Gi?i Turing

Gi?i th??ng Turing (A. M. Turing Award) la gi?i th??ng th??ng nien c?a Hi?p h?i Khoa h?c May tinh Association for Computing Machinery cho cac ca nhan ho?c m?t t?p th? v?i nh?ng đong gop quan tr?ng cho c?ng đ?ng khoa h?c may tinh. ^[1] Gi?i th??ng th??ng đ??c coi nh? la gi?i Nobel cho l?nh v?c khoa h?c may tinh. Gi?i th??ng đ??c đ?t theo ten c?a nha bac h?c Alan Turing , nha toan h?c ng??i Anh , ng??i đ??c coi la cha đ? c?a ly thuy?t khoa h?c may tinh va tri tu? nhan t?o . ^[2] T? n?m 2007, gi?i th??ng co gia tr? $250.000, đ??c đ?ng tai tr? b?i Intel va Google . ^[1]

Ng??i nh?n gi?i th??ng đ?u tien n?m 1966, la Alan Perlis c?a vi?n Carnegie Institute of Technology . N?m 2006, Frances E. Allen c?a IBM la ng??i ph? n? đ?u tien đ??c nh?n gi?i th??ng. ^[3]^[4]^[5]

Nh?ng ng??i nh?n gi?i Turing [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m	Ng??i nh?n	Trich d?n
1966	Alan J. Perlis	Cho nh?ng ?nh h??ng trong cac k? thu?t l?p trinh va xay d?ng ch??ng trinh d?ch
1967	Maurice V. Wilkes	Giao s? Wilkes đ??c bi?t t?i nh? la ng??i thi?t k? va xay d?ng EDSAC , may tinh đ?u tien v?i ham n?i ch?a (internally stored). Ong la đ?ng tac gi? v?i Wheeler va Gill c?a t?p sach "Preparation of Programs for Electronic Digital Computers" xu?t b?n 1951
1968	Richard Hamming	Cho cac đong gop v? cac ph??ng phap s?, cac h? th?ng t? ma hoa, phat hi?n va s?a l?i sai
1969	Marvin Minsky	Tri tu? nhan t?o
1970	James H. Wilkinson	Cho nh?ng nghien c?u v? phan tich s? cho vi?c s? dung cac may tinh s? t?c đ? cao, nh?ng đong gop v? đ?i s? tuy?n tinh va phan tich l?i ng??c
1971	John McCarthy	Cho nh?ng đong gop v? Tri tu? nhan t?o "The Present State of Research on Artificial Intelligence "
1972	Edsger W. Dijkstra	La ng??i đong gop ch? y?u cho ngon ng? l?p trinh ALGOL . Ong c?ng n?i ti?ng v?i thu?t toan Dijkstra
1973	Charles W. Bachman	Cho nh?ng đong gop đang chu y c?a ong v? cong ngh? database
1974	Donald E. Knuth	V?i nh?ng c?ng hi?n cho vi?c phan tich gi?i thu?t va thi?t k? ngon ng? l?p trinh, va đ?c bi?t v?i tac ph?m kinh đi?n Ngh? thu?t l?p trinh " The Art of Computer Programming "
1975	Allen Newell va Herbert A. Simon	V?i nh?ng đong gop quan tr?ng cho chuyen nganh tri tu? nhan t?o , tam ly h?c v? nh?n th?c ch? quan (psychology of human cognition), va x? ly chu?i
1976	Michael O. Rabin va Dana S. Scott	V?i bai bao "Finite Automata and Their Decision Problem" (Automat h?u h?n va bai toan quy?t đ?nh) đa gi?i thi?u cac y t??ng v? may phi b?t đ?nh nondeterministic machines , đa lam sang t? r?t nhi?u khai ni?m co gia tr?.
1977	John Backus	John Backus đa đong gop nhi?u cong s?c cho vi?c thi?t k? cac h? th?ng ngon ng? l?p trinh b?c cao, tieu bi?u la FORTRAN , va cac bai bao phoi thai cho cac th? t?c hinh th?c c?a đ?c t? cac ngon ng? l?p trinh
1978	Robert W. Floyd	Co ?nh h??ng sau s?c đ?n cac ph??ng phap lu?n c?a vi?c xay d?ng hi?u qu? cac ph?n m?m tin c?y, đ?t n?n mong cho nhi?u chuyen nganh h?p c?a khoa h?c may tinh : ly thuy?t phan tich ng? phap, ng? ngh?a c?a cac ngon ng? l?p trinh, t? đ?ng ki?m tra ch??ng trinh program verification , t? đ?ng t?ng h?p ch??ng trinh , va phan tich gi?i thu?t
1979	Kenneth E. Iverson	V?i nh?ng n? l?c tien phong trong ngon ng? l?p trinh va cac ky phap toan h?c t?o nen m?t l?nh v?c chuyen nganh may tinh m?ilaf APL , cho nh?ng đong gop c?a ong v? th?c hi?n h? t??ng tac, đao t?o s? d?ng APL, va ly thuy?t va ?ng d?ng ngon ng? l?p trinh
1980	C. Antony R. Hoare	Cho nh?ng đong gop c? b?n v? thi?t k? va đ?nh ngh?a ngon ng? l?p trinh. Ong c?ng la tac gi? c?a gi?i thu?t s?p x?p n?i ti?ng Quick sortva ngon ng? CSP
1981	Edgar F. Codd	V?i nh?ng đong gop n?n t?ng cho ly thuy?t va v?n d?ng cac h? th?ng qu?n tr? c? s? d? li?u , đ?c bi?t la c? s? d? li?u quan h?
1982	Stephen A. Cook	Gop ph?n thuc đ?y va m? r?ng vi?c nh?n th?c v? đ? ph?c t?p tinh toan
1983	Ken Thompson va Dennis M. Ritchie	V?i vi?c phat tri?n ly thuy?t h? đi?u hanh va đ?c bi?t la h? đi?u hanh UNIX
1984	Niklaus Wirth	Cho vi?c phat tri?n cac ngon ng? l?p trinh m?i EULER , ALGOL-W , MODULA va PASCAL
1985	Richard M. Karp	V?i nh?ng đong gop lien t?c v? ly thuy?t l?p trinh bao g?m vi?c phat tri?n cac gi?i thu?t hi?u qu? cho lu?ng m?ng va cac bai toan t?i ?u t? h?p, đ?nh ra kh? n?ng tinh toan th?i gian đa th?c va cac khai ni?m v? hi?u qu? gi?i thu?t, va đong gop n?i b?t v? ly thuy?t NP-đ?y đ? NP-completeness
1986	John Hopcroft va Robert Tarjan	Cho nh?ng đong gop c?n b?n v? phan tich thi?t k? c?u truc d? li?u va gi?i thu?t
1987	John Cocke	Cho nh?ng đong gop quan tr?ng trong vi?c thi?t k? va ly thuy?t hoa ch??ng trinh d?ch, ki?n truc cac h? th?ng l?n va phat tri?n cac t?p l?nh đ?n gi?n trong may tinh ( RISC )
1988	Ivan Sutherland	Cho vi?c tien phong trong l?nh v?c đ? h?a computer graphics , kh?i đ?u v?i ch??ng trinh Sketchpad
1989	William (Velvel) Kahan	Cho nh?ng đong gop c? b?n v? phan tich s? numerical analysis . M?t trong nh?ng chuyen gia đ?u nganh v? tinh toan d?u ph?y đ?ng floating-point .
1990	Fernando J. Corbato	đi đ?u trong vi?c t? ch?c va d?n d?t s? phat tri?n c?a cac h? th?ng may tinh m?c đich chung, large-scale, chia s? th?i gian va ngu?n l?c, CTSS va Multics .
1991	Robin Milner	Cho ba thanh t?u quan tr?ng: 1) LCF , c? ch? hoa Logic Scott's of c?a ham kh? tinh ( Computable Functions ), 2) ML , ngon ng? đ?u tien co tinh đa hinh type inference cung v?i ki?u "an toan" type-safe va c? ch? b?t ngo?i l? exception-handling ; 3) Cac h? th?ng truy?n thong gi?i tich CCS , ly thuy?t tong quat v? t??ng tranh concurrency . Ong c?ng đ?ng th?i khai quat hoa full abstraction , nghien c?u cac m?i quan h? ng? ngh?a thao tac. operational .
1992	Butler W. Lampson	Cho nh?ng đong gop cho vi?c phat tri?n moi tr??ng tinh toan ca nhan va phan tan.
1993	Juris Hartmanis va Richard E. Stearns	Thi?t l?p n?n t?ng cho ly thuy?t đ? ph?c t?p tinh toan .
1994	Edward Feigenbaum va Raj Reddy	Tien phong trong vi?c xay d?ng cac h? th?ng l?n v? tri tu? nhan t?o, ch?ng minh t?m quan tr?ng th?c ti?n va kh? n?ng th??ng m?i c?a tri tu? nhan t?o.
1995	Manuel Blum	Ghi nh?n cho nh?ng đong gop c? b?n v? ly thuy?t đ? ph?c t?p tinh toan va cac ?ng d?ng trong cryptography va program checking .
1996	Amir Pnueli	Gi?i thi?u temporal logic vao khoa h?c may tinh va cac h? th?ng verification .
1997	Douglas Engelbart	đong gop v? tinh toan t??ng tac
1998	Jim Gray	đong gop v? c? s? d? li?u va x? ly giao d?ch
1999	Frederick P. Brooks, Jr.	Nh?ng đong gop v? ki?n truc may tinh , h? đi?u hanh va k? ngh? ph?n m?m .
2000	Andrew Chi-Chih Yao	đong gop v? ly thuy?t tinh toan, pseudorandom number generation , cryptography , va communication complexity .
2001	Ole-Johan Dahl va Kristen Nygaard	Nh?ng y t??ng c? b?n v? l?p trinh h??ng đ?i t??ng .
2002	Ronald L. Rivest , Adi Shamir va Leonard M. Adleman	Nh?ng đong gop v? ma hoa khoa cong khai public-key cryptography , RSA (ma hoa) .
2003	Alan Kay	V?i cac y t??ng c?i ngu?n v? cac ngon ng? l?p trinh h??ng đ?i t??ng va Smalltalk .
2004	Vinton G. Cerf va Robert E. Kahn	đong gop cho internetworking , bao g?m thi?t k? va tri?n khai cac giao th?c Internet ' TCP/IP .
2005	Peter Naur	V?i nh?ng đong gop v? thi?t k? ngon ng? l?p trinh.
2006	Frances E. Allen	Nh?ng đong gop v? ly thuy?t va th?c nghi?m t?i ?u hoa cac k? thu?t ch??ng trinh d?ch.
2007	Edmund M. Clarke , E. Allen Emerson va Joseph Sifakis	Phat tri?n ki?m tra mo hinh Model-Checking .
2008	Barbara Liskov	Nh?ng đong gop cho c? s? ly thuy?t va th?c ti?n c?a ngon ng? l?p trinh va thi?t k? h? th?ng, đ?c bi?t v? tr?u t??ng hoa d? li?u, kh? n?ng ch?u l?i va tinh toan phan tan
2009	Charles P. Thacker	Tien phong trong thi?t k? va hi?n th?c Alto, mo hinh may tinh ca nhan đ?u tien, va nh?ng đong gop c?a ong v?i Ethernet va may tinh b?ng ca nhan.
2010	Leslie G. Valiant	đong gop cho theory of computation , bao g?m H?c PAC , s? ph?c t?p c?a li?t ke va tinh toan đ?i s?(the complexity of enumeration and of algebraic computation), ly thuy?t v? tinh toan song song va đi?n toan(he theory of parallel and distributed computing)
2011	Judea Pearl	đong gop cho tri tu? nhan t?o thong qua s? phat tri?n m?t phep toan v? ly lu?n xac su?t va nguyen nhan- k?t qu?
2012	Silvio Micali Shafi Goldwasser
2013	Leslie Lamport
2014	Michael Stonebraker	Cho nh?ng đong gop c? b?n v? khai ni?m va th?c ti?n c?a h? th?ng c? s? d? li?u hi?n đ?i
2015	Martin Hellman Whitfield Diffie	Vi nh?ng y t??ng m?t ma hoa khoa cong khai va ch? ky s? .
2016	Tim Berners-Lee	Vi đa phat minh ra World Wide Web , trinh duy?t web đ?u tien, cac giao th?c c? b?n va cac thu?t toan giup cho Web m? r?ng. ^[6]
2017
2018	Geoffrey Hinton, Yoshua Bengio va Yann LeCun.	H?c sau.
2019	Edwin Catmull Pat Hanrahan	nh?ng c?i ti?n trong Cong ngh? mo ph?ng hinh ?nh b?ng may tinh .
2020

Ghi chu [ s?a | s?a ma ngu?n ]

^ ^a ^b “A. M. Turing Award” . ACM. B?n g?c l?u tr? ngay 12 thang 12 n?m 2009 . Truy c?p ngay 5 thang 11 n?m 2007 .
^ Homer, Steven and Alan L. Selman. Computability and Complexity Theory . Springer via Google Books limited view. tr. 35. ISBN 0-3879-5055-9 . Truy c?p ngay 5 thang 11 n?m 2007 .
^ “First Woman to Receive ACM Turing Award” (Thong cao bao chi). The Association for Computing Machinery. February 21 , 2007 . B?n g?c l?u tr? ngay 26 thang 5 n?m 2012 . Truy c?p ngay 5 thang 11 n?m 2007 . Ki?m tra gia tr? ngay thang trong: |date= ( tr? giup )
^ Marianne Kolbasuk McGee ( February 26 , 2007 , online 24 thang 2 n?m 2007 ). “There's Still A Shortage Of Women In Tech, First Female Turing Award Winner Warns” . InformationWeek . CMP Media. B?n g?c l?u tr? ngay 22 thang 1 n?m 2020 . Truy c?p ngay 5 thang 11 n?m 2007 . Ki?m tra gia tr? ngay thang trong: |date= ( tr? giup )
^ Perelman, Deborah ( February 27 , 2007 ). “Turing Award Anoints First Female Recipient” . eWEEK . Ziff Davis Enterprise. B?n g?c l?u tr? ngay 22 thang 1 n?m 2020 . Truy c?p ngay 28 thang 6 n?m 2008 . Ki?m tra gia tr? ngay thang trong: |date= ( tr? giup )
^ “Turing award 2016” . ACM.

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

ACM List of Turing Laureates L?u tr? 2009-12-12 t?i Wayback Machine
Bibliography of Turing Award lectures L?u tr? 2015-01-02 t?i Wayback Machine (through 2000)
The Beauty of Computing--The First 40 Years of Turing Award L?u tr? 2007-03-11 t?i Wayback Machine

[ACM-1] “A. M. Turing Award” . ACM. B?n g?c l?u tr? ngay 12 thang 12 n?m 2009 . Truy c?p ngay 5 thang 11 n?m 2007 .

[2] Homer, Steven and Alan L. Selman. Computability and Complexity Theory . Springer via Google Books limited view. tr. 35. ISBN 0-3879-5055-9 . Truy c?p ngay 5 thang 11 n?m 2007 .

[Allen-3] “First Woman to Receive ACM Turing Award” (Thong cao bao chi). The Association for Computing Machinery. February 21 , 2007 . B?n g?c l?u tr? ngay 26 thang 5 n?m 2012 . Truy c?p ngay 5 thang 11 n?m 2007 . Ki?m tra gia tr? ngay thang trong: |date= ( tr? giup )

[4] Marianne Kolbasuk McGee ( February 26 , 2007 , online 24 thang 2 n?m 2007 ). “There's Still A Shortage Of Women In Tech, First Female Turing Award Winner Warns” . InformationWeek . CMP Media. B?n g?c l?u tr? ngay 22 thang 1 n?m 2020 . Truy c?p ngay 5 thang 11 n?m 2007 . Ki?m tra gia tr? ngay thang trong: |date= ( tr? giup )

[5] Perelman, Deborah ( February 27 , 2007 ). “Turing Award Anoints First Female Recipient” . eWEEK . Ziff Davis Enterprise. B?n g?c l?u tr? ngay 22 thang 1 n?m 2020 . Truy c?p ngay 28 thang 6 n?m 2008 . Ki?m tra gia tr? ngay thang trong: |date= ( tr? giup )

[6] “Turing award 2016” . ACM.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]