Tong Nhan ph?
(
ch? Han
: 宗人府,
pinyin
: Z?ngren F?;
wade-Giles
: Tsung-jen Fu;
ti?ng Anh
: Court of the Imperial Clan), con g?i
Tong Chinh ph?
(宗正府) hay
Ton Nhan ph?
(尊人府), la c? quan qu?n ly n?i b? hoang t?c th?i
quan ch?
Trung Hoa va Vi?t Nam
[2]
.
Nhi?m v? chinh c?a c? quan nay la trong nom s? sach c?a hoang t?c, so?n th?o
ng?c ph?
, vi?c ghi chep
ngay sinh
va
ngay m?t
cung s? y?u ly l?ch c?a m?i thanh vien trong hoang t?c, c?ng them vi?c th? cung đ?n mi?u trong hoang t?c. Ban đ?u, Tong Nhan ph? ch? la n?i l?u gi? ghi chep, song v? sau thi c? quan nay c?ng co quy?n h?n gi?i quy?t cac v?n đ? co lien quan đ?n cac Than v??ng, Cong t? va Cong ton trong hoang t?c.
Tong Nhan ph? c? quan đ??c thanh l?p vao n?m H?ng V? th? 3 (
1370
) b?i
Minh Thai T?
v?i ten g?i
đ?i Tong Chinh vi?n
[大宗正院]. Sang n?m H?ng V? th? 22 (
1389
), chinh th?c đ?i ten thanh [
Tong Nhan ph?
].
C? quan nay d?a tren c? s? cac c? quan tr??c đo nh?
Tong Chinh t?
(宗正寺) c?a
nha đ??ng
va
Thai Tong Chinh vi?n
(太宗正院) c?a
nha Nguyen
. D??i tri?u đ?i nha Minh, ban đ?u Ph? đ??c đ?ng đ?u b?i m?t Than v??ng, v? sau thi do đ?i th?n h? ngo?i co cong lao kiem qu?n r?i cu?i cung ch?u s? qu?n ly c?a
b? L?
[3]
. Ch?c v? trong Tong Nhan ph? th?i nha Minh co:
- Tong Nhan l?nh
(宗人令): 1 ng??i; ham Chinh nh?t ph?m. T?n v??ng
Chu S?ng
t?ng nh?m;
- T? Tong chinh
(左宗正): 1 ng??i; ham Chinh nh?t ph?m. T?n v??ng
Chu C??ng
t?ng nh?m;
- H?u Tong chinh
(右宗正): 1 ng??i; ham Chinh nh?t ph?m. Yen v??ng
Chu đ?
t?ng nh?m;
- T? Tong nhan
(左宗人): 1 ng??i; ham Chinh nh?t ph?m. Chu v??ng
Chu Tuc
t?ng nh?m;
- H?u Tong nhan
(右宗人): 1 ng??i; ham Chinh nh?t ph?m. S? v??ng
Chu Trinh
t?ng nh?m;
D??i tri?u đ?i
nha Thanh
, l?i ? ben ngoai b? may hanh chinh thong th??ng
[4]
. Trong c? hai tri?u đ?i, c? quan nay bao g?m cac thanh vien la cac hoang than qu?c thich
[5]
. Ph? th??ng xuyen bao cao v? khai sinh, k?t hon, t? vong va l?p gia ph? c?a hoang t?c, g?i la [
Ng?c đi?p
; 玉牒]. Ph? h? hoang gia đa đ??c s?a đ?i 28 l?n trong su?t tri?u đ?i nha Thanh
[6]
. C? c?u Tong Nhan ph? th?i nha Thanh co phan ra ph?c t?p h?n, thu?c hai ph?m tru
đ??ng quan
(堂官) cung
Thu?c quan
(屬官).
- đ??ng quan
:
- Tong l?nh
(宗令): 1 ng??i; ban đ?u nh?t đ?nh ph?i la [Than v??ng] ho?c [Qu?n v??ng] m?i b? nhi?m ch?c nay, d?n v? sau khong con cau n? t??c v?. Ch?c v? nay ch??ng qu?n toan b? cac thu?c t?, k? phan c?a thanh vien hoang t?c, so?n ng?c đi?p, ?ng t??c l?c, l? be phai, than giao gi?i, ngh? th??ng ph?t, lo cac chuy?n l?ng mi?u.
- T? H?u Tong chinh
(左右宗正): m?i ch?c 1 ng??i; ph? ta Tong l?nh.
- T? H?u Tong nhan
(左右宗人): m?i ch?c 1 ng??i; ph? ta Tong l?nh.
- Ph? th?a
(府丞): m?t
ng??i Han
; qu?n ly v?n b?n ch? Han, ham Chinh tam ph?m;
- Thu?c quan
:
- Man đ??ng ch? s?
(滿堂主事): 2 ng??i, ham Chinh l?c ph?m; ch??ng qu?n v?n b?n ch? Man.
- Han đ??ng ch? s?
(漢堂主事): 2 ng??i, ham Chinh l?c ph?m; ch??ng qu?n v?n b?n ch? Han.
- Kinh L?ch ti Kinh l?ch
(經歷司經歷): ham Chinh l?c ph?m; qu?n vi?c xu?t n?p v?n t?. Ton Th?t đ?m nh?n.
- T? H?u nh? ti Ly S? quan
(左右二司理事官): ham Chinh ng? ph?m; c? quan nay chuyen qu?n ly ghi chep v? hai canh dong hoang t?c, la [Ton Th?t] cung [Giac La]. Qu?n m?i ghi chep v? lai l?ch, t?p t??c, tu?i tac, con cai va ch? mai tang. Ton Th?t đ?m nh?n.
- T? H?u nh? ti Pho Ly S? quan
(左右二司副理事官): ham Tong ng? ph?m; ph? ta Ly S? quan. Ton Th?t đ?m nh?n.
- T? H?u nh? ti Ch? s?
(左右二司主事): m?i ch?c co hai ng??i; Ton Th?t đ?m nh?n.
- T? H?u nh? ti ?y Th? Ch? s?
(左右二司委署主事): m?i ch?c co hai ng??i; Ton Th?t đ?m nh?n.
- T? H?u nh? ti But thi?p th?c
(左右二司筆帖式): m?i ch?c co 24 ng??i; Ton Th?t đ?m nh?n.
- T? H?u nh? ti Hi?u L?c But thi?p th?c
(左右二司效力筆帖式): m?i ch?c co 24 ng??i; Ton Th?t đ?m nh?n.
?
Vi?t Nam
, Tong Nhan ph? b?t đ?u co t? th?i
nha Tr?n
do mo ph?ng theo ch? đ? nha đ??ng va nha Minh, ten g?i la [
Tong Chinh ph?
], sau c?i ten thanh [
đ?i Tong Chinh ph?
], gi? vi?c so?n gia ph? hoang t?c. Ch?c đ?ng đ?u g?i la [đ?i Tong Chinh], đ?u do Than v??ng đ?m nh?n, nh? th?i
Tr?n Thanh Tong
co Nhan Tuc v??ng gi? ch?c [Nh?p n?i phan đ?i tong chinh], ch?c v? r?t quan tr?ng. Th?i
Tr?n Thu?n Tong
, b? nhi?m
Hanh khi?n
kiem ch?c nay, do v?y [đ?i Tong Chinh] ch? con la h? ham. Th?i
Le s?
m?i vao thi bai b?.
T? th?i
Le trung h?ng
, c? quan nay đ??c g?i la [Tong Nhan ph?] theo quy ch? nha Tr?n, tr?c ti?p đi?u hanh la [Tong Nhan l?nh] - m?t ng??i trong hoang t?c co c?p b?c cao đ??c Hoang đ? b? nhi?m. D??i co [T? Tong chinh] cung [H?u Tong chinh], r?i [Ki?m hi?u], ph?m tr?t đ?u t? Chinh tam ph?m tr? xu?ng. Ch?c [Tong Nhan l?nh] bao gi? c?ng dung ng??i trong hoang t?c, co trach nhi?m th??ng xuyen xet tai n?ng cung ph?m h?nh c?a ng??i trong hoang t?c, sau đo đ?a cho
b? L?i
ch? đ?nh dung hay khong. C? quan nay c?ng gi?i quy?t cac v?n đ? ki?n t?ng trong hoang th?t.
đ?i
nha Nguy?n
, Tong Nhan ph? chuyen trach cac cong vi?c c?a hoang t?c, t? vi?c ch?n ng??i k? v? đ?n vi?c c?t c? ng??i h?u, do Hoang đ? tr?c ti?p đi?u hanh. Khi
Thi?u Tr? đ?
len ngoi, vi tranh huy [
Mien Tong
; 綿宗], Tong Nhan ph? ph?i c?i thanh [
Ton Nhan ph?
; 尊人府]. Th?i
Phap thu?c
, t? n?m
1897
, H?i đ?ng Ton Nhan ph? ch?u s? ki?m soat tr?c ti?p c?a
Toa Kham s? Trung K?
.
Trong Ton Nhan ph? th?i Nguy?n, đ?t l?n l??t cac ch?c nh? sau:
- Tong Nhan l?nh
: 1 ng??i-th?i
Gia Long
thi tren Nh?t ph?m;
- T? H?u Tong chinh
: 2 ng??i-th?i Gia Long thi la Chinh nh?t ph?m;
- T? h?u Tong nhan
: l?y cac Hoang t? co t??c V??ng ho?c t??c Cong; coi vi?c s? sach, x?p đ?t t??c l?c va phan chia an l?c c?a Hoang đ?.
- T? H?u Tong khanh
: l?y cac ng??i t??c Tam ph?m trong hang Tong Th?t; v?n vo m?i hang 1 ng??i; ph? trach bien so?n s? sach c?a
Ton Th?t
, xet th? t? th?a ?m, t?p ?m, ph?m tr?t cung l??ng b?ng.
- T? giao
: ham Tong l?c ph?m; la t?c tr??ng c?a cac h? 1, h? 2, h? 3, h? 5, h? 7, h? 9; m?i h? 1 ng??i. L?y ng??i trong Ton Th?t đa co quan ch?c t??ng ?ng ma kiem sung, n?u khong đ? thi nang len cho kh?p, sau đo m?i b? nhi?m ch?c nay.
Ngoai ra con co
Th?a Bi?n ty
, đ??c qu?n ly b?i m?t
Lang trung
ham Chinh t? ph?m;
Vien ngo?i lang
ham Chinh ng? ph?m cung
Ch? s?
ham Chinh l?c ph?m. D??i n?a con co
T? v?
ham Chinh th?t ph?m cung
Th? l?i
, ham Chinh Bat C?u ph?m. Ch?c Th? l?i đ??c đi?u đ?ng vo ph? ta cac [T? giao] c?a cac phong h?.
- Kham đ?nh đ?i Nam h?i đi?n s? l?
- ph?n
"Ton Nhan ph?"
- L?ch tri?u hi?n ch??ng lo?i chi
- Elliott, Mark C.
(2001),
The Manchu Way: The Eight Banners and Ethnic Identity in Late Imperial China
, Stanford: Stanford University Press,
ISBN
0-8047-3606-5
.
- Elman, Benjamin A. (2000),
A Cultural History of Civil Examinations in Late Imperial China
, Berkeley and Los Angeles: University of California Press,
ISBN
0-520-21509-5
.
- Farmer, Edward L. (1995),
Zhu Yuanzhang & Early Ming Legislation: The Reordering of Chinese Society following the Era of Mongol Rule
, Leiden, New York, and Koln: E.J. Brill,
ISBN
90-04-10391-0
.
- Hucker, Charles O.
(1985),
A Dictionary of Official Titles in Imperial China
, Stanford: Stanford University Press,
ISBN
0-8047-1193-3
.
- Hucker, Charles O.
(1998), “Ming government”, trong Denis Twitchett and Frederick W. Mote (bien t?p),
The Cambridge History of China,
Volume 8:
The Ming Dynasty, 1368-1644, Part 2
, Cambridge: Cambridge University Press, tr. 9?105,
ISBN
0-521-2433-5
.
- Lui, Adam Yuen-chong (1990),
Ch'ing Institutions and Society, 1644-1795
, Hong Kong: Centre of Asian Studies, University of Hong Kong
.
- Rawski, Evelyn S. (1988), “The Imperial Way of Death: Ming and Ch'ing Emperors and Death Ritual”, trong James L. Watson and Evelyn S. Rawski (bien t?p),
Death Ritual in Late Imperial and Modern China
, Berkeley and Los Angeles: University of California Press, tr. 228?253,
ISBN
0-520-06081-4
.
- Rawski, Evelyn S. (1998),
The Last Emperors: A Social History of Qing Imperial Institutions
, Los Angeles and Berkeley: University of California Press,
ISBN
0-520-21289-4
.
- Rhoads, Edward J.M. (2000),
Manchu & Han: Ethnic Relations and Political Power in Late Qing and Early Republican China, 1861-1928
, Seattle and London: University of Washington Press,
ISBN
0-295-97938-0
.
- Wu, Silas H. L. (1970),
Communication and Imperial Control in China: Evolution of the Palace Memorial System, 1693-1735
, Cambridge: Harvard University Press,
ISBN
674-14801-0
.