T??ng Tri Qu?c Thien V??ng g?y t? ba
Tri Qu?c Thien V??ng
(ch? Ph?n: dh?tar???ra;
ch? Han
:
持國天王
) la m?t trong b?n v? th?n quan tr?ng mang danh hi?u
T? đ?i Thien V??ng
trong ton giao truy?n th?ng
đ?o Giao
va
Ph?t giao
Trung Qu?c co ngu?n g?c t?
?n đ?
. đay la v? th?n tr?n ph??ng đong, giup b?o h? chung sinh, h? tri qu?c th?, nen con đ??c g?i la
đong ph??ng Thien v??ng
.
Trong ton giao ?n đ?, v? th?n nay co ten la
Dh?tar???ra
(ti?ng
Sanskrit
:
??????????
) ho?c
Dhatara??ha
(ti?ng
Pali
:
???????
), đ??c phien am Han Vi?t la
đa La S?t
. đay la m?t trong 4 v? thien t??ng trong ton giao
Ba la mon
đ??c du nh?p vao
Ph?t giao
?n đ?
, tr? thanh m?t v?
H? th?
(phien am
Sanskrit
:
lokap?la
), tr?n gi? ph??ng đong c?a coi tr?i th? nh?t trong D?c gi?i, co nhi?m v? b?o h? chung sinh va b?o v? qu?c th?.
C?ng nh? cac H? phap khac, trong v?n hoa Trung Qu?c ong đ??c mo t? than minh m?c giap tr?. Tuy nhien, than hinh mau tr?ng, tay c?m
đan t? ba
, bi?u th? s? vui v?, dung am nh?c giao hoa chung sinh.
Khi
Ph?t giao ?n đ?
đ??c truy?n ba ra n??c ngoai, ten v? H? phap nay đ??c b?n đ?a hoa theo ten g?c. Nh? t?i
Tay T?ng
, v? H? phap nay đ??c phien am thanh
yul.'khor.srung
(
Yulkhorsung
); t?i
Thai Lan
, la
Thao Thatarot
(
ch? Thai
:
????????
).
Trong ton giao vung đong A
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Khi Ph?t giao đ??c du nh?p vao
Trung Hoa
, v? th?n nay đ??c d?ch theo y ngh?a ten g?i, thanh
Chi Guo Ti?n Wang
(
ch? Han
:
持國天王
), v?i y ngh?a la "
v? thien v??ng b?o h? th? gi?i
". T? đo, theo t?ng vung ch?u ?nh h??ng c?a
Ph?t giao đ?i th?a
Trung Hoa, ten g?i v? th?n nay đ??c phien am khac nhau. T?i Nh?t, v? th?n nay đ??c g?i la
Jikoku-ten
(
Kanji
:
持?天
); t?i
Han Qu?c
la
Jiguk-cheonwang
(
Hangul
:
持國天王
). T?i Vi?t Nam, ten g?i v? th?n phien am thanh
Tri Qu?c Thien V??ng
.
Tri Qu?c Thien V??ng la v? Thien v??ng c? ng? t?i ng?n Hoang Kim nui
Kien đa La
c?nh nui
Tu Di
, than m?c giap tr?, tay c?m t? ba, b?o h? Ph?t phap, gi?
đong Th?ng Th?n Chau
, la v? Thien V??ng th? t? trong hang
Nh? Th?p Ch? Thien
.
Theo th?i gian, v?i s? ?nh h??ng c?a
Ph?t giao đ?i th?a
,
T? đ?i Thien V??ng
c?ng đ??c hoa than thanh nh?ng v? th?n canh gi? Th??ng gi?i, n?i ma
Ng?c Hoang Th??ng đ?
ng? tr? trong th?n tho?i Trung Hoa. Tri Qu?c Thien V??ng tr?n ph??ng đong, thu?c giap ?t M?c, mang s?c L?c, tay c?m t? ba, bi?u t??ng đi?u hoa, am đi?u, nen con đ??c m?nh danh cho ch? "đi?u" (
調
).
Cac phap khi th??ng th?y
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
S? bi?n đ?i theo v?n hoa đa lam xu?t hi?n s? mo t? khac nhau v? cac phap khi c?a T? đ?i Thien V??ng. Tuy nhien, Tri Qu?c Thien V??ng la v? it thay đ?i nh?t. M?t s? phap khi th??ng đ??c mo t? chung v?i hinh t??ng ngai:
- đan t? ba
- Chu?t th?n (Hoa H? đieu)
- Ki?m thanh van
- Du h?n nguyen
T??ng Tri qu?c thien v??ng t?i m?t ngoi đ?n ? Trung Qu?c
Trong
Tay Du Ky
, Tri Qu?c Thien v??ng khong đ??c mo t? hinh dang hay chi ti?t, ngoai m?t s? l?n giap chi?n v?i
Ton Ng? Khong
cung cac v? thien v??ng khac nh? cac l?n bao vay ? Hoa Qu? s?n, đ?i nao thien cung
[1]
.
Trong
Phong th?n di?n ngh?a
mo t? Tri Qu?c Thien V??ng xu?t than ten la Ma L? Th?, la ng??i đ?ng cu?i trong "Ma gia T? t??ng", theo pho nha Th??ng d??i tr??ng
Hoang Phi H?
, sau vang l?nh vua Tr? đem quan ch?ng l?i Tay K? c?a Vo V??ng. Ma L? Thanh th??ng dung giao dai, khong c??i ng?a, trong minh mang ki?m bau g?i la Thanh Van ki?m. Thanh ki?m nay co mang bua, gi?a co kh?c b?n ch? đ?a, th?y, h?a, phong; khi ch? ki?m ni?m chu thi l?a va gio cung n?i len m?t luc, gi?t h?i quan đ?i ph??ng. Tuy v?y, Ma L? Th? cung anh em Ma gia T? t??ng đ?u b? t? tr?n, v? sau đ??c phong lam đong Thien V??ng cai qu?n Thien Mon
[2]
.
- ^
Xem Tay Du Ky - H?i 4 - 7: 大??天? ?
đ?i Thanh nao thien cung
- ^
Xem:
Phong th?n di?n ngh?a
h?i 40,41:
B?n t??ng c?y phep đo?t thanh, V?n Tr?ng đi ngang Hu?nh Hoa Tr?i
- Fo Guang Ta-tz'u-tien
佛光大辭典. Fo Guang Ta-tz'u-tien pien-hsiu wei-yuan-hui 佛光大辭典編修委員會. Taipei: Fo-guang ch'u-pan-she, 1988. (Ph?t Quang đ?i T? đi?n. Ph?t Quang đ?i T? đi?n bien tu u? vien h?i. đai B?c: Ph?t Quang xu?t b?n xa, 1988.)
- Das Lexikon der Ostlichen Weisheitslehren
, Bern 1986.