Nha s?n xu?t am nh?c
hay
nha s?n xu?t b?n thu
(
ti?ng Anh
:
record producer
) la m?t ca nhan lam vi?c trong n?n
cong nghi?p am nh?c
, la ng??i co cong vi?c la giam sat va qu?n ly thu am (vi d? nh? "s?n xu?t")
am nh?c
c?a ngh? s?. M?t nha s?n xu?t co nhi?u vai tro co th? bao g?m, nh?ng khong h?n ch? la, t?p h?p nh?ng y t??ng cho d? an, l?a ch?n cac bai hat va/ho?c cac ngh? s?, h??ng d?n ngh? s? va nh?c s? trong phong thu, ki?m soat nh?ng l?n thu am, va giam sat toan b? qua trinh thong qua vi?c tr?n l?n va lam chu?n. Nh?ng nha s?n xu?t con th??ng đ??c nh?n nh?ng vai tro kinh doanh l?n h?n, v?i trach nhi?m v? ngan sach, cac l?ch trinh va cac cu?c th??ng l??ng.
Ngay nay, n?n cong nghi?p thu am co 2 ki?u nha s?n xu?t:
giam đ?c s?n xu?t
va
nha s?n xu?t am nh?c
; h? co vai tro khac nhau. Trong khi m?t giam đ?c s?n xu?t giam sat tai chinh c?a m?t d? an, m?t nha s?n xu?t am nh?c l?i giam sat qua trinh t?o ra am nh?c.
M?t nha s?n xu?t nh?c co th?, trong m?t vai tr??ng h?p, so sanh v?i đ?o di?n lam phim, v?i ng??i hanh ngh? đ??c chu y đ?n nh? Phil Ek, t? mieu t? vai tro c?a minh la "ng??i h??ng d?n m?t cach sang t?o hay ch? đ?o qua trinh lam m?t b?n ghi am, gi?ng nh? m?t đ?o di?n v?i m?t b? phim. Ng??i k? s? gi?ng nh? ng??i quay phim c?a b? phim."
[2]
Cong vi?c c?a nha s?n xu?t nh?c la t?o ra, đ?nh hinh khuon cho m?t b?n, đo?n nh?c. Ph?m vi trach nhi?m co th? la m?t ho?c hai bai hat hay la c? album c?a ngh? s? - trong tr??ng h?p nay thi nha s?n xu?t th??ng phat tri?n m?t t?m nhin t?ng th? cho album va cach cac bai hat t??ng quan v?i nhau th? nao.
? M?, tr??c khi co s? bung n? c?a nha s?n xu?t nh?c, m?t ai đo t? A&R (
Artists and repertoire
, cac ngh? s? va v?n bi?u di?n) s? giam sat (nh?ng l?n) thu am, m?c đ?nh đ?m nh?n trach nhi?m cho s? quy?t đ?nh v? sang t?o c?a b?n ghi am.
V?i s? ti?p c?n d? dang v?i cong ngh? c?a ngay nay, m?t s? thay th? cho nha s?n xu?t ghi am đa v?a đ??c nh?c t?i, đ??c g?i la 'nha s?n xu?t phong ng?'. V?i s? ti?n b? trong cong ngh? ngay nay, r?t d? dang đ? m?t nha s?n xu?t co đ??c nh?ng bai ch?t l??ng cao ma khong c?n dung đ?n m?t nh?c c? nao; đi?u đo x?y ra ? trong nh?c đo th? (
urban music
) (nh? hip hop, rap, van van.). Nhi?u ngh? s? co ten tu?i đa l?a ch?n cach ti?p c?n nay.
Ti?n b? trong cong ngh? nay đ??c nh?c đ?n nh? la s?n xu?t am nh?c đi?n t? (
Electronic Music Production
, hay
EMP
. S?n xu?t
am nh?c đi?n t?
đ?n gi?n la s?n xu?t nh?c m?t cach s? hoa hay s?n xu?t nh?c tren may tinh.
Trong h?u h?t tr??ng h?p, nha s?n xu?t nh?c con la ng??i co quy?n c?i bien, so?n nh?c, nh?c s? hay ng??i sang tac, ng??i ma co th? mang y t??ng m?i m? t?i m?t d? an. C?ng nh? la t?o ra b?t k? s? đi?u ch?nh v? vi?t nh?c hay c?i bien nao, nha s?n xu?t con co th? ch?u trach nhi?m pha tr?n sang t?o. Anh ?y ho?c co ?y s? lien h? v?i k? s? am thanh, ng??i ma t?p trung vao khia c?nh k? thu?t c?a b?n ghi am trong khi nha s?n xu?t nh?c đ? m?t đ?n kh? n?ng tieu th? đ??c c?a toan d? an.
T?ng quan v? nha s?n xu?t nh?c
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
La m?t d? an r?ng l?n, vi?c t?o ra b?n thu am co th? đ??c chia cho ba chuyen gia:
giam đ?c am nh?c
, ng??i giam sat quan h? đ?i tac kinh doanh va tai chinh; nha s?n xu?t thanh nh?c ho?c hoa am, la ng??i h? tr? ch?nh s?a gi?ng hat thong qua đanh gia chuyen mon va hu?n luy?n k? thu?t thanh nh?c, cu?i cung la nha s?n xu?t am nh?c, th??ng đ??c g?i đ?n gi?n la nha s?n xu?t (producer), ch? đ?o qua trinh t?o ra b?n ph?i va thu am cu?i cung c?a bai hat.
Vai tro c?a nha s?n xu?t co th? bao g?m t?p h?p y t??ng, sang tac nh?c, ch?n nh?c s? trong phien, đ? xu?t thay đ?i cach s?p x?p bai hat, ch?nh s?a cho ca s?, ki?m soat phien, giam sat vi?c pha tr?n am thanh va trong m?t s? tr??ng h?p, giam sat vi?c chuy?n am thanh đa ghi t? ngu?n ch?a b?n ph?i cu?i cung sang thi?t b? l?u tr? d? li?u (b?n chinh). Nha s?n xu?t co th? trao quy?n sang t?o cho chinh cac ngh? s?, thay vao đo h? s? đ?m nh?n vai tro giam sat ho?c c? v?n. đ? đ? đi?u ki?n nh?n đ? c?
Grammy
,
Vi?n han lam Khoa h?c va Ngh? thu?t Thu am Qu?c gia
xac đ?nh nha s?n xu?t:
[3]
Ng??i co quy?n ki?m soat t?ng th? v? m?t sang t?o va k? thu?t đ?i v?i toan b? d? an thu am c?ng nh? la m?t ph?n trong cac d? an thu am rieng l?. Ng??i đo co m?t t?i phong thu ho?c t?i đ?a đi?m ghi am va lam vi?c tr?c ti?p v?i ngh? s? va k? thu?t vien am thanh. Nha s?n xu?t đ?a ra cac quy?t đ?nh sang t?o va phong cach nh?m hi?n th?c hoa m?c tieu c?a c? ngh? s? va hang thu am trong vi?c t?o ra n?i dung am nh?c. Cac nhi?m v? khac bao g?m, nh?ng khong gi?i h?n; n?m ngan sach va l?ch trinh, tuan th? th?i h?n, tim nh?c s?, ca s?, phong thu va k? thu?t vien am thanh, giam sat cac nhu c?u nhan s? khac va bien t?p.
Nha s?n xu?t th??ng l?a ch?n va c?ng tac v?i m?t k? thu?t vien hoa am, ng??i t?p trung vao cac khia c?nh cong ngh? đ?c bi?t trong qua trinh thu am, c? th? la v?n hanh thi?t b? đi?n t? va ph?i cac b?n nh?c tho, sau khi ghi l?i nh?ng b?n nh?c đ??c ch?n, du la gi?ng hat hay nh?c c?, đ?u thanh m?t ph?n c?a "b?n ph?i",
am l?p th?
ho?c
am thanh vom
. Sau đo, m?t k? thu?t vien h?u k? am thanh s? đi?u ch?nh them cho b?n thu nay đ? phan b? tren ph??ng ti?n truy?n thong đa đ??c ch?n. Nha s?n xu?t co th? ch? lam vi?c v?i m?t ho?c hai bai hat ho?c co th? la toan b? album c?a ngh? s?, giup phat tri?n t?m nhin t?ng th? c?a album. Cac nha s?n xu?t b?ng đ?a c?ng co th? đ?m nh?n vai tro đi?u hanh s?n xu?t, qu?n ly ngan sach, l?ch trinh, h?p đ?ng va đam phan.
(Tim ki?m va qu?n ly ngh? s?)
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Vao nh?ng n?m 1880, nganh cong nghi?p thu am b?t đ?u b?ng cach đ?n gi?n la đ? ngh? s? bi?u di?n tren
may hat
.
[4]
N?m 1924, t?p chi th??ng m?i
Talking Machine World
, chuyen đ?a tin v? nganh cong nghi?p may hat va thu am, noi r?ng Eddie King, giam đ?c "b? ph?n tim ki?m va qu?n ly ngh? s? ? New York" c?a Victor Records, đa len k? ho?ch cho vi?c thu am ? Los Angeles. Sau đo, nha v?n h?c dan gian Archie Green g?i đay co la cach s? d?ng
A&R man (ng??i tim ki?m va qu?n ly ngh? s?)
đ??c phat tri?n s?m nh?t. Tren th?c t?, co th? g?i la "A&R man" hay th?m chi la "A&R" m?t thu?t ng? vi?t t?t đ??c t?p chi
Billboard
đ?t ra vao n?m 1946 va đ??c s? d?ng r?ng rai vao cu?i nh?ng n?m 1940.
[5]
Trong nh?ng n?m 1920 va 1930, cac giam đ?c đi?u hanh A&R, nh? Ben Selvin t?i
Columbia Records
, Nathaniel Shilkret t?i Victor Records, va Bob Haring t?i Brunswick Records đa tr? thanh ti?n than c?a cac nha s?n xu?t am nh?c, giam sat vi?c thu am va th??ng ch? đ?o cac dan nh?c phien.
[6]
Trong nh?ng n?m 1940, cac hang thu am l?n ngay cang m? ra cac b? ph?n A&R chinh th?c c?a minh, v?i vai tro bao g?m c? giam sat vi?c thu am.
[5]
Trong khi đo, cac phong thu am đ?c l?p đ??c m? ra, giup hinh thanh vi?c coi nha s?n xu?t am nh?c nh? m?t chuyen gia. Nh?ng b?t ch?p truy?n th?ng vi?t nh?c c?a m?t s? A&R, vi?c s?n xu?t am nh?c v?n ch? đ? c?p đ?n vi?c s?n xu?t đ?a hat.
[6]
Sau
Th? chi?n th? hai
, nh?ng giam đ?c A&R tien phong đa chuy?n đ?i co ?nh h??ng sang s?n xu?t am nh?c nh? đ??c hi?u ? ngay nay, đ?ng th?i đoi khi c?ng s? s? h?u cac hang thu am đ?c l?p, bao g?m J. Mayo Williams va John Hammond.
[6]
Khi John Hammond chuy?n t? Columbia Records sang Mercury Records, ong đa giao Mitch Miller trach nhi?m ch? đ?o cac bu?i thu am n?i ti?ng c?a Mercury t?i New York. Miller sau đo s?n xu?t cac b?n hit trong th? lo?i country-pop crossover cho Patti Page va Frankie Laine. Sau khi chuy?n t? Mercury đ?n Columbia Records, ong tr? thanh m?t trong nh?ng giam đ?c A&R hang đ?u trong th?p k? 1950.
[6]
Trong th?p k? nay, cac giam đ?c đi?u hanh c?a cong ty A&R ngay cang chu tr?ng đ?n vi?c tim ra nh?ng am thanh đ?c bi?t trong m?t bai hat. M?c du nhi?u ng??i v?n ch? t?p trung vao vi?c h?p tac gi?a ca s? va nh?c s?, nh?ng co m?t s? ng??i ch? ra r?ng cac y?u t? am nh?c c? th? c?n đ??c ton tr?ng va phat tri?n. Tuy nhien, co m?t s? ng??i khac l?i tham gia khong nhi?u vao qua trinh sang t?o trong d? an. Thu?t ng?
nha s?n xu?t am nh?c
theo y ngh?a hi?n nay?giam đ?c sang t?o s?n xu?t bai hat?đ??c đ? c?p l?n đ?u trong m?t s? t?p chi
Billboard
vao n?m 1953, va tr? nen ph? bi?n vao th?p k? 1960.
[6]
Tuy v?y, vi?c phan bi?t chinh th?c v?n kha kho kh?n trong m?t th?i gian dai. Cac qu?n ly A&R v?n co th? la cac giam đ?c sang t?o, nh? William "Mickey" Stevenson, đ??c Berry Gordy thue t?i hang đ?a
Motown
.
[7]
N?m 1947, th? tr??ng am nh?c M? ch?ng ki?n s? xu?t hi?n c?a thu am b?ng b?ng t? tinh.
[8]
? th?i đi?m b?t đ?u c?a nganh cong nghi?p
may hat
vao nh?ng n?m 1880, vi?c ghi am đ??c th?c hi?n b?ng may phong thanh, kh?c hinh song am theo chi?u d?c vao m?t hinh tr?.
[9]
đ?n nh?ng n?m 1930, may ghi am etching am thanh theo chi?u ngang tren đ?a.
[10]
Tuy nhien, do h?n ch? v? d?i t?n am, bao g?m c? am tr?m va am cao, cung v?i d?i đ?ng am, cac b?n thu am khi?n cho am thanh c?a m?t cay đan piano hoa nh?c l?n nghe nh? am thanh c?a m?t cay đan piano đ?ng. Ngoai ra, th?i l??ng t?i đa ch? co th? la b?n phut r??i.
[4]
Do đo, l?a ch?n va bi?u di?n th??ng b? ?nh h??ng, va vi?c phat đ?a nay?đ??c t?o ra t? b?n g?c b?ng ch?t li?u cerac?s? pha h?y no. K?t thuc nh? v?y th??ng gay ra lo l?ng va gi?i h?n s? bi?u di?n đ? tranh sai sot. Trong nh?ng n?m 1940, gi?a
Th? chi?n th? hai
, ng??i đ?c đa ti?n hanh phat tri?n k? thu?t ghi am am thanh len b?ng t? tinh. đi?u nay đa m? ra kh? n?ng m? r?ng th?i l??ng thu am va cho phep phat l?i ngay l?p t?c, ghi am l?i va ch?nh s?a. Cong ngh? nay đa đ?t n?n t?ng cho s? xu?t hi?n c?a cac nha s?n xu?t am nh?c v?i vai tro hi?n t?i c?a h?.
[10]
- ^
“B?n sao đa l?u tr?”
.
B?n g?c
l?u tr? ngay 21 thang 1 n?m 2016
. Truy c?p ngay 26 thang 7 n?m 2012
.
- ^
“Interview with Phil Ek”
.
HitQuarters
. ngay 25 thang 5 n?m 2009
. Truy c?p ngay 3 thang 9 n?m 2010
.
- ^
Richard James Burgess,
The History of Music Production
(New York:
Oxford University Press
, 2014),
pp 12?13
.
- ^
a
b
Clive Thompson,
"How the phonograph changed music forever"
,
Smithsonian Magazine
, Jan 2016.
- ^
a
b
Brian Ward & Patrick Huber,
A&R Pioneers: Architects of American Roots Music on Record
(Nashville, TN: Vanderbilt University Press, 2018),
pp 20?21
.
- ^
a
b
c
d
e
Brian Ward & Patrick Huber,
A&R Pioneers: Architects of American Roots Music on Record
(Nashville, TN: Vanderbilt University Press, 2018),
pp 278?281
.
- ^
Brian Ward & Patrick Huber,
A&R Pioneers: Architects of American Roots Music on Record
(Nashville, TN: Vanderbilt University Press, 2018),
p 283
.
- ^
Jim Curtis,
Rock Eras: Interpretation of Music & Society, 1954?1984
(Bowling Green, OH: Bowling Green State University Popular Press, 1987),
p 43
.
- ^
Richard James Burgess,
The History of Music Production
(New York: Oxford University Press, 2014),
pp 50?54
.
- ^
a
b
Robert Philip, "Pianists on record in the early twentieth century", in David Rowland, ed.,
The Cambridge Companion to the Piano
(Cambridge, UK:
Cambridge University Press
, 1998), pp
75
?77.
- Gibson, David and
Maestro Curtis
. "The Art of Producing". 1st. Ed. USA. ArtistPro Publishing, 2004.
ISBN 1-931140-44-8
- Burgess, Richard James.
The Art of Music Production
. 3rd Ed. UK. Music Sales, 2005.
ISBN 1-84449-432-4
- Hewitt, Michael.
Music Theory for Computer Musicians
. 1st Ed. USA. Cengage Learning, 2008. ISBN 139781598635034
- Gronow, Pekka and Ilpo Saunio (1998).
An International History of the Recording Industry
. ISBN X. Cited in Moorefield (2005).
- Moorefield, Virgil (2005).
The Producer as Composer: Shaping the Sounds of Popular Music
. ISBN. 123
- Olsen, Eric et al. (1999).
The Encyclopedia of Record Producers.
ISBN 0-8230-7607-5
,
ISBN 978-0-8230-7607-9
- Zak, Albin.
The Poetics of Rock: Cutting Tracks, Making Records.
Berkeley: University of California Press, 2001.
- List of the Producers of the Current Top 100 Songs, Top 100 ? Album Credits
L?u tr?
2013-07-09 t?i
Wayback Machine
|
---|
Cong nghi?p am nh?c
| |
---|
đi?n ?nh
| |
---|
Phat thanh
| |
---|
Truy?n hinh
| |
---|
San kh?u k?ch
| |
---|
Ghi hinh
| |
---|
Ho?t hinh
| |
---|
Tro ch?i video
| |
---|
Xem them
| |
---|