Da thu?c s?n xu?t ?
Marrakesh
.
Thu?c da
la qua trinh x? ly
da
c?a đ?ng v?t đ? s?n xu?t
da thu?c
, la v?t li?u b?n h?n va kho b? phan h?y h?n. Theo truy?n th?ng, thu?c da s? d?ng
tanin
, m?t h?p ch?t hoa h?c co tinh
axit
. Vi?c nhu?m mau co th? đ??c ap d?ng trong qua trinh thu?c da. X??ng thu?c da la t? đ? ch? khu v?c nha x??ng ma da đ??c x? ly.
Thu?c da s?ng thanh da thu?c la m?t qua trinh lam thay đ?i v?nh vi?n c?u truc
protein
c?a da. S?n xu?t "da s?ng tho" (da khong thu?c nh?ng la da lam nguyen li?u s?n xu?t) khong yeu c?u s? d?ng tanin. Da s?ng tho đ??c th?c hi?n b?ng cach lo?i b? th?t, m? va sau đo la long b?ng cach s? d?ng m?t dung d?ch (nh? nhung/ngam vao n??c voi hay n??c tro), sau đo c?o s?ch b?ng m?t con dao h?i cun, r?i s?y kho. Hai dung d?ch noi tren đ? lo?i b? long c?ng co tac d?ng lam s?ch cac m?ng th? s?i c?a da va cho phep hoa ch?t thu?c da th?m vao, do đo t?t c? cac b??c c?a s?n xu?t da s?ng tho (tr? s?y kho) th??ng c?ng la nh?ng b??c m? đ?u cho m?t quy trinh ph?c t?p h?n trong thu?c da va s?n xu?t da thu?c.
Thu?c da co th? đ??c th?c hi?n b?ng m?t trong hai ph??ng phap la thu?c b?ng th?c v?t ho?c thu?c b?ng khoang ch?t. Tr??c khi thu?c da, da s?ng đ??c lam s?ch long, t?y d?u m?, kh? mu?i va ngam trong n??c trong kho?ng th?i gian t? 6 gi? đ?n 2 ngay. đ? ng?n ch?n t?n h?i da do vi khu?n phat tri?n trong th?i gian ngam ?, co th? s? d?ng thu?c di?t khu?n nh?
dithiocacbamat
. Thu?c di?t n?m nh? TCMBT, 2- (thiocyanomethylthio) benzothiazol, c?ng co th? đ??c them vao mu?n h?n trong quy trinh nay đ? b?o v? da thu?c con ?m ??t khong b? n?m m?c phat tri?n. Sau n?m 1980 vi?c s? d?ng
pentachlorophenol
va thu?c di?t khu?n ch?a
th?y ngan
cung cac d?n xu?t c?a chung đa b? c?m.
Ph??ng phap thu?c b?ng th?c v?t s? d?ng
tanin
. Tanin la m?t l?p cac hoa ch?t polyphenol lam se co m?t t? nhien trong v? cay va la c?a nhi?u loai th?c v?t. Cac tanin lien k?t v?i cac protein colagen trong da va che ph? len chung, lam cho da thu?c tr? nen it th?m n??c h?n va kho b? vi khu?n, n?m m?c t?n cong h?n. Quy trinh nay c?ng lam cho da tr? nen m?m h?n. Cac lo?i v? cay ch? y?u đ??c s? d?ng trong thu?c da ngay nay bao g?m cac loai trong cac chi
Castanea
,
Quercus
,
Coriaria
,
Notholithocarpus
,
Tsuga
,
Schinopsis
,
Aspidosperma
, cac loai
cay ng?p m?n
,
Acacia
(đ?c bi?t la
Acasia catechu
) va
Terminalia
(nh?
Terminalia chebula
). Da s?ng đ??c c?ng tren cac khung va ngam vai tu?n trong cac b? l?n v?i n?ng đ? tanin ngay cang t?ng. Da thu?c th?c v?t m?m va đ??c s? d?ng trong s?n xu?t cac lo?i va li hay đ? da gia d?ng.
Tr??c khi co s? đ?a cac hoa ch?t crom vao qua trinh thu?c da thi m?t vai b??c la c?n thi?t đ? s?n xu?t ra da s?ng co th? thu?c. Cac b??c nay bao g?m: c?o long (lo?i b? long), t?m voi (ngam t?m cac ch?t ki?m nh? natri hydroxide), kh? voi (ph?c h?i pH trung hoa), ngam m?m da b?ng enzym, va ngam chua (h? pH c?a da s?ng b?ng mu?i va axit sulfuric).
đ? pH ph?i la r?t axit khi crom đ??c đ?a vao đ? đ?m b?o cac ph?c ch?t crom la đ? nh? đ? ?n kh?p v?i kho?ng cach gi?a cac s?i va ph?n sot l?i c?a colagen. Khi m?c th?m crom mong mu?n vao da đa đ?t đ??c, đ? pH c?a da l?i đ??c nang len m?t l?n n?a đ? t?o thu?n l?i cho quy trinh thu?c. B??c nay g?i la base hoa. ? tr?ng thai tho, da thu?c b?ng crom co mau xanh lam, vi th? con g?i la da xanh ?m. Thu?c b?ng crom nhanh h?n so v?i thu?c b?ng th?c v?t (ch?a t?i m?t ngay cho cong đo?n nay c?a thu?c da b?ng crom) va s?n xu?t ra da co th? keo gian, thich h?p đ? s?n xu?t vi, tui xach hay qu?n ao.
Thu?c da b?ng cac khoang ch?t khac
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Da thu?c b?ng khoang ch?t ch?a crom đ??c g?i la da xanh ?m, cac hinh th?c thu?c da b?ng
phen
, cac mu?i zirconi, titan, s?t, ho?c b?ng cac k?t h?p gi?a chung, lam cho da đ??c g?i la da tr?ng ?m. Da tr?ng ?m c?ng la m?t cong đo?n ban thanh ph?m nh? da xanh ?m, nh?ng la than thi?n sinh thai h?n. Nhi?t đ? co rut c?a da tr?ng ?m thay đ?i trong kho?ng 70-85 °C, trong khi đo v?i da xanh ?m la trong kho?ng 95-100 °C.
Thu?c da c? truy?n c?a ng??i Vi?t
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Theo truy?n thuy?t thi ngh? thu?c da ? Vi?t Nam co t? th?i
nha M?c
co v? quan Nguy?n Th?i Trung que ? lang Tr?m, huy?n T? K?, ph? H? H?ng (nay la
huy?n Gia L?c
,
H?i D??ng
) đi s? sang Tau r?i h?c đ??c ngh? đem v? truy?n l?i.
Da th??ng dung la da
trau
ho?c da
bo
, ngam sau gi? trong n??c r?i v?t len b? vao tr?n v?i
voi
, ngay ngay đ?o len. Sau m?t
thang
thi l?i v?t ra, r?a s?ch, c?o long, c?t xen. Mu?n nhu?m
mau
thi dung n??c v? v?t ngam kho?ng m?t thang thi s? co
mau đ?
.
Mau vang
thi h? l?a kho?ng n?m ngay. Ngoai ra dung
phen chua
đ? nhu?m
tr?ng
.
[1]