Emile Gilliard

Skepiaedje	12 d' avri 1928, Malonne
Moirt	23 di mass 2023, Lidje
Nacionalite	Bedje
Activites	scrijheu , ratourneu , lexicographe

WIKIDATA

Emile Gilliard (e walon, on prononcreut purade Mile Jiyard u Mimile Djiyard ), c' esteut on scrijheu et on rcwereu sol walon k' a skepyi a Malone li 12 d' avri 1928 . Il a morou a Lidje li 23 d' mass 2023 ^[1].

C' est onk des scrijheus k' a l' pus scrit e walon.

Il est rprins dins l' grosse antolodjeye da Piron , antolodjeye Fleurs diyalectales et dins l' Antolodjeye Scrire .

Di s' mesti, il a sti mwintes aneyes bibioteki a Mont . Al pinsion, i s' a rtire a Lidje .

Ouve e walon [ candji | candji l’?code wiki ]

Come sicrijheu [ candji | candji l’?code wiki ]

I cmince foirt maten a-z eplaidi des ramexhneyes di powinmes , inte di zeles: ≪ Chimagrawes ≫ (1955), ≪Paters po tote ene sore di djins≫ (1959), ≪ Veas d' mass ≫ (1961), ≪Roukes di tere≫ (1966), ≪Li dierinne sajhon≫ (1976), ≪ Silicose valley ≫ (1989) et ≪Vicaedje≫ (1992).

Ci n' est k' so l' tard k' i s' asprouve al proze , dins ene airance classike so l' vicaedje dins les ptits viyaedjes walons ≪Rodjimont, paskeyes di todi≫ (1992).

Todi avou des ptits romans , dins ≪ On vi fizik eruni ≫ (1997), i passe fou payis (e Tchekeye ) u dins on monde des grandes veyes sins no. Po dire li veur, Mile Gilliard aveut ddja fwait ene saye di rmete e walon ene sipoule ki s' passe fou d' Walonreye (dins l' Nonne di France), cwand i scrijha ≪ So les tienes ≫, on ratournaedje di ≪ Collines ≫ da Jean Giono .

Sifwaitmint dins ≪ Del Ruwane a Bwes Djilet ≫ (2000), ≪Des djins a part≫ (2001) eyet ≪ Les djous racourtixhnut ≫ (2002).

E 2013 , il eplaide on long arime so l' aviyixhmint dins l' pitite coleccion del SLLW , ≪ Wayimaedje ≫.

E 2017 , i rvent al proze avou ene novele istorike, ≪ Divie l' an cwarante ≫.

L' an 2021 veya replaidi ses arimes A schipe . Sacwants did zels fourit co redites a grand tiraedje e 2022 dizo l' tite ≪ So les spales do novea djou ≫.

E 2022 , i va rexhe si dierin live, avou tos tecses, del proze-powezeye , so s' feme ki vent d' mori. Li tite, c' est li spot s' feme, estant djonne feye, ≪ Zouprale ≫.

Come ricwereu et diccionairi [ candji | candji l’?code wiki ]

Come ricwereu, Emile Gilliard a vudi on live sol codjowaedje di 5000 viebes e walon do Mitan: ≪ Conjugaison et lexique de 5000 verbes wallons ≫ (2000).

Mins li tchif d' ouve di ses rcwerances, ci fourit li gros spes moti walon-frances ki vuda e 2008 (rahouca dins l' djiveye des motis do walon : C106 ).

I sere shuvou pa ene rawete e 2012 (rahouca C107 ).

Riscompinses [ candji | candji l’?code wiki ]

Il a rascodou troes cops li Pris del Federacion Walonreye-Brussele : e 1996 po si ramexhneye di noveles ≪On vi fizik eruni≫, e 2005 po s' ramexhneye d' arimes ≪ Bokets pol dierinne shijhe ≫ ey e 2008 po s' moti walon-frances .

E 2023, sacwants moes apres s' moirt, il est co finalisse do Pris d' powezeye del Federacion Walonreye-Brussele, po s' live di proze-powezeye ≪ Zouprale ≫. ^[2]

Corwaitaedje des scrits da Emile Gilliard [ candji | candji l’?code wiki ]

Emile Gilliard est on scrijheu ttossu ben d' proze ki d' powezeye, k' a sti prime sacwants cops. Il a sti dispu lontins Reli Namurwes eyet mimbe del Societe d' Lidje ( S.L.L.W. ), k' il i a sti prezidint etur 1996 et 1998.

Sapinse l' Union Culturele Walone , c' esteut onk di nos meyeus powetes et fijheus d' proze walons. ^[3]

Tinmes [ candji | candji l’?code wiki ]

Li ratournaedje di Collines da Giono replaideye ricoridjeye e 2004, fourit ene di ses prumires mwaisses ouves. C' esteut l' prumi cop k' on veyeut on tchif-d'-ouve des beles letes eternacionales rimetou e walon. Copurade rilevave, dabord ki li sinne si passe dins ene airance ki n' est nen li cene d' on ptit viyaedje del Walonreye (c' est l' campagne do Nonne del France).

Mins, apres coula, i n' a pus waire cwite les boirds del Basse Sambe , ey edvinte li forveyou viyaedje di Rodjimont po-z i plaeci toplin d' ses romans et noveles ( Les djous racourtixhnut , On vi fizik eruni , Ene schandeye po les cis do Rabot , li Tro Fo Djake, Noste Arcadeye da nozotes, So les tris des Goletes , Divie l' an cwarante ).

Sapinse Julien Noel , i gn a sovint deus grands tinmes dins l' powezeye da Emile Gilliard : des kessionaedjes sol ome et cki gn a ttatou d' lu; et l' haeyeme des spotchants, tot veyant volti ls otes sipotchis. ^[4]

Corwaitaedje do walon [ candji | candji l’?code wiki ]

Li lingaedje da Emile Gilliard est foirt ritche et, sapinse Tiri Dumont , i screye e lidjwes avou l' accint d' Mousti , inte Nameur e Tchalerwe .

Pozucion [ candji | candji l’?code wiki ]

Conte li rifondaedje [ candji | candji l’?code wiki ]

Dins l' fime di racsegnes da Zavi Istasse ≪ Li langue ad dibout del linwe (fime) ≫, c' est lu ki s' fwait poite-parole del SLLW po-z ataker l' ovraedje des rfondeus .

Divudindje [ candji | candji l’?code wiki ]

Po lu, i fadreut acsegni l' walon a l' escole, tot prindant asteme azes varyistes coinreces. I l' fadreut fe, a moens, al fen des primaires, mins eto come des lucons k' on pout tchoezi tins des sgondaires, u co dins les scoles po-z adultes. ^[5]

El manire comifate sereut di prezinter el lireye as aprindisses. ^[5]