Phap (ton giao)

Phap ( Han t? : 法, binh am ti?ng Trung Quan tho?i : f? , phien am Hepburn ti?ng Nh?t : h? , ti?ng Ph?n : ???? dharma , ti?ng Pali : dhamma ), c?ng đ??c d?ch theo am Han-Vi?t la đ?t-ma (達磨, 達摩), đam-ma (曇摩), đam-mo (曇無), đam (曇). Ch? dharma v?n xu?t phat t? ti?ng Ph?n , ng? c?n √ dh? , co ngh?a la "n?m gi?", đ?c bi?t la n?m gi? tinh n?ng ho?t đ?ng c?a con ng??i. Cach dung ch? thu?t ng? nay r?t đa d?ng, va vi v?y, no mang r?t nhi?u ngh?a:

T?p quan, thoi quen, tieu chu?n c?a phep c? x?;
đi?u ph?i lam, ngh? nghi?p, b?n ph?n, ngh?a v?;
Tr?t t? xa h?i, quy c? trong xa h?i;
đi?u lanh, vi?c thi?n, đ?c h?nh;
S? th?t, th?t t?i, chan ly (sa. satya );
N?n t?ng c?a th? gian va cac coi gi?i;
Tin ng??ng ton giao;
Tieu chu?n đ? nh?n th?c v? chan ly, v? lu?t t?c;
Giao ly, s? gi?i thich;
B?n th?, b?n tinh;
C?n b?n nhan đ?o;
Thu?c tinh, ph?m ch?t, đ?c tinh, c?u truc c? b?n. Y ngh?a nay c?a thu?t ng? th??ng đ??c dung trong cac lu?n gi?i c?a Du-gia hanh tong , li?t ke t?t c? kinh nghi?m th? gian thanh 100 phap ho?c 100 c?u truc c? b?n. H? cho r?ng, cac phap khong t?n t?i tren c? s? t? tinh nay hang Nh? th?a khong th? nao nh?n th?c đ??c, nh?ng la m?t đ?i t??ng quan sat đ?c bi?t c?a hang B? Tat . Khong nh?n th?c đ??c tinh khong c?a cac c?u truc c? b?n la đi?u r?t quan tr?ng cho s? tri ch??ng. Xem them Bach phap .
Trong lu?n ly h?c, la ti?n đ? hay la đ?i t??ng c?a m?t đ?ng t?.

T?ng quat l?i, ng??i ta co th? hi?u Phap la "t?t c? nh?ng gi co đ?c tinh c?a no - khong khi?n ta l?m v?i cai khac - co nh?ng khuon kh? rieng c?a no đ? no lam phat sinh trong đ?u oc ta m?t khai ni?m v? no" (nh?m tri t? tinh, qu? sinh v?t gi?i 任持自性、軌生物解).

Phap v?n đ??c s? d?ng trong ?n đ? giao, v?i y ngh?a la chan ly, thi?n phap. T??ng ph?n v?i cai thi?n la phi phap. Ph?t giao c?ng co t? t??ng la thi?n phap nh?ng noi r?ng h?n thi cai ac , phi?n nao, kh?, c?ng la Phap. Theo ngai lu?n s? Giac Am thi Phap co 4 ngh?a nh?: Thu?c tinh; giao phap; thanh đi?n va s? v?t (bao g?m v?t nhin th?y va khong nhin th?y). Con đ?i v?i Ph?t giao nguyen th?y thi phap bao g?m: Hi?n t??ng va tam ly, nh? ng? u?n s?c, th?, t??ng, hanh, th?c, hay duyen kh?i c?ng la phap. đ?i v?i khai ni?m trong phap lu?t, phap s?... thi đo l?i la nh?ng quy ph?m c?a con ng??i trong đ?i s?ng c?ng đ?ng. Vi d?: Khi m?t ng??i nhin vao m?t t??ng Ph?t hay m?t s? v?t nao đo, ng??i đo s? sinh kh?i cac hanh đ?ng, t? t??ng, y ki?n, đ?a ra cac giao ly,... đo la ng??i đo đang an tr? trong phap, ta xet ? vi d? nay la ng??i đo s? bai l?y t??ng Ph?t m?i ngay đo la th?c hanh Ph?t phap. T??ng t? nh? v?y, ta s? co khai ni?m t?ng quat h?n v? phap, khi m?t đ?i t??ng ti?p xuc, b?t g?p, giao ti?p v?i m?t đ?i t??ng, h? s? sinh kh?i cac phap, n?u hai đ?i t??ng đo ng?ng ti?p xuc, b?t g?p, giao ti?p v?i nhau thi phap c?ng s? d?ng.

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Fo Guang Ta-tz'u-tien 佛光大辭典. Fo Guang Ta-tz'u-tien pien-hsiu wei-yuan-hui 佛光大辭典編修委員會. Taipei: Fo-kuang ch'u-pan-she, 1988. (Ph?t Quang đ?i T? đi?n. Ph?t Quang đ?i T? đi?n bien tu u? vien h?i. đai B?c: Ph?t Quang xu?t b?n xa, 1988.)
Das Lexikon der Ostlichen Weisheitslehren , Bern 1986.