Bach khoa toan th? m? Wikipedia
Xu?t s? bi?u
(
gi?n th?
:
出師表
;
binh am
:
Ch? Sh? Bi?o
) la ten g?i hai bai
bi?u
,
Ti?n xu?t s? bi?u
(前出師表) va
H?u xu?t s? bi?u
(後出師表) do
Gia Cat L??ng
vi?t ra đ? dang len
Th?c Han
H?u ch?
L?u Thi?n
tr??c khi ong than chinh d?n quan đi
B?c ph?t
l?n th? nh?t va l?n th? hai vao cac n?m
225
va
226
th?i
Tam Qu?c
. Hai bai bi?u nay ngoai vi?c trinh bay nguyen nhan xu?t chinh, Gia Cat L??ng con dung đ? bay t? s? trung thanh c?a minh v?i hoang đ? Th?c Han va nh?ng lo l?ng c?a ong cho s? an nguy c?a đ?t n??c. V?i gi?ng v?n th?ng thi?t,
Ti?n xu?t s? bi?u
va
H?u xu?t s? bi?u
sau đo đa tr? nen n?i ti?ng trong
l?ch s? Trung Qu?c
nh? la đ?i di?n xu?t s?c c?a th? lo?i bi?u va la t??ng tr?ng cho long trung thanh trong th?i phong ki?n.
đ??c
L?u B?
g?i g?m v?n m?nh c?a thai t? va c? đ?t Th?c Han tr??c khi qua đ?i, Gia Cat L??ng trong vai tro
th?a t??ng
đa b? h?t tam s?c đ? binh đ?nh
M?nh Ho?ch
r?i chu?n b? quan l?c đ?
B?c ph?t
Tao Ng?y
hong th?ng nh?t
Trung Qu?c
. N?m
Ki?n H?ng
th? 5 (
227
đ?i Th?c Han H?u ch?, Gia Cat L??ng quy?t đ?nh than chinh d?n quan ti?n len phia B?c, tr??c khi ra tr?n ong dang len vua b?n
Ti?n xu?t s? bi?u
v?i n?i dung sau nay đ??c
Tr?n Th?
ghi l?i trong quy?n 35 c?a
Tam qu?c chi
Ti?n xu?t s? bi?u
co gi?ng v?n chan thanh b?c l? quy?t tam B?c ph?t c?a Gia Cat L??ng đ?ng th?i khuyen nh? H?u ch? "g?n g?i v?i hi?n th?n ma xa lanh l? ti?u nhan" (親賢臣、遠小人; Than hi?n th?n, vi?n ti?u nhan). Tuy đ??c ghi l?i trong v?n b?n l?ch s? chinh th?c c?a th?i Tam Qu?c la
Tam qu?c chi
nh?ng trong ti?u thuy?t
Tam qu?c di?n ngh?a
nha v?n
La Quan Trung
khi mo t? cu?c B?c ph?t l?n th? nh?t c?a Gia Cat L??ng l?i khong nh?c t?i bai bi?u nay.
H?u xu?t s? bi?u
đ??c Gia Cat L??ng dang len Th?c Han H?u ch? vao n?m Ki?n H?ng th? 6 (
228
). Bai bi?u m?t m?t trinh bay nh?ng kho kh?n c?a cu?c B?c ph?t l?n th? hai ph?n anh qua cac s? ki?n l?ch s? th?i đ?u Tam Qu?c, m?t khac
H?u xu?t s? bi?u
th? hi?n quy?t tam h?t long h?t s?c c?a Gia Cat L??ng vi H?u ch? m?c du vi?c thanh b?i c?a B?c ph?t b?n than ong khong th? đ?nh đo?t. Bai bi?u co hai cau noi n?i ti?ng sau nay đa tr? thanh bi?u t??ng cho long trung thanh c?a Gia Cat L??ng v?i nha Th?c Han noi rieng va c?a b?y toi v?i vua chua phong ki?n Trung Qu?c noi chung:
| “
|
H?t long t?n t?y, đ?n ch?t m?i thoi.
[1]
|
”
|
Nh?n xet v? gi?ng v?n chan thanh th?ng thi?t c?a bai
H?u xu?t s? bi?u
,
T? Ph??ng đ?c
th?i
Nam T?ng
trong tac ph?m
V?n ch??ng qu? ph?m
đa vi?t: "đ?c
Xu?t s? bi?u
, ai khong khoc la b?t trung, đ?c
Tr?n tinh bi?u
ai khong khoc la b?t hi?u, đ?c
T? th?p nh? lang v?n
ai khong khoc la b?t t?".
[2]
Khac v?i
Ti?n xu?t s? bi?u
,
H?u xu?t s? bi?u
đ??c La Quan Trung đ?a toan v?n trong h?i 97 c?a
Tam qu?c di?n ngh?a
.
V? sau co nhi?u h?c gi? đ?a ra gi? thuy?t r?ng
H?u xu?t s? bi?u
r?t co th? khong ph?i do Gia Cat L??ng sang tac v?i ly do r?ng no khong xu?t hi?n trong
Tam qu?c chi
c?a Tr?n Th? hay
Gia Cat L??ng v?n t?p
ma l?i co ngu?n g?c t? b?n ky c?a
Tr??ng Nghi?m
n??c
đong Ngo
, vi?c nay la hoan toan khong h?p l? n?u nh?
H?u xu?t s? bi?u
th?c s? la tac ph?m c?a Gia Cat L??ng. H?n n?a n?i dung
H?u xu?t s? bi?u
c?ng xu?t hi?n nhi?u chi ti?t vo ly nh? vi?c nh?c t?i cai ch?t c?a
Tri?u Van
qua cau: "T? khi th?n t?i
Han Trung
kho?ng trong m?t n?m ma m?t Tri?u Van,..."
[3]
trong khi sach
Tam qu?c chi
ghi Tri?u Van qua đ?i mai t?n n?m Ki?n H?ng th? 9 (
229
) t?c la sau khi
H?u xu?t s? bi?u
đ??c sang tac. Them n?a, v?n phong c?a
H?u xu?t s? bi?u
tuy chan thanh th?ng thi?t nh?ng l?i m?t đi cai hao s?ng, t? tin c?a
Ti?n xu?t s? bi?u
vi d? cau: "N?u khong đanh gi?c thi nghi?p v??ng s? m?t. Ch? ng?i ma đ?i m?t ai s? cung nhau ra đanh gi?c?".
[4]
Ngoai ra Gia Cat L??ng khi dang bi?u v?n đang la th?a t??ng n?m toan b? quy?n l?c c?a tri?u đinh nha Th?c Han vi v?y ong khong th? vi?t r?ng: "Nhi?u ng??i ban k? mai ma ch?a thanh"
[5]
nh? trong
H?u xu?t s? bi?u
đ??c. Vi nh?ng mau thu?n nay, m?t s? h?c gi? đa cho r?ng
H?u xu?t s? bi?u
la tac ph?m c?a
Gia Cat C?n
, anh c?a Gia Cat L??ng nh?ng lam quan to ben đong Ngo. Tuy nhien thi cho đ?n nay nh?ng tranh cai xung quanh v?n đ? nay v?n ch?a ch?m d?t.
- ^
"鞠躬盡?，死而後已; Cuc cung t?n t?y, t? nhi h?u d?."
- ^
"讀《出師表》不哭者不忠，讀《陳情表》不哭者不孝，讀《祭十二?文》不哭者不慈"; đ?c
Xu?t s? bi?u
b?t kh?c gi? b?t trung, đ?c
Tr?n tinh bi?u
b?t kh?c gi? b?t hi?u, đ?c
T? th?p nh? lang v?n
b?t kh?c gi? b?t t?".
- ^
"自臣到漢中，中間期年耳，然喪趙雲; T? th?n đao Han Trung ， trung gian ki nien nh? ， nhien tang Tri?u Van"
- ^
"然不伐賊，王業亦亡。惟坐而待亡，孰與伐之; Nhien b?t ph?t t?c, v??ng nghi?p di?c vong. Duy t?a nhi đai vong, th?c d? ph?t chi?"
- ^
"?者所?非?; Ngh? gi? s? v? phi k?"
