Nui Haku
(
白山
(B?ch s?n)
,
Haku-san
?
, g?i theo ki?u ti?ng Vi?t la "nui B?ch"
)
la m?t
nui l?a ho?t đ?ng ti?m n?ng
.
Nui l?a d?ng t?ng
t?a l?c tren bien gi?i c?a cac qu?n
Gifu
,
Fukui
va
Ishikawa
?
Nh?t B?n
. Ng??i ta cho r?ng l?n đ?u tien nui l?a ho?t đ?ng kho?ng 300,000 đ?n 400,000 n?m v? tr??c, đ?t phun trao g?n đay nh?t x?y ra vao n?m 1659. Cung v?i
nui Tate
va
nui Phu S?
, Nui Haku la m?t trong
Tam Linh S?n
(
三?山
,
Sanreizan
?
,
n.đ.
'"ba ng?n nui linh thieng"'
)
c?a Nh?t B?n.
[2]
đ?nh cao nh?t c?a nui, Gozengamine (御前峰), đ?t đ? cao 2.702 m (8.865 ft). Cung v?i Kengamine (?ヶ峰), cao 2.677 m (8.783 ft), va ?nanjimine (大汝峰), cao 2.648 m (8.688 ft), ba đ?nh đ??c xem nh? la "b?ch s?n tam phong" (白山三峰
Hakusan Sanmine
).
Nui Bessan
va
Nui Sannomine
đoi khi bao g?m cung va đ??c g?i la "b?ch s?n ng? phong."
B?i vi nui r?t n?i b?t va nhin ro t? b? bi?n g?n đo, ngay c? sau khi nh?ng nui xung quanh b? vui l?p trong tuy?t. Nui Haku v?n xu?t hi?n mau tr?ng, đo la l?i gi?i thich cho ten g?i ng?n nui, co ngh?a la "nui tr?ng." No c?ng la ng?n nui phia tay Nh?t B?n cao h?n 2.000 m (6.562 ft).
Taich?
la ng??i đ?u tien leo nui Haku n?m 717. Hang tr?m n?m sau, m?i ng??i đ?n Haku đ? c?u nguy?n (白山信仰
Hakusan Shink?
). M?t nhanh đ?n th?
Shirayama Hime Shrine
, ph?c v? nh?
đ?n th? t?i cao
t?i
Kaga
, tren nui. Shirayama Hime Shrine la đi?n th? chinh
(
?本社
(t?ng b?n xa)
,
s?-honsha
?
)
ch?a x?p x? 2,000 đi?n th? Hakusan
(
白山神社
(B?ch S?n th?n xa)
,
Hakusan jinja
?
)
t?i Nh?t B?n. N?m 1980 khu v?c r?ng 48,000
ha
đ??c
UNESCO
cong nh?n la
khu d? tr? sinh quy?n va con ng??i
.
[3]
Nui Haku đ??c ch? đ?nh la m?t
cong vien qu?c gia ban ph?n
n?m 1955. No tr? thanh m?t
cong vien qu?c gia
n?m 1962
[2]
va đ??c đ?i ten thanh
v??n qu?c gia Hakusan
. Do b?i ph?n trung tam nui co nhi?u đ?a hinh d?c, r?t it đ??ng, va k?t qu? la, con ng??i it xam nh?p vao khu v?c nay. C?ng h?n ch? s? xam nh?p c?a con ng??i la ch? đ?nh c?a cong vien nh? m?t Khu v?c B?o v? đ?ng v?t hoang da, bao ph? h?n 38,061
ha
. Cong vien keo dai ra phia ben kia bien gi?i nui ti?n vao trong qu?n
Toyama
.
[2]
Khu v?c xung quanh nui Haku la m?t trong s? it cac khu v?c t?i Nh?t B?n co ch?a đ?a ch?t tr?i len t?
k? Jura
thu?c k? nguyen
Mesozoic
. Nhi?u trong s? nh?ng vi d? đi?n hinh v?
hoa th?ch
kh?ng long
c?a Nh?t B?n tim đ??c t?i khu v?c nay. M?t trong nh?ng m?m đa l?n n?m trong khu v?c Kuwashima va đ??c bi?t đ?n nh? "b?c t??ng hoa th?ch Kuwashima" (桑島化石壁
Kuwashima Kasekikabe
).
B?i vi nui la m?t nui l?a khong ho?t đ?ng, no c?ng n?i ti?ng v?i nhi?u
su?i n??c nong
.
Nui Haku đ??c bi?t đ?n v?i qu?n th? th?c v?t đa d?ng. Khi đi b? đ??ng dai len đ??ng mon Sabo, sau khi v??t qua nha ngh? Jinnosuke, cac lo?i
th?c v?t mi?n nui
co th? xu?t hi?n, trong đo co
hoa anh th?o
, đo la th?c v?t qu?n Ishikawa.
Co r?t nhi?u cay nui cao đ??c đ?t ten
Hakusan
. S? th?c v?t bao g?m:
Primula cuneifolia
(
Hakusan Kozakura
),
Anemone narcissiflora
(
Hakusan Ichige
),
Dactylorhiza
(
Hakusan Chidori
),
Geranium yesoemse
(
Hakusan Fuuro
) va
Rhododendron brachycarpum
(
Hakusan Shakunage
). Cac lo?i th?c v?t nay co th? tim đ??c t?i nhi?u nui tren kh?p Nh?t B?n, nh?ng chung l?n đ?u tien đ??c phat hi?n va đ?t ten d?c theo đ??ng mon đi b? c? d?n đ?n đ?n th? Hakusan.
đ?i bang vang
, loai chim qu?n Ishikawa, s?ng tren s??n nui Haku.
Ga go đa
, loai chim qu?n Gifu,
[4]
c?ng s?ng tren s??n nui. Tuy nhien, vao
th?i k? Minh Tr?
, toan b? qu?n th? tren nui m?t l?n bi?n m?t, tuy nhien ng??i dan đ?a ph??ng đa phat hi?n ga go g?n đay.
Ba con đ??ng mon đi b? đ??ng dai s? d?ng nhi?u nh?t la Kank? (?光新道
Kank? Shinmichi
), Sab? (砂防新道
Sab? Shinmichi
) va Hirase (平?道
Hirase-d?
). C? hai con đ??ng Kank? va Sab? co ngu?n g?c ? thanh ph?
Hakusan
, Ishikawa, nh?ng con đ??ng Hirase kh?i đ?u t? đ?p n??c ?shirakawa (大白川ダム) t?i qu?n Gifu.
B?i vi khu v?c nay đ??c b?o v? nh? m?t cong vien qu?c gia, r?t it đ??ng mon đ??c lam tren nui. M?c du nh?ng con đ??ng đ??c li?t ke phia tren đ? d? dang đ? đi b? len va xu?ng trong m?t ngay, nh?ng con đ??ng mon khac co th? m?t hai ho?c ba ngay vi đ??ng khong d?n d?p va đ?a hinh g? gh?.
-
T? tren Gozengamine (nui Haku) va ?nanjimine
-
đ?n th? Hakusan t?i Murodo va Gozengamine
-
mi?ng nui l?a
(Midoriga-ike)
-
Nui Haku trong m?i mua
-
Nui Haku t? Midagahara
-
đ?nh Kengamine nhin t? đ?nh Gozengamine
-
Nui Haku t? phia đong nui Hideri
-
Nui Bessan
t? tren Gozengamine