Quy?n đ??c ch?t la m?t thu?t ng? phap ly dung đ? ch? v? vi?c l?a ch?n c?a con ng??i c? th? đ? tim đ?n cai ch?t m?t cach t? nguy?n nh?m gi?i thoai kh?i đau kh? , b?nh t?t ho?c cac ly do khac. ? goc đ? h?p h?n, quy?n đ??c ch?t la m?t hanh vi ch?n cai ch?t c?a ng??i đa thanh nien đang ph?i ch?u s? đau đ?n v? th? ch?t ho?c tinh th?n keo dai va khong th? ch?u đ?ng đ??c sau m?t tai n?n hay m?t b?nh ly khong th? c?u ch?a, r?i vao tinh hu?ng y t? khong l?i thoat. An t? đ? c?p đ?n vi?c th?c hanh ch?m d?t sinh m?ng m?t con ng??i v?i m?c đich lam gi?m th?i gian ch?u đau đ?n va đau kh? v? m?t th? ly cho ng??i b?nh. The British House of Lords Select Committee on Medical Ethics (?y ban đ?c bi?t c?a Th??ng Ngh? vi?n Anh v? đ?o đ?c y h?c ) đ?nh ngh?a v? an t? la "m?t s? can thi?p c? y đ??c th?c hi?n v?i y đ?nh ro rang v? s? k?t thuc m?t cu?c s?ng, đ? xoa d?u s? đau đ?n kho ch?a." ^[1] Do nh?ng tranh cai gay g?t v? đ?o đ?c va lo ng?i nh?ng h? l?y x?u do vi?c tr? t? gay ra, tinh đ?n n?m 2015, trong t?ng s? 221 n??c va vung lanh th? tren th? gi?i, ch? co 3 n??c cho phep tr? t? b?nh nhan la B? , Luxembourg , Ha Lan . ^[2] . M?i nh?t la Cuba đa thong qua Lu?t an t? ^[3] .

T?ng quan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Quy?n đ??c ch?t ban đ?u xu?t hi?n g?n li?n v?i khai ni?m cai ch?t em d?u . T? nay b?t ngu?n t? ti?ng Hy L?p la euthanatos . Trong đo, eu la t?t va Thanatos la ch?t . Bi?u hi?n ban đ?u c?a cai ch?t em ? chinh la tr? t?, xu?t hi?n đ?u tien trong l?i th? Hippocrates va sau đo b?t đ?u xu?t hi?n r?ng rai h?n vao th? k? XVII, nh?m khuy?n khich cac bac s? quan tam đ?n s? đau đ?n c?a ng??i b?nh va giup đ? ng??i s?p ch?t thoat kh?i th? gi?i nay m?t cach nh? nhang va d? dang h?n.

Quy?n đ??c ch?t đang la m?t khai ni?m đ??c ban cai. V? t?ng quan, cac quy?n c?a con ng??i ? nhan quy?n nh? quy?n đ??c s?ng, quy?n t? do , quy?n chinh tr? phap ly… đ??c quy đ?nh trong Hi?n phap nhi?u n??c, con quy?n nhan than đ?i v?i nh?ng con ng??i c? th? đ??c quy đ?nh trong Lu?t dan s? , con cac quy?n cong dan khac đ??c quy đ?nh trong cac v?n b?n quy ph?m phap lu?t chuyen nganh. Tren th? gi?i ch?a co v?n b?n phap lu?t nao c?ng nh? ch?a co qu?c gia nao cong nh?n "quy?n đ??c ch?t" ma ch? co m?t s? v?n b?n phap lu?t ? m?t vai qu?c gia cho phep s? d?ng an t? trong m?t vai tr??ng h?p nh?t đ?nh.

Quy?n đ??c ch?t đ??c nh?c t?i t? lau nh?ng hi?n t?i, ch? co m?t s? it n??c h?p phap hoa no v?i t? cach la quy?n l?a ch?n c?a b?nh nhan. N?u ch?a đ??c cong nh?n v? m?t phap lu?t, m?t ng??i th?c hi?n hanh vi nh?m hi?n th?c hoa quy?n đ??c ch?t (tr? giup t? t? , th?c hi?n tr?c ti?p đ?a b?nh nhan ch?t... s? b? quy vao m?t s? t?i: gi?t ng??i, giup ng??i khac t? sat, khong c?u giup ng??i b? n?n…

M?t s? y ki?n cho r?ng vi?c k?t thuc nhanh s? s?ng ro rang la m?t cach đ? lam gi?m s? đau kh? c?a ng??i b?nh, tranh đau kh? cho b?nh nhan b?ng cach rut ng?n cu?c s?ng m?t cach co ch? đich. ^[4] M?t s? y ki?n khac cho r?ng vi?c b?o v? m?ng s?ng va lam gi?m đau kh? la nhi?m v? chinh c?a nganh y t? , khuy?n khich t? sat la đi?u trai v?i y đ?c. Nhi?u ng??i ph?n đ?i vi cho r?ng con ng??i khong co quy?n can thi?p vao s? s?ng ch?t c?a ng??i khac (tr? khi đo la t?i ph?m đa b? toa tuyen an t? hinh). M?i s? can thi?p hay giup đ? đ? ng??i b?nh đ??c ch?t đ?u ph?i b? coi la gi?t ng??i. ^[5]

Cac n?n luan ly đ?o đ?c đ?u k?ch li?t ph?n đ?i ph??ng phap nay vi hanh vi tr? giup t? sat đ??c coi la s? xem th??ng gia tr? c?a sinh m?nh con ng??i. Sinh m?nh con ng??i do t?o hoa ban t?ng thong qua cha m?, n?u khong ph?m t?i thi ch? co t?o hoa đ??c quy?n l?y đi sinh m?ng con ng??i ch? khong ph?i b?n than hay b?t k? m?t ai khac. ^[6]

Do nh?ng tranh cai gay g?t v? đ?o đ?c va lo ng?i nh?ng h? qu? x?u do vi?c tr? t? gay ra, tinh đ?n n?m 2015, trong t?ng s? 221 n??c tren th? gi?i, ch? co 3 n??c cho phep tr? t? b?nh nhan la B? , Luxembourg , Ha Lan . ^[2] Ngoai ra co Th?y S? , Argentina , 5 bang ? M? (Washington, Oregon, Vermont, New Mexico va Montana) cho phep b?nh nhan t? nguy?n d?ng đi?u tr? đ? t? tim cai ch?t nh?ng c?m m?i ng??i khac (k? c? ng??i than va bac s?) g?i y, ke đ?n ho?c cung c?p ph??ng ti?n cho h? t? sat (n?u cung c?p thi v?n s? b? x? ly hinh s?).

N?m 2014, toa an t?nh Quebec ( Canada ) t?ng cho phep tr? t? nh?ng n?m 2015, toa an t?i cao n??c nay đa bac b? phan quy?t nay do no vi ph?m đi?u 7 Hi?n ch??ng v? quy?n va t? do va đi?u 14 Lu?t hinh s?, theo đo nghiem c?m m?i hanh vi t??c đo?t sinh m?ng ng??i khac ma khong co phan quy?t c?a toa an. ^[7]

H?u qu? phap ly-xa h?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Vi?c ch?p nh?n quy?n đ??c ch?t s? d?n t?i nhi?u h?u qu? nghiem tr?ng kho l??ng tr??c v? phap lu?t va xa h?i, vi d? nh?:

• H?u qu? v? phap lu?t:
  • Con chau b?nh nhan s? thong đ?ng v?i bac s? đ? s?a b?nh an, ho?c c??ng ep ong ba, cha m? b? b?nh ky vao gi?y an t? nh?m thi hanh "an t?" v?i ong ba, cha m? minh đ? tr?n tranh ngh?a v? ch?m soc, nuoi d??ng ho?c đ? tranh gianh tai s?n . Trong tr??ng h?p nay, lu?t an t? l?i la cong c? ti?p tay cho hanh vi gi?t ng??i co ch? đich, c? suy hanh vi va t? t??ng b?t hi?u trong xa h?i.
  • M?t s? tr??ng h?p s? l?i d?ng quy?n đ??c ch?t va nh?ng s? h? c?a phap lu?t đ? ti?n hanh gi?t ng??i co ch? y ma khong s? b? tr?ng ph?t (vi d?: dung v? l?c ho?c tinh tr?ng khong t?nh tao c?a b?nh nhan đ? ep h? ky vao gi?y đ? ngh? an t?).
  • Quy?n đ??c ch?t ph?i do b?nh nhan t? l?a ch?n. Nh?ng trong hoan c?nh h? đang b? b?nh t?t day vo, khong th? đ?m b?o tri oc c?a h? la hoan toan minh m?n đ? t? đ?a ra quy?t đ?nh.
  • M?t s? ng??i b?nh s? t? ch?n cai ch?t (du b?nh co th? ch?a kh?i) đ? tr?n tranh nh?ng kho?n n? ho?c đ? gian l?n b?o hi?m .
  • M?t s? bac s? thi?u y đ?c s? dung quy?n đ??c ch?t đ? "lo?i b?" nh?ng b?nh nhan khong co ti?n chi tr? vi?n phi ho?c nh?ng b?nh nhan t?ng co thu oan v?i h?. Ng??c l?i, nhi?u bac s? s? khong bao gi? dam tr? t? b?nh nhan vi l??ng tam ngh? nghi?p ho?c s? b? ng??i than b?nh nhan tr? thu.
  • T?i Hi?n phap cac n??c đa s? đ?u quy đ?nh sinh m?ng con ng??i la b?t kh? xam ph?m , ch? co th? t??c đo?t cu?c s?ng c?a ng??i khac thong qua vi?c toa an tuyen an t? hinh . N?u thi hanh quy?n đ??c ch?t s? la mau thu?n v?i hi?n phap (ng??i nay co th? t??c đo?t sinh m?ng ng??i khac ma khong c?n toa an xet x?).
• H?u qu? v? y t?:
  • Nhi?u tr??ng h?p ng??i b?nh co th? h?i ph?c m?t cach k? di?u ngoai d? đoan c?a y h?c (vi d? nh? đ?t ng?t t?nh d?y sau nhi?u n?m hon me ) ho?c b?nh đo s? đ??c tim ra cach ch?a trong t??ng lai g?n, n?u ap d?ng quy?n đ??c ch?t thi b?nh nhan khong con c? h?i ch?a tr? sau nay, đo s? la vo tinh gi?t h?i m?t m?ng ng??i.
  • Co nh?ng tr??ng h?p bac s? ch?n đoan sai tinh tr?ng b?nh, n?u ap d?ng quy?n đ??c ch?t thi c?ng s? la vo tinh gi?t ng??i.
  • Vi?c thi hanh tr? t? s? d?n t?i nhi?u b?nh nhan khong con tinh th?n đ?u tranh v?i b?nh t?t, nhi?u ng??i s? ch? mu?n ch?t sau m?t vai n?i đau đ?n (du c? h?i c?u ch?a cho h? v?n con). Vi?c ch?a tr? do đo s? s?t gi?m hi?u qu? do tinh th?n ng??i b?nh b? buong xuoi.
  • Nganh đi?u d??ng y t? co h?n m?t b? ph?n tr? giup b?nh nhan gi?m b?t đau đ?n va co them hy v?ng chi?n th?ng b?nh t?t. N?u cho phep ap d?ng quy?n đ??c ch?t s? gay ra s? kho kh?n va tri tr? trong l?nh v?c nay.
• H?u qu? v? đ?o đ?c va xa h?i:
  • Vi?c ky vao gi?y an t? đ?i v?i ng??i b?nh s? đ? l?i di ch?ng tam ly (day d?t, h?i h?n) đ?i v?i nh?ng ng??i than con s?ng. N?u nh?ng ng??i than c?a h? b?t đ?ng v? vi?c an t? ng??i b?nh (ng??i đ?ng y, ng??i khong đ?ng y) s? r?t d? d?n t?i s? r?n n?t tinh c?m gia đinh, c?m h?n, th?m chi tr? thu l?n nhau sau nay.
  • Ng??i tr?c ti?p ti?n hanh an t? cho b?nh nhan s? ph?i ganh ch?u nhi?u di ch?ng tam ly, vi hanh đ?ng c?a h? luon la s? t??c đo?t sinh m?ng m?t con ng??i (du r?ng ng??i đo co th? khong s?ng đ??c bao lau n?a). N?u co ng??i than b?nh nhan khong đ?ng y vi?c tr? t?, ng??i ti?n hanh an t? r?t co th? s? b? tr? thanh m?c tieu tr? thu.
  • Vi?c cho phep tr? t? co th? lam "binh th??ng hoa" suy ngh? c?a xa h?i v? n?n t? sat (r?ng ai c?ng co th? ch?n t? sat nh? m?t bi?n phap gi?i quy?t b? t?c ca nhan ma khong c?n co ngh? l?c v??n len, khong c?n quan tam đ?n n?i đau c?a ng??i than), t? đo vo tinh c? suy n?n t? sat trong xa h?i. Nhi?u ng??i du khong b? b?nh nan y nh?ng ch? c?n c?m th?y b? t?c trong cu?c s?ng, tinh c?m... đa v?i đi tim cach t? sat, khi?n t? l? t? sat trong xa h?i t?ng len (đi?u nay cang d? x?y ra ? nh?ng n??c ngheo co h? th?ng an sinh xa h?i kem).

Bac s? Hu?nh V?n Binh, chuyen nganh ung b??u Vi?t Nam, chia s?: ^[8]

Y khoa la m?t nganh khoa h?c khong chinh xac tuy?t đ?i. Ch?n đoan thi khong th? chinh xac 100%, luon co m?t t? l? sai sot khong mong mu?n, t? l? nay cao hay th?p phu thu?c vao trinh đ? chuyen mon c?a t?ng bac s?, trang b? k? thu?t c?a t?ng b?nh vi?n. Th? nen lam sao chung ta co th? đoan ch?c la b?nh nhan nay đa h?t cach c?u ch?a. Va n?u th?c hi?n "quy?n đ??c ch?t" thi ta s? gi?t l?m m?t nhan m?ng, ma n?u đi?u đo x?y ra thi th?t kh?ng khi?p.

Co tr??ng h?p m?t b?nh nhan ung th? gan v?, đ??c m?, sau đo tinh tr?ng s?c r?t n?ng, t??ng đau s? t? vong trong vong 24 gi?. Gia đinh mu?n đem b?nh nhan v? ch?t t?i nha. Nh?ng vi tr?i đa t?i nen chung toi khuyen đ? sang ngay mai. Va hom sau b?nh nhan đa ?n đ?nh h?n, t? t? h?i ph?c, đ?n nay b?nh nhan đa s?ng va lam vi?c binh th??ng. Ho?c m?t nam b?nh nhan tr?, ch?n th??ng s? nao r?t n?ng, hon me sau. Ai c?ng ngh? b?nh nhan nay s? khong s?ng qua 48 gi?, nh?ng b?nh nhan nay sau đo đa h?i ph?c va hi?n nay đa đi du h?c n??c ngoai… Th? đo, lam sao ta co th? đoan ch?c "quy?n đ??c ch?t" đ??c th?c hi?n đung ng??i.

V? m?t đ?o đ?c c?a ng??i bac s?, chung toi h?c y la đ? c?u ng??i. Y đ?c luon la trach nhi?m hang đ?u c?a chung toi. Gi? lam sao chung toi co th? can đ?m lam vi?c k?t thuc m?t sinh m?ng.

Th?ng th?n ma noi, co nh?ng gia đinh b?nh nhan mu?n ng??i nha đ??c ch?t, nh?ng khong ph?i ch? vi h? mu?n ng??i b?nh đ? đau đ?n, ma con vi toan tinh cai l?i ich cho b?n than h?. H? khong mu?n tinh th?n minh b? tra t?n, h? khong mu?n ph?i t?n m?t chi phi ch?a tr? khong đang t?n. V?y t?i sao h? khong t? đ?a ng??i than v? gia đinh ch?m soc, r?i đ? ng??i đo qua đ?i thi thoi? T?i sao h? khong t? lam ma l?i mu?n nh?ng bac s? chung toi lam thay đi?u đo? H? co th?c s? mu?n đi?u t?t cho ng??i b?nh, hay h? ch? đang mu?n ru?ng b? ganh n?ng tinh th?n va c? trach nhi?m kh?ng khi?p đo r?i trut h?t cho bac s? chung toi?

Trong Ph?t giao [ s?a | s?a ma ngu?n ]

An t? th??ng b? ph?n đ?i trong m?i n?n luan ly ton giao l?n, nh? Ph?t giao ; ^{[9] [10]} va đi?n hinh la Cong giao Roma ph?n đ?i m?i hinh th?c an t?. ^{[11] [12]}

Trong gi?i lu?t c?a Ph?t giao, đ?c hi?u sinh luon đ??c đ? cao, do v?y t? minh sat h?i, b?o ng??i khac sat h?i, khen ng?i hay tan đ?ng s? sat h?i đ?u ph?m tr?ng t?i. H?i đ?c Ph?t Thich Ca con t?i th?, khi Ngai đang ng? t?i T?-xa-li ( Vai??li ), co m?t T? kheo b? b?nh n?ng, lau ngay r?i ma đi?u tr? khong lanh. Th?y T?-kheo b?nh noi v?i ng??i ch?m soc minh: "Th? thi ph?i lam sao? Toi c?ng chan ngan n?i đ?n đau nay, khong th? ch?u đ?ng đ??c n?a. N?u th?y gi?t toi thi t?t l?m" . T?-kheo nuoi b?nh đap: "Th?y ch? c?u đ??c s?ng khong mu?n ch?t, ch? n?u mu?n ch?t thi co thi?u gi cach đ? ch?t" . Sau đo, T?-kheo b? b?nh đa t? sat. đ?c Ph?t Thich Ca bi?t đ??c s? vi?c ?y, Ngai cho g?i th?y T?-kheo ch?m soc ng??i b?nh đ?n va qu? trach: "Ong khong t?ng nghe Nh? Lai dung vo s? ph??ng ti?n khen ng?i nh?ng ng??i s?ng ph?m h?nh, co than t? ai, mi?ng t? ai, tam t? ai, va khuyen cung d??ng cung c?p cho h? nh?ng th? c?n thi?t hay sao? Nay vi sao ong l?i m? mi?ng ca ng?i s? ch?t ? đi?u đo la phi phap, phi lu?t, khong đung l?i ta d?y, khong th? dung vi?c nay đ? nuoi l?n thi?n phap " . ^[13]

Lu?n đi?u c? v? cho vi?c h?p phap hoa t? t? la: vi?c t? nguy?n đi tim cai ch?t la m?t v?n đ? do ca nhan t? ch? va t? quy?t đ?nh. N?u co m?t ca nhan nao mu?n tim cai ch?t nh? la m?t gi?i phap h?p ly đ? ch?m d?t đau đ?n, nen cho phep h? lam đi?u đo, hay giup h? lam đi?u đo đ? ch?m d?t đau đ?n. đ?i v?i giao phap Ph?t giao , cach suy ngh? nay la thi?n c?n va sai l?m. Ch?t khong ph?i la ch?m d?t, va đau kh? s? khong ch?m d?t sau khi ch?t, ma v?n ti?p t?c cho đ?n khi nao gi?i đ??c t?t c? Ac nghi?p , ng??i b?nh du t? sat v?n ph?i ti?p t?c ch?u đau đ?n trong ki?p sau ch? khong th? nao tr?n tranh đ??c. T? sat c?ng la m?t lo?i Ac nghi?p , vi?c t? gi?t minh - hay giup ng??i khac t? sat - khong th? giup tr? cho h?t Ac nghi?p, ma ch? sinh ra Ac nghi?p m?i cho b?n than va xa h?i ma thoi. T? sat t?o Ac nghi?p cho minh, giup t? sat t?o Ac nghi?p cho xa h?i, Ac nghi?p c? ch?t ch?ng thi s? đ?n ngay chinh xa h?i ph?i g?t l?y Ac qu? : cha m? mu?n ong ba b?nh t?t ph?i t? sat đ? đ? "ganh n?ng" , r?i đ?n đ?i con chau c?ng s? h?c theo ma lam v?y v?i cha m?, t?t c? ch? mu?n đ?a ng??i than b?nh t?t vao c?a t? đ? đ? t?n cong ch?m soc. D?n d?n qua vai th? h? thi c? xa h?i s? quen đi th? nao la đ?c hi?u sinh, đ?o hi?u ngh?a ma Ph?t đa d?y.

Vi l? Nhan-Qu? đo, đ?c Ph?t d?y: N?u m?t ng??i b?nh đang ch? ch?t, n?u co m?t c? h?i nao đ? cho h? ho?c ng??i than co nh?ng y ngh? an lanh va đ?o đ?c , thi v?n ph?i c? cho h? s?ng them du ch? them 5 phut, b?i 5 phut đo đ? đ? vang sinh m?t vong linh va gieo them m?m Thi?n nghi?p cho xa h?i.

đ?c đi?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Quy?n đ??c ch?t đ??c hi?u la ph?i bao ham s? t? nguy?n g?m t? nguy?n đ??c th?c hi?n cai ch?t em ? khi con t?nh tao, co th? bi?u l? y chi ca nhan c?a minh ho?c t? nguy?n ch? đ?nh ng??i đ?i di?n cho minh trong tr??ng h?p luc r?i vao giai đo?n khong y th?c, khong bi?u l? đ??c y chi. Ng??i nay s? co quy?n quy?t đ?nh m?i v?n đ? lien quan đ?n vi?c ch?a b?nh c?a b?nh nhan.
• Ch? th? co quy?n nay đa ph?n c?n la ng??i đa thanh nien va đang ch?u s? đau đ?n keo dai do b?nh t?t ho?c tai n?n, m?c đich c?a quy?n đ??c ch?t la giup ng??i b?nh đ??c k?t thuc cu?c s?ng m?t cach nhanh nh?t theo mong mu?n.
• Quy?n nay co th? đ??c th?c hi?n thong qua chinh ng??i đo ho?c ng??i đ?i di?n.

Cach th?c th?c hi?n trong y h?c g?m:

• Cach ch? đ?ng: Bac s? tr?c ti?p gay t? vong theo yeu c?u c?a b?nh nhan (tiem thu?c…)
• Cach b? đ?ng: Khong đi?u tr?, theo đo bac s? ng?ng m?i bi?n phap keo dai s? s?ng đ?i v?i b?nh nhan (rut ?ng d?n, rut binh oxy…).
• Ch?t d??i s? tr? giup c?a bac s?: Bac s? ch? cho cach đ? ch?t va đo ch? la s? t? v?n, ng??i b?nh t? rut ?ng d?n… Bac s? khong tr?c ti?p th?c hi?n hanh vi ma ch? la tr? giup.

Tren th? gi?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

An t? va t? t? đ??c h? tr? v? m?t y t? (tr? t?) đa b? h?u h?t cac ton giao ph?n đ?i. đi?u nay gay ra tranh cai l?n tren kh?p th? gi?i, n?i ch? m?t s? qu?c gia cho phep th?c hanh nay va m?t s? coi no la t?i gi?t ng??i. Th?y S?, Ha Lan, Luxembourg, Canada, Uc, Tay Ban Nha, đ?c, New Zealand va m?t s? ti?u bang ? M? c?ng cho phep an t?. Giao h?i Cong giao La Ma Cuba ch?a đ?a ra binh lu?n v? quy?t đ?nh c?a qu?c h?i Cuba thong qua lu?t an t? ^[14] . Tinh t?i n?m 2015, trong t?ng s? 221 qu?c gia va vung lanh th?, co 3 qu?c gia ch?p nh?n vi?c tr? giup t? t? la B? , Luxembourg , Ha Lan .

Chau Au [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T?i Ha Lan , vi?c h?p phap hoa vi?c t? t? v?i s? tr? giup c?a bac s?, va đ?n n?m 2002 chinh th?c cho phep an t?. C?ng trong n?m 2002, B? cho phep vi?c t? t? đ??c bac s? tr? giup. T?i Ao , m?t t?nh ? n??c nay đa thong qua Lu?t an t? n?m 1995 cho đ?n khi Qu?c h?i Ao quy?t đ?nh bai b? lu?t nay n?m 1997, t?i Anh , m?c du c?m an t? nh?ng thai đ? đ?i v?i cac bac s? tr? giup an t? trong m?t s? tr??ng h?p c?ng khong qua gay g?t. ^{[4] [15]}

T?i Y , t?ng di?n tra tranh cai cay g?t v? quy?n đ??c ch?t, sau v? vi?c co Eluana Englaro qua đ?i do b?nh vi?n rut ?ng cung c?p th?c ?n kh?i ng??i co. Englaro đa s?ng th?c v?t t? n?m 1992 sau m?t tai n?n giao thong. Tuy v?y Toa thanh Vatican đa ph?n ?ng gay g?t. Y la n??c khong cho phep cai ch?t em ai, b?nh nhan đ??c quy?n t? ch?i ch?a tr? nh?ng khong đ??c quy?n h??ng d?n tr??c cach th?c ch?a tr? ma h? mong mu?n trong tr??ng h?p h? r?i vao hon me. ^[16]

Chau M? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T?i Hoa K? , M? t?ng tranh cai xung quanh quy?n đ??c ch?t c?a m?t ph? n? la co Terri Schiavo m?t ng??i s?ng th?c v?t t? n?m 1990 , gia đinh h? yeu c?u toa an cho phep n?i l?i ?ng truy?n dinh d??ng cho co sau khi ?ng đ??c thao ra theo yeu c?u c?a ng??i ch?ng. V? vi?c bi?n thanh cu?c chi?n gi?a toa an va cac chinh tr? gia , c? Qu?c h?i va T?ng th?ng . ^[17] ? bang Florida c?ng co tranh cai lien quan đ?n quy?n đ??c ch?t. ^[18] Phap lu?t ? M? nhin chung c?m an t?, nh?ng bang Oregon đa cho phep t? t? đ??c bac s? h? tr? vao n?m 1994 va Toa t?i cao Oregon tan thanh lu?t nay n?m 1997. Bang Texas c?ng cho phep cai ch?t em ai vao n?m 1999. ^[15]

T?i Argentina , Th??ng vi?n Argentina đa thong qua đ?o lu?t cai ch?t em ai (Lu?t ch?t em ai). T?c la nh?ng ng??i b? b?nh nan y co quy?n ki?m soat cai ch?t c?a minh, co quy?n t? ch?i đi?u tr?. ^[5] Tr??c đo, ph??ng phap giup ng??i m?c b?nh nan y ch?t m?t cach nh? nhang v?n b?t h?p phap ? đa s? cac vung tren kh?p Argentina. ^[6] Tuy nhien, lu?t n??c nay ch? cong nh?n vi?c ch?m d?t đi?u tr? n?u do chinh ng??i b?nh đ? ngh? va cai ch?t s? đ?n v?i ng??i b?nh m?t cach t? nhien do chinh c?n b?nh đo, con l?i b?t k? hanh vi tac đ?ng nhan t?o nao khac (bac s? ho?c ng??i than ch?m d?t đi?u tr? ma khong co s? đ?ng y c?a ng??i b?nh, tr? giup ng??i b?nh t? t?, tiem thu?c đ? giup ng??i b?nh ch?t, g?i y cach t? t? cho ng??i b?nh...) đ?u b? x? ly hinh s?.

? chau M? thi Cuba đa tr? thanh qu?c gia th? hai ? M? Latinh va Caribe c?p phep cho hinh th?c an t?, sau Colombia. Qu?c h?i Cuba đa thong qua bi?n phap nay nh? m?t ph?n c?a lu?t c?p nh?t khung phap ly qu?c gia cho h? th?ng ch?m soc s?c kh?e toan dan va mi?n phi. D? th?o cu?i cung c?a đ?o lu?t An t? neu ro: " Quy?n đ??c ch?t m?t cach đ??c ton tr?ng c?a con ng??i đ??c cong nh?n trong cac quy?t đ?nh cu?i đ?i, co th? bao g?m vi?c h?n ch? n? l?c đi?u tr?, ch?m soc lien t?c ho?c [hinh th?c đi?u tr?] gi?m đau, va cac th? t?c h?p l? đ? k?t thuc cu?c s?ng " ^[19] . T?i Vi?n Ung th? va Sinh h?c phong x? ? th? đo Havana, trung tam ung th? hang đ?u c?a Cuba thi Ti?n s? Alberto Roque , th?c s? v? đ?o đ?c sinh h?c, hoan nghenh bi?n phap nay va cho bi?t no đa thi?t l?p " khuon kh? phap ly cho cai ch?t em d?u trong t??ng lai d??i b?t k? hinh th?c nao ". Cac ph??ng ti?n truy?n thong nha n??c Cuba h?u nh? khong đ? c?p vi?c chinh ph? s? phe duy?t ph??ng phap nay va khong co cu?c tranh lu?n cong khai nao. Ti?n s? Roque noi r?ng đi?u đo s? thay đ?i khi cac quy đ?nh đ??c ban hanh ^[20] .

Chau A [ s?a | s?a ma ngu?n ]

? Trung Qu?c , trong m?t k? h?p Qu?c h?i Trung Qu?c nh?n đ??c m?t th? đi?n t? c?a co Ly D??ng , co nay b? ung th? th?n kinh v?n đ?ng t? khi m?i đ?, co đa m?t kh? n?ng v?n đ?ng toan than va khong th? th?c hi?n b?t c? m?t ch?c n?ng c? b?n nao c?a c? th? ma khong co s? tr? giup. Hi?n co ch? con luc l?c, g?t đ??c đ?u va c? đ?ng đ??c m?t s? ngon tay. b?c th? nay g?i t?i đ? ngh? cac nha lam lu?t đ?a ra d? lu?t v? an t?. ^[15]

T?i Han Qu?c , Toa an T?i cao Han Qu?c đa yeu c?u cac bac s? g? b? thi?t b? h? tr? cu?c s?ng cho m?t ph? n? b? hon me sau ? n??c nay, đay la tr??ng h?p đ?u tien toa an cho phep vi?c d?ng đi?u tr? cho b?nh nhan. ^[21] Tuy nhien đay ch? la tr??ng h?p ca bi?t, quy?n đ??c ch?t khong đ??c phap lu?t n??c nay cong nh?n va m?i hanh đ?ng giup t? t? đ?u b? coi la sat nhan.

Vi?t Nam [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T?i Vi?t Nam , quy?n đ??c ch?t khong đ??c phap lu?t n??c nay quy đ?nh, tuy nhien trong qua trinh xay d?ng lu?t v?n co nh?ng y ki?n đ? ngh? th? ch? hoa quy?n nay vao lu?t. Vao n?m 2004, Qu?c h?i Vi?t Nam đa co m?t bu?i th?o lu?n v? B? lu?t Dan s? (s?a đ?i). Nhi?u y ki?n đ? xu?t đ?a nh?ng v?n đ? m?i n?y sinh trong xa h?i nh?: quy?n đ??c ch?t, hi?n n?i t?ng, xac đ?nh l?i gi?i tinh, mang thai h? vao trong lu?t. ^{[22] [23]} PGS. TS. Phung Trung T?p cho r?ng: "Cau h?i đ??c đ?t ra bao trum toan b? nh?ng quan ni?m v? s? s?ng va ch?t c?a ca nhan. Tr??c h?t, nhan lo?i t?n t?i co y ngh?a la s? s?ng va m?i ng??i sinh ra đ?u co quy?n s?ng, quy?n m?u c?u h?nh phuc trong s? phat tri?n c?a xa h?i. Phap lu?t khong nen quy đ?nh cho ca nhan m?t lo?i quy?n đ??c ch?t hay quy?n đ??c l?a ch?n cach ch?t hay ph??ng th?c ch?t! Theo toi, m?i cai ch?t ch?a đ?ng tinh c??ng b?c hay co ch? tam đ?u la nh?ng cai ch?t khong binh th??ng va b?t th??ng. Vi h? qu? c?a nh?ng cai ch?t nh? v?y th??ng keo theo nhi?u v?n đ? mang tinh khong tich c?c va con ?nh h??ng đ?n tam ly c?a nh?ng ng??i khac. Con ng??i la th?c th? c?a t? nhien, cho nen s? s?ng va cai ch?t hay đ? chung di?n ra m?t cach t? nhien (v?n đ? phong b?nh, ch?a b?nh luon luon đ??c coi tr?ng)." ^[24]

đi?u 19 c?a Hi?n phap n?m 2013 quy đ?nh: "M?i ng??i co quy?n s?ng. Tinh m?ng con ng??i đ??c phap lu?t b?o h?. Khong ai b? t??c đo?t tinh m?ng trai lu?t" . Ngoai ra, khong co b?t c? quy đ?nh nao v? "quy?n đ??c ch?t". Ngoai ra, Vi?t Nam đa gia nh?p Cong ??c Qu?c t? v? cac Quy?n dan s? va chinh tr? t? ngay 24/9/1982, Kho?n 1 đi?u 6 Cong ??c ghi r?ng "m?i ng??i đ?u co quy?n c? h?u la đ??c s?ng. Quy?n nay ph?i đ??c phap lu?t b?o v?. Khong ai co th? b? t??c m?ng s?ng m?t cach tu? ti?n" . Theo phap lu?t Vi?t Nam, ch? co th? t??c đo?t cu?c s?ng c?a ng??i khac thong qua vi?c toa an xet x? va cho thi hanh an ph?t t? hinh. Vi?c đ?a quy?n đ??c ch?t vao B? lu?t Dan s? (ho?c b?t c? lu?t nao khac) đ?u la s? vi ph?m Hi?n phap kha ro rang. ^[25] M?t khac, đi?u 101 B? lu?t hinh s? 2009 c?ng quy đ?nh "T?i xui gi?c ho?c giup ng??i khac t? sat" , vi?c đ?a ra quy?n đ??c ch?t c?ng s? la vi ph?m quy đ?nh t?i B? lu?t hinh s?.

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• The body as unwarranted life support: a new perspective on euthanasia.
• Appel JM (May?June 2007). “A suicide right for the mentally ill? A Swiss case opens a new debate”. Hastings Cent Rep . 37 (3): 21?3. doi : 10.1353/hcr.2007.0035 . PMID   17649899 .
• (ti?ng Ha Lan) "Uit Vrije Wil ? Burgerinitiatief voltooid leven"

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]