Najd
hay
Nejd
(
ti?ng ? R?p
:
???
,
Najd
,
phat am ti?ng ? R?p:
[nad??d]
) la khu v?c trung tam đ?a ly c?a
? R?p Xe Ut
, đay la n?i sinh s?ng c?a 28% ng??i dan n??c nay.
[1]
Najd g?m co cac vung
Riyadh
,
al-Qassim
, va
Ha'il
. Ng??i Najd trong qua kh? t?ng đoi khi đ??c g?i la "thi?u s? th?ng tr?" t?i ? R?p Xe Ut.
[2]
[3]
Khong gi?ng nh?
Hejaz
, Najd r?t h?o lanh va khong n?m d??i quy?n cai tr? c?a ben ngoai trong ph?n l?n
chi?u dai
l?ch s?.
Khu v?c Nejd trong th?i k? ti?n H?i giao la n?i c? tru c?a cac b? l?c nh?
Kindah
va
Tayy
. D??i quy?n lanh đ?o c?a Usma bin Luai, vao n?m 115 b? l?c Tayy t? Yemen tran đ?n xam chi?m cac vung nui Aja va Samra t? b? l?c
Banu Tamim
t?i mi?n b?c
ban đ?o ? R?p
. Cac vung nui nay hi?n g?i la Jabal Shammar. Ng??i Tayy tr? thanh b? l?c ch?n nuoi l?c đa va ng?a du m?c t?i mi?n b?c Najd trong nhi?u th? k?.
đ?n th? k? 5, cac b? l?c t?i mi?n b?c ban đ?o ? R?p tr? thanh m?t m?i đe do? l?n đ?i v?i tuy?n đ??ng m?u d?ch gi?a
Yemen
va
Syria
.
V??ng qu?c ?imyar
(t?i Yemen ngay nay) quy?t đ?nh l?p m?t nha n??c ch? h?u đ? ki?m soat mi?n trung va mi?n b?c ban đ?o ? R?p. B? l?c Kindah đ?t đ??c s?c m?nh va s? l??ng đ? gi? vai tro nay, va đ?n n?m 425 qu?c v??ng c?a Himyar la ?asan ibn 'Amr ibn Tubba’ đ?a ?ujr 'Ak?l al-Mur?r ibn 'Amr lam qu?c v??ng (Hujr) đ?u tien c?a Kindah. Ng??i Kindah l?p m?t v??ng qu?c t?i Najd thu?c mi?n trung ban đ?o ? R?p song khong gi?ng v?i cac nha n??c co t? ch?c t?i Yemen; qu?c v??ng c?a Kindah duy tri ?nh h??ng đ?i v?i m?t s? b? l?c lien k?t thong qua uy tin ca nhan thay vi quy?n l?c c??ng ch?. Th? đo đ?u tien c?a h? la Qaryat Dh?t K?hil, nay g?i la
Qaryat al-F?w
.
[4]
Ghassanid
,
Lakhmid
va Kindah đ?u la cac v??ng qu?c ch? h?u c?a
Kahlan
va
Qahtani
, l?n l??t do
Byzantines
, Ba T? va ?imyar b? nhi?m đ? b?o v? bien gi?i va cac l?i ich c?a đ? qu?c kh?i cac v? t?n cong tr??c m?i đe do? đang gia t?ng t? c?a cac b? l?c 'Adn?n?. đ?n th? k? 5 va 6, ng??i Kindah ti?n hanh n? l?c co d? tinh th?c s? đ?u tien nh?m th?ng nh?t toan b? cac b? l?c t?i mi?n trung ban đ?o ? R?p thong qua cac lien minh, va t?p trung vao chi?n tranh v?i ng??i Lakhmid. Al-??rith ibn 'Amr cu?i cung đa thanh cong trong vi?c chi?m l?nh th? đo
al-?irah
c?a Lakhmid t?i mi?n nam Iraq hi?n nay.
[5]
Tuy nhien, đ?n kho?ng n?m 529, al-Mundhir tai chi?m thanh ph?, khi?n Qu?c v??ng ??rith va kho?ng n?m m??i thanh vien trong gia t?c c?a ong thi?t m?ng.
N?m 525,
V??ng qu?c Aksum
t? đong B?c Phi đ?n xam chi?m ?imyar. M?t đi ?ng h? t? Himyar, trong vong ba n?m V??ng qu?c Kindah b? phan chia thanh b?n nhom: Asad, Taghlib, Qays and Kin?nah, m?i nhom do m?t than v??ng c?a Kindah lanh đ?o. đ?n th?p nien 530 va 540, cac 'than v??ng qu?c' nh? nay b? l?t đ? trong m?t lo?t cu?c n?i d?y c?a cac b? l?c 'Adn?n? t?i Najd va
?ij?z
. N?m 540, ng??i Lakhmid tan pha hoan toan cac khu đ?nh c? c?a ng??i Kindah t?i
Nejd
, bu?c ph?n l?n thanh vien b? l?c nay ph?i chuy?n đ?n Yemen. Ng??i Kindah va h?u h?t cac b? l?c ? R?p quay sang trung thanh v?i ng??i Lakhmid.
Trong th?i k? Nha tien tri
Muhammad
, Muhammad ti?n hanh cac cu?c chinh ph?c quan s? trong khu v?c. đ?u tien la t?p kich đoan buon qua Nejd nh?m ch?ng l?i
Quraysh
, di?n ra vao n?m 624. Ng??i Mecca d??i quy?n lanh đ?o c?a Safwan ibn Umayyah (la ng??i v?n s?ng nh? m?u d?ch) đ?n mua he n?m đo d?i đ?n Syria đ? giao d?ch theo mua. Sau khi Muhammad nh?n đ??c tin t?c v? tuy?n đ??ng c?a đoan buon, ong l?nh cho
Zayd ibn Haritha
đi theo va ti?n hanh t?p kich thanh cong, l?y đ??c tai s?n gia tr? 100.000
dirham
.
[6]
[7]
Muhammad xam chi?m Nejd vao thang 10 n?m 625 AD.
[7]
Ong lanh đ?o cac chi?n binh đ?n Nejd nh?m xua đu?i m?t s? b? l?c ma ong tin la co m?c đich m? am.
[8]
M?t s? h?c gi? cho r?ng cu?c chinh ph?c Dhat al-Riqa di?n ra t?i Nejd n?m trong cu?c xam chi?m nay.
[8]
Tuy nhien, theo quan đi?m co tinh xac th?c nh?t c?a "Saifur Rahman al Mubararakpuri", thi chi?n d?ch Dhat Ar-Riqa‘ di?n ra sau khi Khaibar th?t th? (va khong n?m trong cu?c xam chi?m Nejd). đi?u nay đ??c c?ng c? b?i th?c t?
Abu Hurairah
va Abu Musa Al-Ash‘ari ch?ng ki?n tr?n chi?n. Abu Hurairah đi theo H?i giao ch? vai ngay tr??c Khaibar, va Abu Musa Al-Ash‘ari tr? l?i t? Abyssinia (Ethiopia) va h?i quan v?i Muhammad t?i Khaibar. Cac quy t?c lien quan đ?n c?u nguy?n s? hai ma Muhammad quan sat trong chi?n d?ch Dhat Ar-Riqa, đ??c th? hi?n trong cu?c xam chi?m Asfan va cac h?c gi? nay cho r?ng no di?n ra sau Al-Khandaq (
tr?n Al-Ahzab
).
[8]
Cu?c chinh ph?c Qatan c?ng di?n ra t?i Nejd. B? l?c Banu Asad ibn Khuzaymah (khong nh?m l?n v?i b? l?c Banu Asad), la cac c? dan t?i Katan thu?c vung lan c?n
Fayd
, h? la m?t b? l?c hung m?nh co lien h? v?i Quraysh. H? c? tru g?n đ?i Katan t?i
Nejd
. Muhammad nh?n đ??c bao cao r?ng h? đang len k? ho?ch t?p kich vao Medina, do đo ong phai quan d??i quy?n lanh đ?o c?a
Abu Salama `Abd Allah ibn `Abd al-Asad
ti?n hanh t?n cong b?t ng? vao b? l?c nay.
[9]
[10]
Sau khi Muhammad m?t, cac c?ng th?ng am ? tr??c đo đe do? pha v? va chia c?t c?ng đ?ng H?i giao. Cac b? l?c ? R?p khac mu?n tr? l?i quy?n lanh đ?o đ?a ph??ng va tach kh?i quy?n ki?m soat c?a
Medina
. T?i m?t s? n?i, c? dan tuyen b? nha tien tri đ? thi?t l?p ban lanh đ?o nh?m ph?n đ?i Medina, nh?
Al-Aswad Al-Ansi
va
Musaylimah
. Toan b? đ?u la nh?ng s? ki?n d?n t?i chia r? c?ng đ?ng H?i giao.
[11]
đ?n th? k? 16,
ng??i Ottoman
đ?a vung b? bi?n ven
bi?n đ?
va
v?nh Ba T?
(Hejaz,
Asir
va Al-Ahsa) vao trong đ? qu?c c?a h? va yeu sach co quy?n ba ch? đ?i v?i vung n?i l?c. M?t nguyen nhan la nh?m c?n tr? cac n? l?c c?a B? đao Nha mu?n t?n cong bi?n đ? va
?n đ? D??ng
.
[12]
M?c đ? ki?m soat c?a Ottoman đ?i v?i cac vung đ?t nay thay đ?i trong b?n th? k? sau đo, thay đ?i m?nh y?u tu? theo quy?n l?c trung ??ng c?a đ? qu?c.
[13]
[14]
Ngu?n g?c c?a hoang t?c Saud xu?t hi?n t?i Nejd vao n?m 1744, khi ng??i sang l?p v??ng tri?u la
Muhammad bin Saud
h?i quan v?i th? l?nh ton giao
Muhammad ibn Abd al-Wahhab
,
[15]
la ng??i sang l?p phong trao Wahhabi, m?t d?ng đ?o đ?c nghiem kh?c c?a
H?i giao Sunni
.
[16]
Lien minh đ??c hinh thanh giup t?o đ?ng l?c t? t??ng cho cac cu?c chinh ph?c c?a gia t?c Saud va duy tri c? s? cho quy?n cai tr? c?a v??ng tri?u nay cho đ?n nay.
[17]
Nha n??c đ?u tien c?a gia t?c Saud đ??c thanh l?p vao n?m 1744 t?i khu v?c quanh
Riyadh
, nhanh chong banh tr??ng va trong th?i gian ng?n t?ng ki?m soat h?u h?t lanh th? ? R?p Xe Ut hi?n nay,
[18]
song b? tan pha vao n?m 1818 tr??c Pho v??ng Ai C?p c?a Ottoman la
Mohammed Ali Pasha
.
[19]
Nha n??c th? nhi c?a gia t?c Saud đ??c
Turki
thanh l?p vao n?m 1824, song nh? h?n nhi?u va ch? y?u n?m t?i Nejd.
[20]
Trong su?t th?i gian con l?i c?a th? k? 19, gia t?c Saud tranh gianh quy?n ki?m soat vung n?i l?c c?a khu v?c nay la ? R?p Xe Ut v?i m?t gia t?c ? R?p khac la
Rashid
. đ?n n?m 1891, gia t?c Rashid gianh chi?n th?ng con gia t?c Al Saud b? đ?y sang l?u vong t?i
Kuwait
.
[21]
[22]
đ?n luc kh?i đ?u th? k? 20,
đ? qu?c Ottoman
ti?p t?c ki?m soat ho?c co quy?n ba ch? đ?i v?i h?u h?t ban đ?o ? R?p. D??i quy?n ba ch? nay, ban đ?o n?m d??i quy?n cai tr? t? cac th? l?nh b? l?c,
[23]
[24]
N?m 1902, con trai c?a Abdul Rahman la Abdul Aziz (sau nay g?i la
Ibn Saud
) tai chi?m Riyadh va đ?a gia t?c Saud tr? v? Nejd.
[21]
Ibn Saud gianh đ??c s? ?ng h? c?a m?t đ?i quan b? l?c la
Ikhwan
, co c?m h?ng t? giao phai Wahhabi, va l?c l??ng nay phat tri?n nhanh chong sau khi hinh thanh vao n?m 1912.
[25]
Nh? chi vi?n c?a Ikhwan, Ibn Saud chi?m
Al-Ahsa
t? Ottoman vao n?m 1913.
N?m 1916, đ??c Anh khich l? va ?ng h?, Sharif c?a Mecca la
Hussein bin Ali
lanh đ?o
kh?i ngh?a lien ? R?p
nh?m ch?ng Ottoman đ? l?p m?t nha n??c ? R?p th?ng nh?t.
[26]
Cu?c kh?i ngh?a th?t b?i v? m?c tieu, song chi?n th?ng c?a đ?ng Minh trong th? chi?n d?n đ?n k?t thuc quy?n ba ch? va ki?m soat c?a Ottoman tren ban đ?o ? R?p.
[27]
Ibn Saud tranh can d? vao kh?i ngh?a ? R?p, thay vao đo ong ti?p t?c cu?c đ?u tranh v?i gia t?c Rashid. Sau khi đanh b?i hoan toan gia t?c nay, ong l?y hi?u la Sultan c?a Nejd vao n?m 1921. đ??c giup đ? t? Ikhwan, ong chinh ph?c Hejaz vao n?m 1924?25 va đ?n ngay 10 thang 1 n?m 1926, Ibn Saud c?ng x?ng la qu?c v??ng c?a Hejaz.
[28]
M?t n?m sau, ong l?y them hi?u qu?c v??ng c?a Nejd. Trong 5 n?m sau đo, ong cai tr? hai b? ph?n v?i t? cach cac đ?n v? rieng bi?t.
[21]
Sau khi chinh ph?c Hejaz, m?c tieu c?a gi?i lanh đ?o Ikhwan chuy?n sang banh tr??ng đ?a h?t c?a giao phai Wahhabi sang cac lanh th? b?o h? thu?c Anh la
Ngo?i Jordan
, Iraq va Kuwait, va b?t đ?u t?p kich cac lanh th? nay. Hanh đ?ng nay b? Ibn Saud ph?n đ?i, do ong nh?n th?c đ??c nguy hi?m t? m?t cu?c xung đ?t tr?c ti?p v?i ng??i Anh. đ?ng th?i, Ikhwan tr? nen v? m?ng v?i cac chinh sach đ?i n?i c?a Ibn Saud khi no t? ra la ?ng h? hi?n đ?i hoa va gia t?ng s? l??ng ng??i ngo?i qu?c phi H?i giao trong n??c. Do đo, h? quay sang ch?ng l?i Ibn Saud, va sau hai n?m đ?u tranh thi h? th?t b?i trong
tr?n Sabilla
vao n?m 1929, cac th? l?nh c?a l?c l??ng nay b? tan sat trong cu?c chi?n.
[29]
đ?n n?m 1932, hai
v??ng qu?c Hejaz va Nejd
th?ng nh?t thanh
V??ng qu?c ? R?p Xe Ut
.
[21]
Quang c?nh vach đa Tweig (Tuwaiq) t? phia tay. Th? đo
Riyadh
n?m ngay d??i đ??ng chan tr?i.
T?
najd
theo ti?ng ? R?p co ngh?a la "vung cao" va t?ng đ??c s? d?ng cho nhi?u vung khac nhau tren ban đ?o ? R?p. Tuy nhien, n?i b?t nh?t trong s? đo la vung trung tam c?a ban đ?o, v? đ?i th? co gi?i h?n v? phia tay la cac day nui c?a
Hejaz
va
Yemen
va v? phia đong la vung l?ch s?
đong ? R?p
va v? phia b?c la
Iraq
va
Syria
.
Cac nha đ?a ly H?i giao trung c? danh m?t l??ng l?n th?i gian đ? tranh lu?n v? ranh gi?i chinh xac gi?a Hejaz va Najd v? chi ti?t, song th??ng đ?nh ranh gi?i phia tay c?a Najd ? n?i nao day nui phia tay va thanh l?p dung nham b?t đ?u d?c v? phia đong, va đ?nh ranh gi?i phia đong c?a Najd t?i m?t d?i đ?n cat đ? h?p g?i la
sa m?c Ad-Dahna
, cach kho?ng 100 km v? phia đong c?a
Riyadh
ngay nay. Bien gi?i phia nam c?a Najd luon đ??c xac đ?nh t?i vung đ?n cat l?n nay g?i la
Rub' al Khali
(mi?n h? khong), trong khi bien gi?i tay nam đ??c ghi d?u la cac thung l?ng wadi Ranyah, wadi Bisha va wadi Tathlith.
Ranh gi?i phia b?c c?a Najd co thay đ?i r?t l?n trong l?ch s? va đ??c chu y it h?n nhi?u t? cac nha đ?a ly trung c?. Trong cac th? k? đ?u th?i k? H?i giao, Najd đ??c nhin nh?n la m? r?ng xa v? phia b?c đ?n song
Euphrates
, va chinh xac h?n la "cac b?c t??ng c?a
Khosrau
", cong trinh nay do
đ? qu?c Sassanid
xay d?ng đ? lam hang rao ng?n cach ban đ?o ? R?p va
Iraq
ngay tr??c khi H?i giao truy?n ba đ?n. Cach s? d?ng hi?n nay c?a thu?t ng? bao g?m khu v?c
Al-Yamama
, song no khong ph?i luon đ??c cho la thu?c Najd trong qua kh?.
Gi?ng nh? y ngh?a ten g?i, Najd la m?t cao nguyen co đ? cao dao đ?ng t? 762 m đ?n 1.525 m, va d?c xu?ng t? tay sang đong. Ph?n phia đong (trong l?ch s? g?i la Al-Yamama) co d?u ?n la cac khu dan c? ?c đ?o v?i nhi?u ho?t đ?ng nong nghi?p va m?u d?ch, trong khi ph?n con l?i theo truy?n th?ng la n?i ng??i Bedouin du c? s?ng th?a th?t. Cac đ?c đi?m đ?a hinh chinh y?u g?m co cac nui đoi Aja va Salma t?i phia b?c g?n
Ha'il
, vung cao Jabal Shammar va day nui
Tuwaiq
ch?y qua trung tam c?a vung t? b?c xu?ng nam. đ?c đi?m quan tr?ng khac la cac long song c?n khac nhau (
wadi
) nh?
wadi Hanifa
g?n Riyadh, wadi Na'am t?i phia nam, wadi Al-Rumah t?i
Al-Qassim
? phia b?c, va wadi ad-Dawasir t?i m?i c?c nam c?a Najd tren ranh gi?i v?i Najran. H?u h?t cac lang va khu dan c? t?i Najd n?m d?c cac wadi nay do chung co kh? n?ng b?o t?n n??c m?a quy gia trong th?i ti?t hoang m?c kho h?n, con cac đi?m khac n?m g?n cac ?c đ?o. Theo truy?n th?ng, Najd đ??c chia thanh cac t?nh nh? hinh thanh t? t?p h?p cac đo th?, lang va khu dan c?, th??ng t?p trung t?i m?t "th? ph?". Cac phan vung nay v?n đ??c ng??i Najd cong nh?n cho đ?n nay, khi m?i t?nh duy tri bi?n th? rieng v? ph??ng ng? va phong t?c. N?i b?t nh?t trong s? cac t?nh c? nay la Al-'Aridh, bao g?m Riyadh va c? đo
Diriyah
; Al-Qassim co th? ph? la
Buraidah
;
Sudair
t?p trung t?i
Al Majma'ah
; Al-Washm t?p trung t?i
Shaqraa
; va
Jebel Shammar
co th? ph? la Ha'il. Tuy nhien, t?i ? R?p Xe Ut ngay nay, Najd đ??c phan chia thanh ba vung hanh chinh:
Ha'il
, Al-Qassim, va
Riyadh
, co di?n tich t?ng c?ng la 554.000 km².
Riyadh
la thanh ph? l?n nh?t t?i Najd, va c?ng la thanh ph? l?n nh?t toan qu?c v?i dan s? tren 5,7 tri?u ng??i vao n?m 2010. Cac thanh ph? khac g?m co
Buraidah
(505.845 vao n?m 2005),
Unaizah
(138.351 vao n?m 2005) va
Ar Rass
(116.164 vao n?m 2005).
[30]
Cac khu dan c? nh? h?n la
Sudair
,
Al-Kharj
,
Dawadmi
,
'Afif
,
Al-Zilfi
,
Al Majma'ah
,
Shaqraa
,
Tharmada'a
,
Dhurma
,
Al-Gway'iyyah
,
Al-Hareeq
,
Hotat Bani Tamim
,
Layla
,
As Sulayyil
, va
Wadi ad-Dawasir
, khu dan c? c?c nam c?a Najd.
Tr??c khi thanh l?p V??ng qu?c ? R?p Xe Ut hi?n đ?i, c? dan b?n đ?a t?i Najd ch? y?u la thanh vien c?a m?t s? b? l?c ? R?p, h? ho?c la ng??i du c? (
bedouin
), ho?c la cac nong dan va th??ng nhan đ?nh c?. Thanh ph?n con l?i trong dan chung ch? y?u la
ng??i ? R?p
khong co lien k?t v?i b? l?c nao vi nhi?u nguyen nhan khac nhau, h? ch? y?u s?ng trong cac th? tr?n va lang c?a Najd, lam cac cong vi?c khac nhau nh? th? m?c hay
Sonnaa'
(th? th? cong). Ngoai ra con co m?t nhom c? dan nh? g?c Phi c?ng nh? m?t s? no l? ho?c c?u no l? g?c đong va đong Nam Au.
H?u h?t cac b? l?c Najd co ngu?n g?c Adnan va nh?p c? t?
Tihamah
va
Hejaz
đ?n Najd trong th?i k? c? đ?i. Cac b? l?c Najd n?i b?t nh?t trong giai đo?n ti?n H?i giao la:
Banu Hanifa
chi?m gi? khu v?c quanh Riyadh ngay nay,
Banu Tamim
chi?m gi? cac khu v?c xa h?n v? phia b?c,
Banu Abs
t?p trung t?i Al-Qassim,
Tayy
t?p trung t?i Ha'il, va
Banu 'Amir
t?i mi?n nam Najd. T? th? k? 15 đ?n th? k? 18, co m?t dong nh?p c? đang k? c?a cac b? l?c t? phia tay, gia t?ng dan s? du c? c?ng nh? đ?nh c? trong khu v?c va t?o thanh m?nh đ?t mau m? cho phong trao Wahhabi.
[31]
đ?n th? k? 20, nhi?u b? l?c c? đ?i đa bi?n hoa thanh cac bang lien m?i ho?c di c? t? cac khu v?c khac c?a Trung đong, va nhi?u b? l?c t? cac vung khac tren ban đ?o chuy?n đ?n Najd. Tuy nhien, thanh ph?n l?n nh?t c?a c? dan Najdi đ?a ph??ng ngay nay v?n thu?c v? cac b? l?c Najd c? đ?i nay ho?c cac hi?n than m?i h?n c?a h?. Nhi?u b? l?c Najd t?ng khong s?ng du c? trong th?i c? đ?i ma la cac nong dan va th??ng nhan đ?nh c? r?t ?n đ?nh. Hoang t?c Saud co dong doi t? b? l?c Banu Hanifa. Tr??c khi thanh l?p ? R?p Xe Ut, cac b? l?c du c? chinh t?i Najd g?m co
Dawasir
,
Mutayr
,
'Utaybah
,
Shammar
(trong l?ch s? g?i la Tayy), Subay', Suhool, Harb, va
Qahtani
t?i mi?n nam Najd. Ngoai nh?ng b? l?c nay, nhi?u c? dan s?ng đ?nh c? thu?c cac b? l?c Anizzah, Banu Tamim, Banu Hanifa, Banu Khalid va Banu Zayd.
H?u h?t cac b? l?c du c? nay s?ng đ?nh c? trong cac thanh ph? nh? Riyadh, ho?c trong cac khu dan c? đ?c bi?t g?i la hijra đ??c l?p ra vao đ?u th? k? 20 theo m?t chinh sach co quy mo toan qu?c do
Qu?c v??ng Abdul-Aziz
ti?n hanh nh?m k?t thuc l?i s?ng du c?. Tuy nhien, l?i s?ng du c? v?n t?n t?i trong v??ng qu?c, song v?i s? l??ng r?t nh?, th?p xa so v?i th? đa s? tr??c đay c?a no tren ban đ?o.
T? khi thanh l?p ? R?p Xe Ut hi?n đ?i, Najd va đ?c bi?t la Riyadh ti?p nh?n m?t dong ng??i nh?p c? t? toan b? cac vung trong n??c va t? g?n nh? toan b? cac t?ng l?p xa h?i. C? dan Najd đ?a ph??ng ph?n l?n c?ng chuy?n ra kh?i th? tr?n ho?c lang que h??ng c?a h? đ? t?i th? đo Riyadh. Tuy nhien, h?u h?t cac lang nay v?n con l?i song v?i s? l??ng nh? c? dan b?n đ?a. Kho?ng m?t ph?n t? c? dan Najd, bao g?m kho?ng m?t ph?n ba c? dan Riyadh, la ngo?i ki?u khong co quy?n cong dan ? R?p Xe Ut, g?m nh?ng ng??i chuyen nghi?p co k? n?ng c?ng nh? cac lao đ?ng khong co k? n?ng.
Ch? đ? no l? t?i ? R?p Xe Ut b?
Qu?c v??ng Faisal
bai b? vao n?m 1962, m?t s? c?u no l? đ??c gi?i phong l?a ch?n ti?p t?c lam vi?c cho ch? no c? c?a h?, đ?c bi?t la cho cac ch? no c? la thanh vien hoang t?c.
Khong gi?ng v?i Hejaz va Tihamah, Najd la khu v?c h?o lanh va n?m ngoai quy?n cai tr? c?a cac đ? qu?c H?i giao quan tr?ng nh?
Abbas
va Ottoman. Th?c t? nay đ?nh hinh ph?n l?n tinh b?t đ?ng hi?n nay c?a khu v?c nay v?i Hejaz.
[32]
Khu v?c n?i ti?ng do co di?n gi?i nghiem ng?t v? H?i giao va th??ng đ??c nhin nh?n la m?t thanh lu? c?a ch? ngh?a b?o th? ton giao.
Muhammad ibn Abd al-Wahhab
la ng??i sang l?p s? di?n gi?i nghiem kh?c H?i giao đ??c g?i la phong trao Wahhab, la giao phai đ??c hoang t?c Saud tin theo, ong ta sinh ra t?i
'Uyayna
, m?t ngoi lang thu?c Najd.
[33]
C? dan Najd noi ti?ng ? R?p d??i bi?n th? nay ho?c bi?n th? khac trong toan b? l?ch s? thanh v?n. Gi?ng nh? cac khu v?c khac tren ban đ?o, t?n t?i b?t đ?ng gi?a ph??ng ng? c?a ng??i Bedouin du c? va ph??ng ng? c?a cac th? dan đ?nh c?. Tuy nhien, khac bi?t nay t?i Najd it ro net h?n so v?i nh?ng n?i khac trong n??c, va ph??ng ng? đ?nh c? Najd d??ng nh? co ngu?n g?c t? ph??ng ng? Bedouin, do h?u h?t ng??i Najd đ?nh c? la h?u du? c?a nh?ng ng??i Bedouin du c?. Ph??ng ng? Najd đ??c m?t s? ng??i cho la co it ?nh h??ng t? ben ngoai nh?t trong toan b? cac ph??ng ng? ? R?p hi?n đ?i, do cao nguyen Najd co v? tri co l?p va khi h?u kh?c nghi?t, c?ng nh? thi?u v?ng n?n ngon ng? tr??c đo. Ngon ng? Nam ? R?p c? đ?i co v? nh? t?ng đ??c noi r?ng rai t?i Najd th?i c? đ?i, khong gi?ng nh? t?i mi?n nam ? R?p Xe Ut. Trong n?i b? Najd, cac đ?a ph??ng va th? tr?n khac nhau co gi?ng đ?c tr?ng rieng. Tuy nhien, th?i gian g?n đay chung ph?n l?n đa h?p nh?t va ph?i ch?u ?nh h??ng m?nh t? cac ph??ng ng? ? R?p c?a cac vung va qu?c gia khac. đi?u nay di?n ra ? m?c đ? đ?c bi?t cao t?i Riyadh.
- ^
“Saudi Arabia Population Statistics 2011 (Arabic)”
(PDF)
. tr. 11.
B?n g?c
(PDF)
l?u tr? ngay 15 thang 11 n?m 2013
. Truy c?p ngay 14 thang 11 n?m 2017
.
- ^
Fouad N. Ibrahim.
“The Shi?is of Saudi Arabia”
. tr. 56?57.
- ^
“Saudi Society”
. tr. 258.
B?n g?c
l?u tr? ngay 20 thang 7 n?m 2014
. Truy c?p ngay 14 thang 11 n?m 2017
.
- ^
History of Arabia ? Kindah
.
Encyclopædia Britannica
. Truy c?p ngay 11 thang 2 n?m 2012.
- ^
“Kindah (people)”
.
Encyclopædia Britannica
. Truy c?p ngay 18 thang 6 n?m 2013
.
- ^
Mubarakpuri, The sealed nectar: biography of the Noble Prophet, p. 290.
- ^
a
b
Hawarey,
Dr. Mosab
(2010).
The Journey of Prophecy; Days of Peace and War (Arabic)
. Islamic Book Trust.
B?n g?c
l?u tr? ngay 22 thang 3 n?m 2012
. Truy c?p ngay 14 thang 11 n?m 2017
.
Note: Book contains a list of battles of Muhammad in Arabic, English translation available
here
- ^
a
b
c
Rahman al-Mubarakpuri, Saifur (2005),
The Sealed Nectar
, Darussalam Publications, tr. 192
- ^
Mubarakpuri, The sealed nectar: biography of the Noble Prophet, p. 349.
- ^
Ibn Sa’d, vol.ii, p. 150
- ^
Fred M. Donner, "Muhammad and the Believers: At the Origins of Islam", Harvard University Press, 2010,
ISBN
978-0-674-05097-6
[1]
- ^
William J. Bernstein (2008)
A Splendid Exchange: How Trade Shaped the World
. Grove Press.
pp. 191 ff
- ^
Bowen
, p. 68
- ^
Nikshoy C. Chatterji (1973).
Muddle of the Middle East, Volume 2
. tr. 168.
ISBN
0-391-00304-6
.
- ^
Bowen
, pp. 69?70
- ^
Ian Harris; Stuart Mews; Paul Morris; John Shepherd (1992).
Contemporary Religions: A World Guide
. tr.
369
.
ISBN
978-0-582-08695-1
.
- ^
Mahmud A. Faksh (1997).
The Future of Islam in the Middle East
. tr.
89
?90.
ISBN
978-0-275-95128-3
.
- ^
D. Gold (ngay 6 thang 4 n?m 2003)
"Reining in Riyadh"
L?u tr?
2019-02-10 t?i
Wayback Machine
. NYpost (JCPA)
- ^
"
The Saud Family and Wahhabi Islam
". Library of Congress Country Studies.
- ^
“Saudi Arabia”
. Truy c?p 15 thang 11 n?m 2017
.
- ^
a
b
c
d
“History of Arabia”
.
Encyclopædia Britannica
.
- ^
William Gordon East (1971).
The changing map of Asia
. tr.
75
?76.
ISBN
978-0-416-16850-1
.
- ^
David Murphy (2008).
The Arab Revolt 1916?18: Lawrence Sets Arabia Ablaze
. tr.
5
?8.
ISBN
978-1-84603-339-1
.
- ^
Madawi Al Rasheed (1997).
Politics in an Arabian Oasis: The Rashidis of Saudi Arabia
. tr. 81.
ISBN
1-86064-193-8
.
- ^
R. Hrair Dekmejian (1994).
Islam in Revolution: Fundamentalism in the Arab World
. tr. 131.
ISBN
978-0-8156-2635-0
.
- ^
Spencer Tucker; Priscilla Mary Roberts (205).
The Encyclopedia of World War I
. tr. 565.
ISBN
978-1-85109-420-2
.
- ^
Albert Hourani (2005).
A History of the Arab Peoples
. tr. 315?319.
ISBN
978-0-571-22664-1
.
- ^
James Wynbrandt; Fawaz A. Gerges (2010).
A Brief History of Saudi Arabia
. tr.
182
.
ISBN
978-0-8160-7876-9
.
- ^
Robert Lacey (2009).
Inside the Kingdom
. tr. 15?16.
ISBN
978-0-09-953905-6
.
- ^
????? ?????? ? ??? ??? ??????
- ^
Uwidah Metaireek Al-Juhany,
Najd Before the Salafi Reform Movement: Social Political and Religious Conditions During the Three Centuries Preceding the Rise of the Saudi State
(Garnet & Ithaca Press, 2002:
ISBN
0-86372-401-9
).
- ^
Riedel, Bruce (2011).
“Brezhnev in the Hejaz”
(PDF)
.
The National Interest
.
115
.
B?n g?c
(PDF)
l?u tr? ngay 15 thang 11 n?m 2013
. Truy c?p ngay 23 thang 4 n?m 2012
.
- ^
“Saudi Arabia investigates video of woman in miniskirt”
.
BBC News
(b?ng ti?ng Anh). ngay 17 thang 7 n?m 2017
. Truy c?p ngay 19 thang 7 n?m 2017
.
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png) |
Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v?
Najd
.
|