Sinh v?t nhan s?
Phan lo?i khoa h?c
(khong phan h?ng)	S? s?ng t? bao
Lien v?c ( superdomain )	Prokaryote
Phan c?p
Archaea Bacteria

Sinh h?c t? bao

T? bao nhan s?

C?u t?o t? bao nhan s? đi?n hinh: Long nhung Plasmid Ribosome Bao t??ng Mang sinh ch?t Thanh t? bao V? nh?y Vung nhan Tien mao

Sinh v?t nhan s? hay sinh v?t ti?n nhan ho?c sinh v?t nhan nguyen th?y ( Prokaryote ) la nhom nh?ng sinh v?t ma t? bao khong co mang nhan g?m c? khu?n va vi khu?n . Tuy nhien, trong t? bao c?a m?t s? loai Planctomycetales , DNA đ??c bao b?c b?i m?t mang đ?n. đ?c đi?m chinh đ? phan bi?t v?i cac sinh v?t nhan chu?n đ??c cac nha sinh h?c phan t? th??ng s? d?ng la trinh t? gen ma hoa cho rRNA . ^[1]

Sinh v?t nhan s? khong co cac bao quan va c?u truc n?i bao đi?n hinh c?a t? bao eukaryote . H?u h?t cac ch?c n?ng c?a cac bao quan nh? ty th? , l?c l?p , b? may Golgi đ??c ti?n hanh tren mang sinh ch?t ^[2] . Sinh v?t nhan s? co 3 vung c?u truc chinh la:

1. Tien mao ( flagella ), tiem mao ( cilia ), long nhung ( pili ) - la cac protein bam tren b? m?t t? bao ;
2. V? t? bao bao g?m v? nh?y , thanh t? bao va mang sinh ch?t ;
3. Vung t? bao ch?t co ch?a DNA genome , cac ribosome va cac th? v?n ( inclusion body ).

Cac đ?c tr?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• T? bao ch?t c?a sinh v?t nhan s? la ph?n d?ch l?ng chi?m h?u h?t th? tich t? bao , khu?ch tan v?t ch?t va ch?a cac h?t ribosome n?m t? do trong t? bao.
• Mang sinh ch?t la l?p phospholipid kep phan tach ph?n t? bao ch?t v?i moi tr??ng xung quanh. Mang sinh h?c nay co tinh ban th?m, hay con g?i la th?m co ch?n l?c.
• Mang sinh ch?t co m?t ph?n g?p n?p đ??c g?i la mezosome, la đi?m đinh c?a DNA vung nhan khi x?y ra phan bao , mezosome co mang enzym ho h?p nen co ch?c n?ng ho h?p thi?u khi.
• H?u h?t cac sinh v?t nhan s? đ?u co thanh t? bao (tr? Mycoplasma , Thermoplasma ( c? khu?n ), va Planctomycetales . Chung đ??c c?u t?o t? peptidoglycan va ho?t đ?ng nh? m?t rao c?n ph? đ? ch?n l?c nh?ng ch?t vao ra t? bao. Thanh t? bao c?ng giup vi khu?n gi? nguyen hinh d?ng va khong b? tac đ?ng c?a ap su?t th?m th?u trong moi tr??ng nh??c tr??ng .
• V? nh?y la rao c?n ph? giup b?o v? t? bao, ch?n l?c cac ch?t ra vao t? bao.
• Tr? m?t s? r?t it loai (nh? vi khu?n Borrelia burgdorferi gay b?nh Lyme ), thi nhi?m s?c th? c?a sinh v?t nhan s? th??ng la m?t phan t? DNA vong n?m ? vung nhan , g?i la DNA - nhi?m s?c th? hay ten đ?y đ? la nhi?m s?c th? nhan s? . M?c du khong ph?i co mang nhan hoan ch?nh, nh?ng DNA đ??c co đ?c t?o thanh th? nhan. T? bao sinh v?t nhan s? con ch?a nh?ng c?u truc DNA ngoai nhi?m s?c th? g?i la plasmid , no c?ng co d?ng vong nh?ng nh? h?n DNA nhi?m s?c th?. Tren cac plasmid th??ng ch?a cac gene co ch?c n?ng b? sung, vi d? gene khang thu?c .
• Sinh v?t nhan s? mang cac tien mao giup t? bao di chuy?n ch? đ?ng trong moi tr??ng.
• Kich th??c nh?, t? 1 đ?n 5 μm , b?ng kho?ng 1/10 kich th??c c?a m?t t? bao nhan th?c .
• T? l? di?n tich b? m?t / th? tich l?n → 100% di?n tich t? bao ti?p xuc moi tr??ng → trao đ?i ch?t v?i moi tr??ng nhanh chong → sinh s?n, sinh tr??ng nhanh → phan b? r?ng trong cac lo?i moi tr??ng.

Phan lo?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Theo ti?n hoa, vi khu?n la nh?ng sinh v?t thu?c gi?i Kh?i sinh đ??c chia thanh hai lo?i:

• Vi khu?n
• C? khu?n

Tuy theo c?u truc va thanh ph?n hoa h?c c?a thanh peptidoglycan, vi khu?n đ??c chia lam hai lo?i:

• Vi khu?n Gram d??ng
• Vi khu?n Gram am

Hinh ?nh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Sinh v?t nhan th?c

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? Sinh v?t nhan s? .

Bai vi?t v? ch? đ? sinh h?c nay v?n con s? khai . B?n co th? giup Wikipedia m? r?ng n?i dung đ? bai đ??c hoan ch?nh h?n. x t s