Kh? n?ng hung bi?n
(
ti?ng Latin
eloquentia
) la n?ng l?c
di?n thuy?t tr??c cong chung
sao cho troi ch?y, sinh đ?ng, trang nha va đ?y s?c thuy?t ph?c, th? hi?n s?c m?nh bi?u c?m đ??c b?c l? qua v? đ?p c?a ngon ng?, nh? đo ma thu hut va thuy?t ph?c ng??i nghe.
Khai ni?m hung bi?n xu?t hi?n t? th?i
Hy L?p
c? đ?i,
Calliope
(m?t trong chin co con gai c?a Th?n v??ng
Zeus
va
Mnemosyne
) đ??c xem la n? th?n thi ca truy?n c?m h?ng cho cac thien
s? thi
va kh? n?ng hung bi?n.
Tai hung bi?n
co g?c Latin
loqu
ho?c
loc
(noi), "hung bi?n" la kh? n?ng th?u hi?u va s? d?ng ngon ng? sao cho t?o ra s?c m?nh thuy?t ph?c.
Tac gi?
Petrach
(
1304
-
1374
), trong m?t cong trinh kh?o c?u v?
c? v?n Hy L?p-La Ma
va
th?i k? Ph?c h?ng
Y
, đa t?p chu vao
ngon ng?
va
truy?n thong h?c
. Sau khi thong th?o m?t ngon ng?, b??c k? ti?p c?a ng??i theo đu?i mon h?c nay la nh?m đ?n m?t "đ?ng c?p hung bi?n", ngh?a la co kh? n?ng trinh bay cach m?ch l?c, hung h?n va trang nha nh?ng y t??ng va lu?n c? sao cho thuy?t ph?c ng??i nghe tin t??ng vao quan đi?m c?a minh. Petrach khuy?n khich sinh vien h?c t?p nh?ng tac gi? c? đi?n t? thu?t d?ng ng? đ?n k? thu?t k?t h?p cach trinh bay ro rang, chu?n xac v?i nh?ng t? t??ng đ?o đ?c. Nh?ng nha nhan v?n th?i k? ph?c h?ng quan tam đ?n m?i quan h? h? t??ng gi?a thuy?t trinh va cac nguyen t?c chinh tr?, xem đo la cong c? h?u hi?u giup trinh bay va thuy?t ph?c cong chung tin vao cac khai ni?m đ??c l?a ch?n. Tr?ng tam c?a thuy?t trinh la trang nha trong phong cach, suc tich va chu?n xac trong ngon t?, h?p ly va gay xuc c?m trong lu?n c?.
M?t trong nh?ng chia khoa d?n đ?n thanh cong trong s? nghi?p chinh tr? c?a cac chinh khach la bi?t s? d?ng thu?t hung bi?n.
Marcus Antonius
(83 TCN ? 30 TCN), m?t t??ng l?nh va chinh khach
La Ma
, đa đ?c m?t trong nh?ng bai di?n v?n đang nh? nh?t trong l?ch s?, đ??c đ?a vao v? k?ch
Julius Caesar
c?a
Shakespeare
; Shakespeare đa s? d?ng l?i hi?u tri?u c?a Antonius "Cac b?n h?u, c? dan thanh La Ma, va toan th? đ?ng bao, xin hay l?ng nghe toi".
Cac chinh khach đ??ng đ?i t? hai phia đ?i ngh?ch nhau nh?
Franklin D. Roosevelt
,
Winston Churchill
,
Joseph Stalin
,
Adolf Hitler
,
Joseph Goebbels
,
Benito Mussolini
, va
Francisco Franco
đ?u t? ra thanh th?c khi s? d?ng thu?t hung bi?n đ? gay hi?u ?ng trong cong lu?n va đa thanh cong trong n? l?c loi keo c? th? gi?i tham gia
Chi?n tranh th? gi?i th? hai
. G?n đay,
Bill Clinton
va
Fidel Castro
đ??c xem la nh?ng
chinh tr? gia
co k? n?ng ngang hang v?i nh?ng nhan v?t k? tren trong thu?t hung bi?n.
Tai hung bi?n la m?t s? k?t h?p gi?a kh? n?ng thien b?m va s? ren luy?n đ? thong hi?u ngon ng?, n?m v?ng ki?n th?c chuyen mon va ki?n th?c t?ng quat v?
tri?t h?c
,
lu?n ly h?c
, c?ng nh? kh? n?ng ki?n t?o m?t b? c?c ch?t ch? va thuy?t ph?c đ? trinh bay quan đi?m c?a minh.
Theo Oliver Goldsmith, "Thu?t hung bi?n chan chinh khong co ngh?a la trinh bay nh?ng đi?u v? đ?i theo phong cach hoanh trang, nh?ng la noi v? chung cach đ?n gi?n va d? hi?u; noi chinh xac, khong h? co phong cach hoanh trang, b?i vi s? hoanh trang ?n gi?u ngay trong chinh s? vi?c c?n trinh bay; va n?u khong đ??c nh? th?, thi ch? con la nh?ng l?i huenh hoang, sao r?ng ma khong co tac d?ng gi c?." (V? Thu?t Hung bi?n, 1759).