadara hin mga Hudeo, ngan han iya pag-iban han panahon hin pagkamangulo tikang hin 7 ka tuig ngadto hin 5 pinaagi hin referendum. Dida ha
2002 nga pinil-ay hin pagkamangulo Franses
, nagdaog hiya hin 82.2 % han botos patok han labaw-ha-tuo nga kandidato nga hi
Jean-Marie Le Pen
. Han iya ikaduha nga panahon hin pagsirbe nga mangulo, nakita niya hin hinayhinay nga an pag-aproba ha iya han mga tawo nag-iban ngan pinmili hiya nga diri dumalagan hin pagka-elihir hin otro.
Han 15 Disyembre 2011, ginhukom hiya han hukmanan ha Paris nga salaan hin pagbalhin hin paggamit hin mga salapi-nga-publiko ngan pag-abuso han pagtapod han publiko. An hukmanan naghatag kan Chirac hin duha-ka-tuig nga sentensya hin pagkapriso nga ginsuspinder.