L? m?ng th?
la m?t nghi l? c?a ng??i đ?ng bao dan t?c
Tay
,
Nung
. Theo ti?ng Tay, Nung la
P? Li?ng
ho?c
P? L??ng
, ngh?a la b? them l??ng vao b?ch g?o m?nh. đ??c danh cho ng??i cao tu?i, t? ch?c nhi?u vao d?p xuan trong n?m.
Theo l?ch can chi thi m?t vong quay th?i gian c?a đ?a chi c? 12 n?m tr? l?i n?m tu?i, c?n c? vao chu k? đo ng??i ta chia đ?i ng??i thanh nh?ng giai đo?n nh? sau: T? khi sinh ra đ?n n?m 12 tu?i g?i la th?i k? ch?a tr??ng thanh, t? tu?i 37 tr? đi đ??c phan ra lam b?n chu k?:
- Chu k? th? nh?t t? tu?i 37 đ?n 49 g?i la ch? Phuc
- Chu k? th? hai t? 49 đ?n 61 g?i la ch? Th?
- Chu k? th? ba: t? 60 đ?n 73 g?i la ch? Khang
- Chu k? th? t? t? 73 đ?n 85 g?i la k? ri th?.
Thong th??ng b?t đ?u t? tu?i 49 ? chu k? th? nh?t con ng??i đa bi?u hi?n c?a tu?i gia nh? m?t kem tinh, r?ng kem ch?c, toc đi?m b?c... S? d? co nh?ng bi?u hi?n v? s?c kh?e tren ng??i ta cho r?ng b?ch g?o m?nh đa ua vang... Nen ph?i t? ch?c l? p? li?ng, b? them l??ng cho b?ch g?o m?nh đ??c đ?y, b?c l?i cay c?u cho v?ng ch?c, tr?ng l?i cay m?nh xanh t??i...y ngh?a c?a l? la trinh xin hai v?
Nam Tao
,
B?c đ?u
ra h?n them cho đ??ng s? s?ng ? tr?n gian m?t th?i gian n?a. Trong l? ng??i ta m?i ba then, ong giang, ong tao đ?n hanh l?.
Con chau, h? hang đem
g?o
,
r??u
,
ti?n
, qu?n ao,
kh?n
,
m?
cung m?t
b?c tr??ng
b?ng v?i mau, ph? thu?c vao tu?i đ??ng s? ma ng??i đ?n m?ng ch?n mau v?i va vi?t n?i dung b?c tr??ng cho phu h?p. N?u đ??ng s? 49 tu?i thi vi?t ch? Phuc, 61 tu?i thi vi?t ch? Th?, 73 tu?i ch? Khang, 85 tu?i ch? Ninh...
- D?ng l??ng: (t?ng l??ng). Trong nha d?ng m?t đan cung d??i chan ban th?, ben c?nh l?p m?t cai l?u vang, ngh?a la l?u b? l??ng, cao ch?ng 40 cm, đ??ng kinh ch?ng 25 cm hinh l?ng tr? ben ngoai gian gi?y h?ng đi?u t??ng tr?ng cai b?ch g?o s? m?nh. Dung c?ng la chu?i lam m?t chi?c thang b?y b?c n?u la đan ong, chin b?c la đan ba, t??ng tr?ng la cay c?u m?nh. đao m?t g?c
cay mai
ho?c cay chu?i b?ng c? r? t??ng tr?ng la cay m?nh.
- G?o con chau, h? hang đem đ?n đ??c đ? vao m?t cai thung đ?t ben ngoai g?n c?a ra vao. T? thung g?o tr?i m?t t?m v?i đen, tr?ng d?n đ?n l?u vang t??ng tr?ng cho chi?c c?u n?i t? h? gi?i len thien đinh. Tren m?t v?i đ?t nh?ng chi?c đ?a hinh ch? chi cung vang ma t??ng tr?ng la nh?ng thanh c?u va ti?n hanh l?.
- Chuy?n l??ng:
Th?y tao
,
ba then
ni?m chu vao thung g?o r?i xuc g?o vao bat kem theo vang ma va it ti?n l? đ?a cho con chau ng?i t?m v?i chuy?n tay nhau đ? vao l?u vang.
- Dang r??u đ?t đen: Ong, ba ng?i ben l?u vang, con chau dang r??u, th?y tao, ba then đ?c l?i c?u cac th?n ch?ng giam. H?t m?t ch?u
hat
. Cac con th? vai r?i rot r??u tr??c l?u. K? đo ng??i ta đ?t đen t??ng tr?ng tinh anh phat sang tinh th?n minh m?n. Con chau dang kh?n, ao, giay, t?t, vong tay h? m?nh...Trong khi truy?n, con chau hat bai m?ng th? ong, khuc hat co đo?n:
- Ong ba đ??c sau m?t
- C? con gai con trai
- L?y ti?n tai m?ng th?
- M??i ng??i m??i đ?u g?o
- Chin ng??i chin goi ti?n
- đem v? đay m?ng th?
- M?i th?y c? c?p m?
- M?i th?y hay c?p t?t
- C?p đoi t?t ra san
- C?p đoi giay rong b?n
- Hoan phuc: l?u vang đa đ?y g?o s? l??ng d? trong thung l?n v?i nh?ng đ?ng ti?n đ??c th?y tao, ba then ban l?i đ? ban cho con chau coi nh? l?c c?a ong ba, b? m?.
Hanh l? xong m?i ng??i vui v? ?n u?ng. Sau khi ?n đ??c n?a ch?ng b?a anh con r? t??ng tr?ng tin s? ? tren thien đinh xu?ng nh?n l?, anh ta len gac bu?c chi?c l?u vang len cay th??ng l??ng. V?a bu?c anh ta v?a hat:
- Toi đ?i di?n cho Pu Mu
- đ??c ch?n c? xu?ng khieng g?o l??ng
- B?ch nay t?o ngan xuan khong h?ng
- Nh? Pu C?y lam ?n đon l?y
- đom len đ?n ch?n đ?i an
- đ?a len đ?n ch?n đ?i cat
- Tr?i m?a khong ??t
- S?m set khong rung
- M?i c?ng khong xong
- Sau c?ng khong c?n
- T? quy h? g?o v?ng b?n
Anh con r? l?n l??t dung ba s?i ch? ba mau se s?n bu?c l?u vang vao cay th??ng l??ng, v?a bu?c anh ta v?a hat
- Bu?c s?i day th? nh?t
- Ong ba s?ng lau nh? m??i cay m?y Vac tr?m cay mai
- Bu?c s?i day th? hai gia san yen ?n
- Bu?c s?i day th? ba
- Con gai v?c n??c thanh hoa
- Con trai khon ngoan gi?i ch?
Th?y tao
,
ba then
rot ba chen r??i đ?t trong khay đ?a len tren gac cho anh con r? dang len
thien đinh
. Anh con r? l?n l??t c?m t?ng chen r??i đ? m?t it vao l?u vang r?i v?y r??u ra b?n ph??ng. R??i nay la t??ng tr?ng cho m?a thu?n gio hoa. V?a v?y, v?a hat:
- M?a xu?ng đ?n ph??ng đong
- M?i ng??i đ??c song lau
- Con chau đ??c em đ?m
- T? quy đ??c vui v? yen binh
- M?a xu?ng đ?n ph??ng Tay
- B? n?ng b?ch đ?y
- Ti?n b?c vo s?''
- M?a xu?ng đ?n ph??ng Nam
- đ??c xan l?n vui v?
- Ng?i gh? nh? đu chan
- R?i xu?ng đ?ng thanh hoa
- R?i xu?ng ru?ng thanh lua
- R?i trung con thanh quan
- R?i vao chau thanh t??ng
- đ??c sung s??ng đ?i đ?i
- đong cay c?u s?
Ng??i ta con hinh dung cu?c đ?i ng??i đi qua tren cay c?u m?nh b?ng g?. Th?i gian qua, cay c?u b? m?c gay len ph?i s?a sang b?c l?i c?u cho ch?c ch?n. Th?y tao, ba then cho đ?o hai thanh g? dai kho?ng 40 cm, r?ng kho?ng 8 cm, hai đ?u ch?t hai đinh b?ng g? co đ?m hai m?nh v?i nh? tr?ng đen. sau l? cay c?u m?nh t??ng tr?ng nay đ??c đem đong ? goc v??n.
- Khi đong cay c?u ng??i ta hat
- đinh nay la đinh đ?ng
- Vit nay la vit s?t
- đong đinh th? nh?t ba ba đ??c phu quy
- đong đinh th? hai ba ba đ??c binh an
- đong đinh th? ba ba ba đ??c th? thai
- đong đinh th? t? ba ba đ??c đ?i phong l?u
Tr?ng cay m?nh: Cay mai ho?c cay chu?i b?ng c? r? đ??c đem tr?ng vao goc v??n co rao c?n th?n va đ??c ch?m soc cho cay m?c xanh t?t. Trong tr??ng h?p kho h?n đ? đ?m b?o cay m?c ng??i ta th?p h??ng vao m?t cay chu?i trong v??n l?y cay đo la cay m?nh. Ng??i ta tin r?ng nh?ng th? đo co tac d?ng h? m?nh linh h?n s? th?a mai đi tren chi?c c?u, con đ??ng r?p bong mat s? tranh đ??c m?t m?i ?m đau...
đay la m?t trong nh?ng sinh ho?t v?n hoa truy?n th?ng t?t đ?p, th? hi?n s? quan tam c?a con chau va c?ng đ?ng đ?i v?i ng??i cao tu?i.