Boheemn (Tsjechisch: ?echy , Duuts: Bohmen , Iengels: Bohemia , Frans: la Boheme ) is een historische regio in Centroal-Europa , die bestoat uut de westelikke twi derdn van d'hudige Tsjechische Republiek , met 'n hoofdstad Praag . De reste van Tsjechie bestoat uut Moravie en Tsjechisch Silezie. In d'historische context, lik in et keunienkryk Boheemn, goat et soms over de drie stikkn van Tsjechie.

Etymologie [ bewerkn | brontekst bewerken ]

De noame Boheemn komt voort van een van de Keltische stammn, de Boii, die beschreevn zyn deur de Romeinn. Ze noemdn 't gebied dan ze veroverdn Boihaemum (de stamnoame Boi + haemum van 't Germoans heim, lik heem: weunplekke, vgl. met inheems, en 't Iengels woord home). Boihaemum bestound uut stikkn van 't zuudn van Boheemn en ook stikkn van Beiern (die noame zoudt ook ofkomstig zyn van de Boii) en Oostnryk.

Bohemien [ bewerkn | brontekst bewerken ]

In Vrankryk en in West-Vloandern (Boheemers) wordn de Roma-zigeuners ook bohemiens genoemd.

Siddert de 19e eeuwe wordt de noame Boheme in Vrankryk ook gebruukt vor e nieuwe bewegienge. De nieuwe maniere van peizn kwam achter de Fransche Revoluusje en was e reacsje teegn de burgerlikke maniere van leevn. Ze zochtn e schonder, gemakkelikker en oungeregeld leevn en de vryheid van de Boheemers.

't Hoogtepunt kwam in 't begun van de 20e eeuwe in Montmartre, Parys, woa dan d’artiestn leefdn volgns la culture Boheme . 't Lied van Charles Aznavour: La Boheme goat doar over.

Den term bohemien wordt nu ook gebruukt in andere toaln vor e los leevn van dag ip dag.

Geschiedenisse [ bewerkn | brontekst bewerken ]

't Gebied wierd van de vierde tout en me d'eeste eeuwe vo Christus beweund deur Keltische stammn, w.o. de Boii, woavan da de noame Boheemn ofgeleid is. De Keltn wierdn verdreevn deur Germoansche stammn. In de zesde eeuwe wierdn ze were verdroungn deur de Sloavn, die van uut et oostn en et noordn gekommn woarn. Ip 't ende van de neegnste eeuwe kwamt et Huus P?emyslid an de macht.

De P?emysliden [ bewerkn | brontekst bewerken ]

De P?emysliden regeerdn in Boheemn eest als hertoogn (ca. 870?1085, 1092?1158, en 1172?1198) en loater als keuniengn (1085?1092, 1158?1172, en 1198?1306).

Den eestn hertog, Bo?ivoj I, liet de bekende Praagschn Burcht bouwn in 880.

De vierdn hertog was Wenceslaus I (921?935), ook Wenceslaus den Hillign genoemd. J'is hillig verkloard deur de Rooms-katholieke Kerke en j'is de beschermhillign van Boheemn en van Tsjechie . De Wenceslausplatse in Praag droagt zyn noame siddert 1848.

Wenceslaus I den Hillign verplichtege de kerstenienge van 't land. De bekerienge kreeg vele teegnstand en de Duutsche keunienk Hendrik de Veugeloare most tusschn kommn. In 929 kwam Boheemn ounder et Rooms-Duuts Ryk , mo de P?emysliden bleevn vor e groot stik ounofhankelik.

Hertog Old?ich (1012?1033, 1034), probeerde Moravie were te winn van de Pooln en in 1029 kost zyn zeune Bretislaus I (1034?1055) de Pooln verdryvn en kwam Moravie by Boheemn.

D'hertoogn Vratislaus II (1061?1092) en Wladislaus (of Vladislav ) II (1140?1172) mochtn under tout keunienk kroonn. Vratislaus II in 1085 en Vladislav II in 1158.

Et keunienkryk Boheemn [ bewerkn | brontekst bewerken ]

Boheemn beleefde ounder Ottocar II et toppunt van zyn macht en veel Duutschers emigreerdn no de Tsjechische landn. Ottocar II probeerdeg ook van keunienk van Hongareye en Rooms-Duutsche keunienk te wordn, en de keizerskrone te bemachtegn, mo je mislukte en je most e groot stik van zyn anwinstn ofstoan an Rudolf I , den eeste Habsburger van et Hillig Rooms Ryk. Ottocar zyn zeune, Wenceslaus II, kwam ook keunienk van Pooln .

In 1198 kwam hertog P?emysl I. Otakar (of Ottocar I) keunienk en dien titel kwam erfelik. Da was anveird deur Filip van Swaabn , zeune van keizer Frederik Barbarossa , en loater bevestigd in 1212 deur de Goudn Bulle (zegel) van Sicilie.

Wenceslaus I (1230?1253), zeune van P?emysl I. Otakar, trouwde me Cunigonde van Hohenstaufn , dochter van keunienk Filip van Swaabn. Doadeure kwam zyn zeune P?emysl II. Otakar (of Ottocar II) hertog van Oostnryk, Stiermarkn, Karinthie en Krain, en markgroaf van Moravie.

Achter et uutstervn van de dynasty van d'Arpaadn in Hongareye, wierd Wenceslaus III, zeune van Wenceslaus II, in 1301 gekroond tout keunienk van Hongareye . Doamee kwoamn de kroonn van Boheemn, Pooln en Hongareye ounder een keunienk. In 1306 hen ze Wenceslaus III, die gin jounges haad, vermoord. Azo stierft de dynastie van de P?emysliden uut en ook et Boheems-Pools-Hongoars Ryk.

De Poolsche krone was achter den dood van Wenceslaus III were no de Poolsche Piastn gegoan en d'Hongoarsche krone noar Otto III van Beiern.

De keunienk van Boheemn was een van de zeevn keurvorstn , die mochtn meedoen an de verkiezienge van de Rooms-Duutsche keunienk, die loater meestal gekroond wierd tout keizer van 't Hillig Rooms Ryk . D'andere zesse woarn d'eirtsbisschoppn van Keuln, Mainz, en Trier, de paltsgroaf van de Reyn, den hertog van Saksn, en de markgroaf van Brandenburg.

In Boheemn wierd Wenceslaus III in 1306 ipgevolgd deur Rudolf I van Boheemn . Rudolf was de zeune van de Habsburger Albrecht I , mo je stierf al in 1307. Hendrik van Karinthie wierd teegn de gouste van de Habsburgers tout keunienk van Boheemn verkoozn, deurdat ie getrouwd was met Anna van Boheemn, e zuster van Wenceslaus III.

Zyn ipvolger was Jan van Luxemburg, die getrouwd was met Elisabeth van Boheemn, nog 'n andere zuster van Wenceslaus III. Azo giengt de krone van Boheemn noar et Huus Luxemburg . Jan van Luxemburg, of Jan de Blendn , die Jan I van Boheemn kwam, was de zeune van Hendrik VII , den eeste Rooms-Duutsche keizer van et Huus Luxemburg.

Jan I van Boheemn wierd gekroond in 1310. Zyn zeune Karel IV kwam keunienk van Boheemn in 1346. Karel IV stichtte den univ in Praag en je was den eeste keunienk van Boheemn die ook keizer kwam.

In 1471 kwam et Pools Huus Jagiello an de macht me Vladislav II , die keunienk van Boheemn kwam. De latste keunienk van et Huus Jagiello was Lodewyk II van Hongareye , die getrouwd was me Maria van Hongareye , zuster van Keizer Karel V en Ferdinand I . Achter Lodewyk II zyn dood in 1526 gieng Boheemn no zyn schonbroere Ferdinand I en kwam et ounder et Huus Habsburg . Boheemn bleef wel eest een ounofhankelik keunienkryk. Ferdinand I was getrouwd me Lodewyk II zyn zuster, Anna van Boheemn.

In 1618 kwoamn de protestantsche Boheemn in ipstand teegn keizer Ferdinand II, die vo de contrareformoasje was, en begost in Praag de Dertigjoarign Oorloge. De Boheemschn oadel wilde Frederik V van de Palts ip de trone, die de wienterkeunienk genoemd wordt, omdat ie mor e wienter (1619-1620) keunienk was. Keizer Ferdinand II kost zyn gezag were herstelln achter dat et Boheems leger versleegn wierd binst de Slag ip de Wittn Berg (8-11-1620).

Boheemn bleef ounder et Hillig Rooms Ryk tout et ende in 1806, en 't kwam ton ounder et Keizerryk Oostnryk .

Achter 'n Eeste Weireldoorloge in 1918, kwam Boheemn e stik van de nieuwgevormde republiek Tsjechoslovakeye , die in 1993 splitste in Tsjechie en Slovakeye .

Trivia [ bewerkn | brontekst bewerken ]

Et werk Ma Vlast van de componist Bed?ich Smetana is ipgedreegn an de geschiedenisse, et landschap en de legendes van Boheemn. Andere bekende Boheemsche componistn zyn Antonin Dvo?ak en Gustav Mahler.

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Bohemia van Wikimedia Commons .