Liggienge van 't
Palaearctis
.
't
Palaearctis
of de
Palearktiesche ekozoone
is een van de acht
ekozoonn
an d' ippervlakte van d'
eirde
.
Nor uutgestrekteid is 't
Palaearctis
de grotste ekozoone. 't Omvat de
ekostreekn
van d' eirdippervlakte van
Europa
,
Oazje
ten noordn van d' euvls an de voet van de Himalaja,
Noord-Afrika
, en de noordlikke en centroale deeln van 't Aroabiesch Schiereiland.
Bus in
Denemarken
, gemoatigd-warm klimoat.
't
Palaearctis
bevat meestendeels
ekostreekn
met e boreoal en gemoatigd-warm klimoat die liggn in heel Euroazje, van West-Europa toe an de Beerieng-Zee. De
Weirld Nateur-Stichtienge
(WWF) verdeelt 't
Palaearctis
in vuuf ekoprovinsjes, da zyn
eirdrykskundige
groepeeriengn van
ekostreekn
die verschillnde
bioomn
kunn bevattn, mo sterke biogeografiesche oovreenkomstn en, in 't biezoendre ip
taksnomoomiesche
nivoos oogre of 't
soortnnivoo
(
geslacht
,
famielje)
.
Mediterroan bus in
Spajje
.
De boreoale en gemoatigd-warme bioloogiesch-eirdrykskundige Euro-Sibeeriesche ekoprovinsje is de grotste biogeogroafiesche streeke van 't
Palaearctis
, die oovregoat van toendra in de noordlikke streekn van
Rusland
en Skandienoavje no d' uutgestrekte
tajga
, de boreoale konifeern-
busschn
die deur heel 't kontinent loopn. Te zuudn van de tajga istr e gordle van gemoatigd-warm loof- en gemiengelde busschn. Die uutgestrekte ekoprovinsje is gekenmerkt deur gemeenschapplikke plantn en beeste
soortn
, en e veele gelyknissn met de warm-gemoatigde en boreoale streekn van 't
Nearctis
in
Noord-Amerika
. Euroazje en Noord-Amerika woarn dikkers verboenn deur de Beerieng-Landbrugge, en en e sterk glyknde
zoogbeeste
en
veugle
-fauna, me veele Euroaziesche soortn die no Noord-Amerika gegoan zyn, en mindre Noord-Amerikoansche soortn die in Euroazje binngedroengn zyn. Veele dierkundign vienn da 't
Palaearctis
en 't
Nearctis
mor een ekozoone zyn, 't
Holarctis
. 't
Palaearctis
en 't
Nearctis
en ook veele
plantes
oortn gemeen, tgeen de plantkundign de "Arkto-Tertieere Geoflora" eetn.
De streekn roend de
Middellandsche Zee
in Zuud-Europa, Noord-Afrika en West-Oazje erbergn de mediterroane ekostreekn, die tegoare de grotste en meest diverse streeke zyn me middellands-zeeklimoat in de weirld, me in 't algemeen milde, reegnachtige wienters en heete, drooge zoomrs. 't Mozaiek van mediterroane busschn, oafbusschn en struukgewassn erbergn 13 000 endeemiesche soortn (d.w.z. soortn die alleene mo doa te vienn zyn). 't Mediterroan Bekkn is ook een van meest bedreigde biogeogroafiesche streekn; mo 4% van d' oorsproenklikke vegetoasje van de streeke bluuft oovre, en menschlikke aktievieteitn, woaroendre oovrebegroazienge, en omzettienge van bus no grasland, akkers, of urbaniezoasje, e veele van de streeke no de knoppn holpn. Vroegre was de streeke oofdzoaklik bedekt me busschn en oafbusschn, mo 't menschlik gebruuk e veele doen inkrempn no skleerofiele struukgewassn gekend lik
chaparral
,
matorral
,
maquis
, of
garrigue
. D' organizoasje
Conservation International
e 't Mediterroan Bekkn angeduud lik een van de Brandpuntn van Biodiversiteit.
Ekoprovinsje van de Sahara en d' Aroabiesche Woestyne
[
bewerkn
|
brontekst bewerken
]
Woestyne in
Algereye
.
E groote gordle van woestynn, woaroendre de Atlantiesche kust-woestyne, de Sahara, en d' Aroabiesche woestyne, scheenn de Palearktiesche en d' Afrotropiesche ekostreekn. Da schema sluut de woestyn-ekostreekn in 't
Palaearctis
; andre biogeogroafn zien de grenze van d' ekozoone lik 'n oovregangsgordle tusschn de woestyn-ekostreekn en de Mediterroane ekostreekn in 't Noordn, tgeen de woestynn in 't
Afrotropis
platst. Dan zyn dr nog andre die de grenze legn midden de woestynn.
't
Kaukasus
-gebergte, da ligt tusschn de
Zwarte Zee
en de
Kaspiesche Zee
, et e byzoendre ryke mienglienge van noaldboom-, loofboom- en gemiengelde busschn en bevat warmgemoatigde reegnbusschn, me noame de ekostreeke van de wientrekoale busschn van Euxinus en Kolchis. Centroal Oazje en d' Iroansch' Oogvlakte erbergn drooge stepn en woestynbekkns, me bergbusschn, oafbusschn en graslandn in d' ooge bergn en oogvlaktn van d' ekoprovinsje. In Zuud-Oazje is de grenze van 't
Palaearctis
in groote moate bepoald deur d' oogteliggienge. D' euvls an de voet van d' Himalaja, tusschn 2 000 en 2 500 meetrs vormn de grenze tusschn d' ekostreekn van 't
Palaearctis
en van 't
Orientalis
.
Steppe in Kazachje.
Sjiena
,
Korea
en
Japan
zyn nattr en meer gemoatigd dan
Siebeerje
en Sentroal Oazje, en erbergn ryke warm-gemoatigde noaldboom-, loofboom- en gemienglde busschn, die nu meestndeels beperkt bluuvn toe de bergstreekn, angezien de dichtbevokte leege geleegn rivierbekkns ommegezet zyn vor intens landbowgebruuk en versteedlikienge. Oost-Oazje a niet teveele le lyn van d' ystydn, en behield 96 percent van de boom-geslachtn uut 't Plioceen, terwyl dat Europa dr moa 27 percent koste bewoarn. In de subtropiesche streeke van Zuud-China en de zuudrand van d' Himalaja, goan de Palearktiesche busschn oovre in de subtropiesche en tropiesche busschn van 't
Orientalis
, en ze moakn doar e ryke mienglienge me veele varieoasje van plante- en beestesoortn. De bergn van Zuudwest-China zyn ook angeduud lik Brandpunt van Biodiversiteit. In Zuudoost-Oazje vormn de bergkeetns uutlooprs van Palearktiesche flora en fauna in Noord-Indochina en Zuud-China. Ofgezoendrde voorpostn (zogenoamde "eemle-eilandn") zyn in 't Zuudn te vienn zo verre lik Middn-Birma (ip de berg Nat Ma Taung, 3 050 m), 't uuterste noordn van
Vietnam
(ip de berg Fan Si Pan, 3140 m) en ip d' oogste bergn van
Taiwan
.
Vulingjuan, Hunan, China. De
pynboom
rechts is e
Pinus tabuliformis
.
D' ekozoone bevat ook verschillnde belangryke zoetwoatre-ekostreekn, woaroendre de goed oentwikklde riviern van Europa, de riviern van
Rusland
die stroomn no de Noordlikke Yszee, de
Oostzee
, de Zwarte Zee en de Kaspiesche Zee. Andre zoetwoatre-ekostreekn zyn 't Siebeeriesche Bajkal-Meer, 't oedste en diepste meer ip eirde, en 't
Japans
oed Biwa-Meer.
Een veugle-famielje, de
Prunellidae
is endeemiesch in 't
Palaearctis
. 't
Holarctis
e vier andre endeemiesche veugle-famieljes : de
Gaviidae
,
Tetraoninae
,
Alcidae
, en
Bombycillidae
.
Dr zyn gin endeemiesche zoogbeestn-ordn in d' ekozoone, mo verschillnde famieljes zyn endeemiesch :
Calomyscidae
,
Prolagidae
, en
Ailuridae
.
Verschillnde zoogbeeste-soortn zyn ofkomstig van 't
Palaearctis
, en ze verspreidn undre in 't
Nearctis
gedeurnd d'ystydn, woaroendre de
bruunn beir
(
Ursus arctos
, in Noord-Amerika gekend lik de
Grizzly
), 't eedl-erte (
Cervus elaphus
) in Europa en de now verwante wapietie (
Cervus canadensis
) in 't verre oostn van Siebeerje, de biezong (
Bison bison
), en 't rendier (
Rangifer tarandus
, in Noord-Amerika gekend lik de kariboe).
Verschillnde groote Palearktiesche beestn begostn uut te stervn van 't ende van 't Pleistoceen toe an hiestooriesche tydn, woaroendre 't reuze-erte (
Megaloceros giganteus
), de oerosse (
Bos primigenius
), de wullige neusoorn (
Coelodonta antiquitatis
), de mammoet (
Mammuthus primigenius
), de noord-afrikoansche oliefant (
Loxodonta africana pharaoensis
), de Chineesche oliefant (
Elephas maximus rubridens
), d' ooln-beir (
Ursus spelaeus
), en de Europeesche leew (
(Panthera leo europaea
).
 Bioomn
in 't westlik gedeelte van 't
Palaearctis
.
|
 Bioomn in 't oostlik gedeelte van 't
Palaearctis
.
|
- (en)
Amorosi, T. 1989 : Contributions to the zooarchaeology of Iceland: some preliminary notes,
in
The Anthropology of Iceland (eds. E.P. Durrenberger & G. Palsson),
University of Iowa Press
, Iowa City, pages 203?227.
- (en)
Buckland, P.C., et al. 1991 : Holt in Eyjafjasveit, Iceland: a paleoecological study of the impact of Landnam,
in
Acta Archaeologica
61: pp. 252?271. 1991.