한국   대만   중국   일본 
Hoa ??c Westfalen ? Wikipedia ti?ng Vi?t B??c t?i n?i dung

Hoa ??c Westfalen

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
Hoa ??c Westfalen
Ten đ?y đ?:
  • Cac Hi?p ??c Osnabruck va Munster
Münster, Historisches Rathaus -- 2014 -- 6855.jpg
Toa th? chinh l?ch s? c?a Munster n?i hi?p ??c đ??c ky k?t
Lo?i hi?p ??c Hi?p ??c Hoa binh
  • K?t thuc Chi?n tranh Ba m??i n?m
Ngay th?o 1646?1648
Ngay ki 24 thang 10 n?m 1648
N?i ki Osnabruck va Munster , Westfalen , đ? ch? La Ma Th?n thanh
Ben tham gia 109
Ngon ng? Latin

Hoa ??c Westfalen ( ti?ng đ?c : Westfalischer Friede , phat am [v?st?f?ːl??? ?f?iːd?] ⓘ ) la ten g?i chung c?a 2 hi?p ??c hoa binh đ??c ky k?t vao thang 10 n?m 1648 t?i cac thanh ph? Osnabruck va Munster c?a Westfalen . Hoa ??c đa giup k?t thuc Chi?n tranh Ba m??i n?m (1618?1648) va mang l?i hoa binh cho đ? ch? La Ma Th?n thanh , khep l?i m?t th?i k? tai h?a trong l?ch s? chau Au khi?n kho?ng 8 tri?u ng??i thi?t m?ng. Hoang đ? La Ma Th?n thanh Ferdinand III , cac quan ch? c?a V??ng qu?c Phap va Th?y đi?n , cung cac đ?ng minh t??ng ?ng c?a h? trong s? cac Than v??ng c?a đ? ch? La Ma Th?n thanh, đa tham gia vao cac hi?p ??c. [1]

Qua trinh đam phan keo dai va ph?c t?p. Cac cu?c đam phan di?n ra ? 2 thanh ph? vi m?i ben đ?u mu?n g?p nhau tren lanh th? do minh ki?m soat. T?ng c?ng co 109 phai đoan đ?i di?n cho cac n??c tham chi?n nh?ng khong ph?i t?t c? cac phai đoan đ?u co m?t cung luc. Hai hi?p ??c đa đ??c ky k?t đ? ch?m d?t chi?n tranh trong lanh th? đ? qu?c La Ma Th?n thanh: Hi?p ??c Munster va Hi?p ??c Osnabruck. [2] [3] Nh?ng hi?p ??c nay đa ch?m d?t Chi?n tranh Ba m??i n?m ? đ? ch? La Ma Th?n thanh, v?i Nha Habsburg (nh?ng ng??i cai tr? đ?i cong qu?c Ao va Tay Ban Nha) va cac đ?ng minh Cong giao c?a h? ? m?t ben, chi?n đ?u v?i cac th? l?c Tin lanh (Th?y đi?n va m?t s? cong qu?c c?a La Ma Th?n thanh) lien minh v?i Phap (m?c du Cong giao, ch?ng Habsburg m?nh m? d??i th?i vua Louis XIV ).

M?t s? h?c gi? v? quan h? qu?c t? đa xac đ?nh Hoa ??c Westfalen la ngu?n g?c c?a cac nguyen t?c quan tr?ng đ?i v?i quan h? qu?c t? hi?n đ?i, [4] đ??c g?i chung la ch? quy?n theo Hoa ??c Westfalen . Tuy nhien, m?t s? nha s? h?c đa ph?n đ?i đi?u nay, cho r?ng nh?ng quan đi?m nh? v?y đa xu?t hi?n trong th? k? XIX va XX lien quan đ?n nh?ng lo ng?i v? ch? quy?n trong th?i gian đo. [5]

B?i c?nh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Chau Au đa b? tan pha b?i c? Chi?n tranh Ba m??i n?m va Chi?n tranh Tam m??i n?m , gay thi?t h?i n?ng n? v? ti?n b?c va nhan m?ng. Chi?n tranh Tam m??i n?m la m?t cu?c đ?u tranh keo dai đ? gianh đ?c l?p c?a C?ng hoa Ha Lan v?i đa s? ng??i theo đ?o Tin Lanh (Ha Lan hi?n đ?i), đ??c s? ?ng h? c?a V??ng qu?c Anh v?i đa s? theo Anh giao, ch?ng l?i Tay Ban Nha va B? đao Nha theo Cong giao. Chi?n tranh Ba m??i n?m la cu?c chi?n tranh ton giao chau Au nguy hi?m nh?t, t?p trung vao đ? ch? La Ma Th?n thanh . Cu?c chi?n phat tri?n thanh 4 giai đo?n, bao g?m m?t s? l??ng l?n cac nha cai tr? trong va ngoai đ? ch?, đ?ng v? phia Lien đoan Cong giao ho?c Lien minh Tin Lanh (sau nay la Lien đoan Heilbronn ). Hoa ??c Praha (1635) đa ch?m d?t h?u h?t cac khia c?nh ton giao c?a cu?c chi?n, va s? c?nh tranh gi?a Phap va Habsburg tr? nen n?i b?t. V?i kho?ng 4,5 tri?u đ?n 8 tri?u ng??i ch?t ch? trong Chi?n tranh Ba m??i n?m va nhi?u th?p k? chi?n tranh lien mien, nhu c?u hoa binh ngay cang tr? nen ro rang. [6]

đ?a đi?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?c phai vien Ha Lan Adriaan Pauw đ?n Munster vao kho?ng n?m 1646 đ? đam phan hoa ??c.

Cac cu?c đam phan hoa binh gi?a Qu?c v??ng Phap va Hoang đ? Habsburg b?t đ?u ? Koln vao n?m 1636. Cac cu?c đam phan nay ban đ?u b? ch?n l?i b?i H?ng y Richelieu c?a Phap, ng??i kh?ng kh?ng mu?n co s? tham gia c?a t?t c? cac đ?ng minh c?a minh, cho du la cac qu?c gia co ch? quy?n hoan toan hay cac nha n??c trong đ? ch? La Ma Th?n thanh . [7] T?i thanh ph? Hamburg , cac qu?c gia Th?y đi?n, Phap va đ? ch? La Ma Th?n thanh đa đam phan m?t hoa ??c s? b? vao thang 12 n?m 1641. [8] H? tuyen b? r?ng s? chu?n b? ? Koln va Hi?p ??c Hamburg la nh?ng b??c s? b? c?a m?t th?a thu?n hoa binh t?ng th?.

Cac cu?c đam phan hoa binh chinh di?n ra ? Westfalen , ? cac thanh ph? lan c?n Munster va Osnabruck . C? hai thanh ph? đ?u đ??c duy tri la khu v?c trung l?p va phi quan s? cho cac cu?c đam phan. [8]

T?i Munster, cac cu?c đam phan đa di?n ra gi?a đ? ch? La Ma Th?n thanh va Phap, c?ng nh? gi?a C?ng hoa Ha Lan va Tay Ban Nha vao ngay 30 thang 1 n?m 1648, đa ky m?t hi?p ??c hoa binh ch?m d?t Chi?n tranh Tam m??i n?m [9] ma khong ph?i la m?t ph?n c?a Hoa ??c Westfalen. [10] Munster, k? t? khi tai cong giao vao n?m 1535, đa la m?t c?ng đ?ng đ?n giao phai nghiem ng?t. No la n?i đ?t Giao h?i c?a Giao ph?n v??ng quy?n Munster . Ch? cho phep th? ph??ng theo Cong giao La Ma, trong khi Th?n h?c Calvin va Giao h?i Luther b? c?m.

Th?y đi?n mu?n đam phan v?i đ? ch? La Ma Th?n thanh ? Osnabruck, n?i do l?c l??ng Tin Lanh ki?m soat. Osnabruck la m?t thanh ph? co hai giao phai Luther va Cong giao, v?i 2 nha th? Luther va hai nha th? Cong giao. H?i đ?ng thanh ph? hoan toan la ng??i theo đ?o Luther, va h?u h?t nh?ng ng??i theo đ?o Luther đ?u nh? v?y, nh?ng thanh ph? c?ng la tr? s? c?a Giao h?i Cong giao c?a Giao ph?n v??ng quy?n Osnabruck va co nhi?u c? dan Cong giao khac. Osnabruck đa b? quan đ?i c?a Lien đoan Cong giao khu?t ph?c t? n?m 1628 đ?n n?m 1633 va sau đo b? Luther Th?y đi?n chi?m gi?. [11]

Phai đoan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sebastian Dadler medal khong ghi ngay thang (1648), Kristina c?a Th?y đi?n , chan dung v?i chi?c m? chi?n binh g?n long v? ben ph?i.
M?t sau c?a huy ch??ng nay: Christina c?a Th?y đi?n trong vai Minerva c?m canh o liu trong tay trai va n?m l?y cay ki?n th?c b?ng tay ph?i.

Cac cu?c đam phan hoa binh khong co s? kh?i đ?u hay k?t thuc chinh xac, b?i vi 109 phai đoan ch?a bao gi? g?p nhau trong m?t phien h?p toan th?. Thay vao đo, nhi?u phai đoan khac nhau h?i đam rieng r? t? n?m 1643 đ?n n?m 1646 va r?i đi t? n?m 1647 đ?n n?m 1649. S? l??ng cac nha ngo?i giao l?n nh?t co m?t t? thang 1 n?m 1646 đ?n thang 7 n?m 1647. [12]

Cac phai đoan đ??c c? đi b?i 16 qu?c gia chau Au, 66 đ?a v? Hoang gia đ?i di?n cho l?i ich c?a 140 nha n??c trong đ? ch? La Ma Th?n thanh va 27 nhom l?i ich đ?i di?n cho 38 nhom. [13]

Cac hi?p ??c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hai hi?p ??c rieng bi?t c?u thanh nen gi?i phap hoa ??c:

  • Hi?p ??c Munster (Instrumentum Pacis Monasteriensis, IPM), [15] [16] gi?a Hoang đ? La Ma Th?n thanh va Vua Phap, cung v?i cac đ?ng minh t??ng ?ng c?a h?.
  • Hi?p ??c Osnabruck (Instrumentum Pacis Osnabrugensis, IPO), [17] [18] gi?a Hoang đ? La Ma Th?n thanh va N? v??ng Th?y đi?n, cung v?i cac đ?ng minh t??ng ?ng c?a h?.

K?t qu? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ranh gi?i chinh tr? n?i b? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Quy?n l?c do Hoang đ? Thanh ch? La Ma Ferdinand III kh?ng đ?nh đa b? t??c b? kh?i ong ta va tr? l?i cho cac đ?a v? Hoang gia trong đ? qu?c La Ma Th?n thanh . Nh?ng ng??i cai tr? cac nha n??c trong đ? qu?c m?t l?n n?a co th? l?a ch?n ton giao chinh th?c c?a minh. Ng??i Cong giao va ng??i Luther đ??c xac đ?nh l?i la binh đ?ng tr??c phap lu?t, va Ch? ngh?a Calvin đ??c phap lu?t cong nh?n la ton giao chinh th?c. [19] [20] N?n đ?c l?p c?a C?ng hoa Ha Lan , n?i th?c hi?n s? khoan dung ton giao, c?ng cung c?p n?i tru ?n an toan cho ng??i Do Thai ? chau Au. [21]

Lanh đ?a Giao hoang r?t khong hai long v?i th?a thu?n dan x?p, v?i vi?c Giao hoang Innocent X g?i no la "vo hi?u, vo gia tr?, khong h?p l?, gian ac, b?t cong, đang nguy?n r?a, đang che trach, vo ich, vo ngh?a va vo hi?u l?c v?nh vi?n" trong Tong s?c Zelo Domus Dei . [22] [23]

Nguyen ly [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac nguyen ly chinh c?a Hoa ??c Westfalen la:

  • T?t c? cac ben s? cong nh?n Hoa ??c Augsburg n?m 1555, trong đo m?i Than v??ng trong đ? ch? co quy?n quy?t đ?nh ton giao c?a nha n??c minh (nguyen t?c Cuius regio, eius religio ). Tuy nhien, c?i cach ius reformandi b? lo?i b?: Th?n dan khong con b? bu?c ph?i tuan theo s? c?i đ?o c?a ng??i cai tr? c?a h?. Nh?ng ng??i cai tr? đ??c phep l?a ch?n gi?a Cong giao, Giao h?i Luther va Ch? ngh?a Calvin. [19] [24]
  • Ngay 1 thang 1 n?m 1624 đ??c xac đ?nh la ngay quy đ?nh đ? xac đ?nh ton giao th?ng tr? c?a m?t qu?c gia. T?t c? tai s?n c?a giao h?i ph?i đ??c khoi ph?c l?i tinh tr?ng c?a n?m 1624. Nh?ng ng??i theo đ?o C? đ?c s?ng ? cac cong qu?c n?i giao phai c?a h? khong ph?i la qu?c giao đ??c đ?m b?o quy?n th?c hanh đ?c tin c?a h? ? n?i rieng t? c?ng nh? ? n?i cong c?ng trong th?i gian quy đ?nh. [24]
  • V??ng qu?c Phap va Th?y đi?n đ??c cong nh?n la nh?ng ng??i b?o đ?m hi?n phap đ? qu?c v?i quy?n can thi?p. [25]

đi?u ch?nh lanh th? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ? qu?c La Ma th?n thanh n?m 1648

Di s?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ng? ngon v? Hoa ??c Westfalen , c?a Jacob Jordaens

Cac hi?p ??c khong hoan toan ch?m d?t xung đ?t phat sinh t? Chi?n tranh Ba m??i n?m . Giao tranh ti?p t?c di?n ra gi?a Phap va Tay Ban Nha cho đ?n khi Hi?p ??c Pyrenees đ??c ky k?t vao n?m 1659. Chi?n tranh Ha Lan-B? đao Nha b?t đ?u trong th?i k? Lien minh Iberia gi?a Tay Ban Nha va B? đao Nha, nh? m?t ph?n c?a Chi?n tranh Tam m??i n?m , keo dai cho đ?n n?m 1663. Tuy nhien, Hoa ??c Westfalen đa gi?i quy?t đ??c nhi?u v?n đ? n?i b?t c?a chau Au vao th?i đi?m đo.

H? th?ng Westfalen [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: H? th?ng Westphalia

M?t s? h?c gi? v? quan h? qu?c t? đa xac đ?nh Hoa ??c Westfalen la ngu?n g?c c?a cac nguyen t?c quan tr?ng đ?i v?i quan h? qu?c t? hi?n đ?i, bao g?m quy?n b?t kh? xam ph?m v? bien gi?i va khong can thi?p vao cong vi?c n?i b? c?a cac qu?c gia co ch? quy?n. H? th?ng nay đ??c bi?t đ?n trong tai li?u v?i cai ten ch? quy?n theo Hoa ??c Westfalen. [31] H?u h?t cac nha s? h?c hi?n đ?i đa thach th?c s? lien k?t c?a h? th?ng nay v?i Hoa ??c Westfalen, g?i no la 'huy?n tho?i theo Hoa ??c Westfalen'. [32] H? đa thach th?c quan đi?m cho r?ng h? th?ng cac qu?c gia chau Au hi?n đ?i b?t ngu?n t? cac hi?p ??c Westfalen. Cac hi?p ??c khong ch?a b?t c? đi?u gi trong v?n b?n c?a h? v? t? do ton giao, ch? quy?n ho?c can b?ng quy?n l?c co th? đ??c hi?u la nguyen t?c lu?t phap qu?c t?. Cac th?a thu?n hi?n phap c?a đ? ch? La Ma Th?n thanh la b?i c?nh duy nh?t trong đo ch? quy?n va binh đ?ng ton giao đ??c đ? c?p trong v?n b?n, nh?ng chung khong ph?i la nh?ng y t??ng m?i trong b?i c?nh nay. M?c du cac hi?p ??c khong ch?a đ?ng c? s? cho lu?t phap hi?n đ?i c?a cac qu?c gia, nh?ng chung t??ng tr?ng cho s? k?t thuc c?a m?t th?i gian dai xung đ?t ton giao ? chau Au. [33]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ Clodfelter, Micheal (2017). Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492?2015. McFarland. p. 40. ISBN 978-0-7864-7470-7 .
  2. ^ “APW Einfuhrung” . www.pax-westphalica.de . L?u tr? b?n g?c ngay 23 thang 10 n?m 2020 . Truy c?p ngay 2 thang 11 n?m 2020 .
  3. ^ “Peace of Westphalia | Definition, Map, Results, & Significance” . Encyclopedia Britannica (b?ng ti?ng Anh). L?u tr? b?n g?c ngay 6 thang 8 n?m 2015 . Truy c?p ngay 2 thang 11 n?m 2020 .
  4. ^ Patton, Steven (2019). “The Peace of Westphalia and it Affects on International Relations, Diplomacy and Foreign Policy” (b?ng ti?ng Anh). The Histories. L?u tr? b?n g?c ngay 4 thang 2 n?m 2021 . Truy c?p ngay 19 thang 1 n?m 2021 .
  5. ^ Osiander, Andreas (2001). “Sovereignty, International Relations, and the Westphalian Myth” . International Organization . 55 (2): 251?287. doi : 10.1162/00208180151140577 . JSTOR   3078632 . S2CID   145407931 . L?u tr? b?n g?c ngay 21 thang 8 n?m 2021 . Truy c?p ngay 21 thang 8 n?m 2021 .
  6. ^ Elliott, J.H. (2009). Spain, Europe & the Wider World, 1500?1800 . Yale University Press. tr. 29. ISBN   978-0300145373 .
  7. ^ Croxton, Derek (2013). Westphalia: The Last Christian Peace . Palgrave. ISBN   978-1-137-33332-2 . L?u tr? b?n g?c ngay 16 thang 1 n?m 2023 . Truy c?p ngay 12 thang 11 n?m 2015 .
  8. ^ a b Wilson, Peter H. (2009). Europe's Tragedy: A History of the Thirty Years War . Allen Lane. tr. 632. ISBN   978-0-7139-9592-3 .
  9. ^ Lesaffer, Randall (23 thang 7 n?m 2007). “Private Property in the Dutch-Spanish Peace Treaty of Munster (30 January 1648)” . SSRN   1002389 . L?u tr? b?n g?c ngay 28 thang 3 n?m 2020 . Truy c?p ngay 25 thang 7 n?m 2020 .
  10. ^ Konrad Repgen , 'Negotiating the Peace of Westphalia: A Survey with an Examination of the Major Problems', In: 1648: War and Peace in Europe : 3 vols. (Catalogue of the 26th exhibition of the Council of Europe, on the Peace of Westphalia), Klaus Bußmann and Heinz Schilling (eds.) on behalf of the Veranstaltungsgesellschaft 350 Jahre Westfalischer Friede, Munster and Osnabruck: no publ., 1998, 'Essay Volume 1: Politics, Religion, Law and Society', pp. 355?72, here pp. 355 seq.
  11. ^ Schiller, Frederick. “The Thirty Years War, Complete” .
  12. ^ Cobban, Helena (8 thang 5 n?m 2021). “1648: Peace of Westphalia sets inter-state rules for >370 years” . Just World News . L?u tr? b?n g?c ngay 26 thang 10 n?m 2022 . Truy c?p ngay 26 thang 10 n?m 2022 .
  13. ^ Konrad Repgen, "Negotiating the Peace of Westphalia: A Survey with an Examination of the Major Problems", In: 1648: War and Peace in Europe : 3 vols. (Catalogue of the 26th exhibition of the Council of Europe, on the Peace of Westphalia), Klaus Bußmann and Heinz Schilling (eds.) on behalf of the Veranstaltungsgesellschaft 350 Jahre Westfalischer Friede, Munster and Osnabruck: no publ., 1998, 'Essay Volume 1: Politics, Religion, Law and Society', pp. 355?372, here p. 356.
  14. ^ Sonnino, Paul (2009). Mazarin's Quest: The Congress of Westphalia and the Coming of the Fronde . Harvard University Press. ISBN   978-0-674-04386-2 . L?u tr? b?n g?c ngay 16 thang 1 n?m 2023 . Truy c?p ngay 18 thang 11 n?m 2020 .
  15. ^ “Digital modern German text Treaty of Munster” . lwl.org. 25 thang 3 n?m 2014. L?u tr? b?n g?c ngay 25 thang 3 n?m 2010 . Truy c?p ngay 25 thang 7 n?m 2010 .
  16. ^ Westfalischer Friede ? Vertrag von Munster ? Original German text Treaty of Munster digitised on German Wikisource
  17. ^ “Digital modern German text Treaty of Osnabruck” . lwl.org. 25 thang 3 n?m 2014. L?u tr? b?n g?c ngay 31 thang 1 n?m 2017 . Truy c?p ngay 13 thang 5 n?m 2017 .
  18. ^ Westfalischer Friede ? Vertrag von Osnabruck ? Original German text Treaty of Osnabruck digitised on German Wikisource
  19. ^ a b Treaty of Munster 1648
  20. ^ Barro, R. J. & McCleary, R. M. “Which Countries have State Religions?” (PDF) . University of Chicago . tr. 5. B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 30 thang 8 n?m 2006 . Truy c?p ngay 7 thang 11 n?m 2006 .
  21. ^ “This day, Mary 15, in Jewish history” . Cleveland Jewish News . B?n g?c l?u tr? ngay 19 thang 5 n?m 2014 . Truy c?p ngay 18 thang 5 n?m 2014 .
  22. ^ The incipit of this bull, meaning "Zeal of the house of God", quotes from Psalm 69:9: "For the zeal of thine house hath eaten me up, and the reproaches of them that reproached thee are fallen upon me."
  23. ^ Larry Jay Diamond; Marc F. Plattner; Philip J. Costopoulo (2005). World religions and democracy . tr. 103.
  24. ^ a b “The Peace of Westphalia” (PDF) . University of Oregon . L?u tr? (PDF) b?n g?c ngay 17 thang 6 n?m 2012 . Truy c?p ngay 6 thang 10 n?m 2021 .
  25. ^ Mary Fulbrook A Concise History of Germany , 2nd ed. (Cambridge University Press, 2004), p. 60.
  26. ^ Bohme, Klaus-R (2001). “Die sicherheitspolitische Lage Schwedens nach dem Westfalischen Frieden”. Trong Hacker, Hans-Joachim (bien t?p). Der Westfalische Frieden von 1648: Wende in der Geschichte des Ostseeraums (b?ng ti?ng đ?c). Kova?. tr. 35. ISBN   3-8300-0500-8 .
  27. ^ Bohme (2001) , tr. 36.
  28. ^ Bohme (2001) , tr. 37.
  29. ^ a b c Bohme (2001) , tr. 38.
  30. ^ Gross, Leo (1948). “The Peace of Westphalia, 1648?1948”. American Journal of International Law . 42 (1): 20?41 [p. 25]. doi : 10.2307/2193560 . JSTOR   2193560 . S2CID   246010450 .
  31. ^ Henry Kissinger (2014). “Introduction and Chapter 1”. World Order: Reflections on the Character of Nations and the Course of History . Allen Lane . ISBN   978-0-241-00426-5 .
  32. ^ Osiander, Andreas (2001). “Sovereignty, International Relations, and the Westphalian Myth” . International Organization (b?ng ti?ng Anh). 55 (2): 251?287. doi : 10.1162/00208180151140577 . ISSN   1531-5088 . S2CID   145407931 .
  33. ^ Randall Lesaffer (2014). “Peace treaties from Lodi to Westphalia”. Peace Treaties and International Law in European History: From the Late Middle Ages to World War One . Cambridge. tr. 9. ISBN   978-0-511-21603-9 .

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Hoa_??c_Westfalen&oldid=71082924 ”