Tr?n chi?n Midway
M?t ph?n c?a Chi?n tranh Thai Binh D??ng trong Chi?n tranh th? gi?i th? hai
Cac may bay nem bom b? nhao Douglas SBD Dauntless c?a Hoa K? t?i Midway
Th?i gian 4 thang 6 ? 7 thang 6 n?m 1942 đ?a đi?m Khu v?c đ?o Midway K?t qu? Hoa K? chi?n th?ng [1]
Tham chi?n
Hoa K?	Nh?t B?n
Ch? huy va lanh đ?o
Chester W. Nimitz Frank J. Fletcher Raymond A. Spruance	Isoroku Yamamoto Nobutake Kond? Ch?ichi Nagumo Tamon Yamaguchi   † Ryusaku Yanagimoto   †
L?c l??ng
3 tau san bay c? l?n 8 tau tu?n d??ng 15 tau khu tr?c 16 tau ng?m 233 may bay tren tau san bay 127 may bay t? c?n c? m?t đ?t	4 tau san bay c? l?n 2 thi?t giap h?m ~15 tau h? tr? 248 may bay [2] 16 th?y phi c? Khong tham gia trong tr?n đanh: 2 tau san bay h?ng nh? 5 thi?t giap h?m ~41 tau h? tr?
Th??ng vong va t?n th?t
1 tau san bay 1 tau khu tr?c đ?m 147 may bay (bao g?m 113 may bay tren cac tau san bay) 307 thi?t m?ng [3]	4 tau san bay , 1 tu?n d??ng h?m chim 1 tu?n d??ng h?m h? h?i 248 may bay b? pha h?y [4] 3.057 thi?t m?ng [5]

Tr?n Midway la m?t tr?n h?i chi?n quan tr?ng trong th? chi?n th? hai t?i chi?n tr??ng Thai Binh D??ng, di?n ra ngay t? ngay 4 thang 6 ? 7 thang 6 n?m 1942 . Hai ben tham chi?n la h?m đ?i Nh?t B?n va h?m đ?i Thai Binh D??ng c?a M? v?i giao tranh gi?a 4 tau san bay c?a H?m đ?i Hang khong th? Nh?t va 3 tau san bay c?a L?c l??ng tac chi?n s? 16 va 17 . Ch? m?t thang sau tr?n chi?n bi?n Coral quy?t đ?nh, h?i quan Hoa K? đa đanh b?i m?t cu?c t?n cong n?a c?a H?i quan Nh?t B?n t?i đ?o san ho Midway , đanh d?u b??c ngo?t trong chi?n tranh Thai Binh D??ng (1937?1945) . V? nh?ng h? qu? ng?n h?n va dai h?n ma no đem l?i, no la m?t trong nh?ng tr?n chi?n h?i quan quan tr?ng nh?t ? vung Thai Binh D??ng, va co l? trong c? Chi?n tranh th? gi?i th? hai .

Cu?c t?n cong c?a Nh?t vao Midway , c?ng g?m m?t cu?c t?n cong th? hai n?a vao cac c? đi?m t?i qu?n đ?o Aleut ? Alaska b?i m?t h?m đ?i nh? h?n, la m?t k? ho?ch c?a H?i quan đ? qu?c Nh?t B?n đ? nh? h?m đ?i tau san bay M? vao m?t cai b?y, tieu di?t m?t cach co hi?u qu? h?m đ?i Thai Binh D??ng Hoa K? , va đ?m b?o ?u th? h?i quan c?a Nh?t tren Thai Binh D??ng it nh?t cho t?i cu?i n?m 1943. Nh? v?y, vi?c chi?m Midway s? đ?y xa them vanh đai b?o v? ra kh?i hon đ?o Nh?t B?n. Thanh cong c?a chi?n d?ch nay đ??c coi la b??c chu?n b? cho nh?ng chi?n d?ch k? ti?p ? Fiji va Samoa , c?ng thuc đ?y chi?n d?ch đanh chi?m Hawaii . N?u ng??i Nh?t thanh cong trong m?c tieu Midway, vung phia đong b?c vanh đai Thai Binh D??ng s? la vung khong co nguy c? đ?i v?i H?i quan Nh?t B?n . Nh? v?y, chi?n d?ch Midway, c?ng nh? cu?c t?n cong Tran Chau C?ng đa m? ra chi?n tranh, khong ph?i la m?t ph?n c?a chi?n d?ch chinh ph?c n??c M? ma la đ? chi?m l?y s?c m?nh chi?n l??c ? Thai Binh D??ng , đ? ng??i Nh?t co th? r?nh tay thanh l?p vung ba ch? c?a h?, đ??c g?i la kh?i Th?nh v??ng chung đ?i đong A . Trong nh?ng hoan c?nh t?t nh?t, h? hy v?ng r?ng ng??i M? s? b?t bu?c ph?i tim gi?i phap đam phan đ? ch?m d?t Chi?n tranh Thai Binh D??ng .

Tuy nhien, nh? nh?ng gi đa x?y ra, tr?n chi?n la m?t th?t b?i n?ng n? cho ng??i Nh?t . V?i vi?c b? gay cu?c ti?n cong c?a quan Nh?t, Hoa K? đa đ?t đ??c th?ng l?i quan tr?ng cho c? cu?c chi?n. ^[1]

Hoan c?nh chi?n l??c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau khi m? r?ng chi?n tranh ? Thai Binh D??ng đ? bao trum c? cac ti?n đ?n c?a ph??ng Tay, đ? qu?c Nh?t B?n đa nhanh chong đ?t đ??c cac m?c tieu chi?n l??c ban đ?u, chi?m l?y Philippines , Malayasia , Singapore va đ?c bi?t la đong ?n thu?c Ha Lan ( Indonesia ngay nay), n?i co ngu?n tai nguyen d?u thi?t y?u, vo cung quan tr?ng v?i Nh?t B?n . Vi v?y, k? ho?ch s? b? cho giai đo?n hai c?a cac chi?n d?ch, d? ki?n s? đ??c b?t đ?u s?m nh?t vao thang 1 n?m 1942 .

Do nh?ng b?t đ?ng đ??ng l?i gi?a L?c quan đ? qu?c (IJA) va H?i quan đ? qu?c (IJN) cung v?i nh?ng đ?u đa n?i b? gi?a đ?i b?n doanh H?i quan va h?m đ?i lien h?p c?a đo đ?c Yamamoto Isoroku , khong co them chi?n l??c m?i nao đ??c xay d?ng cho t?i thang 4 n?m 1942. đo đ?c Yamamoto cu?i cung đa gianh chi?n th?ng trong m?t cu?c đ?u quan tr??ng v?i l?i đe d?a t? ch?c up m?. Sau s? ki?n nay, k? ho?ch cho khu v?c Trung Thai Binh D??ng c?a Yamamoto đ??c thong qua. M?c tieu chi?n l??c ch? y?u c?a Yamamoto la tieu di?t l?c l??ng tau san bay M?, th? ma ong coi la m?i đe d?a chinh đ?i v?i toan b? chi?n d?ch Thai Binh D??ng. M?i lo ng?i c?a Yamamoto ngay cang gia t?ng khi cu?c khong kich Doolittle di?n ra vao ngay 18 thang 4 n?m 1942. M??i sau may bay nem bom B-25 Mitchell c?a L?c l??ng Khong quan Hoa K? (USAAF), c?t canh t? USS Hornet , oanh t?c cac m?c tieu ? Tokyo va m?t s? thanh ph? khac c?a Nh?t B?n . Cu?c khong kich, du khong mang y ngh?a quan s? đang k?, nh?ng l?i la cu s?c l?n đ?i v?i ng??i Nh?t va ph?i bay m?t l? h?ng phong th? xung quanh cac hon đ?o que nha c?a h? c?ng nh? cho th?y lanh th? Nh?t B?n mong manh nh? th? nao tr??c cac may bay nem bom c?a Hoa K? .

Cu?c t?n cong tren, cung v?i nhi?u đ?t đanh nhanh rut g?n khac c?a cac tau san bay M? ? Thai Binh D??ng , cho th?y chung v?n la m?t m?i đe d?a m?c du kho co nguy c? leo thang chi?n tranh toan di?n. Yamamoto ly lu?n r?ng m?t cu?c khong kich khac vao c?n c? h?i quan chinh c?a Hoa K? t?i Tran Chau C?ng s? khi?n toan b? h?m đ?i M? ph?i ra kh?i chi?n đ?u, bao g?m c? cac tau san bay. ^[6] Tuy nhien, khi xet t?i s?c m?nh khong quan tren b? c?a M? ? qu?n đ?o Hawaii , v?n đa đ??c t?ng c??ng k? t? sau cu?c t?n cong vao ngay 7 thang 12 n?m ngoai, Yamoto đanh gia vi?c t?n cong tr?c ti?p vao Tran Chau C?ng la qua r?i ro.

Thay vao đo, Yamamoto ch?n Midway , m?t r?n san ho nh? ? c?c tay b?c chu?i đ?o Hawaii , kho?ng 1.300 d?m (1.100 h?i ly ; 2.100  km ) t? Oahu . V? tri đ?a ly nay đ?ng ngh?a v?i vi?c Midway n?m ngoai t?m b?n hi?u qu? c?a h?u h?t cac may bay M? đong tren cac hon đ?o chinh ? Hawaii. Midway khong qua quan tr?ng trong m?t k? ho?ch l?n h?n ph?c v? cho y đ? c?a ng??i Nh?t, nh?ng h? c?m th?y r?ng ng??i M? s? coi Midway la m?t ti?n đ?n quan tr?ng c?a Tran Chau C?ng va do đo s? ra s?c b?o v? n?i nay. Ng??i M? th?c s? đanh gia Midway la m?t c? đi?m thi?t y?u. Sau cu?c chi?n, h? thanh l?p m?t c?n c? tau ng?m ? Midway, cho phep cac tau ng?m t? Tran Chau C?ng co th? đ??c ti?p nhien li?u va tai cung c?p l??ng th?c, m? r?ng ban kinh ho?t đ?ng c?a chung them 1.200 d?m (1.900 km). Ngoai vi?c đong vai tro nh? m?t c?n c? th?y phi c? , cac đ??ng b?ng ? Midway con la đi?m t?p k?t ti?n ph??ng cho cac cu?c t?n cong vao đ?o Wake c?a may bay nem bom .

K? ho?ch [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ? qu?c Nh?t B?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T??ng t? nh? cac k? ho?ch h?i quan c?a Nh?t B?n trong Th? chi?n th? 2 , k? ho?ch đanh chi?m Midway (chi?n d?ch MI) c?a Yamamoto c?c k? ph?c t?p. No đoi h?i s? ph?i h?p c?n th?n va k?p th?i c?a nhi?u nhom chi?n đ?u tren kh?p hang tr?m d?m bi?n kh?i. M?u đ? c?a Yamamoto d?a tren nh?ng thong tin tinh bao l?c quan cho r?ng USS Enterprise va USS Hornet , c?u thanh đ?i đ?c nhi?m 16 , la hai tau san bay duy nh?t ma H?m đ?i Thai Binh D??ng Hoa K? s?n co. Trong tr?n bi?n San Ho m?t thang tr??c, USS Lexington b? đanh chim con USS Yorktown thi ch?u thi?t h?i n?ng đ?n m?c ng??i Nh?t tin r?ng no c?ng đa n?m d??i đay bi?n. Tuy nhien, sau khi đ??c s?a ch?a v?i vang t?i Tran Chau C?ng , Yorktown v?n xu?t kich, đong m?t vai tro quan tr?ng trong vi?c phat hi?n va pha h?y cac tau san bay c?a Nh?t B?n. Cu?i cung, ph?n l?n k? ho?ch c?a Yamamoto , kh?p v?i c?m giac chung c?a gi?i lanh đ?o Nh?t vao th?i đi?m đo, d?a tren nh?ng đanh gia sai l?m v? tinh th?n c?a ng??i M?, v?n đ??c cho la đa suy y?u k? t? chu?i chi?n th?ng cua ng??i Nh?t trong nh?ng thang tr??c.

Yamamoto c?m th?y s? c?n ph?i co m?t chut tri tra đ? loi keo h?m đ?i Hoa K? vao m?t tinh th? nguy hi?m ch?t ng??i. Vi v?y, Yamamoto quy?t đ?nh phan tan cac l?c l??ng, đ? t?t c? (đ?c bi?t la cac thi?t giap h?m c?a ong) n?m ngoai t?m m?t c?a ng??i M? tr??c tr?n đanh. M?t đi?m quan tr?ng la cac thi?t giap h?m h? tr? va tau tu?n d??ng c?a Yamamoto s? ph?i theo sau l?c l??ng tau san bay c?a Pho đo đ?c Chuichi Nagumo cach kho?ng vai tr?m d?m. H? d? đ?nh co m?t va tieu di?t b?t c? ph?n t? nao c?a h?m đ?i Hoa K? đ?n phong th? ? Midway, m?t khi cac tau san bay c?a Nagumo đa lam chung suy y?u, đ? cho m?t tr?n đ?u h?a l?c gi?a ban ngay. Chi?n thu?t tren la m?t h?c thuy?t đ??c ap d?ng trong h?u h?t cac l?c l??ng h?i quan l?n đ??ng th?i.

Khong may cho ng??i Nh?t, vi nh?n m?nh t?i y?u t? bi m?t va vi?c phan chia l?c l??ng c?a h? đ?ng ngh?a v?i vi?c khong m?t l?c l??ng nao trong h?m đ?i c?a h? co th? giup đ? đ??c nhau. Vi d?, Nagumo khong co đ??c kh? n?ng trinh sat t? cac may bay trinh sat do cac tau tu?n d??ng va thi?t giap h?m , c?ng nh? thi?u y?m tr? phong khong t? cac tau chi?n thu?c cac the đ?i phia sau (g?m hai tau san bay h?ng nh?, n?m thi?t giap h?m, b?n tau tu?n d??ng h?ng n?ng va hai tau tu?n d??ng h?ng nh?), va no đa d?n t?i s? chon vui l?c l??ng tau san bay c?a Nagumo trong cu?c chi?n.

K? ho?ch c?a Yamamoto c?ng xac nh?n thong tin tinh bao cho r?ng chi?c USS Enterprise va USS Hornet , thu?c L?c l??ng đ?c nhi?m 16 la nh?ng chi?c tau duy nh?t đang ho?t đ?ng thu?c cac l?c l??ng Thai Binh D??ng c?a M? ? th?i đi?m đo. USS Lexington đa b? đanh chim va USS Yorktown b? h? h?ng n?ng (va h? tin r?ng no đa chim) t?i tr?n bi?n Coral ch? m?t thang tr??c, va ng??i Nh?t tin r?ng chi?c USS Saratoga đang đ??c s?a ch?a ? b? bi?n phia tay n??c M? sau khi b? trung ng? loi lam h? h?i.

L?c l??ng t?n cong tau san bay c?a Nh?t g?m 248 may bay tren b?n tau san bay (60 tren Akagi , 74 tren Kaga , 57 tren Hiry? va 57 tren S?ry? ), c?ng v?i 16 may bay trinh sat c?a cac thi?t giap h?m va tau tu?n d??ng. May bay t?n cong ch? l?c c?a tau san bay Nh?t B?n la may bay nem bom b? nhao Aichi D3A1 "Val" va may bay nem ng? loi Nakajima B5N 2 "Kate". May bay tiem kich tren tau san bay la chi?c Mitsubishi A6M "Zero" co v?n t?c nhanh va r?t c? đ?ng. Cac phi cong Nh?t nhin chung đ??c hu?n luy?n t?t va giau kinh nghi?m chi?n đ?u h?n phi cong M? luc đo.

Tuy chi?m ?u th? v? ch?t l??ng may bay va phi cong, nh?ng L?c l??ng tau san bay c?a Nh?t l?i it h?n v? s? l??ng may bay (264 so v?i 360), va h?m đ?i Nh?t co m?t s? thi?u sot v? phong th?: phao phong khong c?a tau chi?n Nh?t B?n va cac h? th?ng đi?u khi?n h?a l?c lien quan co m?t s? thi?u sot v? thi?t k? va c?u hinh, lam h?n ch? hi?u qu? c?a chung. đ?i tu?n tra khong quan chi?n đ?u (CAP) c?a Nh?t bao g?m qua it may bay tiem kich, va h? th?ng c?nh bao s?m c?a h?m đ?i Nh?t la kha kem (cac tau chi?n Nh?t khi đo đ?u ch?a đ??c g?n radar). Cac b? lien l?c vo tuy?n ch?t l??ng kem c?a cac may bay tiem kich Nh?t c?ng c?n tr? kh? n?ng ch? huy va ki?m soat hi?u qu? c?a CAP. Cac tau chi?n h? t?ng c?a cac tau san bay đa đ??c tri?n khai nh? cac tau trinh sat ? v? tri xa, khong ph?i la cac tau h? t?ng phong khong ch?y ? g?n tau san bay, va chung c?ng khong co nhi?u phao phong khong nen khong th? phong th? hi?u qu? khi tau san bay Nh?t b? may bay đ?i ph??ng t?n cong.

Hoa K? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ba thang tr??c Tr?n Tran Chau C?ng , b? ph?n trinh sat vo tuy?n c?a C? quan Tinh bao H?i quan Hoa K? phat hi?n ng??i Nh?t s? d?ng m?t b? m?t ma m?i, g?i la JN-25B. Tuy nhien do tinh ch?t c?c k? ph?c t?p c?a JN-25B nen h? ch?a gi?i đ??c. ^[7]

Ngay 21 thang 4 n?m 1942, m?t nhom ma tham m?t danh Station Hypo thu?c C? quan Tinh bao H?i quan Hoa K? , bao g?m nhi?u nha ngon ng? h?c, toan h?c , d??i s? lanh đ?o c?a thi?u ta H?i quan Joseph Rochefort , lam vi?c trong m?t c?n h?m bi m?t n?m sau d??i long đ?t đ?o Hawaii đa gi?i đ??c b? m?t ma. JN-25B s? d?ng cac bai th? c? t? th? k? th? 10 ? Nh?t lam b? khung cho m?t ma. Ti?p theo, h? pha tr?n no v?i m?t s? ngon ng? đ?a ph??ng - trong đo co nh?ng th? ng? khong con đ??c nhi?u ng??i Nh?t s? d?ng. T?t c? đ?u bi?n thanh nh?ng con s? nh? phan ma n?u gi?i theo ph??ng phap toan h?c binh th??ng thi ph?i m?t 18 t? l?n m?i co 1 l?n gi?i đ??c vi m?i b?n tin truy?n đi l?i co nh?ng chia khoa gi?i ma khac nhau. ^[7]

Trong t?t c? nh?ng b?n tin thu đ??c, nhom Station Hypo đ?c bi?t chu y đ?n m?t đi?n v?n đ??c ky b?i đo đ?c Yamamoto Isoroku , cha đ? c?a cu?c t?p kich Tran Chau C?ng . K?t qu? gi?i ma b?n đi?n v?n cho th?y Yamamoto Isoroku ra l?nh đi?u 4 tau san bay v?i 248 May bay , 2 Thi?t giap h?m , 15 Tau khu tr?c cung 16 th?y phi c? đ?n m?t đ?a đi?m đ??c g?i la AF. ^[7]  

Khi b?n đi?n v?n g?i v? H?m đ?i Thai Binh D??ng Hoa K? , đo đ?c Chester W. Nimitz , T?ng t? l?nh cung cac t??ng l?nh trong B? Chi?n tranh M? ? Washington đ?u cung suy lu?n r?ng AF co th? la m?t m?c tieu t?i phia nam Thai Binh D??ng , ch?ng h?n nh? đ?o Port Moresby , qu?n đ?o Nouvelle-Caledonie hay Fiji , th?m chi la qu?n đ?o Hawaii ho?c B? Tay Hoa K? . ^[7]

C?ng co y ki?n cho r?ng ng??i Nh?t đa bi?t phia M? gi?i đ??c b? m?t ma JN-25B nen h? tung h?a mu nh?m đanh l?c h??ng đ? th?c hi?n m?t đon t?n cong khac v?i m?c đ? ghe g?m h?n cu?c t?p kich vao Tran Chau C?ng . Ch?a h?t, c?p tren c?a đo đ?c Nimitz , t?i Washington la đo đ?c Ernest King , thong qua đ?n v? ma tham OP-20-G c?a rieng minh, đa kh?ng đ?nh AF la qu?n đ?o Qu?n đ?o Aleut . ^[7]

Tuy nhien, Thi?u ta h?i quan Joseph Rochefort l?i khong đ?ng y v?i nh?ng suy lu?n ?y b?i l? v?i nhi?u m?c tieu nh? v?y, H?i quan Hoa K? khong đ? kh? n?ng đ? b?o v? t?t c? cung m?t luc. đ? co th? thuy?t ph?c c?p tren thay đ?i quan đi?m v? h??ng t?n cong - c?ng nh? co th? ch?n đ?ng am m?u c?a H?i quan đ? qu?c Nh?t B?n , Joseph Rochefort ph?i ch?ng minh AF la gi. ^[7]

Ngay 6 thang 5 n?m 1942, trong qua trinh theo doi cac tin hi?u vo tuy?n đ??c truy?n đi t? H?i quan đ? qu?c Nh?t B?n , nhom Station Hypo thu đ??c m?t b?n tin, phat đi t? m?t may bay trinh sat luc ?y đang bay g?n đ?o Midway . Trong b?n tin đa đ??c ma hoa b?ng b? ma JN-25B, Thi?u ta Joseph Rochefort nh?n ra r?ng ch? AF đ??c l?p l?i 2 l?n va đi?u nay đa khi?n ong nghi ng? đ?o Midway chinh la AF. đ? ch?c ch?n, Joseph Rochefort gi?ng m?t cai b?y b?ng cach ra l?nh cho Jasper Holmes, s? quan h?i quan trong nhom Station Hypo g?i m?t cong đi?n v? Tran Chau C?ng theo đ??ng day cap ng?m d??i bi?n, n?i dung cho bi?t ngu?n n??c ng?t dung trong sinh ho?t ? đ?o Midway đa b? h?ng, va tinh hinh thi?u n??c đang b?t đ?u di?n ra tr?m tr?ng. Ch? 3 ti?ng đ?ng h? sau, m?t b?n tin t? B? H?i quan Nh?t B?n đa đ??c ma hoa JN-25B g?i h?m đ?i Nh?t ? Thai Binh D??ng: " AF đang g?p ph?i v?n đ? kho kh?n trong vi?c cung c?p n??c ng?t. L?c l??ng t?n cong c?n chu y va l?p s?n k? ho?ch v? chuy?n nay ". đay la c? s? chinh xac nh?t đ? kh?ng đ?nh AF chinh la đ?o Midway . ^[7]

Chu?n b? tr?n đanh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau khi đa xac đ?nh AF chinh la đ?o Midway, đo đ?c Chester W. Nimitz b? tri l?c l??ng c?a minh g?m 3 tau san bay v?i 233 may bay , 15 tau khu tr?c , 8 tau tu?n d??ng , 16 tau ng?m cung 127 may bay s?n sang c?t canh t? san bay tren đ?o Midway. ^[7] đ? co th? t?p h?p đ?y đ? l?c l??ng cho cu?c chi?n đ?u s?p t?i, Nimitz g?i tr? l?i cac l?c l??ng c?a v? t??ng h?u ph??ng la đo đ?c Frank Jack Fletcher t? vung tay nam Thai Binh D??ng. Chi?c Yorktown v?n đa b? h? h?i n?ng trong tr?n bi?n Coral , nh?ng x??ng h?i quan Tran Chau C?ng đa g?ng s?a ch?a no đ? đ?a vao ph?c v?. Trong vong 72 gi?, chi?c Yorktown đ??c bi?n t? tinh tr?ng h?ng hoan toan thanh m?t chi?c tau san bay (n?u co th? noi nh? v?y) ho?t đ?ng đ??c. đ??ng b?ng tren boong c?a no đ??c ch?a t?m, cac b? ph?n r?m trong b? b? đi va đ??c thay th?, va nhi?u phi đ?i m?i (đ??c chuy?n t? chi?c tau san bay Saratoga sang) đ??c đ?a len boong. đo đ?c Nimitz hoan toan khong c?n t?i chi?c tau san bay th? ba đang hoan thanh đ? đ?a vao l?c l??ng c?a minh, nh?ng vi?c s?a ch?a th?m chi con ti?p t?c khi chi?c Yorktown đa xu?t kich. Ch? ba ngay sau khi đ??c đ?a vao ? tau ? Tran Chau C?ng, chi?c tau nay đa l?i co th? ho?t đ?ng, va đoan th?y th? c?a no t?u len bai " California, Here I Come ".

Trong luc ?y, vi đa tham gia vao tr?n bi?n Coral, chi?c tau san bay Nh?t Zuikaku đang đ?u ? c?ng Kure (g?n Hiroshima ), ch? đ?i m?t phi đ?i may bay m?i đ? thay th? nh?ng chi?c đa b? pha hu?, trong khi chi?c tau Shokaku b? h? h?i n?ng con đang ph?i đ?i trong ? kho đ? đ??c s?a ch?a them nh?ng h? h?ng trong tr?n chi?n. Du co th? l?y may bay t? hai chi?c tau đo đ? tai trang b? cho chi?c Zuikaku v?i m?t t?p h?p may bay m?i, ng??i Nh?t khong h? c? g?ng đ?a no vao tr?n chi?n s?p t?i.

Nh?ng s?p x?p trinh sat chi?n l??c c?a ng??i Nh?t tr??c tr?n chi?n c?ng r?t l?n x?n. M?t nhom c?nh gi?i g?m cac tau ng?m Nh?t đ?n v? tri mu?n, giup cho nh?ng chi?c tau san bay M? đ?n đ??c đ?a đi?m t?p k?t ? phia đong b?c Midway (đ??c g?i la "Point Luck") ma khong b? phat hi?n. M?t n? l?c nh?m s? d?ng cac th?y phi c? trinh sat b?n đ?ng c? đ? do tham Tran Chau C?ng tr??c tr?n đanh (va nh? th? phat hi?n đ??c s? v?ng m?t c?a nh?ng chi?c tau san bay M?), đ??c g?i la "Chi?n d?ch K", c?ng b? b? ngang khi nh?ng tau ng?m Nh?t v?n đ??c giao trach nhi?m tai cung c?p x?ng d?u cho nh?ng chi?c may bay trinh sat phat hi?n ra r?ng đi?m c?p x?ng ? cho đ?n luc ?y la vung v?nh tr?ng tr?i French Frigate Shoals ? đa b? cac tau chi?n M? chi?m đong. Vi v?y, Nh?t B?n m?t đi m?i tin tinh bao lien quan t?i cac ho?t đ?ng c?a cac tau san bay M? ngay tr??c tr?n đanh. Tinh bao radio c?a Nh?t c?ng nh?n th?y m?t s? gia t?ng ho?t đ?ng c?a c? tau ng?m va trao đ?i thong tin c?a M?. Thong tin nay đa đ??c bao t?i c? Nagumo va Yamamoto tr??c tr?n đanh. Tuy nhien, cac k? ho?ch tac chi?n c?a Nh?t khong đ??c thay đ?i tr??c nh?ng d?u hi?u đo. Trai l?i, Nimitz bi?t r?t ro v? tri c?a Nagumo nh? vao ?u th? tinh bao c?a minh.

V? m?t k? thu?t, m?i ben đ?u co ?u th? va nh??c đi?m so v?i đ?i th?:

• M? co nhi?u may bay h?n (360 so v?i 264), tuy nhien may bay chi?n đ?u Nh?t khi đo co tinh n?ng cao h?n.
• Phi cong Nh?t co trinh đ? cao h?n, giau kinh nghi?m h?n phi cong M?, tuy nhien may bay M? đ??c trang b? radio t?t h?n nen vi?c ph?i h?p chi?n thu?t d? dang h?n.
• M? co it tau chi?n h?n, it tau san bay h?n (3 tau so v?i 4 tau c?a Nh?t), tuy nhien tau chi?n M? đ??c trang b? radar đ? phat hi?n đ?i ph??ng t? xa, đay la thi?t b? ma tau chi?n Nh?t khi đo ch?a co.

Tr?n chi?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nh?ng cu?c t?n cong khong quan đ?u tien [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Khi b?n tau san bay Nh?t cach Midway 240 d?m v? h??ng tay b?c, Pho đo đ?c Chuichi Nagumo tung ra nh?ng cu?c t?n cong khong quan đ?u tien vao 04:30 ngay 4 thang 6. Trong vong 15 phut, t?t c? b?n tau san bay đa phong len 108 chi?c may bay, g?m 36 tiem kich A6M Zero , 36 may bay nem bom b? nhao Aichi D3A va 36 may bay nem ng? loi Nakajima B5N .

Cung luc đo, ng??i Nh?t phong len 7 chi?c may bay r? đi tim ki?m h?m đ?i M? (1 chi?c xu?t phat t? tu?n d??ng h?m Tone b? ch?m 30 phut do tr?c tr?c), va cac tau san bay phong len cac may bay tu?n tra chi?n đ?u (CAP). Nh?ng s?p x?p trinh sat c?a Nh?t khong t?t v?i qua it may bay đ? bao quat m?t khu v?c r?ng l?n, va ho?t đ?ng trong đi?u ki?n th?i ti?t x?u ? phia đong b?c va phia đong l?c l??ng t?n cong. Khi may bay nem bom va may bay chi?n đ?u c?a Nagumo đang c?t canh, 11 may bay PBY c?a M? đa r?i Midway đ? th?c hi?n trinh sat. Luc 05:34, m?t PBY bao cao đa nhin th?y hai tau san bay c?a Nh?t B?n, 10 phut sau m?t chi?c PBY khac phat hi?n phi đ?i Nh?t đang bay t?i Midway.

T?i Midway, ra-đa M? thu đ??c đ?t đ?u tien cac may bay Nh?t đang đ?n vao kho?ng 5:50. Coi bao đ?ng khong kich ru len va cac phi c? c?t canh trong h?n lo?n. Cac phi cong chi?n đ?u ? c?n c? Midway đa ph?n s? d?ng nh?ng chi?c may bay đa l?i th?i Brewster F2A Buffalo (ten c?a ng??i Anh la Buffalo), đ? b?o v? Midway. Trong khi 6 may bay th? ng? loi TBF Avenger c?a H?i quan va 4 chi?c B-26 Marauder c?a L?c quan, c?ng trang b? ng? loi, bay theo h??ng b?c v? phia cac tau san bay đ?ch, 26 phi cong chi?n đ?u c? thu?c Th?y quan l?c chi?n Hoa K? lai 20 chi?c Brewster F2A Buffalo va 6 chi?c Grumman F4F Wildcat bay v? h??ng tay b?c đ? ch?n đanh may bay Nh?t. Trong vong vai phut h? đa ch?m tran v?i may bay Nh?t. H? gian đ?i hinh chi?n đ?u, nh?ng h? co quan s? it h?n va kem t?i tan h?n cac chi?c A6M Zero c?a Nh?t. 15 may bay c?a M? b? b?n r?i (13 chi?c F2A va 2 chi?c F4F ), trong khi h?u h?t cac may bay M? con s?ng sot đ?u b? h? h?i, ch? con l?i hai chi?c lanh l?n. Phia Nh?t b? b?n r?i 4 chi?c may bay Nakajima B5N va 1 chi?c A6M , cac may bay Nh?t con l?i th?ng ti?n v? m?c tieu ma khong b? c?n tr?.

Luc 06:20, cac may bay Nh?t nem bom va pha ho?i n?ng n? c?n c? quan s? c?a M? ? Midway, pha h?y nhi?u may bay M? đang đ?u tren san bay. L?c l??ng phong khong M? b?n tr? day đ?c. Trong s? 108 may bay Nh?t B?n tham gia cu?c t?n cong nay, 11 chi?c b? pha h?y (trong đo co 3 chi?c b? phao phong khong b?n r?i), 14 chi?c b? h? h?ng n?ng va 29 chi?c b? h? h?ng ? m?t m?c đ? nao đo.

Ch? huy t?n cong ng??i Nh?t nh?n th?y r?ng nh?ng may bay chi?n đ?u tren đ?o đa xu?t kich, ra hi?u cho Nagumo c?n tung ra them m?t đ?t t?n cong n?a nh?m vo hi?u hoa kh? n?ng phong v? c?a hon đ?o va nh?ng kh? n?ng t?n cong c?a no tr??c khi l?c l??ng đ? b? (ti?n hanh đ?c l?p t? phia tay nam) co th? đ? quan vao ngay 7 thang 6.

Vi đa c?t canh tr??c luc ng??i Nh?t t?n cong, nh?ng may bay nem bom t?m xa c?a M? ? Midway đa th?c hi?n nhi?u cu?c t?n cong vao h?m đ?i tau san bay Nh?t. Luc 07:10, 6 chi?c TBF Avenger va 4 chi?c B-26 Marauder đ??c trang b? ng? loi th?c hi?n cu?c t?n cong. Nh?ng chi?c Avenger nh?m vao Hiry? trong khi nh?ng chi?c Marauder t?n cong Akagi . Co t?t c? 30 may bay Zero lam nhi?m v? tu?n tra chi?n đ?u vao luc nay, trong đo co 11 chi?c c?a Akagi, t?t c? đa lao vao t?n cong cac may bay M?. Cac tiem kich Zero ph?i h?p v?i h?a l?c phong khong t? cac tau khu tr?c, tu?n d??ng va thi?t giap h?m Kirishima đa b?n r?i 5 chi?c TBF Avenger va 2 chi?c B-26. Tuy nhien, m?t chi?c Zero c?a Akagi đa b? h?a l?c t? v? c?a nh?ng chi?c B-26 b?n r?i. Ba may bay B-26 k?p phong ng? loi vao tau san bay Akagi, chi?c k? h?m xoay h??ng va cac ng? loi đi tr??t m?c tieu. M?t chi?c đa b?n vao Akagi b?ng sung may sau khi th? ng? loi, lam hai th?y th? thi?t m?ng. M?t chi?c khac, co th? co y đ?nh t? sat, ho?c khong đi?u khi?n đ??c do h? h?i trong chi?n đ?u ho?c phi cong m?t kh? n?ng lai, đa suyt đam vao c?u tau c?a Akagi n?i đo đ?c Nagumo đang đ?ng tr??c khi đam s?m xu?ng bi?n.

Quy?t đ?nh c?a Nagumo [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Theo m?nh l?nh c?a đo đ?c Yamamoto cho Chi?n d?ch MI, đo đ?c Nagumo đa d? tr? m?t n?a s? may bay c?a minh đ? d? phong. Chung g?m hai phi đ?i, m?t bao g?m nh?ng may bay nem bom b? nhao va đ?i kia la may bay th? ng? loi, đ??c trang b? cac ng? loi đ? t?n cong tau chi?n n?u nh? phat hi?n đ??c v? tri c?a cac tau chi?n M?.

Nh? m?t k?t qu? c?a nh?ng cu?c t?n cong vao Midway, c?ng nh? s? đ? ngh? quan tam t?i nhu c?u tung ra m?t cu?c t?n cong m?i c?a nh?ng ch? huy, đo đ?c Nagumo ra l?nh cac may bay d? tr? c?a ong l?p đ?t bom thong th??ng đ? t?n cong cac m?c tieu m?t đ?t ? Midway luc 07:15. Quy?t đ?nh c?a Nagumo đa vi ph?m tr?c ti?p l?nh c?a Yamamoto v? vi?c đ?i tau san bay ph?i duy tri s?n l?c l??ng t?n cong d? b? đ??c trang b? cho cac phi v? ch?ng tau chi?n M?, va no la nguyen nhan r?t quan tr?ng khi?n Nh?t ch?u th?t b?i sau nay.

Vi?c tai trang b? v? khi m?t 30 phut, luc 07:40 m?t may bay trinh sat t? tu?n d??ng h?m Tone ra tin hi?u th?y m?t l?c l??ng h?i quan kha l?n c?a M? ? phia đong, nh?ng khong mo t? ro thanh ph?n c?a h?m đ?i M?. Nagumo nhanh chong thu h?i l?nh tai trang b? v? khi, va yeu c?u may bay trinh sat xac đ?nh ro v? tri va thanh ph?n l?c l??ng h?m đ?i M?. 30 phut troi qua tr??c khi chi?c may bay trinh sat thong bao qua radio vi?c phat hi?n m?t tau san bay trong l?c l??ng M?, cac tau san bay khac khong đ??c nhin th?y.

Luc ?y Nagumo đang ? tinh th? lung tung. đo đ?c h?u quan Tamon Yamaguchi , ch? huy S? đoan tau san bay s? 2 ( Hiryu va Soryu ), đanh tin hi?u cho Nagumo r?ng ong nen ra l?nh t?n cong ngay v?i cac l?c l??ng s?n co trong tay: 16 may bay nem bom b? nhao Aichi D3A1 tren S?ry? va 18 chi?c khac tren Hiry?, t?ng c?ng la 34 chi?c, c?ng them 19 chi?c B5N2 đa g?n ng? loi (khong c?n đ?i 15 chi?c B5N2 con l?i đang ph?i thay bom b?ng ng? loi). M?t n?a s? may bay tu?n tra Zero (t?c la kho?ng 18 chi?c) s?n sang bay theo y?m tr? l?c l??ng nem bom b? nhao nay. V?i t?ng c?ng 71 chi?c may bay, phi đ?i Nh?t đ? đ? tieu di?t, ho?c chi it c?ng đanh h?ng n?ng m?c tieu la chi?c tau san bay M?.

Nagumo co l? co m?t c? h?i đ? tung ra m?t cu?c t?n cong ngay l?p t?c t? m?t s? hay toan b? l?c l??ng d? tr? c?a ong đ? t?n cong cac tau M?. Nh?ng ong ph?i hanh đ?ng nhanh chong, vi phi đ?i t?n cong Midway c?a ong s? s?m quay l?i. Chung đa c?n nhien li?u, m?t s? con b? h? h?i, va c?n ph?i h? canh nhanh chong. Vi?c b? tri xu?t kich cho cac may bay c?a ong m?t it nh?t 30-45 phut. H?n n?a vi ph?i xu?t kich ngay, ong s? khi?n m?t s? may bay d? tr? ph?i lam tr?n ma khong đ??c l?p v? khi thich h?p (khi đo chung đang mang bom n? m?nh ch? khong ph?i bom xuyen thep ch?ng tau chi?n). H?c thuy?t tau san bay c?a Nh?t th??ng thich l?p thanh m?t đ?i t?n cong đ?y đ? g?m c? may bay nem bom b? nhao va may bay nem ng? loi , va vi thi?u m?t s? xac đ?nh ch?c ch?n l?c l??ng M? co cac tau san bay hay khong, ph?n ?ng c?a Nagumo r?t c?n tr?ng. H?n n?a, vi?c phat hi?n nhi?u may bay t?n cong c?a M? đang ti?n t?i luc 07:53 cang bu?c Nagumo ph?i đ?a ra quy?t đ?nh nhanh chong. Cu?i cung, Nagumo đa đ?a ra m?t quy?t đ?nh tai h?a la ch? l?c l??ng t?n cong ban đ?u c?a ong h? canh, sau đo m?i tung ra l?c l??ng d? b? t?n cong v?i đ?y đ? đ?i hinh g?m c? 2 lo?i Aichi D3A1 va B5N2 Kate (luc ?y chung s? đ??c trang b? v? khi thich h?p).

S? xui x?o đa lien ti?p x?y ra v?i ng??i Nh?t trong tr?n đanh. Chi?c may bay trinh sat phat hi?n ra h?m đ?i M? chinh la chi?c xu?t phat t? tu?n d??ng h?m Tone , chi?c trinh sat duy nh?t b? tr?c tr?c 30 phut tren dan phong. N?u no c?t canh đung gi?, no ch?c h?n đa phat hi?n ng??i M? s?m h?n 30 phut (t?c la vao luc 07:10), tr??c khi cac may bay phong ng? loi B5N đ??c Nagumo ra l?nh thao ng? loi đ? n?p bom, va kho?ng 110 may bay Nh?t đa co th? xu?t kich đ? t?n cong cac tau san bay M? ( Enterprise , Hornet va Yorktown ) ngay t? luc 07:50. Ho?c n?u nh? Nagumo tuan th? đung m?nh l?nh c?a đo đ?c Yamamoto (khong ra l?nh thao ng? loi va ti?p t?c duy tri m?t n?a s? may bay đ? d? phong đanh tau chi?n M? b?t c? luc nao) thi ong ta v?n co th? tung ra đon t?n cong v?i kho?ng 110 may bay sau kho?ng 40 phut chu?n b?, t?c la vao luc 8h30. Trong tr??ng h?p t? nh?t thi Nagumo v?n co th? nghe theo đ? ngh? c?a đo đ?c Tamon Yamaguchi : tung ngay đon t?n cong g?m 34 chi?c nem bom b? nhao Aichi D3A k?t h?p v?i 19 chi?c phi c? nem ng? loi B5N va 18 tiem kich Zero h? t?ng vao luc 8h30 (khong c?n đ?i nh?ng chi?c Nakajima B5N con l?i l?p ng? loi). Trong c? 3 k?ch b?n, may bay Nh?t đ?u co th? đanh thi?t h?i n?ng h?m đ?i M?, va tr?n đanh s? k?t thuc v?i chi?n th?ng c?a Nh?t (ho?c chi it c?ng la m?t tr?n hoa). Nh?ng c? 3 k?ch b?n tren đ?u khong x?y ra vi s? xui x?o ho?c vi s? th?n tr?ng qua m?c c?a Nagumo.

Nh?ng cu?c t?n cong vao h?m đ?i Nh?t B?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cung luc, ng??i M? đa phong khong l?c h?i quan c?a h? t?n cong h?i quan Nh?t B?n. đo đ?c Fletcher , ch? huy toan c?c t? tau san bay Yorktown v?i cac bao cao do tham t? sang s?m hom đo, ra l?nh cho Spruance t?n cong Nh?t vao luc thich h?p nh?t. Spruance b?t đ?u cu?c t?n cong luc 07:00. Fletcher sau khi k?t thuc cac cu?c do tham c?n th?n c?ng cho l?c l??ng c?a minh t?n cong vao 08:00. Tuy v?y co m?t s? đi?m, k? ho?ch tac chi?n c?a M? khong h?p ly b?ng đ?i th? c?a h?. Cac phi đ?i c?a M? t?n cong khong đ?ng nh?t. đi?u nay gi?m b?t hi?u qu? c?a cac đ?t t?n cong va đ?y th??ng vong c?a M? len cao.

Luc 7:47, 16 may bay M? xu?t hi?n t? xa. đo la nh?ng may bay nem bom b? nhao SBD Dauntless c?a Th?y quan L?c chi?n đa r?i Midway vai phut sau ti?ng coi bao đ?ng khong kich va h??ng v? phia cac tau san bay. Ch? huy c?a h?, Thi?u ta Lofton Henderson , ra l?nh t?n cong b?ng cach đanh bom ki?u bay l??t, vi cac phi cong con non n?t c?a h? khong ranh v? k? thu?t đanh bom ki?u b? nhao. H? sa xu?ng t?n cong tau Hiryu . 9 chi?c Zero đang bay tu?n tra tren khong đa t?n cong nh?ng may bay c?a Henderson, b?n r?i 8 chi?c nh?ng nh?ng chi?c con l?i đa k?p th? bom va tr? v? Midway. Nh?ng t?t c? bom đ?u tr??t, tau Hiryu v?n vo s?. Thi?u ta Lofton Henderson t? tr?n khi may bay c?a ong b? b?n r?i.

đ?n luc nay, quan Nh?t đa đ?y lui 2 cu?c t?n cong c?a may bay M? vao luc 7:10 va 7:47, h? ch? m?t 3 may bay chi?n đ?u Zero trong khi đa pha h?y 5 chi?c TBF , 8 chi?c SBD va 2 chi?c B-26.

Vao luc 8:09, t? tren cao 6.000 met, 12 Phao đai bay B-17 Flying Fortress th? bom. đa r?i Midway tr??c h?ng đong đ? t?n cong đoan tau v?n t?i, h? l?i tim th?y tau san bay Nh?t. Do bom nem t? tren đ? cao l?n nen cac tau Nh?t d? dang tinh ra đi?m r?i c?a bom đ? tranh ne. Cac phi hanh đoan B-17 đanh đi?n bao tin la đa nem trung 4 qu?; nh?ng th?t ra h? nem tr??t t?t c?.

Vao luc 8:30, đ?t khong kich ti?p theo t? Midway: 11 chi?c Vought SB2U Vindicator thu?c Lien đ?i VMSB-241 đa t?n cong thi?t giap h?m Haruna . 2 chi?c Vindicator đa b? b?n r?i, va Haruna thoat đ??c ma khong b? thi?t h?i.

M?c du m?i đ?t khong kich c?a M? ch? gay ra nh?ng thi?t h?i khong đang k?, chung c?ng đ? gay b?i r?i cho l?c l??ng tau san bay Nh?t vi Nagumo đang n? l?c chu?n b? m?t đon đanh tr? sau khi nh?n đ??c bao cao luc 08 gi? 20 phut v? vi?c phat hi?n l?c l??ng tau san bay Hoa K? ? h??ng đong B?c.

Luc 09:10, L?c l??ng phi c? t?n cong Midway c?a Tomonaga đa quay v? cac tau san bay Nh?t va h? canh an toan. Chung đ??c n?p nhien li?u, g?n v? khi đ? chu?n b? t?n cong h?m đ?i M?.

Khong l?c h?i quan M? giap chi?n h?m đ?i Nh?t luc 09:20 v?i Phi đ?i may bay nem ng? loi s? 8 (VT-8) g?m 15 may bay nem bom b? nhao TBD Devastator thu?c Lien đ?i VT-8 c?a tau san bay Hornet do John C. Waldron d?n đ?u t?n cong ma khong co may bay tiem kich y?m tr?. Khi đo đang co 21 chi?c tiem kich Zero c?a Nh?t đang bay tu?n tra b?o v? h?m đ?i va chung nhanh chong lao vao t?n cong may bay M?. VT-8 đa b? b?n r?i toan b?, ch? co 1 may bay k?p nem ng? loi nh?ng tr??t, 29/30 phi cong t? tr?n.

Theo sau it lau (luc 09:40) la VT-6 g?m 14 chi?c Devastator , xu?t phat t? tau san bay Enterprise do Eugene E. Lindsey d?n đ?u. VT-6 c?ng b? tieu di?t g?n h?t v?i 10/14 chi?c b? b?n r?i, 9 ng? loi đ??c th? nh?ng khong gay đ??c thi?t h?i gi cho đ?i ph??ng. Khong l?c b?o v? h?m đ?i Nh?t khi đo g?m 29 may bay Zero đang bay tu?n tra quanh h?m đ?i, đa chi?m ?u th?. H?a l?c t? v? c?a nh?ng chi?c Devastator ch? b?n r?i đ??c m?t chi?c Zero.

S? xu?t hi?n c?a VT-3, xu?t phat t? tau san bay Yorktown, g?m 12 may bay nem ng? loi (luc 10:00) đa nhanh chong keo cac l?c l??ng tiem kich đanh ch?n c?a Nh?t v? phia đong Nam. VT-3 đa t?n cong tau san bay Hiryu nh?ng đ?u khong đanh trung m?c tieu, va 6 trong s? 12 chi?c may bay c?a VT-3 b? b?n r?i.

Tuy v?y, v?i s? hy sinh c?a 3 phi đ?i, m?t cach gian ti?p ng??i M? đ?t đ??c hai h? qu? quan tr?ng. Th? nh?t, h? gi? Nh?t ben ngoai th? can b?ng, ng?n c?n h? do tham phat hi?n đ??c m?c tieu c?a minh đ? t?n cong. Th? hai, VT-8, VT-6 va VT-3 đa keo cac l?c l??ng tiem kich phong th? c?a Nh?t ra kh?i v? tri b?o v?.

đung luc VT-3 đang thu hut s? chu y c?a H?m đ?i Nh?t, hai đ?n v? rieng r? may bay nem bom b? nhao c?a M? đa tinh c? ti?p c?n H?m đ?i Nh?t t? h??ng đong B?c va Tay Nam. Nhom 1 la Lien đ?i VB-6 g?m 31 may bay nem bom b? nhao SBD Dauntless ? đ??c d?n d?t b?i Trung ta Clarence W. McClusky , c?t canh t? tau san bay Enterprise. Luc 9:55 A.M, ong trong th?y lan n??c r? tr?ng xoa phia sau chi?c khu tr?c Nh?t đang ch?y th?ng v? h??ng đong b?c, ong hi v?ng no đang t?p h?p v?i tau san bay Nh?t nen bay theo. Ong ti?p t?c gi? l? trinh trong 20 phut n?a, v?n khong tim th?y gi. Nhien li?u đang c?n d?n đ?n m?c nguy hi?m nh?ng ong v?n quy?t đ?nh ti?p t?c bay them vai phut n?a.

Luc đo la 10:20, t?t c? may bay phong ng? loi Nh?t đa tr? l?i tren san bay, cung v?i cac may bay h? t?ng đa ti?p nhien li?u. B?n tau san bay quay theo chi?u gio chu?n b? cho may bay len. Trong vong 15 phut n?a toan b? may bay s? ? tren khong. Ngay đung luc đo, 31 may bay nem bom b? nhao SBD Dauntless xu?t hi?n t? h??ng tay nam do McClusky ch? huy. đ?n v? c?a McClusky v?i may m?n va s? quy?t đoan đa ti?p c?n đ??c v? tri thu?n l?i ben tren đ? t?n cong H?m đ?i Nh?t. Cac may bay t?n cong c?a Nh?t ch?t đ?y v? khi va x?ng tren boong cac tau san bay tr? thanh m?c tieu c?a cac phi đ?i M?. Luc ?y tren cac hang khong m?u h?m Nh?t đang la luc ti?p nhien li?u. đay chinh la th?i đi?m cac tau san bay d? b? nguy hi?m nh?t.

Vao luc 10:22, cac may bay t? tau san bay Enterprise t?n cong tau san bay Kaga va Akagi . 31 chi?c SBD Dauntless thu?c Lien đ?i VB-6 lao vao t?n cong Kaga, đanh trung no m?t qu? bom 1.000 pound (450 kg) va it nh?t ba qu? bom 500 pound (230 kg). Ch? co 1 chi?c SBD b? phao phong khong Nh?t b?n r?i.

Vao phut cu?i cung, m?t t?p ba may bay nem bom do ch? huy phi đ?i Richard Best d?n đ?u, suy lu?n r?ng Kaga đa b? h? h?i n?ng, đa tach kh?i đ?i hinh VB-6 va đ?ng lo?t b? nhao xu?ng Akagi. Luc kho?ng 10 gi? 26 phut, h? đanh trung m?c tieu m?t qu? bom 1.000 pound (450 kg) va suyt trung hai qu? khac.

C? Akagi va Kaga b? trung bom va b?c chay d? d?i. M?t luc sau, phi đ?i 17 chi?c may bay nem bom b? nhao SBD Dauntless t? tau Yorktown do Leslie ch? huy đa nh?n ra khoi b?c len t? chan tr?i nen quay v? h??ng tay b?c. Qua đam may h? trong th?y tau Hiryu va Soryu, h? li?n đ?y t?c đ? b? nhao xu?ng t?n cong chi?c Soryu . H? đa đanh trung 3 qu? bom vao chi?c Soryu, khi?n no b?c chay d? d?i.

Nh? v?y, trong kho?ng 6 phut, hai phi đ?i b? nhao đa lam cho ba tau san bay Nh?t b?c chay. Akagi ch? trung m?t qu? bom, luc binh th??ng thi no s? khong b? h? h?i qua n?ng, nh?ng đi?u tai h?i la san tau c?a no khi đo đang ch?a đ?y bom va ng? loi. Tau Soryu thi trung ba qu? bom, Kaga trung b?n hay nhi?u h?n, cac th?y th? noi r?ng h? khong th? đ?m chinh xac. Cac tau san bay Nh?t b? trung bom đung luc chung đang ? tinh tr?ng d? t?n th??ng nh?t, đo la khi cac tau nay đang ch?t đ?y v? khi trong khoang ch?a may bay va ti?p đ?y x?ng len cac may bay nh?m chu?n b? cho cu?c khong kich nh?m vao cac tau san bay M?. Do đo khi trung bom, cac đam chay đa bung phat do x?ng may bay ch?y tran tren san ch?a may bay, kich n? hang lo?t nh?ng qu? bom va ng? loi đang tr?i kh?p san tau, khi?n vi?c ch?a chay va ki?m soat thi?t h?i la khong th? th?c hi?n đ??c. C? ba tau b? lo?i kh?i vong chi?n va sau đo thi chim h?n.

Nh?ng cu?c ph?n cong c?a Nh?t B?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hiryu , luc b?y gi? la hang khong m?u h?m con s?ng sot duy nh?t c?a Nh?t, khong đ? phi th?i gian trong vi?c ph?n cong. Luc 10:40 sang, 6 chi?n đ?u c? va 18 may bay nem bom b? nhao đa r?i tau Hiryu đ? t?n cong tau san bay đ?ch.

đ?t t?n cong đ?u tien c?a cac may bay nem bom b? nhao đa đanh trung 3 qu? bom, gay thi?t h?i n?ng cho Yorktown . 13 may bay nem bom b? nhao c?a Nh?t B?n va 3 may bay tiem kich h? t?ng đa b? m?t trong cu?c t?n cong nay.

Tuy nhien Yorktown đ??c s?a ch?a l?i r?t nhanh đ?n n?i đ?t t?n cong th? hai g?m 6 chi?c Zero va 10 may bay nem ng? loi B5N c? l?m t??ng no la m?t m?u h?m con nguyen v?n. 10 may bay phong ng? loi Nakajima B5N xong đ?n Yorktown, đanh trung 2 ng? loi. 5 may bay nem ng? loi va hai may bay Zero đa b? M? b?n h? trong cu?c t?n cong nay.

Tin t?c v? hai cu?c t?n cong, v?i cac bao cao nh?m l?n r?ng m?i cu?c t?n cong đa đanh chim m?t tau san bay M?, đa c?i thi?n đang k? tinh th?n c?a Nh?t B?n. M?t s? may bay con s?ng sot đa h? canh tren tau Hiry?. M?c du t?n th?t n?ng n? va Nh?t ch? con 41 may bay tren chi?c Hiryu, đo đ?c Yamaguchi tin r?ng h? con đ? may bay đ? th?c hi?n m?t cu?c t?n cong ch?ng l?i tau san bay duy nh?t con l?i c?a M?. Tuy nhien đo đ?c Nagumo t? ch?i tung ra cu?c t?n cong th? 3 va ra l?nh toan h?m đ?i rut lui v? phia Tay. Th?c ra, c? hai đ?t t?n cong đ?u đanh vao tau Yorktown c?a Hoa K?, va no v?n ch?a chim. Tuy no khong th? tham d? vao tr?n chi?n đ??c n?a nh?ng L?c l??ng đ?c nhi?m 16 thoat đ??c ma khong b? s?t m?. Yorktown sau cung b? chim vi trung ng? loi t? tau ng?m Nh?t trong luc đ??c c?u h? vao ngay 7 thang 6 . Lo?t ng? loi đo c?ng đanh chim USS Hammann , la khu tr?c h?m đ??c l?nh ? l?i tr? giup cho Yorktown .

Khi cac may bay tham thinh c?a Hoa K? tim th?y Hiryu c?a Nh?t sau đo thi đ?n chi?u cung ngay, 42 may bay nem bom b? nhao t? Enterprise va Hornet c?a Hoa K? tung ra m?t đon t?n cong cu?i cung vao x? t?i ch?ng m?u h?m cu?i cung c?a Nh?t. M?c du Hiry? đ??c b?o v? b?i m?t l?p phong th? m?nh g?m 13 may bay chi?n đ?u Zero, cu?c t?n cong c?a M? đa thanh cong: b?n qu? bom (co th? la n?m) đanh trung Hiry?, khi?n no b?c chay d? d?i va m?t kh? n?ng chi?n đ?u. L?c l??ng M? b? b?n r?i 3 may bay trong cu?c t?n cong nay.

Khi man đem r?i xu?ng, c? hai cung ki?m tra thi?t h?i va ho?ch đ?nh hanh đ?ng k? ti?p. đo đ?c Spruance luc nay lam t? l?nh chi?n thu?t cac l?c l??ng Hoa K? khi đo đ?c Fletcher b?t bu?c ph?i b? l?i chi?c Yorktown . Spruance bi?t r?ng ong ph?i đ?t đ??c m?t chi?n th?ng oanh li?t nh?t nh?ng ong v?n khong bi?t ch?c đ??c th?c l?c c?a Nh?t con trong tay, va quy?t đ?nh phong v? đ?o va c? cac m?u h?m c?a ong. Cu?i cung, ong quy?t đ?nh b? phia đong chi?u t?i hom đo vi s? đam đ?u vao m?t tr?n đanh ban đem v?i l?c l??ng n?i hung h?u h?n c?a Nh?t co th? v?n con trong vung. Trong nh?ng gi? đ?u tien c?a bu?i sang, ong quay v? phia tay đ? s?n sang b?o v? Midway n?u m?t cu?c t?n cong kh?i s? vao bu?i sang.

V? ph?n minh, Yamamoto luc đ?u quy?t đ?nh ti?p t?c n? l?c va đ?a cac l?c l??ng n?i con l?i c?a minh tim ki?m cac m?u h?m c?a Hoa K? v? h??ng đong. Ngay l?p t?c, m?t l?c l??ng tu?n d??ng h?m t?n cong đ??c đ?a đ?n phao kich vao đ?o đem đo. D?n d?n khi đem xu?ng nh?ng khong th?y bong dang ng??i M? đau, luc 02:30 Yamamoto ra l?nh cho cac l??ng c?a ong rut v? h??ng tay.

Trong khi rut lui v?i m?t hang cac ph??ng ti?n qua g?n nhau vao ban đem, l?c l??ng phao h?m Nh?t ch?u đ?ng m?t cu?c th? l?a. S? xu?t hi?n c?a tau ng?m Hoa K? Tambor b?t bu?c cac tu?n d??ng h?m trong đ?i hinh ph?i nhanh chong tach ra. Tu?n d??ng h?m Nh?t Mogami đa khong đ?i h??ng k?p th?i va đam vao chi?c Mikuma ^[9] . Hai ngay sau, đ?u tien la may bay t? Midway, r?i t? cac m?u h?m c?a đo đ?c Spruance tung ra đon t?n cong nh?m vao l?c l??ng đang rut lui c?a Nh?t. Mikuma cu?i cung b? đanh đ?m trong khi Mogami ch?ng c? cac may bay nem bom thanh cong va ch?y thoat v? c?n c? Nh?t.

K?t c?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau khi ghi đ??c chi?n th?ng ro rang, l?c l??ng Hoa K? rut lui.

Vao th?i đi?m tr?n chi?n k?t thuc, 3.057 ng??i Nh?t đa ch?t. Th??ng vong tren b?n tau san bay la: Akagi - 267; Kaga - 811; Hiry? - 392; Sory? - 711; t?ng c?ng 2.181. Tau tu?n d??ng h?ng n?ng Mikuma b? chim - 700 ch?t va Mogami b? h? h?ng n?ng - 92 ch?t. Ngoai ra, khu tr?c h?m Arashio b? nem bom - 35 ch?t, khu tr?c h?m Asashio b? may bay b?n pha - 21 ch?t. S? ng??i ch?t tren cac tau khac: tau tu?n d??ng Chikuma (3) va Tone (2), tau khu tr?c Tanikaze (11), Arashi (1), Kazagumo (1) va tau ch? d?u Akebono Maru (10).

Vi?c Nh?t B?n m?t 4 hang khong m?u h?m ( Kaga , Akagi , Soryu , va Hiryu ) cung m?t s? l?n cac t? lai đ??c hu?n luy?n k? l??ng đa ch?n đ?ng s? banh tr??ng c?a h? tren vung Thai Binh D??ng. H?i quan Nh?t đa m?t 40% l?c l??ng tau san bay, h? ch? con 2 hang khong m?u h?m c? l?n la Zuikaku va Shokaku co th? huy đ?ng cho cac ho?t đ?ng t?n cong, cung 2 hang khong m?u h?m l?n khac đang ch?y th? may. Cac m?u h?m con l?i la Ry?j? , Junyo va Hiyo đ?u la m?u h?m nh? v?i đ??ng b?ng nh?, chung khong co kh? n?ng tac chi?n m?nh nh? cac hang khong m?u h?m c? l?n. Th?t b?i n?ng n? c?a ng??i Nh?t x?y ra sau n?a n?m khai chi?n v?i Hoa K?. Kho?ng th?i gian nay la g?n nh? chinh xac v?i d? đoan c?a đo đ?c Yamamoto Isoroku v? quang th?i gian n??c Nh?t co ?u th? tr??c khi ng??i M? gianh quy?n ch? đ?ng.

M?t nguyen nhan quan tr?ng khi?n Nh?t th?t b?i trong tr?n nay la do thi?u sot v? cong ngh?: cac tau chi?n Nh?t khi đo ch?a đ??c trang b? ra-đa nen khong phat hi?n đ??c may bay M? t? xa (ph?i t?i cu?i n?m 1942 thi chi?c Shokaku m?i la chi?c tau san bay đ?u tien c?a Nh?t đ??c trang b? radar). Radar th?i đo đ? phat hi?n may bay đ?ch t? xa 100 km, h?m đ?i s? co 15 phut đ? đi?u đ?ng may bay đanh ch?n, cac th?y th? c?ng s? co th?i gian đ? th?c hi?n cac bi?n phap h?n ch? thi?t h?i nh? khoa cac ?ng d?n nhien li?u, c?t kin đ?n d??c, đong cac vach ng?n ch?ng chay n?... Tau chi?n Nh?t quan sat b?ng ?ng nhom nen ch? co th? phat hi?n may bay đ?ch ? c? ly 10?20 km, luc đo thi ch? con kho?ng 2 phut đ? chu?n b? ch?ng đ?. Do v?y, khi b? may bay M? t?n cong lien ti?p t? nhi?u phia, h?m đ?i Nh?t lam vao th? b? đ?ng, đ?n đ?t t?n cong th? 4 thi ch? huy Nh?t đa khong k?p đi?u đ?ng tiem kich đanh ch?n may bay đ?ch, khi?n 3 tau san bay Nh?t b? t?n cong d? dang do khong co may bay tiem kich b?o v?. Vi ch? co 2 phut nen cac th?y th? Nh?t c?ng khong k?p th?c hi?n cac bi?n phap h?n ch? thi?t h?i, khi?n cac tau san bay Nh?t b? t?n cong đung vao luc khoang ch?a may bay đang ch?t đ?y bom đ?n va x?ng d?u, k?t qu? la c? 3 tau san bay Nh?t đ?u khong th? ch?a chay đ??c va đa chim (đ? so sanh, chi?c USS Yorktown trung 3 qu? bom nh?ng v?n ch?a chim do th?y th? M? đa k?p tri?n khai bi?n phap h?n ch? thi?t h?i, trong khi chi?c Akagi c?a Nh?t l?i chim du ch? trung 1 qu? bom).

Trong tr?n đanh nao ben chi?n th?ng c?ng c?n co y?u t? may m?n. ? Midway, hang lo?t cac may m?n ng?u nhien đa giup M? chi?n th?ng: phi đ?i nem bom M? tinh c? tim th?y h?m đ?i Nh?t đung luc h? s?p h?t nhien li?u va đ?nh quay v?, đung luc cac tiem kich Nh?t đang b?n đ?i pho v?i 1 phi đ?i M? khac, va c?ng đung luc cac tau san bay Nh?t d? b? t?n th??ng nh?t (khi đo cac may bay Nh?t đang n?p nhien li?u va thay v? khi đ? chu?n b? xu?t kich trong 15 phut n?a, nen ch? c?n trung 1 qu? bom c?ng đ? gay ra kich n? day chuy?n pha h?y c? con tau). Ch? trong 15 phut đ?nh m?nh đo, 3 s? may m?n đa lien ti?p đ?n v?i phi đ?i M?. N?u khong co 3 may m?n lien ti?p nay, phi đ?i M? s? khong th? đanh trung (ho?c đanh trung nh?ng ch? gay h? h?i n?ng ch? khong th? lam chim) t?i 3 tau san bay c? l?n c?a Nh?t.

M?t s? xui x?o khac cho Nh?t di?n ra vao tr??c đo: vi?c may bay trinh sat tren tau tu?n d??ng Tone b? tr?c tr?c c?ng đa lam ch?m đon t?n cong c?a Nh?t m?t 30 phut, n?u khong co s? v?n xui nay thi cac tau san bay Nh?t đa k?p tung ra đon t?n cong tr??c khi may bay M? lam gi đ??c h?.

Trong chi?n tranh co th?i đi?m danh cho s? th?n tr?ng, co th?i đi?m danh cho s? tao b?o. đo đ?c Yamamoto l?p k? ho?ch chi?n d?ch Midway qua b?t c?n khi b? tri cac l?c l??ng Nh?t cach xa nhau, khi?n h? khong th? y?m tr? cho nhau. Trong khi đo, đo đ?c Nagumo l?i thi tri?n no qua th?n tr?ng. đo đ?c Nagumo đa vi ph?m k? ho?ch c?a Yamamoto (d? tr? m?t n?a s? may bay đ? s?n sang đanh tau chi?n M? b?t c? luc nao) khi ra l?nh thao ng? loi kh?i may bay đ? chuy?n sang g?n bom, r?i khi phat hi?n ra h?m đ?i M? thi ong l?i quy?t đ?nh ch? cac may bay t?n cong đ?o Midway quay tr? v? r?i m?i t?n cong. N?u Nagumo khong ra l?nh thao ng? loi, ho?c n?u ong ta nghe theo đ? ngh? c?a đo đ?c Yamaguchi (ra l?nh tung may bay t?n cong ngay khi nh?n đ??c thong bao v? v? tri c?a h?m đ?i M?) thi v?i h?n 110 may bay đ??c tung ra, quan Nh?t s? gay cho h?m đ?i M? nh?ng thi?t h?i n?ng h?n r?t nhi?u, th?m chi 110 may bay đo hoan toan co đ? kh? n?ng tieu di?t c? 3 tau san bay M? cung nhi?u tau tu?n d??ng, tau khu tr?c h? t?ng, va khi đo Nh?t B?n m?i la ben chi?n th?ng. V?y la ch? vi 1 m?nh l?nh do d? c?a Nagumo ma quan Nh?t đang t? th? th?ng l?i chuy?n sang thua.

V?i vi?c Nh?t B?n b? m?t 4 tau san bay c? l?n, H?i quan Hoa K? gi? đa can b?ng l?c l??ng v?i đ?i ph??ng trong ph??ng di?n v? hang khong m?u h?m va đang v??n mong vu?t c?a no v? phia tr??c, Hoa K? b?t đ?u co th? vao th? cong kich l?n đ?u tien trong cu?c chi?n. Sau đo khong lau Hoa K? xam chi?m Guadalcanal , m? đ?u cu?c chi?n qu?n th?o hao mon t?i Qu?n đ?o Solomon va cu?i cung đa đanh tan h?i quan va cac đ?n v? khong quan thi?n chi?n c?a Nh?t vao cu?i n?m 1944.

?nh h??ng c?a tr?n chi?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đanh gia ?nh h??ng c?a cu?c chi?n đoi h?i phan tich th?t c?n tr?ng. M?c du tr?n Midway th??ng đ??c g?i la m?t th?ng l?i quy?t đ?nh c?a Hoa K?, ^[1] "b??c ngo?t c?a chi?n tr??ng Thai Binh D??ng", nh?ng ro rang la Hoa K? ch?a th? th?ng cu?c chi?n Thai Binh D??ng trong vong m?t đem. H?i quan Nh?t B?n ti?p t?c chi?n đ?u gan li, va ph?i m?t nhi?u thang tr??c khi Hoa K? xoay tr? t? tr?ng thai can b?ng h?i l?c sang tr?ng thai chi?m ?u th?. Cho du khong co s? khac bi?t to l?n v? l?c l??ng gi?a hai ben tham chi?n, đ?t gi? thi?t la Hoa K? đa thua tr?n chi?n nay, Nh?t B?n cu?i cung v?n s? thua Hoa K? tren m?t tr?n Thai Binh D??ng. Nh? th?, Midway khong ph?i la tr?n chi?n "quy?t đ?nh" trong cung y ngh?a nh? tr?n Salamis hay tr?n Trafalgar . Tuy nhien, chi?n th?ng ? Midway đ?a Hoa K? vao th? ch? đ?ng, gay thi?t h?i n?ng cho l?c l??ng Nh?t khi?n no khong th? h?i ph?c l?i đ??c va rut ng?n chi?n cu?c t?i Thai Binh D??ng.

Ch? hai thang sau tr?n Midway, nh?n ra s? b?t ?n c?a phia Nh?t, ng??i M? t?n cong Guadalcanal; n?u khong co th?ng l?i ? Midway, ng??i M? khong th? s?m t?n cong nh? th? ho?c co thi c?ng khong thanh cong nh? đa đ?t đ??c ? Guadalcanal. B?o đ?m đ??c tuy?n h?u c?n đi t?i Uc va ?n đ? D??ng trong th?i gian đo, cung v?i vi?c tieu hao l?c l??ng Nh?t trong chi?n d?ch Guadalcanal, đa co nh?ng ?nh h??ng sau r?ng đ?n ti?n trinh chi?n tranh. Tac đ?ng c?a vi?c nay đ?n rut ng?n th?i gian cu?c chi?n thi v?n con ban cai, m?c du l?c l??ng tau ng?m c?a H?m đ?i Thai Binh D??ng đa khi?n n?n kinh t? Nh?t B?n đi đ?n ch? đinh tr? vao thang 1 n?m 1945.

Trong khi tr?n Midway ch?a ch?ng t? la khong quan c?a H?i quan Nh?t hoan toan b? tieu di?t, no l?i la m?t đon chi t?. Ch??ng trinh hu?n luy?n phi cong c?a Nh?t tr??c chi?n tranh đao t?o ra cac phi cong v?i ph?m ch?t r?t cao nh?ng v?i s? l??ng it. Nhom nh? cac phi cong tai gi?i nay la nh?ng chi?n binh day d?n trong chi?n đ?u. T?i Midway, Nh?t B?n m?t nhi?u cac phi cong thi?n chi?n ch? trong m?t ngay ma ch??ng trinh hu?n luy?n ph?i đao t?o trong m?t n?m. Trong cac tr?n chi?n sau nay quanh Guadalcanal vao cu?i n?m 1942 nh? tr?n chi?n đong Solomon va tr?n chi?n qu?n đ?o Santa Cruz , khong quan c?a H?i quan Nh?t khong g??ng d?y đ??c b?i b? tieu hao phi cong, cho du t?n th?t c?a hai ben la kha t??ng đ??ng. Cac nha ho?ch đ?nh chi?n l??c c?a Nh?t đa sai l?m trong d? đoan m?t cu?c chi?n tranh lau dai va khong ng?ng ngh?. K?t qu? la n??c Nh?t đa khong b? sung, bu đ?p đ? cho nh?ng thi?t h?i v? tau be, phi cong va th?y th?. M?c du ch??ng trinh hu?n luy?n c?a Nh?t trong chi?n tranh co đao t?o them phi cong nh?ng h? khong đ??c hu?n luy?n thich đang khi chi?n tranh keo dai, va s? m?t can đ?i nay tr? nen t?i t? h?n khi cac may bay chi?n đ?u th? h? sau c?a Hoa K? t? ro ?u vi?t tr??c may bay c?a Nh?t B?n. Kho?ng gi?a n?m 1943, nh?ng thi?t h?i ? Midway va qu?n đ?o Solomons đa lam ki?t qu? l?c l??ng khong quan c?a h?m đ?i Nh?t. T? h?n n?a, thoi quen c?a quan đ?i Nh?t la v?n gi? cac phi cong đieu luy?n ? l?i chi?n đ?u đa lam suy y?u n?ng l?c hu?n luy?n đ?i ng? phi cong m?i. Trai l?i, H?i quan M? đi?u cac phi cong xu?t s?c c?a h? tr? v? cac c?n c? hu?n luy?n đ? truy?n th?, nhan r?ng cac k? n?ng đanh b?i ng??i Nh?t

M?t 4 hang khong m?u h?m c? l?n la m?t t?n th?t n?ng n? c?a h?m đ?i Nh?t B?n. N??c Nh?t đa khong th? b? sung đ? 4 chi?c khac mai cho đ?n cu?i n?m 1944 ^[10] . Sau tr?n chi?n, Sh?kaku va Zuikaku la nh?ng tau san bay l?n duy nh?t c?a l?c l??ng t?n cong Tran Chau C?ng ban đ?u v?n con ho?t đ?ng. Trong s? 18 tau san bay đ??c ch? t?o c?a Nh?t B?n k? t? thang 12/1941 cho t?i đ?u n?m 1945, tau Taih? đ??c đ?a vao ho?t đ?ng đ?u n?m 1944, va tau Shinano ho?t đ?ng vao cu?i n?m 1944, s? la 2 tau san bay duy nh?t co cung kh? n?ng va kich th??c v?i Sh?kaku va Zuikaku; Ry?j? va Zuih? la nh?ng tau san bay h?ng nh?, trong khi Jun'y? va Hiyou, m?c du đ??c phan lo?i k? thu?t la tau san bay c? l?n nh?ng th?c ra chung nh? h?n va mang đ??c it may bay h?n so v?i Shokaku. Trong cung giai đo?n đo, H?i quan Hoa K? đa đ?a vao ph?c v? 20 tau san bay c? l?n va kho?ng 90 tau san bay h?ng nh?/tau san bay h? t?ng. Nh? v?y, tr?n Midway đa gay thi?t h?i lau dai cho l?c l??ng t?n cong c?a H?i quan Nh?t B?n, va rut ng?n kho?ng th?i gian ma l?c l??ng h?i quan Nh?t co th? chi?n đ?u trong nh?ng đi?u ki?n co l?i. Vi?c m?t n?ng l?c chi?n đ?u ? giai đo?n s?ng con nay la m?t tai h?a cho đ? qu?c Nh?t B?n. H? đa co th? ti?n hanh nh?ng chi?n d?ch quy mo h?n va co l? la thanh cong h?n, đ? ch?ng l?i nh?ng chi?n d?ch ph?n cong c?a Hoa K?.

T?m quan tr?ng c?a tr?n Midway c?ng co th? đ??c đanh gia b?ng cach nghien c?u ng??c l?i th?c t?, v?i gi? đ?nh r?ng cac m?u h?m c?a Hoa K? b? tieu di?t, du đay ch? la chuy?n gi? thi?t. B?ng phan tich thi th?y ro la s? b?i tr?n c?a Hoa K? t?i Midway s? co th? keo dai cu?c chi?n t?i Thai Binh D??ng. No lam ch?m s? kh?i đ?u c?a chi?n cu?c hao mon toan di?n ma c?n thi?t nh? cach duy nh?t đ? đem c??ng qu?c cong nghi?p hoa hi?n đ?i nh? Nh?t B?n ph?i ch?u qu? d??i chan minh ^{[ c?n d?n ngu?n ]} . V?i ch? 2 hang khong m?u h?m con kh? n?ng chi?n đ?u (chi?c Saratoga va Wasp ), n??c M? bu?c ph?i ? th? phong ng? chi?n l??c cho đ?n cu?i n?m 1942. H?i quan Nh?t v?i đ?i tau san bay con đ? 12 chi?c (g?m 8 chi?c c? l?n va 4 chi?c c? nh?), co th? ti?p t?c ti?n đ?n New Hebrides (sat Uc) va c?t đ?t lien h? c?a Hoa K? v?i Uc, đ?ng th?i hoan t?t vi?c xam chi?m New Guinea. H?n th? n?a, m?t th?t b?i n?ng n? ? Midway co th? d?n đ?n vi?c cach ch?c nh?ng t??ng l?nh quan tr?ng nh? Nimitz va Spruance. Cac chi?n d?ch t?n cong tren Thai Binh D??ng s? b? tri hoan đ?n cu?i n?m 1943, khi cac m?u h?m th? h? Essex va Independence co m?t v?i s? l??ng thich đang. V?i gi? đ?nh nay, vi?c đanh b?i Nh?t s? ph?i keo dai h?n, it nh?t la them 1 n?m.

C?ng gi? thi?t nh? th?, n?u Hoa K? thua tr?n, vi?c phan ph?i l?i nh?ng ngu?n nhan l?c va v?t ch?t cho h?i va khong quan Hoa K? co th? b? tri hoan trong cac cu?c hanh quan đ? b? t?i B?c Phi , đ?a Trung H?i , va co th? la Normandy . M?t cu?c chi?n lau h?n ? Thai Binh D??ng c?ng neu len cau h?i v? vai tro c?a Lien Xo trong vi?c bu?c Nh?t đ?u hang: n?u quan M? khong th? đanh b?i Nh?t vao thang 8/1945 thi chi?n d?ch Man Chau c?a Lien Xo s? d?n t?i k?t c?c la H?ng quan gi?i phong toan b? vung đong B?c A kh?i tay Nh?t, th?m chi Lien Xo con co th? đanh ti?p xu?ng phia nam đ? ki?m soat toan b? mi?n đong Trung Qu?c (khi đo đang b? Nh?t chi?m đong), va khong ro li?u quan Lien Xo co cung quan M? đ? b? va ki?m soat m?t n?a n??c Nh?t (gi?ng nh? th?c t? đa x?y ra ? n??c đ?c va ban đ?o Tri?u Tien ) hay khong.

Kham pha [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Vao ngay 19 thang 5 n?m 1998, Robert Ballard va m?t nhom cac nha khoa h?c va c?u binh Midway (co c? s? tham gia c?a m?t s? ng??i Nh?t) đa thanh cong trong vi?c đ?nh v? va ch?p ?nh USS Yorktown . Chi?c tau trong con kha nguyen v?n; con nhi?u thi?t b? ban đ?u, va th?m chi l?p s?n nguyen th?y c?a tau v?n con nhin ro.

Cac b? phim [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ghi chu [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trich d?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Th? m?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?c them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Lord Walter . Incredible Victory . New York: Harper & Row, 1967. ISBN 1-58080-059-9 (1998 Burford paperback edition). While treating many questions of historical fact, Lord (as in his other narrative-history works) focuses primarily on the human experience of the battle as recounted by survivors.
• Prange Gordon W., Donald M. Goldstein, Katherine V. Dillon. Miracle at Midway . New York: McGraw-Hill, 1982. ISBN 0-07-050672-8 . The comprehensive gold-standard academic history of the battle.
• Ballard, Robert D., and Rick Archbold. Return to Midway: The quest to find Yorktown and the other lost ships from the pivotal battle of the Pacific War. Toronto: Madison Press Books. ISBN 0-7922-7500-4 .
• Hanson Victor D. Carnage and Culture: Landmark Battles in the Rise of Western Power. New York: Doubleday. ISBN 0-385-50052-1 .
• Kahn David. The Codebreakers, The Comprehensive History of Secret Communication from Ancient Times to the Internet . New York: Scribner. ISBN 0-684-83130-9 . Significant section on Midway.
• Cook Theodore F. Jr. "Our Midway disaster", trong Robert Cowley (ch? bien), What if? Luan đon: Macmillan, 2000. ISBN 0-333-75183-3 .
• Fuchida Mitsuo va Masatake Okumiya. Midway: The Battle that Doomed Japan, the Japanese Navy's Story . Annapolis, MD: Nha in Vi?n H?i quan Hoa K?, 1955. ISBN 0-87021-372-5 . One of the earliest accounts of the battle from the Japanese side, used as a source by many Western histories. More recent historical research has shown, however, that Fuchida's account of the battle and of the tactical errors committed by the Japanese is colored by hindsight and is sometimes inaccurate and self-serving.
• Wilmott H.P. The Barrier and the Javelin . Annapolis, MD: Nha in Vi?n H?i quan Hoa K?, 1983.
• Parshall, Jonathan, and Anthony Tully. Shattered Sword: The Untold Story of the Battle of Midway . Dulles, VA: Potomac Books, 2005. ISBN 1-57488-923-0 . Working primarily from the Japanese point of view, incorporating recent historical discoveries which have not previously appeared outside Japan, and relying more heavily on documentation (fleet action records and the like) than on individual accounts, this book challenges some of the assumptions prevalent in most Western histories of the battle.
• Theodore Ropp, War in the Modern World , JHU Press, 31-05- 2000 . ISBN 0-8018-6445-3 .

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? Tr?n Midway .

• The Japanese report on the battle
• Shattered Sword: The Untold Story of the Battle of Midway Contemporary revisionist history from the Japanese persective
• WW2DB: The Battle of Midway ^{[ lien k?t h?ng ]}
• Animated History of The Battle of Midway L?u tr? 2006-05-03 t?i Wayback Machine
• Midway (1976) at IMDb L?u tr? 2011-09-26 t?i Wayback Machine
• Battle of Midway Movie (1942) ^{[ lien k?t h?ng ]} - Actual combat footage taken by John Ford during WWII.
• Naval Historical Center Midway Page. L?u tr? 1999-05-08 t?i Wayback Machine
• Midway Chronology 1 ^{[ lien k?t h?ng ]}
• Midway Chronology 2 ^{[ lien k?t h?ng ]}