Bai nay khong co ngu?n tham kh?o nao . M?i b?n giup c?i thi?n bai b?ng cach b? sung cac ngu?n tham kh?o đang tin c?y . Cac n?i dung khong co ngu?n co th? b? nghi ng? va xoa b? . N?u bai đ??c d?ch t? Wikipedia ngon ng? khac thi b?n co th? chep ngu?n tham kh?o ben đo sang đay.

Tr?n đ?i Th?t B?m
M?t ph?n c?a Chi?n tranh Vi?t Nam trong Chi?n tranh t?i đong D??ng
Th?i gian 10 thang 5 - 20 thang 5 n?m 1969 đ?a đi?m 16°15′11″B 107°10′29″đ  /  16,25306°B 107,17472°đ  / 16.25306; 107.17472 T?nh Th?a Thien, Vi?t Nam K?t qu? Hai ben cung tuyen b? chi?n th?ng, quan M? sau đo rut đi, Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam chi?m l?i đ?i.
Tham chi?n
Quan đ?i Hoa K? Quan l?c Vi?t Nam C?ng hoa	Quan đ?i Nhan dan Vi?t Nam Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam
Ch? huy va lanh đ?o
Melvin Zais	Ma V?nh Lan
L?c l??ng
Kho?ng 1.800 b? binh 10 ti?u đoan phao binh (b?n 19.213 vien đ?n phao) Khong quan y?m tr? 272 phi v?, nem 890 t?n bom n? va 115 t?n bom napalm . [1]	2 ti?u đoan, ??c tinh kho?ng 800 ng??i
Th??ng vong va t?n th?t
Theo Hoa Ki: 72 ch?t, 372 b? th??ng Khong ro Vai tr?c th?ng b? b?n r?i ho?c b?n h?ng Theo Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam : Kho?ng 1.300 ch?t ho?c b? th??ng 6 tr?c th?ng b? b?n r?i, nhi?u chi?c khac b? b?n h?ng	Khong ro (M? tuyen b? co 630 ch?t, nh?ng con s? nay b? xem la phong đ?i do th?c t? M? ch? thu đ??c 89 v? khi ca nhan va 22 v? khi c?ng đ?ng [1] )
V? tri trong Vi?t Nam

Tr?n đ?i Th?t B?m hay tr?n A Bia ^[2] la ten g?i c?a tr?n chi?n gi?a Quan đ?i Nhan dan Vi?t Nam , Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam v?i Quan đ?i M? t? ngay 10 thang 5 đ?n ngay 20 thang 5 n?m 1969 ? Th?a Thien (nay thu?c Th?a Thien Hu?). Tr?n chi?n n? ra khi Hoa K? t?p trung l?c l??ng g?n 2.000 quan d??i s? y?m tr? m?nh c?a h?a l?c phi phao đ? đanh chi?m qu? đ?i (nui A Bia, phia M? g?i la Cao đi?m 937) do 2 ti?u đoan Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam chi?m gi?.

Tr?n đanh di?n ra ch? y?u b?ng b? binh: quan M? leo len đ?i cao t?n cong đ?i ph??ng. Cac đ?n v? Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam c?ng ra s?c c? th? d?a vao đ?a th? hi?m tr? cung th?i ti?t kh?c nghi?t. Du đ??c y?m tr? m?nh b?i phao binh va khong quan, cac cu?c t?n cong c?a M? đa nhi?u l?n b? đ?y lui b?i s? phong ng? co hi?u qu? c?a phia Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam . Ng?n đ?i nay sau tr?n đanh đa đ??c linh M? g?i la "đ?i Th?t B?m" - Hamburger Hill , nh? m?t cach th? hi?n đ? kh?c li?t va th??ng vong cao c?a linh M?. Theo Samuel Zaffiri , tac gi? c?a cu?n Hamburger Hill , quan M? đa chi?m đ??c ng?n đ?i sau 10 ngay chi?n đ?u v?i s? th??ng vong len t?i 72 ng??i ch?t va 372 b? th??ng va l?i ph?i b? v? tri nay m?t thang sau đo. ^[3]

B?i c?nh

A Bia la đi?m cao đ?t xu?t (937m) n?m gi?a vung r?ng nui trung đi?p g?n bien gi?i Vi?t-Lao (cach 1,9 km). đ?nh A Bia co ba m?m đ?ng th? chan ki?ng cao x?p x? nhau, cach nhau kho?ng 400m. Tr??c đay M? đa len A Bia đong da ngo?i, nay con nguyen cong s?, xung quanh ch?t đ?ng nhi?u v? đ? h?p... đ?nh A Bia b? bom phao phat quang nham nh?, tr? l?i nh?ng than cay kho chay. ^{[ c?n d?n ngu?n ]}

Toan b? nui la m?t d?i g? gh?, hoang da bao ph? b?i r?ng v?i nh?ng tan tre m?c day đ?c c?ng v?i c? voi cao ngang th?t l?ng. C? co khi cao h?n c? m?t xe b?c thep M-113 . Cac dan t?c đ?a ph??ng g?i A Bia la "nui muong thu ?n minh".

K? ho?ch c?a 2 ben

Lien quan Hoa K?-Vi?t Nam C?ng hoa

Cac tr?n đanh tren Cao đi?m 937 x?y ra thang 5 n?m 1969, la giai đo?n hai c?a Chi?n d?ch Apache Snow , m?t chi?n d?ch g?m ba giai đo?n nh?m m?c đich tieu di?t l?c l??ng Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam trong khu v?c thung l?ng A S?u (A Shau), m?t m?t xich trong tuy?n đ??ng chi vi?n vao mi?n Nam Vi?t Nam. N?m 1966, Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam đa thanh cong trong vi?c đanh chi?m doanh tr?i c?a M? trong thung l?ng A Shau, t?c A S?u ( Tr?n A S?u ) va thi?t l?p s? hi?n di?n t?i đay. Sau đo cac n? l?c lien t?c c?a M? nh?m tai chi?m thung l?ng đa khong thanh cong. Trung t??ng Richard G. Stilwell , ch? huy c?a Quan đoan 24 c?a Hoa K?, quy?t đ?nh huy đ?ng l?c l??ng t??ng đ??ng v?i hai s? đoan đ??c h? tr? m?nh b?i phao binh va khong quan đ? hoan thanh nhi?m v?.

L?c l??ng tham chi?n t?i đ?i 937 g?m 3 ti?u đoan c?a S? đoan Khong v?n 101, ch? huy la Thi?u t??ng Melvin Zais . Cac ti?u đoan nay đ?u thu?c L? đoan 3 (ch? huy b?i đ?i ta Joseph Conmy ) g?m Ti?u đoan 3/187 B? binh (Trung ta Weldon Honeycutt ), Ti?u đoan 2/501 b? binh (Trung ta Robert German) va Ti?u đoan 1/506 b? binh (Trung ta John Bowers ). Hai ti?u đoan 2/1 va 4/1 thu?c S? đoan 1 Quan l?c Vi?t Nam C?ng hoa đ??c giao nhi?m v? h? tr? cho L? đoan 3. Cac đ?n v? khac tham gia trong chi?n d?ch bao g?m cac Trung đoan 9 Th?y quan l?c chi?n Hoa K?, Thi?t đoan 3 thu?c Trung đoan K? binh 5 L?c quan Hoa K? va Trung đoan 3 thu?c S? đoan 1 Quan l?c Vi?t Nam C?ng hoa.

K? ho?ch c?a đ?i ta Conmy la dung 5 ti?u đoan m? cu?c t?n cong vao thung l?ng b?ng tr?c th?ng vao ngay 10 thang 5 n?m 1969, đ? tim ki?m c?ng nh? pha h?y cac kho quan nhu c?a Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam . K? ho?ch t?ng th? c?a cu?c t?n cong la Th?y quan l?c chi?n va cac đ?n v? trinh sat ti?n v? phia bien gi?i Lao, trong khi cac đ?n v? Vi?t Nam C?ng hoa (VNCH) c?t đ??ng giao thong qua thung l?ng. Ti?u đoan 2/501 va 1/506 s? tieu di?t đ?i ph??ng va ng?n ch?n cac tuy?n đ??ng tr?n thoat sang Lao. N?u m?t ti?u đoan đ?ng đ? m?nh v?i l?c l??ng Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam , Conmy s? h? tr? no b?ng tr?c th?ng v?i m?t trong cac đ?n v? khac. V? ly thuy?t, v?i s?c c? đ?ng c?c m?nh nh? tr?c th?ng, S? đoan 101 co th? ph?n ?ng đ? nhanh đ? ng?n ch?n b?t k? đ?n v? Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam nao. Khi m?t ti?u đoan c?a Hoa K? phat hi?n m?t đ?n v? Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam , no s? t? ch?c đanh ch?n cho đ?n khi m?t ti?u đoan t?ng c??ng co th? c?t đ??ng rut lui va dung h?a l?c v??t tr?i tieu di?t đ?i ph??ng.

Tuy nhien, Hoa K? đa đanh gia th?p s?c m?nh th?c t? c?a Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam ^{[ c?n d?n ngu?n ]} . La b?c th?y ng?y trang ^{[ c?n d?n ngu?n ]} , Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam hoan toan che gi?u cac c?n c? c?a h? kh?i trinh sat tren khong c?a M? ^{[ c?n d?n ngu?n ]} . Khi di chuy?n, Quan Gi?i Phong th??ng lam vao ban đem, d?c theo nh?ng con đ??ng mon d??i tan r?ng r?m r?p. Quan Gi?i Phong th?c hi?n lien l?c va ki?m soat ch? y?u b?ng th? va đi?n tin , khong s? d?ng thi?t b? đi?n t? đ? tranh b? theo doi. Qua kinh nghi?m trong nhi?u cu?c đ?ng đ? l?n h?n cho th?y Quan Gi?i Phong th??ng ch? giao chi?n trong m?t th?i gian ng?n, gay t?n th?t l?n nh?t co th? cho M? va sau đo nhanh chong rut đi tr??c khi ph?i h?ng ch?u h?a l?c ap đ?o c?a M?. Chi?n đ?u keo dai nh? t?i đ?k To hay tr?n Ia đr?ng la t??ng đ?i hi?m ^{[ c?n d?n ngu?n ]} . Honeycutt d? đoan ti?u đoan c?a ong ta co đ? n?ng l?c đ? th?c hi?n m?t cu?c trinh sat tren Cao đi?m 937 ma khong c?n t?ng c??ng h?n n?a, m?c du ong ta đa yeu c?u quan d? b? c?a l? đoan, va đ?i đ?i Bravo c?a minh, s?n sang h? tr?.

Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam

Sau khi lien t?c giao chi?n v?i Th?y quan l?c chi?n Hoa K? trong Chi?n d?ch Dewey Canyon vao thang 2, Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam đa di chuy?n Trung đoan 6, 9 va 29 vao khu v?c thung l?ng A L??i đ? tai trang b?, b? sung thi?t h?i.

Thung l?ng A L??i n?m v? phia tay b?c thanh ph? Hu? kho?ng 30 km, đ??c bao b?c v?i m?t s? đi?m cao nh? đ?ng So (1.100m), Ba Lao (1.400m), A Bia (937m) va đ?ng Rang... Song A Rap va đ??ng 14 ch?y d?c chi?u dai thung l?ng. Phia tay b?c co song đap Lim , A L??i, n?i v?i Hu? b?ng đ??ng s? 12.

K? ho?ch can quet A L??i c?a M? đa đ??c B? t? l?nh Quan khu Tr?-Thien d? ki?n t? tr??c. Do v?y, t? đ?u thang 3 n?m 1969 quan khu đa đi?u Trung đoan 3 vao chu?n b? chi?n tr??ng s?n sang đanh M?. S? đoan tr??ng Chu Ph??ng đ?i , Chinh ?y Nguy?n Xuan Tra cung đi v?i trung đoan.

Chi?u ngay 7 thang 5, đ?ng ?y Trung đoan h?p m? r?ng ^{[ c?n d?n ngu?n ]} . Sau khi nghe Ki?u Tam Nguyen , Bi th? đ?ng ?y Trung đoan quan tri?t m?c đich, yeu c?u c?a đ?t ho?t đ?ng, h?i ngh? danh nhi?u th?i gian th?o lu?n ch?n m?t trong cac ph??ng an tac chi?n do Trung đoan tr??ng Ma V?nh Lan trinh bay. ^[4]

M?t, v?i 1 đ?i đ?i phao phong khong 12,7mm, 1 đ?i đ?i c?i 82mm đ??c t?ng c??ng 1 ti?u đoan b? binh, trung đoan s? v?n d?ng chi?n thu?t v?n đ?ng ti?n cong k?t h?p ch?t, l?y đ?i đ?i, trung đ?i xu?t kich ng?n, t?p kich vao t?ng c?m quan M? đong da ngo?i. Tu? tinh hinh di?n bi?n c? th?, trung đoan chu?n b? ph??ng an v?n đ?ng ti?n cong k?t h?p ch?t c?p trung đoan, tieu di?t ti?u đoan M?. đ? đ?t đ??c m?c đich đo, trung đoan ph?i t?o cho đ??c c?m đi?m ch?t lien hoan nh?m thu hut quan M? vao sau h?n n?a, t?o kh? n?ng va đi?u ki?n cho cac phan đ?i c? đ?ng ti?n cong tieu di?t quan da ngo?i va quan ?ng c?u. ^{[ c?n d?n ngu?n ]}

Hai, khong xay d?ng c?m ch?t, ch? dung l?c l??ng c? đ?ng ti?n hanh m?t t?p ph?c kich, t?p kich, xu?t kich ng?n đ? tieu di?t quan M? đong da ngo?i. M? đang hung h?ng, đang co tham v?ng quet l?c l??ng Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam ra xa, n?u g?p l?c l??ng ch? l?c nh?t đ?nh M? s? bau l?i "quet", luc đo s? s? d?ng l?c l??ng c? đ?ng đ? t?p kich vao nh?ng khu v?c quan M? co c?m.

Sau nhi?u gi? tranh lu?n, h?i ngh? nh?t tri ch?n ph??ng an m?t, nh?ng c?ng s?n sang chuy?n sang ph??ng an hai. Trung đoan ch?n A Bia đ? xay d?ng c?m ch?t.

15 gi? ngay 8 thang 5, cac đ?n v? xu?t phat hanh quan chi?m l?nh tr?n đ?a. ^{[ c?n d?n ngu?n ]} Ti?u đoan 8 đ??c t?ng c??ng đ?i đ?i 14 c?i 82mm xay d?ng c?m ch?t ? A Bia. Ti?u đoan 7 b? tri ? khu v?c cac đi?m cao 903 va 916. đ?i đ?i 16 c? đ?ng d?c phia tay đ??ng s? 14 đo?n A S?u - A L??i. Kh?i h?a l?c con l?i do trung đoan tr?c ti?p n?m. Ti?u đoan 9 lam l?c l??ng d? b?, tr??c m?t co nhi?m v? chuy?n g?o, đ?n t? A Rum vao A L??i. Cac chi?n s? trinh sat bam sat t?ng m?i ti?n quan c?a M?.

Di?n bi?n

M? man tr?n đanh

Luc 10 gi? 15 phut ngay 10 thang 5 , Ti?u đoan 8 do Ti?u đoan tr??ng đinh Xuan Bai ch? huy n? sung ti?n cong 1 đ?i đ?i thu?c Ti?u đoan Du s? 3 M? tren cac đi?m cao 400, 500, cach đong b?c A Bia kho?ng 2 km. đ?i đ?i 5 đ??c t?ng c??ng hai c?i 82mm, chia lam ba m?i, m?i chinh đanh ngang đ?i hinh đ?ch ? "yen ng?a" r?i t?a ra hai h??ng đanh ng??c len cac đ?nh 500 va 400, đ? k?t h?p v?i hai m?i đanh t? phia sau m?m 500 xu?ng.

Tren m?m cao 400, sau khi bi m?t ti?p c?n m?c tieu, đ?n gi? n? sung, ti?u đ?i 10 tieu d?t 1 ti?u đ?i M?, sau đo phat tri?n xu?ng "yen ng?a", ph?i h?p v?i trung đ?i 3 đanh ng??c len. ^{[ c?n d?n ngu?n ]}

Cung luc đo ? m?m 500, ti?u đ?i 9 đanh len đ?nh, nh?ng trung hai qu? min đ?nh h??ng M? gai s?n lam th??ng vong g?n h?t. M?i phat tri?n t? "yen ng?a" len c?ng b? quan M? t? tren m?m b?n xu?ng, đ?i hinh ti?n cong ? h??ng nay b? ch?ng l?i. đ?i đ?i 5 ph?i dung c?i 82 ly va B-40 đ?t t? đ?nh 400 b?n sang chi vi?n nh?ng v?n khong d?t đi?m đ??c. Phao binh M? d?n d?p b?n vao m?m 400, k?t h?p v?i hai may bay tr?c th?ng ra sat ng?n cay quet đ?i lien, th? l?u đ?n xung quanh đi?m cao 500. Tr??c tinh hinh đo, ti?u đoan 8 l?nh cho đ?i đ?i 5 lui v? A Bia ti?p t?c xay d?ng tr?n đ?a ch?t. Tr?n chi?n đ?u di?n ra khong qua m?t gi?, hang ch?c linh M? t? tr?n. Ti?u đoan 8 c?a phia Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam do phan tan l?c l??ng, khong t?p trung vao m?c tieu ch? y?u la s? ch? huy M? đa đ? quan M? k?p t? ch?c ch?ng c? gay nhi?u t?n th?t.

? h??ng ti?u đoan 7, ngay phut đ?u ban ch? huy ti?u đoan đa t?p trung h?a l?c chi vi?n cho đ?i đ?i 1 đanh len đi?m cao 903. Sau khi hang ch?c linh M? t? th??ng. ^{[ c?n d?n ngu?n ]} M? đ?a 6 may bay tr?c th?ng len chi vi?n va b?c 2 đ?i đ?i ? đay v? phia nam.

Quan M? bi?t đa g?p l?c l??ng ch? l?c, t?ng c??ng đ? đanh pha va dung tr?c th?ng v? trang thay nhau trinh sat khu v?c x?y ra chi?n s?.

Ngay 11 thang 5, Honeycutt giao cho 2 đ?i đ?i Alpha va Delta do tham phia b?c va tay b?c nui A Bia, trong khi cac đ?i đ?i Bravo va Charlie t?ng c??ng t?i cac tuy?n đ??ng khac nhau. 13 gi? ngay 11 thang 5, M? đ? 2 ti?u đoan xu?ng cac đi?m cao 903, 916 va A Bia. Phia Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam , Trung đoan tr??ng l?nh cho ti?u đoan 7 đ? 1 đ?i đ?i em quan t?i khu v?c 903, 916, con 3 đ?i đ?i c? đ?ng bam sat, ti?n cong M?.

Khi ra ngoai bai đap tr?c th?ng tren s??n nui phia b?c, đ?i đ?i Bravo đa giao tranh d? d?i v?i l?c l??ng Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam trong khu v?c 1 km vao cu?i ngay. Honeycutt nhanh chong ch? đ?o may bay tr?c th?ng v? trang AH-1 Cobra , trang b? rocket va sung may h?ng n?ng đ? h? tr? cho m?t cu?c t?n cong v?i va. Trong r?ng r?m, nh?ng chi?c Cobra nh?m ti?u đoan 3/187 M? v?i m?t đ?n v? Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam nen đa t?n cong, gi?t ch?t hai ng??i va lam b? th??ng 35, (g?m c? Honeycutt). Vi?c b?n l?m nay pha v? đ?i hinh va s? ch? huy, va bu?c ti?u đoan 3/187 rut lui vao v? tri phong th? đem. Tuy nhien, lien l?c xac nh?n r?ng m?t l?c l??ng đang k? phia Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam đa co m?t, Honeycutt ??c tinh la c?n t?ng c??ng m?t trung đ?i ho?c đ?i đ?i.

C?ng đem ngay 11, ti?u đoan đ?c cong c?a quan khu ti?n cong s? ch? huy l? đoan du 3 M? ? c?n c? đ?ng Tranh . Sang ngay 12 thang 5 M? ph?i đ?a ti?u đoan 2/506 ? A Le Thiem v? b?o v? s? ch? huy l? đoan. M? rut ti?u đoan 2 v? đ?ng Tranh, phia b?c A Bia khong con linh ch?t gi?. Ban ch? huy Trung đoan 3 Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam quy?t đ?nh đi?u ti?u đoan 9 do ti?u đoan tr??ng V??ng ch? huy ho?t đ?ng t? đ?a đ?o Lam S?n đ?n khu v?c Bai ?i. Ti?u đoan 8 ti?p t?c c?ng c? tr?n đ?a ch?t.

C?ng trong hai ngay nay, Honeycutt đi?u khi?n cac đ?i đ?i c?a minh t?i cac v? tri cho m?t cu?c t?n cong ph?i h?p ngay 13 thang 5 nh?ng đa th?t v?ng b?i đ?a hinh kho kh?n va s? khang c? c?a phia Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam . M?t đ?n v? c?a đ?i đ?i Delta, r?i vao m?t khe nui d?c l?y l?i vao ngay 12 thang 5 , ph?i ch?u đ?ng t?n th?t r?t cao trong hai ngay.

Quan M? đ?y m?nh t?n cong

Bu?i tr?a ngay 13 Thang 5, ch? huy l? đoan Du, đ?i ta Conmy, đa quy?t đ?nh no s? c?t đ?t chi vi?n c?a l?c l??ng Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam t? Lao va h? tr? Honeycutt b?ng cach t?n cong A Bia t? phia nam. đ?i đ?i Bravo đ??c tr?c th?ng đ?a len đ?i 916, nh?ng ph?n con l?i c?a ti?u đoan di chuy?n b?ng đ??ng b?, t? m?t khu v?c cach 4 km t? đ?i 937, va c? Conmy va Honeycutt d? ki?n Ti?u đoan ??1/506 s? s?n sang cung c?p h? tr? khong mu?n h?n bu?i sang ngay 15 thang 5. M?c du đ?i đ?i Bravo đa t?i đ?i 916 ngay 15 thang 5 , no đa khong tham gia t?n cong cho đ?n ngay 19 thang 5 do r?ng r?m g?n nh? khong th? di chuy?n.

Luc 12 gi? tr?a ngay 13 thang 5 , đ?i đ?i Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam phat hi?n m?t t?p linh M? trong h? bom d??i "yen ng?a", đang dung ?ng nhom quan sat len đ?nh A Bia. 20 phut sau nhi?u linh M? keo ra d??i m?m "yen ng?a". đ?i linh M? d??i h? bom leo len, phia Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam dung min sat th??ng cung v?i b? binh ti?n len đanh vao nhom đi tr??c, kh?u đ?i c?i 82mm đanh ch?n phia sau. Quan M? b? ch?y theo tri?n đ?i. đ?i đ?i 1 ti?u đoan 2/501 b? tieu di?t. Quan M? dung tr?c th?ng v?n 2 đ?i đ?i khac đ? xu?ng chan đi?m cao A Bia nh?t xac đ?ng đ?i, nh?ng tr?i đa t?i nen ph?i quay v? v? tri c?.

Sau tr?n chi?n đ?u c?a đ?i đ?i 6 ? A Bia, ph??ng an tac chi?n đ??c kh?ng đ?nh. Quan M? ti?p t?c ph?n kich len A Bia va cac đi?m cao đi?m 903, 916. Ban ch? huy Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam quy?t đ?nh ti?p t?c s? d?ng ti?u đoan 8 ch?t ? A Bia va ti?u đoan 7 gi? đi?m cao 903, đ?a ti?u đoan 9 vao ho?t đ?ng ? A Le Thiem, A Le L?c, đ?ng th?i dung đ?c cong lien t?c t?p kich vao cac v? tri đong quan c?a M?. Th?c hi?n ch? tr??ng c?a trung đoan, đem ngay 13 r?ng ngay 14 thang 5 , đ?i đ?i 20 đ?c cong t?p kich vao s? ch? huy ti?u đoan 1/506 ? đi?m cao 1078 pha hu? tr?n đ?a phao 105mm.

Ngay 13 thang 5, l? du 3 M? t? ch?c ph?n kich vao cac đi?m cao 903 va 916. Ti?u đoan 7 do ti?u đoan tr??ng T?ng V?n Mieu va chinh tr? vien Tr?n Tri?n ch? huy. Trong th? xen k?, chi?n s? ti?u đoan 7 đa t?p kich khi?n linh M? ph?i th??ng xuyen di chuy?n, g?i phao chi vi?n t?o nen vanh đai h?a l?c xung quanh v? tri tru quan.

Ngay 14 thang 5, t? ch?c phan đ?i h?a l?c 12 kh?u g?m B-40 , B-41 , c?i 82, c?i 60 ly c?a phia Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam b?t ng? đanh vao đ?i hinh c?a 1 đ?i đ?i M? cach đi?m cao 916 hai km v? phia đong, Sau khi dung bom, phao b?n pha d?n đ??ng su?t hai ngay 13 va 14 thang 5, quan M? s? d?ng ti?u đoan 1/506 chia lam hai m?i ti?n cong đanh chi?m len A Bia. Phia đong nam, đ?t ph?n kich c?a 2 đ?i đ?i M? c?ng b? đ?i đ?i 6 Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam ghim chan d??i "yen ng?a" b?ng nh?ng bai min va đ?n c?i. Khi quan M? v??t đ??c len "yen ng?a", vao g?n t?i đ?nh thi b? b? binh Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam ph?c kich. B? đanh g?n va b?t ng?, linh M? lui xu?ng chan đi?m cao, g?i phao chi vi?n.

Bi?t l? đoan du 3 M? đang d?n n? l?c chi?m A Bia, t? ngay 15 thang 5 tr? đi, ti?u đoan 8 tranh th? th?i gian gi?a hai đ?t ph?n kich đao h?m, phat tri?n tuy?n ch?t sang h??ng s??n tay b?c đi?m cao A Bia nh?m tranh phao M? t? phia đong b?c b?n t?i. H?m hao đ??c xay d?ng n?a n?i, n?a chim, co h?m ng?, h?m chi?n đ?u nhi?u t?ng, nhi?u l?p. C? quan trung đoan va cac đ?n v? tr?c thu?c thay nhau len A Bia giup ti?u đoan 8 xay d?ng h?m hao. V?i h? th?ng cong s? nay, ti?u đoan 8 n?p minh trong long đ?t đa tranh đ??c bom phao M? ngay đem cay nat ng?n đ?i, t? ch?c ph?n kich hang ch?c đ?t ti?n cong c?a quan M?. Quan M? v?i s? h? tr? c?a bom napalm , sung phun l?a , phao khong gi?t đa ti?n r?t ch?m, m?i cong s? chi?m đ??c đ?u ph?i tr? gia đ?t. Cac đ?n v? Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam c?ng t? ch?c đanh cac bai đap tr?c th?ng c?a M?, b?n r?i ho?c b?n h? h?ng nhi?u may bay tr?c th?ng du ch? co v? khi h?ng nh? va sung phong l?u.

Sau 3 ngay b? ch?n đ?ng, quan M? thay đ?i chi?n thu?t. V?a dung phi phao đanh ac li?t vao tr?n đ?a ch?t, v?a dung l?c l??ng c?p đ?i đ?i đanh vao cac đi?m cao 916, 900, nh?m bao vay co l?p ti?u đoan 8, sau đo dung l?c l??ng l?n ti?n cong, đanh chi?m A Bia.

Tr?a ngay 15 thang 5 , tr?c th?ng M? đ? 1 đ?i đ?i (đ?i đ?i Bravo) thu?c ti?u đoan 1/506 xu?ng đi?m cao 916, đ?ng th?i tung 2 ti?u đoan vao h??ng đi?m cao 900, ph?i h?p l?n d?n sang A Bia, cung ti?u đoan 2/501 t? ch?c ph?n kich. Hai ben gianh gi?t nhau su?t hai ngay li?n. Quan M? ba l?n thay quan, l?c l??ng Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam c?ng v?i d?n, h?m hao s?t l?, khong k?p c?ng c?. Cac ch?t c?a ti?u đoan 8 m?t d?n, nh?t la h??ng ch?t đ?i đ?i 8. Tuy v?y phia Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam v?n gi? đ??c A Bia.

Ti?u đoan 8 b? c?t r?i kh?i đ?i hinh trung đoan. Ban ch? huy ti?u đoan h?i y quy?t đ?nh đ? đ?i đ?i 6 ti?p t?c c?ng c? tr?n đ?a, đanh đ?ch t? h??ng b?c; rut đ?i đ?i 7 ra t?ng c??ng cho ch?t ? đi?m cao 991, đ?i đ?i 5 b? sung cho ch?t đ?i đ?i 8, s? con l?i lam l?c l??ng d? b?. đ?ng th?i ti?u đoan đi?n bao cao v? trung đoan: "Tinh hinh co kho kh?n, th??ng binh khong chuy?n đ??c, đ?n thi?u, l?c l??ng c? đ?ng khong co. Ch? co kh? n?ng gi? đ?n sang 17 thang 5. H??ng rut lui phia nam A Bia".

L? đoan du 3 M? đa b? đ?ng đ?i pho v? m?t chi?n thu?t, t? ch? ch? đ?ng lung s?c tim di?t ph?i quay sang đanh chi?m m?c tieu đung nh? y đ?nh c?a phia Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam . Ban ch? huy trung đoan Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam l?nh cho ti?u đoan 8 ti?p t?c gi? A Bia, thu hut đ?i ph??ng, t?o đi?u ki?n cho hai ti?u đoan 7 va 9 cung cac đ?i đ?i h?a l?c l?t canh sang phia nam A Bia v?n đ?ng t?n cong vao s??n quan M?; tr??c m?t ph?i đanh b?t đ?i đ?i M? ? đi?m cao 916 đ? l?p l?i th? lien hoan toan trung đoan.

Su?t hai ngay 16 va 17 thang 5, nhi?u tr?n đanh di?n ra lien ti?p trong khu v?c đ?i 903, 916 va phia nam A Bia. Ngay 16 thang 5 , trung đoan t?p trung 16 kh?u c?i, B-40, B-41 va đ?i lien 12,7mm t?p kich b?t ng? vao đ?i đ?i M? ? đ?ng Chu?i, 9 gi? ngay 17 thang 5, đ?i đ?i 2 ti?u đoan 7 b?t ng? ti?n cong 1 đ?i đ?i M? ? đi?m cao 916. đanh b?t quan M? ? m?m 1. Quan M? b? m?m 2 ch?y d?t xu?ng chan đi?m cao, v?p ph?i ch?t c?a đ?i đ?i 5. Hai gi? chi?u ngay 17 thang 5, nhi?u quan M? ? 916 t? tr?n. Hanh lang gi?a 916 va A Bia đa khai thong. đ??ng sang ti?u đoan 8 l?i đ??c m?. Ch? huy l? du 3 ch?a hay bi?t gi v? s? ph?n đ?i đ?i M? tren đi?m cao 916 nen v?n cho tr?c th?ng đ? quan ti?p ?ng cho đ?i đ?i nay, nen b? đ?i đ?i 2 b?n chay 2 tr?c th?ng va linh đi cung.

Th?i gian nay, ? h??ng A Bia c?ng di?n ra tr?n chi?n đ?u ac li?t. M? c? đanh chi?m A Bia đ? g? th? di?n va đ? nh?t xac đ?ng đ?i t? tr?n su?t hai ngay qua. Sau khi c?t r?i ti?u đoan 8 kh?i đ?i hinh Trung đoan 3, l? du 3 M? cung ti?u đoan 2/501 va hai đ?i đ?i thu?c ti?u đoan 1/506 bau quanh A Bia thay nhau ph?n kich. M? khong dung chi?n thu?t "c?n song l?n ap đ?o đ?i ph??ng" n?a ma th?c hi?n chi?n thu?t "song lien h?i" nh?m gay c?ng th?ng d?n đ?n suy s?p v? y chi va tinh th?n, bu?c phia Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam ph?i m?t m?i ma rut b? A Bia.

Trong hai ngay 16 va 17 thang 5, cac tr?n đ?a phao M? d?c đ??ng s? 12 h??ng v? A Bia trut đ?n, b?n c? đ?n hoa h?c gay ch?y n??c m?t, n??c m?i. Tr?n ph?n kich cu?i cung trong ngay 17 thang 5 di?n ra luc 15 gi?. Quan M? chia lam 4 m?i, dung đ?n hoa h?c đanh len A Bia. đ?n 16 gi?, 1 đ?i đ?i M? đ??c phi phao y?m tr? l?i ti?n cong len ch?t.

Trong luc quan M? con t?p trung vao h??ng cac đ?i đ?i 5 va 6 thi đ?i đ?i 2, ti?u đoan 7 b?t ng? ti?n cong vao s??n trai đ?i hinh ph?n kich c?a 1 đ?i đ?i M?, h?t xu?ng chan đi?m cao. đ?t ph?n kich cu?i cung c?a M? len A Bia trong ngay 17 đa th?t b?i.

B? c?m chan su?t 5 ngay, cac ch? huy l? đoan M? đa ra l?nh m?t cu?c t?n cong ph?i h?p hai ti?u đoan vao 18 thang 5 , v?i ti?u đoan 1/506 t?n cong t? phia nam va 3/187 t?n cong t? phia b?c, c? g?ng đ? co l?p l?c l??ng đ?i ph??ng. đ?i đ?i Delta c?a ti?u đoan 3/187 đ??c khong v?n t?i g?n ng?n đ?i, nh?ng b? t?p kich va th??ng vong nghiem tr?ng, bao g?m t?t c? cac s? quan c?a minh. T? m?t may bay tr?c th?ng quan sat, ch? huy ti?u đoan đa c? g?ng ph?i h?p cac đ?i đ?i khac vao m?t cu?c t?n cong cu?i cung, nh?ng m?t tr?n m?a d? d?i lam gi?m kh? n?ng y?m tr? khong quan va k?t thuc tr?n đanh. Ti?u đoan 3/187 m?t l?n n?a ph?i rut lui xu?ng nui. Ba đ?i đ?i c?a ti?u đoan 1/506 chi?n đ?u đ? gianh đi?m cao 900, phia nam c?a đ?nh nui, c?ng g?p ph?i s? khang c? m?nh.

B?i th??ng vong n?ng n? trong 1 tu?n va ch?u ap l?c t? s? chu y khong mong mu?n bao chi, m?t s? ch? huy nghiem tuc xem xet vi?c ng?ng cac cu?c t?n cong. C? hai t? l?nh quan đoan va t? l?nh MACV , t??ng Creighton W. Abrams , cong khai ?ng h? quy?t đ?nh nay. Nh?ng cac ch? huy t?i ch? l?i c?m th?y s? b? b? m?t khi ph?i rut lui b?i m?t l?c l??ng đ?i ph??ng nh? be h?n nhi?u. V?y la Zais quy?t đ?nh ti?p t?c t?n cong, tung ba ti?u đoan m?i vao chi?n đ?u thay th? cho nh?ng đ?n v? đa thi?t h?i n?ng. Ti?u đoan 3/187 thi?t h?i nghiem tr?ng, v?i kho?ng 320 thi?t m?ng va b? th??ng, chi?m h?n 60% trong s? 450 binh s? co kinh nghi?m ban đ?u. Hai trong s? b?n ch? huy đ?i đ?i va 8/12 trung đ?i tr??ng đa th??ng vong.

L?c l??ng Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam rut lui

Sau 1 tu?n chi?n đ?u, 2 ti?u đoan Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam đa hoan thanh m?c tieu đ??c giao ^{[ c?n d?n ngu?n ]} la tieu di?t m?t l??ng đang k? linh M?. Nh? chi?n l??c chung trong nh?ng tr?n đanh v?i M?, phia Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam khong c? g?ng gianh gi?t tr?n đ?a ma ch? c? g?ng gay th??ng vong t?i đa cho đ?ch tr??c khi t? ch?c rut lui đ? tranh b? h?a l?c va s?c c? đ?ng v??t tr?i c?a M? bao vay tieu di?t. K? ho?ch ban đ?u la rut vao đem 17 nh?ng cac đ?n v? đa hoan thanh t?t va keo dai them đ??c 1 ngay. đem 18, phia Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam b?t đ?u t? ch?c rut lui kh?i tr?n đ?a nui A Bia, ch? đ? l?i m?t b? ph?n nh? lam nghi binh.

Ngay 19 thang 5 , 2 ti?u đoan b? binh M? đa đ??c khong v?n vao bai đap đong b?c va phia đong nam c?a nui. C? hai ti?u đoan ngay l?p t?c di chuy?n len nui đ? t?i cac v? tri ma t? đo h? s? t?n cong vao sang hom sau. Trong khi đo, ti?u đoan 1/506 dung ngay th? ba lien ti?p đ? b?o đ?m an toan cho đi?m cao 900.

L? đoan 3 đ?a ra b?n ti?u đoan c?a minh t?n cong vao luc 10 gi? ngay 20 thang 5 , bao g?m c? hai đ?i đ?i c?a 3/187 đ??c t?ng c??ng b?i đ?i đ?i Alpha 2/506. Cac cu?c t?n cong đ??c h? tr? b?i 2 gi? khong kich va 90 phut na phao. Cac ti?u đoan t?n cong đ?ng th?i, 12 gi? ti?u đoan 3/187 len t?i đ?nh. đ?n v? nh? lam nhi?m v? nghi binh con l?i c?a Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam sau khi n? sung c?m chan quan M? đa rut sang Lao theo đ?n v? chinh, va đ?i 937 đ??c quan M? n?m gi? vao 17 gi?.

N?m 2011, ba Kan đ?m, n? du kich ng??i dan t?c Pa Ko k? r?ng, co m?t chuy?n ma nhi?u ng??i ch?a bi?t v? nh?ng gi linh M? đa lam v?i chi?n s? du kich Cu L?i khi tr?n đanh tren ng?n đ?i A Bia k?t thuc. Anh Cu L?i tham gia đanh c?n c? A Bia, nh?n nhi?m v? ? l?i c?n chan quan M? đ? đ?ng đ?i rut lui. Cu L?i hy sinh, nh?ng linh M? đa l?y xac anh, ch?t đ?u c?m len c?c, b?m thi th? anh ra t?ng m?nh v?n r?i kh?p ng?n đ?i. Ba Kan đ?m k?: "Linh M? lam v?y la đ? cho ng??i Pa Ko c?a m? nh?t chi khong con dam theo đ?ng va Bac H? đanh gi?c nh?ng chung đa l?m. T? đo, đ?ng bao Pa Ko đa g?i đ?i A Bia la đ?i B?m (b?m xac) đ? kh?c ghi trong tim minh s? hy sinh anh d?ng c?a anh Cu L?i ma quy?t tam đanh gi?c đ?n cung..." ^[5]

K?t qu?

Trong 10 ngay chi?n đ?u, quan đ?i M? ch?u thi?t h?i 72 linh ch?t va 372 b? th??ng, vai tr?c th?ng b? b?n r?i ho?c b?n h?ng. Quan M? tuyen b? cac ti?u đoan 7 va 8 c?a Trung đoan 29 Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam đa co 630 ng??i t? tr?n (ch?a k? s? b? th??ng) khi chi?n đ?u v?i quan M?. Con s? thi?t h?i c?a Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam do M? tuyen b? gay nhi?u tranh cai va b? coi la phong đ?i, b?i th?c t? quan M? khong th? đ?m s? linh Vi?t Nam b? ch?t trong hoan c?nh chi?n tr??ng khi đo (đ?a hinh r?ng nui, phao kich va khong quan nem bom day đ?c lam chi?n tr??ng r?t kho quan sat, b? binh Vi?t Nam c?ng th??ng ?n minh trong cac cong s? kho b? phat hi?n). Trong th?c t?, trong su?t tr?n đanh, quan M? ch? thu đ??c 89 v? khi ca nhan va 22 v? khi c?ng đ?ng c?a Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam (ch? b?ng 1/6 s? linh Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam t? tr?n ma M? tuyen b?) ^[1] .

Quan M? th??ng vong hang tr?m binh s? nh?ng r?t c?c ch? chi?m đ??c m?t ng?n đ?i khong co gia tr? v? quan s?. Thi?u t??ng John M. Wright l?ng l? ra l?nh rut kh?i đ?i ngay 5 thang 6 . Cac cu?c tranh lu?n v? "Hamburger Hill" di?n ra t?i Qu?c h?i Hoa K? , v?i nh?ng l?i ch? trich đ?c bi?t nghiem tr?ng c?a cac th??ng ngh? s? Edward Kennedy , George McGovern , va Stephen M. Young . Edward Kennedy g?i đay la "Cu?c hanh quan đien r? va vo trach nhi?m. Sinh m?ng c?a binh s? M? đa b? phung phi ch? đ? th? di?n nha binh cho cac s? quan ch? huy" ^[6]

Bao chi M? ngay 25 thang 5 n?m 1969 g?i A Bia la "đ?i th?t b?m c?a linh du M?", len an quan đ?i M? nem quan len vung nui A Bia ch? đ? bi?n cu?c hanh quan "Tuy?t r?i tren đ?nh nui" (Apache Snow) thanh "Mau r?i tren đ?nh nui" . Trong s? 27 thang 6, T?p chi Life đa cong b? nh?ng b?c ?nh c?a 241 linh M? thi?t m?ng trong m?t tu?n t?i Vi?t Nam, đ??c coi la m?t b??c ngo?t c?a chi?n tranh. Du ch? co m?t ph?n trong s? nay la th??ng vong tren Hamburger Hill, nhi?u ng??i M? đa nh?n th?c r?ng t?t c? nh?ng ng??i ch?t đ?u la n?n nhan c?a "tr?n đanh đien r? va vo ngh?a" nay.

Tranh cai v? tr?n Hamburger Hill đa d?n đ?n m?t đanh gia l?i chi?n l??c c?a M? ? mi?n Nam Vi?t Nam. Nh? m?t k?t qu? tr?c ti?p, đ? gi? th??ng vong khong cao qua m?c, t??ng Abrams ng?ng chinh sach "ap l?c t?i đa" ch?ng l?i Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam , trong khi T?ng th?ng Richard Nixon đ?y nhanh th?c hi?n chi?n l??c m?i la Vi?t Nam hoa chi?n tranh , va tuyen b? đ?t rut quan vi?n chinh đ?u tien. M?c du tr?n đanh ch? ? m?c ti?u đoan, song no đa tr? thanh m?t b??c ngo?t trong chi?n tranh Vi?t Nam.

V?i Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam , nh?ng k?t qu? thu đ??c trong tr?n đanh ? A Bia va đ?t ho?t đ?ng ph?n cong c?a S? đoan 324 ? vung thung l?ng A L??i đa c? v? va thuc đ?y phong trao đanh pha "binh đ?nh" đang phat tri?n ? cac đ?a ph??ng. Chi?n th?ng A Bia đa đi vao trang s? truy?n th?ng đ?u tien c?a s? đoan 324 k? t? khi đ??c t? ch?c l?i va la m?c m? đ?u cho giai đo?n khoi ph?c l?i th? tr?n xu?ng đ?ng b?ng, l?p l?i th? ba vung chi?n l??c sau T?t M?u Than 1968.

Xem them

• Tr?n A S?u
• Tr?n Cao đi?m 935
• L?i th? tren cao (quan s?)

Chu thich

Tham kh?o