Perseus met de kop van Medusa (
Benvenuto Cellini
)
De drie Gratien die de urne droagn me 't herte van Hendrik II (Germain Pilon)
Typische manieristische figura serpentinata: Roof van de Sabinn (
Giambologna
)
Manierisme
is den term vor e kunststromienge die ountstound in
Itoalie
binst de 16ste eeuwe. ’t Was e voortzettienge van de
Renaissance
en vormde den overgank no de
Barok
.
De Renaissance wordt ounderverdeeld in:
- Vroegrenaissance (1420?1500)
- Hoogrenaissance (1500?1530)
- Manierisme (1530?1600)
Achter 1520 begostn d'r meer en meer kunstenoars te breekn met ’t classicisme van d’Hoogrenaissance. Ze wildn e meer persoonlikke, expressievn styl creeren. Ze pastn de klassieke elementn, vormn, moatn en proportieschema’s ip ‘n eign maniere toe in under werk. En in teegnstellienge tout de kunstenoars van de Renaissance, die under an de klassieke regels hieldn, brochtn de manieristn under ideeen en emoties meer tout uutdrukkienge.
Den eeste kunstenoare die de nieuwe richtienge angaf was
Michelangelo
en ook
Rafael
en
Titiaan
.
Michelangelo was binst z’n lank leevn de genioaln vertolker van wa dat er leefdeg' in dien tyd. De kunstenoars van de volgende generoatie richtegn under no de
maniera di Michelangelo
, ’t hoogst bereikboar ideoal. Vandoar den term ‘manierisme’.
Oloewel da Michelangelo mo stierf in 1564 en Titiaan in 1576 wordn ze toch tout d'Hoogrenaissance gerekend.
De Renaissance was voortgekommn uut e geest van optimisme en vertrouwn in de meugelikeedn van de mens. Die geest veranderde in ’t begun van de 16ste eeuwe deur de politieke spanniengn tusschn
Frankryk
en
Spanje
over d'heerschappye van Noord-Itoalie.
In 1525 verloor Frans I van Frankryk de
de slag by Pavia
van
Karel V
, die nu de macht had over Noord-Itoalie en de religieuze probleemn van de Reformoatie meebrocht. ’t Gevolg was e grote veranderienge ip artistiek gebied en ’t klassiek evenwicht makte platse vo drama en ounrust in de kunst.
Achter de
plunderienge van Rome
in 1527, verspreidde 't manierisme hem over heel Itoalie omdat de kunstenoars gevlucht woarn.
De kenmerkn van ‘t Manierisme zyn: overdryvienge van ’t bewegingsspel, ipvollend langgerekte figeurn, disproportionerienge, gecomplikeerde composities en houdiengn, w.o. de gedroaide pose (figura serpentinata), voyeuristische seksuele scenes en ounrealistisch kleurgebruuk.
Typische manieristn zyn:
Agnolo Bronzino
,
Pontormo
,
Rosso Fiorentino
,
Alessandro Allori
,
Parmigianino
,
Francesco Primaticcio
,
Nicolo dell'Abate
,
Tintoretto
, Domenikos Theotokopoulos (El Greco genoemd), en de beeldhouwers
Benvenuto Cellini
en
Giovanni da Bologna
.
De voorgangers van Frans I van Frankryk, Karel VIII en Lodewijk XII, han deur d’Italioansche Oorloogn veel in Itoalie gezeetn en doadeure d’ountwikkelienge van de Renaissance meegemakt. Mo 't was ounder de regerienge van Frans I dat d'eeste
schole van Fontainebleau
ountstound en dat de culturele ountwikkelienge van Frankryk in e stroomversnellienge kwam.
In 1530 wierd Rosso Fiorentino, ip anbevelienge van z'n vriend Pietro Aretino en verzekers van z’n meester Andrea del Sarto, angesteld deur Frans I, vo de schilderwerkn te leidn. Je most met e groep Fransche en Italioansche kunstenoars de
Galerie Francois I
in ‘t kasteel van Fontainebleau decoreern. Den ipvolger van il Rosso was Francesco Primaticcio, e leerlink van Parmigianino.
De Fransche kunstenoars begostn ook manieristisch te schildern, lik Jean Cousin en Antoine Caron, die in dienst stound van
Catharina de' Medici
. Den beeldouwer Germain Pilon was ook in dienst by heur en ’t marmern monument, de drie Gratien, is ’t meest manieristisch werk dat ’n makte.
Deur under ipvollenden andacht vo ’t ornament en de decoratieve omkoaderienge kreegn d’eeste Vlamsche schilders die under werkn me renaissance-elementn verryktn, de noame
Vlamsche manieristn
. Enigte voorbeeldn zyn:
Jan Provoost
,
Lanceloot Blondeel
, en
Pieter Pourbus
, van wien dan d'r schilderyen te zien zyn in ‘t
Groeningemuseum
in
Brugge
.
Den term wordt ook gebruukt vor ol de kunstenoars, ten noordn van d'Alpn, die Renaissance-elementn in under kunst verwerktn. vb: de Haarlemse Manieristn Hendrick Goltzius, Cornelis van Haarlem en
Karel Van Mander
, die em in
Haarlem
gevestigd had.
- Enigte manieristische schilderyen
-
Madonna met de lange nekke (
Parmigianino
)
-
Laura Battiferri (
Agnolo Bronzino
)
-
Den doop van Christus (El Greco)
-
De Madonna met de harpyen (Andrea del Sarto)
-
De grafdroagienge van Christus (
Pontormo
)
-
-
Mozes verdedigt de dochter van Jetro (
Rosso Fiorentino
)
-
Kruusofoalienge (Rosso Fiorentino)