S? T? Minh ( ch? Han : 史思明; 703-761) la m?t vien t??ng c?a nha đ??ng va la ng??i cung An L?c S?n c?m đ?u lo?n An S? n?i ti?ng trong l?ch s? Trung Qu?c gi?a th? k? 8. T?ng x?ng đ? c?a đ?i Yen t? n?m 759 t?i n?m 761.

Than th? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? T? Minh dan t?c đ?t Quy?t , ng??i Ninh Di chau, Doanh chau ^[4] . Ong v?n co ten la T?t Can, la ng??i đ?ng h??ng va la b?n than thi?t c?a An L?c S?n t? nh?, sinh tr??c L?c S?n đung 1 ngay.

đ?i t??ng quan nh? be [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Theo mo t? c?a s? sach, S? T?t Can co voc ng??i nh? be, g?y go, tinh nong n?y h?p t?p. Tuy nhien, ong c?ng la ng??i r?t thong minh, co th? thong hi?u đ??c ti?ng c?a cac t?c ng??i thi?u s?, nen đ??c nha đ??ng dung lam H? th? nha lang.

Ban đ?u ong ph?c v? d??i tr??ng c?a O Tri Ngh?a, sau chuy?n sang ph?c v? d??i tr??ng Ti?t đ? s? U Chau c?a nha đ??ng la Tr??ng Th? Khue. Nh? gan goc, co nhi?u m?u m?o, S? T?t Can đ??c Tr??ng Th? Khue phong lam Troc sinh t??ng .

N?m 742, nh? l?p đ??c chi?n cong, ong đ??c phong lam t??ng quan ? Binh L? ^[5] . M?t l?n t?i kinh đo Tr??ng An , ong đ??c đ??ng Huy?n Tong đ? m?t t?i. Vua đ??ng r?t yeu m?n ong, ban cho ten T? Minh ^[6] , phong th?ng len lam đ?i t??ng quan, Thai thu B?c Binh ^[7] .

N?m 751, An L?c S?n kiem nhi?m ch?c Ti?t đ? s? 3 vung (Binh L?, Ph?m D??ng, Ha đong) ? đong b?c, b? thua ng??i H? va S? T? Minh la ng??i t? ch?c l?i đ?i quan đa s?p đ? đ? ng?n ch?n nh?ng th?m h?a ti?p theo. N?m 752, An L?c S?n ti?n c? S? T? Minh lam Binh ma s? Binh L?.

Tr? l?c cho An L?c S?n x?ng đ? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Mau thu?n gi?a L?c S?n va th?a t??ng D??ng Qu?c Trung ngay cang l?n. S? T? Minh n?m ro s? suy y?u c?a nha đ??ng ben khuyen An L?c S?n lam ph?n.

L?c S?n nghe theo. Thang 11 n?m 755, An L?c S?n kh?i binh ? Ph?m D??ng , l?y c? thanh tr?ng th?a t??ng D??ng Qu?c Trung. T? đo b?t đ?u lo?n An S? trong l?ch s? Trung Qu?c.

Theo l?nh c?a An L?c S?n, S? T? Minh mang quan t?n cong đanh chi?m cac qu?n Ha B?c. Quan L?c S?n m?nh m?, nhanh chong tran xu?ng phia tay, đanh chi?m L?c D??ng . Quan đ?i nha đ??ng b?c nh??c, lien ti?p b? thua tr?n. Thang 1 n?m 756, L?c S?n t? x?ng la Yen đ? ? L?c D??ng.

Trong khi đo, S? T? Minh t?n cong h? đ??c Th??ng S?n (nay la huy?n Chinh đ?nh , Th?ch Gia Trang , Ha B?c, Trung Qu?c), b?t đ??c t??ng nha đ??ng la Nhan C?o Khanh , ng??i đa kien c??ng ch?ng tr? va c?m chan quan Yen trong m?y thang. C?o Khanh ch?ng c? t?i cung va khi b? b?t đa m?ng ch?i quan T? Minh nen b? c?t l??i tr??c khi b? gi?t. ^[8] .

Quy hang tri?u đinh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m 756, hai t??ng nha đ??ng la Quach T? Nghi , Ly Quang B?t mang quan t?n cong Ha B?c. S? T? Minh b? m?c m?u Quach T? Nghi, b?i tr?n ? huy?n Hanh đ??ng, sau đo du đa đ??c An L?c S?n ti?p vi?n, v?n b? lien quan c?a T? Nghi va Quang B?t ph?i h?p đanh b?i ? Gia S?n m?t tr?n n?a. S? T? Minh thu tan quan v? c? th? ? Bac L?ng, b? hai t??ng Quach, Ly vay ham.

Trong khi đo, canh quan Yen c?a An L?c S?n m? r?ng chi?n tr??ng ra cac n?i. T?i thang 6 n?m 756, An L?c S?n mang quan t?n cong Tr??ng An , b? t??ng Kha Th? Han mang 20 v?n quan an ng? tr??c c?a ?i đ?ng Quan.

An L?c S?n an binh lau ngay ? đ?ng Quan ch?a đanh đ??c. Gi?a luc đo, Huy?n Tong nghe tin ph??ng đong th?ng tr?n, non nong mu?n di?t Yen, ben h? l?nh b?t Kha Th? Han ra quan, du Kha Th? Han mu?n ch? quan c?a Ly, Quach đanh v? ph?i h?p nh?ng vua đ??ng khong nghe. Kha Th? Han b?t đ?c d? ph?i xu?t quan. Quan đ??ng ? kinh k? v?n đong nh?ng y?u ?t, b? quan Yen đanh tan tanh. Hai m??i v?n quan đ??ng b? gi?t, b?n than Kha Th? Han b? b?t s?ng. An L?c S?n th?ng l?n, keo quan vao Tr??ng An.

đ??ng Huy?n Tong va D??ng Qu?c Trung h?i h? b? ch?y vao Th?c. Tinh tr?ng quan đ??ng vo cung h?n lo?n. Cac t??ng s? oan h?n anh em D??ng Qu?c Trung va D??ng Quy phi nen n?i lo?n gi?t Qu?c Trung va ep Huy?n Tong x? t? Quy Phi, n?u khong s? khong h? gia n?a. Huy?n Tong đanh cho Quy Phi th?t c? ? Ma Ngoi.

Thai t? Ly Hanh len ngoi ? Linh V?, t?c la đ??ng Tuc Tong , v?ng ton Huy?n Tong lam th??ng hoang. Hai t??ng Quach T? Nghi, Ly Quang B?t đang th?ng S? T? Minh nh?ng ph?i mang quan v? Linh V? h?i v?i Tuc Tong. S? T? Minh th?a c? ph?n cong chi?m l?i 13 qu?n ? Ha B?c. An L?c S?n ben phong ong lam Ti?t đ? s? Ph?m D??ng.

đ?u n?m 757, An L?c S?n b? con trai la An Khanh T? gi?t ch?t. S? T? Minh khong th?n ph?c Khanh T?, lui v? c? th? ? Ph?m D??ng. An Khanh T? ben mang quan t?i đanh T? Minh. Nghe theo l?i cac m?u s?, S? T? Minh quy?t đ?nh quy hang nha đ??ng đ? tranh vi?c b? c? quan đ??ng va quan Khanh T? truy sat. Ong mang 8 v?n quan d??i quy?n cung 13 qu?n Ha B?c v? hang. đ??ng Tuc Tong m?ng r?, phong ong la Quy Ngh?a V??ng , kiem Ti?t đ? s? Ph?m D??ng.

Gi?n vua x?ng đ? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Phat hi?n m?t th? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tuy thu nh?n cho ong hang nh?ng nha đ??ng v?n nghi ng?i ong vi ong t?ng giup đ?c l?c cho An L?c S?n. N?m 758, đ??ng Tuc Tong sai O Th?a An đ?n b? nhi?m ong lam Pho soai, song th?c ch?t la đ? ch? th?i c? sat h?i ong.

Vi?c đo l? ra, S? T? Minh ben dung k? l?a b?t s?ng O Th?a An. Kham trong ng??i An co m?t chi?u c?a Tuc Tong va th? c?a Ly Quang B?t mu?n tr? kh? minh, S? T? Minh vo cung gi?n d?. Trong ng??i Th?a An con co danh sach cac t??ng đa v? hang c?n ph?i tr? kh?. Ong ben tri?u t?p cac t??ng s? l?i noi r?ng:

Ta đem 13 qu?n, quan đ?i 10 v?n quy thu?n tri?u đinh, nh?ng mong d?c s?c bao đap hoang th??ng, ch?ng ng? b? h? l?i n? đ?i x? v?i ta nh? v?y!

R?i ong h? l?nh gi?t ch?t cha con O Th?a An va cac s? gi? đi cung, va l?i d?y quan ch?ng nha đ??ng.

C?u Nghi?p Thanh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong khi đo, quan c?a Yen đ? An Khanh T? ngay cang y?u th?, b? quan đ??ng đanh thua nhi?u l?n. Cu?i n?m 758, S? T? Minh mang quan ti?p vi?n cho Khanh T? đang b? vay kh?n ? Nghi?p thanh . Luc đo quan đ??ng co 60 v?n ng??i do Ti?t đ? s? 9 ph??ng c?a nha đ??ng ch? huy, khi th? r?t m?nh m?. S? T? Minh th?y v?y ben đong quan t? xa ? Ph?u D??ng đ? t?o thanh th?.

Khi ra quan, đ??ng Tuc Tong th?y c? Quach T? Nghi va Ly Quang B?t đ?u nhi?u cong lao, nen khong mu?n đ? ai d??i quy?n ai, ben cho ho?n quan Ng? Tri?u An lam th?ng lanh quy?n ch? huy. Nghi?p Thanh b? vay nhi?u thang, l??ng đa c?n, quan đ??ng l?i d?n n??c song Ch??ng lam ng?p thanh, nh?ng An Khanh T? v?n c? th? ch? S? T? Minh c?u vi?n. Ng? Tri?u An khong hi?u vi?c quan, khong h? l?nh tac chi?n nen cho du thanh đa r?t nguy v?n ch?a b? h?.

N?m đ??c tinh hinh đo, S? T? Minh quy?t đ?nh t?n cong. Ong chia quan, m?t m?t ti?n sat doanh tr?i quan đ??ng va ngay đem qu?y r?i đanh up vao tr?i; m?t khac ong đi?u binh đi c??p l??ng th?o ti?p ?ng khi?n cho quan đ??ng b? đoi.

Quan đ??ng thi?u ?n, dao đ?ng. Thang 3 n?m 759, S? T? Minh đich than d?n 5 v?n quan đanh th?ng vao doanh tr?i quan đ??ng. Quan đ?i c?a T? Minh m?nh m?, v?n la nong c?t c?a quan do An L?c S?n nuoi d??ng, đanh tan đ?i quan Ti?t đ? s? 9 ph??ng c?a nha đ??ng, gi?i vay cho Nghi?p Thanh. Cac Ti?t đ? s? nha đ??ng thua ch?y tan tac, m?i ng??i m?t ph??ng.

Nh?ng khi vao thanh, S? T? Minh b?t gi? Khanh T?, k? t?i Khanh T? gi?t cha, r?i gi?t ch?t Khanh T?. Sau đo ong mang quan v? Ph?m D??ng.

Thang 4 n?m 759, S? T? Minh t? x?ng la Yen đ?, đ?t nien hi?u la Thu?n Thien.

Nghi?p ch??ng oan gia [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Thang 9 n?m 759, S? T? Minh mang quan nam ti?n, đanh chi?m Bi?n Chau ^[9] va L?c D??ng. Chi?n s? gi?a quan Yen va quan đ??ng gi?ng co nhi?u n?m.

N?m 761, S? T? Minh đ?ng đ? v?i quan nha đ??ng do Ly Quang B?t ch? huy ? nui Mang S?n ? phia tay b?c L?c D??ng. Hai ben giao chi?n lau ngay khong phan th?ng b?i. Ong ben sai ng??i tra tr?n vao quan đ??ng, phao tin r?ng: "Quan Yen đ?u la ng??i U chau, nh? nha, mong v? que" .

Th?ng soai quan đ?i nha đ??ng la Ng? Tri?u An nghe tin đo, h? l?nh cho Ly Quang B?t va cac Ti?t đ? s? khac ph?i th?a c? đanh up quan Yen ngay. Th? la quan đ??ng r?m r? ti?n cong. Quan yen gi? thua rut ch?y, l?i v?t đ? ra đ?y đ??ng. Quan đ??ng tranh nhau nh?t đ?, b? quan Yen quay l?i ph?n kich, đanh tan quan đ??ng ? phia b?c Mang S?n.

Nghe tin quan cac Ti?t đ? s? b?i tr?n, kinh thanh ch?n đ?ng. Nha đ??ng lo s?, ph?i đi?u quan Thi?m chau v? phong ng? cho Tr??ng An .

S? T? Minh mang quan đanh Thi?m Chau m?y l?n khong th?ng, ben lui v? V?nh Ninh ^[10] . Ong sai con l?n la S? Tri?u Ngh?a mang quan đi xay m?t toa thanh hinh tam giac đ? tr? l??ng, h?n ro ngay hoan t?t.

Tri?u Ngh?a xay xong thanh nh?ng ch?a trat bun, đung luc S? T? Minh đi ki?m tra, ben quat h?i Trieu Ngh?a sao ch?a trat bun vao thanh. Trieu Ngh?a đap r?ng:

T??ng s? lao đ?ng đa m?t r?i, cho h? u?ng n??c m?t luc r?i s? lam ti?p.

S? T? Minh nong ru?t, ben sai m?y ch?c th? h? đi cung minh xu?ng ng?a, l?y bun trat len t??ng, m?t ch?c đa lam xong. Ong gi?n m?ng Tri?u Ngh?a:

đ?i ta h? đ??c Thi?m Chau r?i ta s? d?y b?o ng??i!

Nguyen S? T? Minh ngay th??ng yeu đ?a con nh? la S? Tri?u Thanh, đ?nh l?p lam thai t?. Trieu Ngh?a du l?n tu?i nh?ng khong đ??c cha yeu, nay nhan vi?c đo, lo s? b? tr? t?i, ben n?y y gi?t cha.

T??ng truy?n S? T? Minh đem n?m ng?, m? th?y đan h??u tren bai song, đan h??u b?i v??t song thi ch?t h?t va n??c song c?ng c?n. S? T? Minh t?nh d?y h?i ng??i h?u khong bi?t la đi?m gi. Nh?ng ng??i h?u khong dam noi, r?i quay sang b?o nhau:

H??u la l?c, h??u ch?t la l?c m?t; n??c c?n thi m?nh c?ng tan.

S? T? Minh ben tr? d?y đi ra nha tieu, v?a luc S? Tri?u Ngh?a sai ng??i hanh thich. T? Minh nghe đ?ng, ben treo t??ng nh?y ra, l?y đ??c m?t con ng?a đ?nh phong đi tr?n, nh?ng quan Tri?u Ngh?a b?n theo, ong b? trung m?t phat ten nga ng?a. Sau đo quan Tri?u Ngh?a lao t?i chem ch?t T? Minh. N?m đo ong 59 tu?i, ? ngoi Yen đ? đ??c 3 n?m.

S? Tri?u Ngh?a khong đ? kh? n?ng đ?i pho v?i quan đ??ng, 2 n?m sau (763) b? nha đ??ng đanh b?i hoan toan. Lo?n An S? ch?m d?t.

S? T? Minh sinh cung thang cung n?m, tr??c An L?c S?n 1 ngay, cung L?c S?n tr??ng thanh t? d??i tay Tr??ng Th? Khue, cung n?i d?y ch?ng nha đ??ng sau khi đ??c vua đ??ng h?t s?c tin t??ng, cung x?ng lam Yen đ? va cu?i cung đ?u b? con sat h?i.

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Nha đ??ng
• đ??ng Huy?n Tong
• Lo?n An S?
• An L?c S?n

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• T??ng soai c? đ?i Trung Hoa - Tr?nh Phuc đi?n, Kh? V?nh Quy?t, D??ng Hi?u Xuan - Nha xu?t b?n Thanh nien, 2002