Iers-Gaelisch
 |
|
|
| Stoatus
|
| Officieel in
| 
Ierland
Noord-Ierland
EU
|
| Toalorganisoatie
| Foras na Gaeilge
|
|
| Toalcodes
|
|
|
Iers
of
Iers-Gaelisch
(
Gaeilge
) is e
Keltische toale
van de groep
Goidelische
toaln, die gesprookn wordt in
Ierland
.
't Is d' eeste officiele toale van Ierland (vo 't
Iengels
) en 't wordt erkend lyk regionoale toale in
Noord-Ierland
volgns 't Europees Handvest vo regionale toaln of toaln van minderheedn.
Oendanks d' invoazjes, bleef 't Iers-Gaelisch de meest gesprookn toale in Ierland toet de achttienste eeuwe. Ton begost de toale achteruut te goan, surtout deur de repressieve moatregeln van de Britsche regerienge en d' uutbreydienge van de tweetoaligheyd. In 't middn van de 19e eeuwe gieng d' Iersche toale nog meer achteruut deur de grootn hoengersnood en d' emigroasje.
An 't ende van de 19e eeuwe beloofdn anhangers van de bewegienge
Gaelische heriplevienge (Gaelic revival)
vo de toale were nieuw leevn in te bloazn met andacht vo de rykdom van de volkstradiesje. Ze wildegn ook journalistiek en literateure oentwikkeln, surtout via de
Gaelische Liga (Conradh na Gaeilge)
, die de belangn van de toale bevorderde.
In
1921
kwam Ierland oenofhankelyk en de promoosje van 't Iers kwam e doelstellienge van de stoat. Da bleek styf moeilyk vanwege 't gebrek an middeln en officiele interesse. De progresje van 't toalproject hangt nu surtout of van de militantn.
Volgns de volkstellienge van 2011 meldegn minder of 60.000 Iern (minder of 2% van de bevolkienge) dan ze d' eeste officiele toale in under doagelyks leevn gebruukn. Meer of 100.000 gebruukt de toale wekelyks en meer of 600.000 nog minder. Meer of een half miljoen Iern leert doagelyks Iers ip schole. D' Iersche toale is in al de schooln in Ierland e verplicht vak.
