한국   대만   중국   일본 
T? Ma Chieu ? Wikipedia ti?ng Vi?t B??c t?i n?i dung

T? Ma Chieu

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
T?n V?n đ?
司馬昭
Vua n??c T?n
Thai T? V?n Hoang đ?- T? Ma Chieu
T?n v??ng nha Ng?y
T?i v? 2 thang 5 n?m 264 - 265
Ti?n nhi?m Ch?c v? m?i
K? nhi?m T?n v??ng Viem
Thong tin chung
Sinh 211
M?t 6 thang 9, 265 (53–54 tu?i)
The thi?p V??ng Nguyen C?
H?u du?
Th?y hi?u
V?n Hoang đ? (文皇帝)
Mi?u hi?u
Thai T? (太祖)
Than ph? T? Ma Y
Than m?u Tr??ng Xuan Hoa

T? Ma Chieu ( ch? Han : 司馬昭; 211 – 6 thang 9 , 265 ), bi?u t? T? Th??ng (子上), la m?t chinh tr? gia, quan s? gia, m?t quy?n th?n tr? danh th?i ki cu?i c?a nha Tao Ng?y th?i Tam Qu?c trong l?ch s? Trung Qu?c .

Ong ti?p n?i cha T? Ma Y va anh trai T? Ma S? , ch?p ch??ng quy?n l?c dong h? T? Ma, n?m v? tri cao trong chinh quy?n Tao Ng?y. V? sau, ong tieu di?t Th?c Han , c?ng c? quy?n l?c cho Tao Ng?y c?ng nh? quy?n l?c c?a b?n than dong h? trong tri?u đinh Tao Ng?y , đ??c phong T?n v??ng (晉王). Sau khi di?t Th?c Han , m?t n?m sau thi ong qua đ?i. Ng?y đ? Tao Mao t?ng noi: "Tam c?a T? Ma Chieu, ai nhin c?ng th?y" [1] , v? sau tr? thanh m?t cau thanh ng? n?i ti?ng noi v? y đ? khong th? che gi?u c?a m?t ng??i.

Con trai ong la T? Ma Viem sau đo ep Ng?y đ? thi?n nh??ng , tr? thanh T?n V? đ? , ng??i l?p ra nha T?n trong l?ch s? Trung Qu?c . Do đo, T? Ma Chieu đ??c con trai truy ton th?y hi?u la V?n hoang đ? (文皇帝), mi?u hi?u Thai T? (太祖), g?i t?t la T?n V?n đ? (晉文帝).

Than th? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T? Ma Chieu ng??i huy?n On, qu?n Ha N?i (nay la huy?n On, t?nh Ha Nam ), la con trai th? hai c?a đ?i th?n ph? chinh Tao Ng?y la T? Ma Y , em c?a T? Ma S? , chau n?i Kinh Tri?u doan T? Ma Phong th?i đong Han .

Co cha va anh la đ?i th?n ph? chinh trong tri?u đinh, T? Ma Chieu nhanh chong th?ng ti?n tren quan tr??ng. Ong t?ng đ?m nh?n cac ch?c v? L?c D??ng đi?n nong Trung lang t??ng , Tan k? Th??ng th? , Chinh Th?c t??ng quan , Ngh? lang , An tay t??ng quan , c?m c? ti?t đi?u khi?n cac t??ng ? Quan Trung , An đong t??ng quan tr?n th? H?a X??ng , Hanh Chinh đong t??ng quan s? trung lanh quan tr?n th? L?c D??ng. Kho?ng th?i gian đo, ong đ??c ban t??c Tan Thanh H??ng h?u (新城?侯).

N?m 254 , T? Ma S? th?y vua Ng?y Tao Ph??ng đ?nh l?t đ? ben ph? Tao Ph??ng l?p Tao Mao . Vi vi?c ph? l?p, Tr?n đong t??ng quan Vo Khau Ki?m va Th? s? D??ng chau V?n Kham ben cung cac t??ng l?nh vung D??ng chau kh?i binh đanh T? Ma S? , gi??ng c? pho ta nha Tao Ng?y .

Vo Khau Ki?m dang bi?u v? L?c D??ng len Tao Mao , k? 10 t?i tr?ng c?a T? Ma S? va đ? ngh? Tao Mao dung em ong la T? Ma Chieu thay th? lam ph? chinh, nh?m phan hoa hang ng? h? T? Ma. Nh?ng T? Ma Chieu khong b? lung l?c vi t? bi?u c?a Vo Khau Ki?m, ra s?c giup anh d?p l?c l??ng Th? Xuan . [2]

Binh bi?n Th? Xuan d?p đ??c khong lau thi T? Ma S? qua đ?i t?i H?a X??ng . Khi đo T? Ma Chieu đang tr?n th? L?c D??ng n?m gi? hoang đ? Tao Mao , v?i v? H?a X??ng ch?u tang anh. Tao Mao phong ong lam V? t??ng quan, nh?ng nghe tin T? Ma S? đa m?t, Tao Mao mu?n c?t b? quy?n hanh c?a ong nen đ?t ng?t h? chi?u sai ong hay ? l?i tr?n th? luon H?a X??ng khong c?n v? L?c D??ng , v?i danh ngh?a đ? phong ch?ng m?t đong nam v?a qua binh bi?n Th? Xuan. Quan đ?i s? giao cho Th??ng th? Pho H? mang t?i kinh đo. [3]

Nh?ng Chung H?i va Pho H? đ?ng v? phia T? Ma Chieu, hai ng??i ban nhau đ? Pho H? v? tri?u tau vi?c, m?t khac v?n đ? T? Ma Chieu lanh quan đ?i r?m r? keo v? L?c D??ng . Tao Mao bi?t khong th? ng?n c?n T? Ma Chieu, đanh phong ong lam đ?i t??ng quan k? t?c cha va anh lam ph? chinh. [4]

D?p Gia Cat đ?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Thang 2 n?m 257 , Tr?n đong t??ng quan Gia Cat đ?n ? Th? Xuan b?t hoa v?i Th? s? D??ng chau la Nh?c Lam (con Nh?c Ti?n ), b? Nh?c Lam t? cao lien k?t v?i đong Ngo . [5] T? Ma Chieu sai Gi? Sung đi D??ng chau th? sat. Khi tr? v?, Gi? Sung khuyen T? Ma Chieu nen tri?u t?p Gia Cat đ?n v? kinh đo L?c D??ng phong ch?c Tam Cong . T? Ma Chieu nghe theo ben nhan danh Tao Mao phat l?nh g?i Gia Cat đ?n . Gia Cat đ?n bi?t minh b? nghi ng?, n?m 257 ben kh?i binh đanh T? Ma Chieu nhan danh pho nha Tao Ng?y .

Gia Cat đ?n t?n cong gi?t ch?t Nh?c Lam, sau đo đ? ngh? vua Ngo la Ton L??ng phat binh chi vi?n. Gia Cat đ?n t?p h?p đ??c h?n 10 v?n quan, phia Ton L??ng c?ng phai h?n 3 v?n quan b?c ti?n, [5] d??i quy?n ch? huy c?a Toan D?ch , Toan đoan , V??ng T? va hang t??ng V?n Kham.

Quan đong Ngo sang song r?i v?i va vao thanh Th? Xuan h?i v?i Gia Cat đ?n . T? Ma Chieu mang 20 v?n quan, [5] ep Tao Mao cung đi than chinh đ? tranh binh bi?n ? L?c D??ng . Ong ti?n đ?i quan đ?n đong ? Th?m Khau thu?c Ha Nam , Trung Qu?c </ref> thuc quan bao vay thanh Th? Xuan, men theo t??ng thanh đ?p 2 l?p l?y.

Hai ben gi?ng co trong vong 10 thang, t? thang 5 n?m 257 đ?n thang 3 n?m 258 . Chau Toan D?ch la Toan Huy ? Ki?n Nghi?p (kinh đo đong Ngo ), vi mau thu?n trong nha nen d?t m? cung gia quy?n v??t song Tr??ng Giang sang đ?u hang T? Ma Chieu. Th? h? c?a T? Ma Chieu la Chung H?i nhan đo ben hi?n k?, nhan danh anh em Toan Huy vi?t th? cho Toan D?ch, trong th? noi vua Ngo trach Toan D?ch b?t l?c, đ?nh tr? t?i gia quy?n h? Toan, do đo Toan Huy m?i ph?i tr?n đi hang Tao Ng?y .

Toan D?ch nh?n th? s? hai, ben mang quan ra kh?i thanh đ?u hang T? Ma Chieu. Cung luc đo trong thanh Th? Xuan h?t l??ng, Toan D?ch va Toan đoan cung nhi?u t??ng s? ra đ?u hang. [6]

Gia Cat đ?n l?i nghi ng? V?n Kham khong trung thanh, ben b?t gi?t V?n Kham. Con Kham la V?n ??ng va V?n H? b?t man ben b? thanh ra hang T? Ma Chieu, ong l?p t?c tr?ng d?ng hai t??ng, khong xet đ?n t?i ch?ng tri?u đinh tr??c đay.

Trong thanh Th? Xuan suy ki?t, quan T? Ma Chieu cong pha, cu?i cung h? đ??c thanh, gi?t ch?t Gia Cat đ?n , d?p yen vung Th? Xuan.

Len T?n cong, gi?t thien t? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

D?p xong Gia Cat đ?n , T? Ma Chieu đ?a Tao Mao tr? l?i L?c D??ng . Ong ep Tao Mao phong minh lam T?n cong, l?y 6 qu?n thu?c Tinh chau va 2 qu?n thu?c T? chau (B? T? L?) lam đ?t phong, ki?n l?p Nha T?n trong long nha Tao Ng?y , noi theo vi?c lam c?a Tao Thao khi x?a. Tao Mao ph?i phong ong lam T??ng qu?c , t??c T?n cong (晉公), ban c?u tich. Tr??c s? chen ep c?a T? Ma Chieu, Tao Mao khong cam ch?u.

N?m 260 , Tao Mao t?p h?p vai tr?m đ?ng b?c, đanh tr?ng ho het ? c?a cung xong ra ngoai, mu?n đanh vao ph? T? Ma Chieu. Quan Tao Mao ti?n t?i Nam Khuy?t phia nam cung thanh, b? H? quan Gi? Sung la th? h? tin c?y c?a T? Ma Chieu mang quan ng?n c?n. Tao Mao đich than rut ki?m xung tr?n. Gi? Sung ben sai th? h? la Thai t? xa nhan Thanh T? xong l?i gi?t ch?t Tao Mao .

T? Ma Chieu theo k? Gi? Sung , lam nh? khong bi?t vi?c gi?t Tao Mao , ben b?t Thanh T? tr? t?i gi?t vua va tru di tam t?c , r?i phong Gi? Sung lam An D??ng h??ng h?u. [7]

Sau đo T? Ma Chieu l?p con Yen v??ng Tao V? la Tao Hoan len ngoi, t?c la Ng?y Nguyen đ? .

Di?t Th?c Han [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m 262 , T? Ma Chieu đi?u hai t??ng Chung H?i , đ?ng Ng?i đi đanh Th?c Han . Cu?i n?m 263 , hai t??ng ti?n vao đ?t Th?c Han , tieu di?t đ??c Th?c Han.

Nghi ng? đ?ng Ng?i va c? Chung H?i co y đ?nh cat c? ? Th?c Han , l?i t?n d?ng s? mau thu?n gi?a h?, T? Ma Chieu l?n l??t sai V? Quan , Gi? Sung mang quan vao đ?t Th?c , b?n than ong c?ng kh?i binh v? phia tay t?i Tr??ng An đ? chu?n b? đanh d?p.

đ?u n?m 264 , đ?ng Ng?i b? b?t, Chung H?i m?u cung hang t??ng Th?c Han la Kh??ng Duy d?y binh ch?ng T? Ma Chieu nh?ng b? cac t??ng s? n??c Ng?y ph?n đ?i va gi?t ch?t. T? đo đ?t Th?c d?p yen, nh?p vao n??c Tao Ng?y . T? Ma Chieu sai mang vua Th?c Han la L?u Thi?n v? L?c D??ng .

Ngay K? Mao thang 3 [8] ( 2 thang 5 ), T? Ma Chieu ep Tao Hoan phong minh lam T?n v??ng (晉王), t?ng đ?t phong t? 10 qu?n len 20 qu?n, m? r?ng lanh th? n??c T?n. [9] Truy ton cha T? Ma Y lam Tuyen v??ng , anh T? Ma S? lam C?nh v??ng , ch?n T? Ma Viem lam V??ng Th? t?.

Qua đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Thang 8 n?m Ham Hi th? 2 ( 265 ), T? Ma Chieu lam T?n v??ng đ??c h?n 1 n?m thi lam b?nh qua đ?i, th? 55 tu?i. Ong đ??c an tang t?i Sung D??ng l?ng (崇陽陵). Con tr??ng la T? Ma Viem len n?i ngoi T?n v??ng, truy ton ong lam V?n v??ng (文王).

T?i thang 12 n?m đo, T?n v??ng T? Ma Viem ph? tru?t Tao Hoan len ngoi hoang đ?, l?p ra nha T?n , t?c la T?n V? đ? . T?n V? đ? truy ton T? Ma Chieu la T?n V?n đ? (晉文帝), v?i mi?u hi?u la T?n Thai T? (太祖).

Gia đinh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. Ly Di?m (李琰), n?m Thai Th?y th? 3 ( 267 ), bai lam Tu hoa (修華).
  2. V??ng Tuyen (王宣), n?m Thai Th?y th? 3 ( 267 ), bai lam Tu dung (修容).
  3. T? Di?m (徐琰), n?m Thai Th?y th? 3 ( 267 ), bai lam Tu nghi (修儀).
  4. Ngo Th?c (吳淑), n?m Thai Th?y th? 3 ( 267 ), bai lam Ti?p d? (??).
  5. Tri?u th? (趙氏), n?m Thai Th?y th? 3 ( 267 ), bai lam Sung hoa (充華).
  • H?u du?:
  1. T?n V? đ? T? Ma Viem (司馬炎), m? V?n Minh hoang h?u.
  2. T? Ma Du (司馬攸), t??c T? v??ng (齊王), ban lam con th?a t? c?a T? Ma S? , m? V?n Minh hoang h?u.
  3. T? Ma Tri?u (司馬兆), ch?t tr? n?m 10 tu?i, sau truy phong la Thanh D??ng Ai v??ng (城陽哀王), m? V?n Minh hoang h?u.
  4. T? Ma đ?nh Qu?c (司馬定國), ch?t non n?m 3 tu?i, sau truy phong la Lieu đong đi?u Hu? v??ng (遼東悼惠王), m? V?n Minh hoang h?u.
  5. T? Ma Qu?ng đ?c (司馬廣德), ch?t non n?m 2 tu?i, sau truy phong la Qu?ng Han Th??ng v??ng (廣漢?王), m? V?n Minh hoang h?u.
  6. T? Ma Giam (司馬鑒; ?-297), t??c Nh?c An Binh v??ng (樂安平王).
  7. T? Ma C? (司馬機), t??c Yen v??ng (燕王).
  8. T? Ma V?nh T? (司馬永祚), ch?t non.
  9. T? Ma Duyen T? (司馬延祚), t??c Nh?c Binh v??ng (樂平王).
  10. Kinh Tri?u cong chua (京兆公主), g? cho Quach đ?c (郭德), m? V?n Minh hoang h?u.

Trong Tam Qu?c di?n ngh?a [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong ti?u thuy?t Tam Qu?c di?n ngh?a c?a La Quan Trung , T? Ma Chieu xu?t hi?n ben c?nh T? Ma Y khi cung ch?ng nh?ng cu?c t?n cong c?a Gia Cat L??ng t?i bien gi?i phia tay th?i Ng?y Minh đ? .

T? Ma Chieu đ??c mo t? la m?t quy?n th?n nha Tao Ng?y , tac gi? v?i quan đi?m ch?ng Tao Ng?y nen coi đo la s? qu? bao cho con chau Tao Thao vi nh?ng vi?c lam c?a h? Tao v?i Han Hi?n đ? . T? Ma Chieu c?ng co quan đi?m gi?ng Tao Thao khi co ng??i khuyen ong l?y ngoi nha Tao Ng?y , cho r?ng minh mu?n theo g??ng Chu V?n v??ng C? X??ng va Ng?y V??ng Tao Thao , đ? l?i c? nghi?p cho con minh chinh th?c gianh ngoi.

Trong tro ch?i hi?n đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T? Ma Chieu (Sima Zhao) tr? thanh nhan v?t đi?u khi?n đ??c thu?c phe T?n (Jin) t? phien b?n Dynasty Warriors 7. V? khi chuyen d?ng la Sword (đao), t?o hinh la 1 chang trai tr?, tinh cach c?i m?, than thi?n, co ph?n phong tung, t??ng ph?n hoan toan v?i cha m? va anh trai. Vi co ng??i anh trai tai gi?i, thong minh nen anh khong thich th? hi?n tai n?ng c?a minh qua nhi?u, nen th??ng b? gia đinh minh nh?c nh?, trach moc. Sau khi cha va anh trai đ?u qua đ?i, Sima Zhao tr? thanh th? l?nh c?a phe Jin, luc nay anh m?i cho m?i ng??i th?y b?n l?nh va tri tu? c?a minh.

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  • Le đong Ph??ng ( 2007 ), K? chuy?n Tam Qu?c , Nha xu?t b?n đa N?ng.
  • Tr?nh Phuc đi?n, Kh? V?nh Quy?t, D??ng Hi?u Xuan ( 2006 ), T??ng soai c? đ?i Trung Hoa , t?p 1, Nha xu?t b?n Lao đ?ng.
  • Tr?n V?n đ?c ( 2008 ), Kh?ng Minh Gia Cat L??ng đ?i truy?n, Nha xu?t b?n V?n h?c.
  • T?n th?

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ Nguyen v?n: 司馬昭之心，路人皆知也。
  2. ^ Le đong Ph??ng, sach đa d?n, tr 418
  3. ^ Tr?nh Phuc đi?n, Kh? V?nh Quy?t, D??ng Hi?u Xuan, sach đa d?n, tr 590
  4. ^ Le đong Ph??ng, sach đa d?n, tr 419
  5. ^ a b c Le đong Ph??ng, sach đa d?n, tr 420
  6. ^ Tr?nh Phuc đi?n, Kh? V?nh Quy?t, D??ng Hi?u Xuan, sach đa d?n, tr 591
  7. ^ Le đong Ph??ng, sach đa d?n, tr 423
  8. ^ T? tr? thong giam, quy?n 78
  9. ^ Le đong Ph??ng, sach đa d?n, tr 424
L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=T?_Ma_Chieu&oldid=70399174 ”