한국   대만   중국   일본 
M?c M?u H?p ? Wikipedia ti?ng Vi?t B??c t?i n?i dung

M?c M?u H?p

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
M?c M?c Tong
莫穆宗
Hoang đ? Vi?t Nam
T??ng th? vua M?c M?u H?p t?i chua B?ch đa , qu?n D??ng Kinh , H?i Phong .
Hoang đ? đ?i Vi?t
Tr? vi 1562 ? 1592
Nhi?p chinh M?c Kinh đi?n
( 1562 ? 1580 )
M?c đon Nh??ng
( 1580 ? 1592 )
Ti?n nhi?m M?c Tuyen Tong
K? nhi?m M?c C?nh Tong
Thong tin chung
Sinh 1560
M?t Thang 1, 1593 (33 tu?i)
đ?i Vi?t
The thi?p Hoang h?u Nguy?n th? (con gai Nguy?n Quy?n )
Cung phi V? Th? Hoanh
H?u du? M?c Toan
Nien hi?u
Th?y hi?u
T?nh hoang đ? (靜皇帝) (?)
Mi?u hi?u
Anh T? (英祖) & M?c Tong (穆宗) (?)
Tri?u đ?i Nha M?c
Than ph? M?c Tuyen Tong
Than m?u Bui Th?

M?c M?u H?p ( ch? Han : 莫茂洽, 1560 – thang 1 n?m 1593) la v? hoang đ? đ?i Vi?t th? n?m c?a nha M?c th?i Nam ? B?c tri?u trong l?ch s? Vi?t Nam . Ong len ngoi n?m 1562 luc m?i 2 tu?i va qua đo tr? thanh vua tr? th? hai luc len ngoi. Ong tr? vi cho đ?n khi truy?n ngoi cho con la M?c Toan n?m 1592 , t?ng c?ng 30 n?m.

Len ngoi luc con r?t nh?, th?i ki tr? vi đ?u c?a M?c M?u H?p đ??c Khiem v??ng M?c Kinh đi?n nhi?p chinh, đ?i tr?ng đ??c v?i h? Tr?nh đang pho nha Le Trung h?ng ? phia Nam. Nh?ng sau khi Khiem v??ng m?t, nha M?c do M?c M?u H?p n?m d?n suy y?u va th?i ki c?a ong ch?ng ki?n s? suy vong tr?c ti?p c?a tri?u đ?i nha M?c . Khi quan Nam tri?u d??i s? ch? huy c?a Tr?nh Tung b?c ti?n, M?c M?u H?p thua ch?y, đanh m?t thanh đong Kinh . Sau đo, ong b? quan Nam tri?u b?t khi đang gi? lam s? va b? Tr?nh Tung x? t?.

Nha M?c kh?i nghi?p t? n?m 1527 th?i Thai T? M?c đ?ng Dung đ?n 1592 đ?i M?c M?u H?p m?i t?m ng?ng, v?a đung 65 n?m ? ngoi ng? tr? su?t c? mi?n B?c, l?y thanh đong Kinh lam kinh đo. Duy t? cai ch?t c?a M?c M?u H?p n?m 1593 tr? đi, con chau h? M?c b?t đ?u suy tan, ph?i r?i kh?i Th?ng Long đ? len chi?m c? t? Trung du va duyen h?i mi?n B?c len đ?n Cao B?ng cho t?i 1677 thi b? di?t h?n. [1]

Len ngoi [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nguyen quan M?c M?u H?p la ng??i xa Cao đoi, huy?n Binh Ha (nay la thon Long đ?ng, xa Nam Tan, huy?n Nam Sach , t?nh H?i D??ng ). Ong sinh n?m 1560 , la con tr??ng c?a M?c Tuyen Tong [2] .

Do M?c Tuyen Tong b? b?nh đ?u mua m?t khi M?c M?u H?p m?i len 2 tu?i đa đ??c Khiem v??ng M?c Kinh đi?n la ph? chinh đ?a len ngoi thang 1 n?m 1562 . Luc nay tri?u chinh v?n do hai ong chu la M?c Kinh đi?n va M?c đon Nh??ng ph? ta. M?u H?p len ngoi l?y nien hi?u la Thu?n Phuc th? nh?t.

Khiem V??ng ph? chinh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

L?i d?ng cai ch?t c?a M?c Tuyen Tong , con n?i ngoi con th? d?i, con M?c Kinh đi?n , m?t đ?i th?n tr? c?t c?a tri?u M?c đa cao tu?i, phia Le?Tr?nh Nam tri?u l?i lien ti?p m? nh?ng cu?c t?n cong vao cac vung Tr??ng Yen , Yen S?n Nam. Kinh đi?n l?i ph?i than chinh đ?c binh ma ch?ng Le?Tr?nh. Kinh đi?n t? ch?c nh?ng tr?n đanh th?c sau vao Thanh Hoa (ten c? c?a Thanh Hoa ) bu?c Thai s? ph? chinh c?a Nam tri?u la Tr?nh Ki?m ph?i lui quan v? gi? Tay đo ( Thanh Hoa ). Thang 9 n?m 1566 , Tr?nh Ki?m l?i xu?t quan đanh vao vung Tay Nam. Thang 7 n?m 1567 , Tr?nh Ki?m l?i thuc quan đanh vao vung S?n Nam c??p thoc lua nh?ng b? Kinh đi?n đanh m?nh l?i ph?i lui quan v? Thanh Hoa. Cu?i n?m đo, Tr?nh Ki?m ?m n?ng, ph?i trao quy?n cho con la Tr?nh C?i va Tr?nh Tung n?i gi? ch?c Thai Qu?c cong giup Le Anh Tong va giao Nguy?n Hoang tr?n th? c? Thu?n Hoa va Qu?ng Nam. [3]

đ?u n?m 1570 , Tr?nh Ki?m ch?t, anh em Tr?nh C?i va Tr?nh Tung tranh quy?n. Th?y tri?u Le Anh Tong l?c đ?c, quan B? Chinh la L?p qu?n cong M?c L?p B?o đem quan v? đ?u hang M?c M?u H?p. M?c Kinh đi?n nhan th? đem h?n 10 v?n quan đanh th?ng vao Thanh Hoa, cu?c t?n cong Le - Tr?nh luc nay c?a nha M?c keo dai su?t n?m 1570 nh?ng v?n ch?a phan th?ng b?i. Tr??c th? t?n cong quy?t li?t c?a M?c Kinh đi?n, b? k?p gi?a quan M?c va quan Tr?nh Tung, Tr?nh C?i khong ch?ng n?i, li?n đem v? con cung nhi?u t??ng l?nh khac c?a tri?u Le Anh Tong ch?y v? v?i nha M?c. Tr?nh Tung c?m quan Nam tri?u c?m c? đ??c v?i quan M?c. Cu?i n?m 1570 , Kinh đi?n vi thi?u l??ng l?i rut quan v? đong Kinh . Luc nay Le Anh Tong ph?i trao quy?n binh cho Tr?nh Tung va đ?a Tung len ch?c Thai uy Tr??ng Qu?c cong vao n?m 1571 . [4] [5]

Nam tri?u luc b?y gi? ch? gi? đ??c m?i Thanh Hoa , Kinh đi?n đem binh vao đanh Ngh? An nen phia nam song Lam tr? vao Qu?ng Nam đ?u thu?c nha M?c . [6] Tuy nhien, nha M?c sau đo đanh m?t Thu?n Hoa , Qu?ng Nam vi xa cach nen khong th? c?u ?ng, t??ng M?c L?p B?o g?p ph?i đ?ch th? l?n la Nguy?n Hoang b? thua tr?n ch?t. [7] M?c du Nguy?n Quy?n va Hoang qu?n cong M?c đ?ng L??ng đanh th?ng quan Le nhi?u l?n ? Ngh? An nh?ng vi đ?a th? cach tr?, xa đong Kinh ? B?c B? khong ti?p ?ng đ??c nen cu?i cung quan ch? l?c c?a M?c l?i ph?i rut đi, quan M?c l?i y?u th? tr??c quan Tr?nh. Le-Tr?nh đ??c yen phia nam nh? s?c c?a Nguy?n Hoang . Nha M?c m?t h?n phia nam va ch? con ki?m soat B?c Ha. Trong nh?ng n?m ti?p theo, M?c Kinh đi?n nhi?u l?n nam ti?n nh?ng khong thu l?i đ??c k?t qu? gi. [8]

Thang 10 n?m 1580 , M?c Kinh đi?n lam b?nh m?t sau 34 n?m ph? chinh ( 1547 - 1580 ) cho cac ?u chua nha M?c . [9]

B? be chinh s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Khi M?c Kinh đi?n m?t, M?c M?u H?p đa tr??ng thanh. Ong trao quy?n Trung doanh T?ng suy ?ng v??ng cho m?t ong chu khac la M?c đon Nh??ng (em ut c?a M?c Kinh đi?n ). Song M?c đon Nh??ng v?n la ng??i nhu nh??c, thi?u tinh quy?t đoan nen t? ngay đ??c b? nhi?m ( 1580 ) đ?n 1583 khong xu?t quan đanh d?p, tr? n?i vi?c quan, vi?c tri?u chinh c?ng khong quan xuy?n đ??c nh? th?i M?c Kinh đi?n .

Trong khi đo thi M?c M?u H?p l?i s?ng xa hoa, kieu ng?o, hay nghe xi?m n?nh, th??ng it l?ng nghe l?i ban lu?n, khuyen can c?a cac b?c l??ng th?n. Vi th? nhi?u tr?ng th?n k? c? v?n va vo mu?n cao quan v? h?u, M?c M?u H?p ph?i bu?c h? m?i ch?u ? l?i. Quan Thai b?o Giap Tr?ng t?ng khuyen M?c M?u H?p "Tri tuc b?t nh?c" ( Bi?t đ? thi khong nh?c ), song M?c M?u H?p khong nghe theo nen Giap Tr?ng xin v?. M?u H?p c? gi? l?i, Giap Tr?ng tau:

"Tien Hoang th??ng x?: Nien tui ti?n quy". [10]

M?c M?u H?p khong th? l?u đ??c. đong cac H?c s? Nguy?n V?n Nhu?n c?ng co l?n đa m?nh b?o tau v?i M?u H?p:

"N?u m?i vi?c, vi?c gi c?ng khong c?t ? s? th?c ma ch? chu?ng h? v?n, h? th?n s? r?ng vi?c trong thien h? s? d?n t?i s? khong h?t th?y".

Du đ??c cac đ?i th?n co nh?ng l?i ban chi ly nh?ng M?c M?u H?p khong đ? tam. Vi th? vi?c tri?u chinh c?a nha M?c ngay cang sa sut.

Lam m?t B?c tri?u [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong m?t th?i gian kha dai t? cu?c tranh ch?p gi?a anh em h? Tr?nh, quan Nam khong đ? kh? n?ng t?n cong ra b?c. Tuy nhien sau khi M?c Kinh đi?n m?t, quan Nam tri?u b?t đ?u ph?n cong tr? l?i va d?n d?n chi?m ?u th? tren chi?n tr??ng. M?c M?u H?p khong chu tr?ng t?i chinh s? cang khi?n tinh th?n quan b?c kem đi.

Kinh thanh khoi l?a [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cu?i n?m 1591 , Tr?nh Tung kh?i đ?i quan, chia thanh nhi?u đ?i đanh ra b?c. [11] M?c M?u H?p huy đ?ng toan quan B?c tri?u t? 4 tr?n đ??c h?n 10 v?n ng??i, h?i Hi?p Th??ng, Hi?p H? đ? quy?t chi?n v?i quan Nam Tri?u. M?u H?p sai M?c Ng?c Li?n gi? Tay đ?o, Nguy?n Quy?n gi? Nam đ?o, b?n Ng?n qu?n cong, Th?y qu?n cong ch? huy binh ma đong đ?o; đ??ng qu?n cong, Xuyen qu?n cong ch? huy binh ma B?c đ?o; Khuong đ?nh cong, Tan qu?n cong ch? huy binh ma 4 v?. M?c đ?ng L??ng đ?a hang v?n quan ch? m?t đem đa đao song va l?p nhi?u thanh l?y ? vung Duyen Ha (nay la H?u Tai, Thai Binh ), g?i la "Song nha M?c" va "Nh?t d? Thanh". Con t? minh đich than đ?c su?t trung quan; h?u đ?i thi trong co cac tong th?t h? M?c va cac t??ng tuc v? ? đong đ?o đi sau ti?p chi?n. [12]

Ngay 27 thang 12 n?m 1591 , quan M?c đi đ?n Ph?n Th??ng g?p quan Le-Tr?nh, cung dan tr?n. M?c Ng?c Li?n ben ph?i, Nguy?n Quy?n ben trai. Hai ben đanh nhau to su?t t? hom đo sang t?n đ?u n?m sau, t?i ngay 3 thang 1 n?m 1592 , quan M?c thua tr?n. M?c M?u H?p b? kinh thanh ch?y sang B? đ?, đ? M?c Ng?c Li?n va cac t??ng ? l?i ch?ng gi?. Ng?c Li?n l?nh quan b?n b? gi? t? c?a B?o Khanh t?i c?a Nh?t Chieu, Tr?n Bach Nien va Bui V?n Khue gi? t? C?u Da t?i C?u D?n; Nguy?n Quy?n gi? t? M?c Xa sang phia đong kinh thanh. [13]

Ngay 6 thang 1 , hai ben h?n chi?n m?t tr?n ac li?t n?a. Tr?nh Tung ti?n đ?n go t?p b?n ( Gi?ng Vo , Ha N?i ) bay tr?n, chia đ??ng cho cac t??ng ti?n đanh. Tr?n Bach Nien va Bui V?n Khue thua tr?n b? ch?y, Nguy?n Quy?n đ?t ph?c binh khong k?p tr?i d?y nen b? b?t; M?c Ng?c Li?n co th? ph?i b? l?y rut lui. Thanh đong Kinh th?t th?. M?u H?p thu nh?t tan quan gi? ? song H?ng đ? c? th?. Tr?nh Tung tuy đanh th?ng lien t?c nh?ng do l?c l??ng ch?a đ? nen đanh lui v? Thanh Hoa ; l?i h?i k? c?a Nguy?n Quy?n. Nguy?n Quy?n tim cach hoan binh đ? giup h? M?c, nen khuyen sang ph?ng l?y đ?t thanh khi?n cho nha M?c du co quay v? c?ng khong con gi đ? lam c?n c? đ??c n?a. Tr?nh Tung nghe theo, li?n h? l?nh quan s? trong m?y ngay li?n phat h?t b?i r?m gai goc, cay l?p hao ranh, pha thanh thanh đ?t b?ng. [14]

M?c M?u H?p th?y quan Nam rut, cho r?ng quan Nam y?u. Khi tr? v? kinh thanh, ong l?i h??ng l?c nh? c?, khong lo l?ng vi?c phong ch?ng quan Nam va t? ch?c ph?n cong.

Ham s?c h?i minh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nguyen lao t??ng Nguy?n Quy?n sinh đ??c hai con gai. Con gai l?n la Hoang h?u Nguy?n Th? c?a M?c M?u H?p, con gai th? Nguy?n Th? Nien la v? t??ng Bui V?n Khue . Thang 8 n?m 1592 , Nguy?n Th? Nien vao cung th?m ch?, M?c M?u H?p th?y s?c đ?p c?a th? Nien nen mu?n chi?m đo?t, ben tri?u vao phong đ? gi? l?i trong cung t?i sang r?i gi? luon, d? đ?nh tri?u Bui V?n Khue v? kinh đ? gi?t. Nguy?n Th? Nien s? hai ben sai ng??i h?u c?n m?t ch?y đi bao cho Bui V?n Khue. Bui V?n Khue bi?t chuy?n, ben d?n quan b?n b? v? gi? h?t Gia Vi?n, khong theo m?nh l?nh c?a tri?u đinh. M?u H?p m?y l?n v?i c?ng khong t?i, ben sai t??ng d?n quan t?i h?i t?i V?n Khue. [15]

Thang 10 n?m 1592 , Bui V?n Khue tr?ng binh ch?ng gi?, va sai con trai ch?y t?i hanh doanh, y?t ki?n ph? Tr?nh Tung , khoc loc t? cao s? tinh, xin đ?u hang va xin cho quan c?u vi?n. Th? la Bui V?n Khue cung canh quan th?y, v?n la s? tr??ng c?a quan M?c, v? hang Nam tri?u. Tr?nh Tung ben sai Hoang đinh Ai d?n m?t đ?o quan đi tr??c, đ? c?u Bui V?n Khue va kh?i đ?i binh theo sau. M?t đ?i t??ng khac la Tr?n Bach Nien th?t v?ng vi M?c M?u H?p c?ng sang hang Nam tri?u. Lien ti?p h?n 10 t??ng M?c sang hang Le. Tinh hinh nha M?c ngay cang nguy c?p, khi đo trong tri?u ch? con trong c?y vao m?t minh M?c Ng?c Li?n . [15]

Ngay 14 thang 11 , quan Nam tri?u chia hai đ??ng th?y b? cung đanh t? Hat Giang. M?c Ng?c Li?n dan chi?n thuy?n ch?ng c?, tr?ng c?t g? d??i long song, đ?p l?y tren b? c? th?. Tr?n chi?n di?n ra ac li?t t? ngay 4 đ?n 14 thang 12 n?m 1592 . T?i ngay 14 thang 12 l?y quan M?c b? quan Nam tri?u pha, Ng?c Li?n b? thuy?n ch?y v? nui Tam đ?o , quan M?c tan v?. [16]

L?p con thay ngoi [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay 14 thang 11 (am l?ch), Tr?nh Tung đich than đ?c b? binh, th?a th? đu?i dai, th?y quan c?ng thu?n dong xuoi xu?ng, t?i c?a Nam kinh thanh đong Kinh , đong t?i b?n Sa Th?o, b?t đ??c h?n nghin chi?n thuy?n, k? c? l?n nh?. đem đo, M?c M?u H?p b? kinh thanh đong Kinh ch?y tr?n sang Kim Thanh ( H?i D??ng ). Hoang t?c h? M?c l?n l??t tim đ??ng b? tr?n, trong khi hang lo?t t??ng s? nha M?c theo nhau đ?u hang quan Nam tri?u. T? đay quan c?a nha M?c h?t ph?n chi?n đ?u, t? song H?ng tr? v? B?c quan s? keo nhau ra quy thu?n Nam tri?u. [17] Ngay hom sau đo, Tr?nh Tung h? l?nh đem h?n 300 chi?n thuy?n đanh pha huy?n Kim Thanh. M?u H?p ph?i b? thanh tr?n ch?y, quan Nam tri?u thu đ??c r?t nhi?u vang b?c c?a c?i, đ? dung, b?t đ??c Thai h?u nha M?c gi?i v? đong Kinh, [18] khi đ?n song B? đ?, Thai h?u vi qua s? ma ch?t. [19]

Ngay 25 thang 11 (am l?ch), M?c M?u H?p d?ng con trai la M?c Toan lam vua đ? gi? vi?c n??c, đ?i nien hi?u la "V? An" n?m th? nh?t, con b?n than t? lam t??ng, qu?n đ?c binh ma ch?ng gi? quan Nam tri?u. Tuy nhien t?i luc đo chinh s? nha M?c đa khong th? c?u van đ??c n?a, quan Nam tri?u đanh qua g?p, trong khi quan đ?i nha M?c thi đa tan ra, nhi?u ng??i đa đ?u hang. đ?u thang 12 (am l?ch), Tr?nh Tung chia quan đanh cac ng?, pha tan quan c?a m?t hoang than nha M?c la M?c Kinh Ch? , thu đ??c vo s? khi gi?i va sai quan đi truy lung b?t M?u H?p. [20] [21] [18] [19]

Lam s? ch?ng thoat [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Khi Tr?nh Tung t? song Tranh v? Th?ng Long , nghe co ng??i bao r?ng M?c M?u H?p c?o đ?u lam s?, ?n ? chua Mo Khue h?t Ph??ng Nhan. [20] Tr?nh Tung ben sai Nguy?n đinh Lu?n va L?u Ch?n d?n quan đi tim b?t. Dan đ?a ph??ng cho bi?t: [21]

Hom n? M?u H?p gi? lam ong s?, đ?n ?n ? đay, đ?n nay đa 11 ngay.

Quan Nam ben tim đ?n chua. Luc đo M?c M?u H?p đang nghi?m nhien ng?i x?p b?ng tron, g?n h?i thi M?u H?p ?m ? đap r?ng:

B?n t?ng tu hanh t? h?i con tr? tu?i ? am may nay; chen mu?i, đ?a rau hang ngay trai d??ng; th?p h??ng th? ph?t, cong đ?c chuyen lam.

Quan Nam tri?u th?y nha s? noi ho?t bat khiem t?n, bi?t la M?u H?p, ben b?t gi?. Ong t? li?u khong th? thoat đ??c, ben thu th?c va noi r?ng:

M?y ngay tr??c đay, toi ch?y tr?n ?n nup trong r?ng r?m, đa qua đoi khat, dam xin cho m?t binh r??u u?ng cho đa.

Quan s? ben cho binh r??u. Sau khi M?u H?p u?ng th?a thich, ng?m ngui than r?ng:

Nghi?p ch??ng qua sau! Nay c?u lam m?t ng??i dan th??ng, c?ng khong th? đ??c. T?i l?i ch? vi t? tien đa lam s? gi?t vua c??p ngoi, đ?n n?i con chau ngay nay ph?i m?c t?i n?ng nh? v?y. Mong t??ng s? d?n toi đ?n tr??c Hoang đ?, đ? b?y t? th?c tinh. đo la long toi r?t mong mu?n!

Quan Nam tri?u ben sai dung voi ch? M?u H?p va 2 k? n?, gi?i v? Th?ng Long . Khi ong t?i tr??c hanh doanh, Tr?nh Tung sai dan binh ma c?c k? uy nghiem, r?i m?i cho d?n M?u H?p vao y?t ki?n. M?u H?p l? d?p đ?u ph? ph?c ? ngoai san. Tr?nh Tung truy?n h?i t?i 3 l?n, M?u H?p vi qua s?, c? ?m ? khong th? đap đ??c, Tr?nh Tung ben sai d?n ra ngoai c?a quan, giam tu t?i đay.

T?t c? cac quan v?n vo c?a Nam tri?u đ?u ban:

Chi?u đi?u lu?t, nh?ng k? ph?m t?i thoan thi, [22] thi x? theo lu?t "l?ng tri", [23] đ? lam g??ng cho m?i ng??i, va đung phep n??c; l?i đem th? c?p t? cao nha Ton mi?u, đ? r?a s? nh?c c?a Tien v??ng, va b?t c?n gi?n c?a th?n nhan.

Tr?nh Tung th?y M?c M?u H?p v? hang, khong n? gia c?c hinh, ben sai đem treo s?ng M?u H?p 3 ngay, r?i chem đ?u t?i bai cat B? đ? , đem th? c?p dang len vua Le Th? Tong t?i hanh t?i V?n L?i ? Thanh Hoa, đem đong đinh vao hai con m?t , r?i beu ra ngoai ch? . Con trai ong la Toan đ?t nien hi?u la "V? An", nh?ng khong đ??c long ng??i, th? co ng?m tr?n, khong lau sau c?ng b? quan Nam tri?u b?t đ??c, đem chem đ?u t?i b?n Th?o Tan. [24]

M?c M?u H?p ? ngoi vua c?ng 29 n?m, th? 30 tu?i. Theo cac s? sach chinh th?ng c?a Vi?t Nam , vi ong b? gi?t va sau khi ong ch?t, nha M?c c?ng m?t nen khong đ??c đ?t mi?u hi?u va th?y hi?u . Tuy nhien, theo cong trinh nghien c?u c?a GS TSKH Phan đ?ng Nh?t , mi?u hi?u c?a M?c M?u H?p la Anh T? (英祖), th?y hi?u đ?y đ? la T?nh Hoang đ? (靜皇帝). [25]

S? th?t th? c?a M?c M?u H?p tr??c h?t la s?ng xa hoa, cai sai l?m c?n b?n la kieu ng?o nen it ch?u nghe l?i ban v? vi?c quan c?ng nh? vi?c tri?u chinh c?a cac b?c l??ng th?n, r?i sau đo la dung M?c đon Nh??ng ? m?t con ng??i thi?u b?n l?nh, nhu nh??c ? lam ph? chinh nen d?n t?i s? th?t b?i.

Tuy nhien, sau cai ch?t c?a cha con ong, nha M?c khong m?t h?n ma v?n cat c? t?i Cao B?ng them h?n 80 n?m n?a.

Theo gia ph? h? Ngo M?c V?nh Phuc va tam linh thi ngai M?c M?u H?p th?c t? khong ph?i b? b?t ? Chua B? đ? sau đ?a v? Thanh Hoa hanh hinh đong đinh vao m?t... nh? s? nha Le đa ghi, th?c ch?t đo la ng??i gi?, xac gi? đ??c d?ng r?i phao tin len; vua M?c M?u H?p khong b? b?t, khong d? b? b?t nh? v?y... Ben th?ng cu?c đ??ng th?i, cac s? gia Le-Tr?nh vi?t v?y la đ? đanh s?p y chi Quan quan, Vo t??ng nha M?c mu?n ph?c h?ng tri?u M?c... Cac b?c Tien đ? khuyen con chau h? M?c hay tim ngai linh thieng x?a ? ?n cac chua vung x? Kinh B?c .

Vi?c thi c? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong th?i gian lam vua, n?i theo n? n?p c?a cha ong, M?c M?u H?p m? t?t c? b?y khoa thi. Khoa thi n?m 1568 ch?n V? H?u Chinh th? khoa, 1571 ch?n th? khoa Nguy?n M?n , 1574 ch?n V? V?n Khue , 1577 ch?n V? Gi?i , 1580 ch?n đ? Cung va khoa thi 1583 ch?n th? khoa la đ? Tu?n Ng?n .

Ngay c? khi chi?n s? ac li?t ? kinh thanh, mua he n?m 1592 ong v?n m? khoa thi C? nhan ? b?n B? đ? , l?y Ph?m H?u N?ng va 16 ng??i trung tuy?n.

Gia quy?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M? M?c M?u H?p đ??c xac đ?nh la v? th? c?a M?c Tuyen Tong , n?m 1600 b? quan Le-Tr?nh gi?t khi cung M?c Kinh Cung c? g?ng khoi ph?c nha M?c [2] .

  • Chinh cung: V? Th? Hoanh, con gai th? v? s? v? C?m y Phu S?n h?u V? V?n Khe
  • Th? phi: con gai c?a Th??ng qu?c cong Nguy?n Quy?n

C?ng theo đ?i Vi?t s? ky toan th? , ngoai V? An đ? M?c Toan , M?c M?u H?p con m?t ng??i con l?n tu?i h?n, cung tham gia vi?c khoi ph?c kinh thanh Th?ng Long n?m 1600 v?i m? ong va M?c Kinh Cung [2] .

B? tru di c?u t?c, m?t h? thanh b?n m??i h? [26] [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ly tan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau khi tri?u M?c b? di?t, h? M?c khong ch? b? " tru di tam t?c " ma b? truy sat đ?n c?u t?c. H? M?c bu?c long ly tan kh?p n?i, len Cao B?ng , Thai Nguyen , vao t?n Qu?ng Nam , Qu?ng Ngai va ph?i thay ten đ?i h? m?i mong s?ng đ??c. Nh?ng đ?i nh? th? nao khi con chau h? M?c đa phieu tan kh?p n?i? đ?i h? nh?ng ph?i lam sao gi? gin g?c tich đ? đ?i sau con bi?t c?i ngu?n tim v?.

Trong c?n nguy c?p, h? M?c đa tim th?y ph??ng l??c kha v?n toan, đ? d?u co qua hang tr?m n?m v?n nh?n l?i đ??c h? g?c c?a minh. Cach đ?i h? nay đ??c xem la di?u k?: "kh? tuc b?t kh? th?", ngh?a la: "b? chan khong b? đ?u". Theo đo, M?c trong ch? Han co b? "th?o đ?u". H? M?c đa đ?i thanh hang ch?c h? khac b?ng cach l?y h? Le, Hoang, Ph?m, Thai, Nguy?n, đoan, L?u, B?, Ma, Ha, V?, Th?ch, Bui Duy, Hoang Duy... va ghi them "b? th?o" tren đ?u cac ch? Le, Hoang, Ph?m, Thai... đ? lam d?u đo la h? M?c. Theo tai li?u "Vi?c c?i đ?i danh tinh h? M?c" c?a tac gi? Hoang Le , t?i cac đ?a ph??ng Ha N?i , Nam đ?nh , Thanh Hoa , Ngh? An , Qu?ng Binh co h? Hoang mang b? "th?o đ?u" tren ch? Hoang thi đo chinh la h? M?c. T??ng t? la h? Hoang, h? Thai ? đo l??ng ( Ngh? An ), Ph?m ( Nam đ?nh ), L?u, Th?ch ( Ha N?i ), Ha, V? ( Thai Binh ), Hoa ( H?i Phong ), B?, Ma ( Cao B?ng ), đoan ( B?c Giang ), Nguy?n, Tr?n đ?ng ( Ha N?i , H?i D??ng , Thai Binh )... C?ng theo tac gi? Hoang Le , h? M?c con đ?i h? b?ng cach gi? ch? đ?ng trong M?c đ?ng Dung, vua Thai T? c?a tri?u M?c, lam ch? lot, hinh thanh nen cac h? nh?: Le đ?ng, Hoang đ?ng, Ph?m đ?ng, Phan đ?ng, Th?ch đ?ng, Bui đ?ng, Tr?n đ?ng, Nguy?n đ?ng... đ?u la h? M?c.

Ong M?c Nh? Thi?t , t?c tr??ng h? M?c ? lang C? Trai , cho bi?t truy c?u gia ph? cac dong h? đa tim th?y it nh?t 50 h? g?c la h? M?c. Vi v?y ch? t?ch h?i đ?ng M?c t?c Vi?t Nam la ong Thai Kh?c Vi?t, pho ch? t?ch la cac ong Hoang V?n K?, Hoang Tr?n Hoa, Tr?n đ?ng Uy... H? Thai va h? Hoang, h? Tr?n đ?ng c?a ba v? nay đ?u la h? M?c.

Tuy chua Tr?nh v?n khong buong tha, cu?c truy sat tr? thu khong h? ch?m d?t nh?ng ? lang C? Trai , xa Ng? đoan , huy?n Ki?n Th?y , H?i Phong (n?i phat tich v??ng tri?u nha M?c ), cac c? ti?n b?i b?y gi? nh?n đ?nh tai ??ng r?i c?ng ph?i qua, nen c? g?ng b?ng m?i cach ph?i gi? l?y h? minh đ? sau nay h?u du? h? M?c c? theo gia ph? ma v? nh?n h?, đung h?n la ph?i đ?i sang h? Tr?n đ? t?m yen, đ?n khi tinh hinh l?ng xu?ng thi l?i tr? v? h? M?c.

đoan t? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ong M?c Nh? Thi?t xac nh?n co cau s?m Tr?ng Trinh v? chuy?n trung phung h?i ng? c?a h? M?c : "đo la hai cau tien tri đ??c kh?c ? nha th? h? L?u t?i Th??ng Tin ( Ha N?i ) va l?u truy?n trong dan gian:

Bay gi? đung v?y, con chau nha M?c v? nh?n g?c ngay cang đong, co đ?n 50 h? v?i h?n 500 chi h?, chung s?c chung long lo toan m?i vi?c l?n nh?. Nh? cong trinh Di tich l?ch s? qu?c gia V??ng tri?u nha M?c đ??c Nha n??c c?p kinh phi xay d?ng 200 t? đ?ng, h? M?c ? kh?p n?i đong gop them 80 t? đ?ng đ? hoan thanh va ph?c h?i đi?n Sung đ?c Long đ?ng sau n?m 1527 M?c Thai T? len ngoi truy ton th?y t? Tr?ng nguyen M?c Hi?n Tich H?ng phuc đ?i v??ng va L??ng qu?c Tr?ng nguyen M?c đ?nh Chi Ki?n th?y Kham minh V?n Hoang đ?. đo la t?m long con chau đ?i v?i cong lao ti?n nhan.

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ Ph?m V?n S?n 1983 , tr. 319.
  2. ^ a b c đ?i Vi?t s? ky toan th?, quy?n 17 ghi: tr??c khi M?c M?u H?p truy?n ngoi cho con, "N?m 1592 ... Thai h?u nha M?c b? b?t, lo bu?n ma ch?t" . đ?i Vi?t s? ky toan th?, quy?n 18 ghi: "N?m 1600 ... M? M?c M?u H?p x?ng la Qu?c m?u... tong th?t h? M?c... cung v?i con tr??ng c?a M?u H?p đ?n kinh l?y chao" . Nh? v?y nhi?u kh? n?ng ba hoang h?u v? chinh c?a M?c Tuyen Tong (b? b?t va m?t n?m 1592 ) khong ph?i la m? đ? c?a M?u H?p; m? đ? M?u H?p la v? th? c?a Tuyen Tong.
  3. ^ Ngo S? Lien 1993 , tr. 611.
  4. ^ Ngo S? Lien 1993 , tr. 613.
  5. ^ Qu?c s? quan tri?u Nguy?n 1998 , tr. 652.
  6. ^ Ngo S? Lien 1993 , tr. 616.
  7. ^ Ngo S? Lien 1993 , tr. 617.
  8. ^ Ngo S? Lien 1993 , tr. 617-623.
  9. ^ Ngo S? Lien 1993 , tr. 624.
  10. ^ đ? tu?i nen v?.
  11. ^ Ngo S? Lien 1993 , tr. 630.
  12. ^ Ngo S? Lien 1993 , tr. 631.
  13. ^ Ngo S? Lien 1993 , tr. 631-632.
  14. ^ Ngo S? Lien 1993 , tr. 633.
  15. ^ a b Ngo S? Lien 1993 , tr. 634.
  16. ^ Ngo S? Lien 1993 , tr. 634-635.
  17. ^ Ngo S? Lien 1993 , tr. 635.
  18. ^ a b Qu?c s? quan tri?u Nguy?n 1998 , tr. 675.
  19. ^ a b Ngo S? Lien 1993 , tr. 636.
  20. ^ a b Tr?n Tr?ng Kim 1919 , tr. 24.
  21. ^ a b Le Quy đon 1978 , tr. 90.
  22. ^ Gi?t vua c??p ngoi.
  23. ^ Tung x?o.
  24. ^ Le Quy đon 1978 , tr. 91.
  25. ^ GS. TSKH. Phan đ?ng Nh?t (25 thang 6 n?m 2014). “S? th?t v? vua M?c M?u H?p” . V?n hi?n Vi?t Nam . B?n g?c l?u tr? ngay 25 thang 2 n?m 2017 . Truy c?p ngay 15 thang 3 n?m 2017 .
  26. ^ “L? LUNG CAI CHUY?N H? TEN - K? 4: L? lung cai chuy?n h? ten: m?t h? thanh b?n m??i h?” . line feed character trong |tieu đ?= t?i ky t? s? 34 ( tr? giup )

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M?c M?u H?p
Sinh: , 1560 M?t: , 1592
T??c hi?u
Ti?n nhi?m
M?c Tuyen Tong 		Hoang đ? nha M?c
1562-1592 		K? nhi?m
M?c Toan
T??c hi?u th?a k? tren danh ngh?a
Ti?n nhi?m
M?c Tuyen Tong 		? DANH NGH?A ?
Hoang đ? đ?i Vi?t
1562-1592
Ly do cho s? th?t b?i k? v?:
H? M?c m?t Th?ng Long ph?i ch?y len Cao B?ng 		K? nhi?m
M?c Toan
L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=M?c_M?u_H?p&oldid=71453209 ”