Bi?u tinh t?i
đong Berlin
vao ngay 4 thang 11 n?m 1989.
Die Wende
(
B??c ngo?t
) la qua trinh thay đ?i xa h?i va chinh tr?, no ? trong b?i c?nh s?p đ? c?a ch? đ?
C?ng s?n
? chau Au, d?n đ?u b?i đong đ?c ? ph?n cu?i c?a ch? đ? đ?c tai
toan tr?
c?a "đ?ng th?ng nh?t xa h?i ch? ngh?a đ?c"(SED) va qua trinh chuy?n đ?i sang n?n dan ch? ngh? vi?n, lam cho n??c đ?c co th? tai th?ng nh?t. Ngoai ra con co s? phat đ?ng v? m?t cu?c cach m?ng hoa binh va s? thay đ?i nay la nh? s? thanh cong c?a cac sang ki?n, cac cu?c
bi?u tinh
c?a đa s? ng??i dan trong GDR. Nh?ng ngay quan tr?ng nh?t la gi?a cu?c
b?u c?
thanh ph? thang 5 vao n?m 1989 va cu?c b?u c?
t? do
duy nh?t t?i H? vi?n GDR di?n ra vao thang 3 n?m 1990. đong đ?c sau đo tr? thanh m?t qu?c gia t? do, dan ch? va nhan quy?n; hai n??c đ?c đ??c tai th?ng nh?t m?t cach hoa binh vao ngay 3/10/1990.
Wende la m?t k?t qu? tr?c ti?p c?a chinh sach theo đu?i c?a T?ng bi th? Mikhail Gorbachev ? Trung va đong Au, sau đo no b? chi ph?i b?i Lien Xo, va đ??c l?y c?m h?ng t? phong trao c?i cach ? n??c Ba Lan, trong Hungary va Ti?p Kh?c. Ngoai vi?c m? chinh sach đ?i ngo?i lien quan đ?n glasnost va perestroika, đo la nh?ng thi?u sot c?a n?n kinh t? k? ho?ch xa h?i ch? ngh?a, kh? n?ng c?nh tranh kinh t? th?p c?a n??c v?i s? ti?n b? c?a toan c?u hoa va n? theo hinh xo?n ?c c?a Ai đa lam m?t ?n đ?nh ch? đ? đ?c tai toan tr?
C?ng s?n
c?a nhom SED.
Trong s? cac l?c l??ng ? trong xa h?i ?ng h? qua trinh c?i cach la cac nha tri th?c va tin h?u c?a cac nha th? đa đ?u tranh vi quy?n dan s? va nh?ng ng??i t?p trung cho cac sang ki?n ??ph?n đ?i đoi h?i cac c?i cach, quy?t đ?nh di c?, va s? l??ng ngay cang ro rang cho th?y s? b?t man v?i ch? đ? SED, c?ng nh? s? l??ng cac cu?c bi?u tinh hoa binh ngay cang t?ng c?a cac cong dan binh th??ng, nh?ng ng??i
t? do
khong con s?n sang mang l?i m?i đe d?a ngay cang t?ng t? cac cu?c đ?ng đ? v?i cac phia l?c l??ng nha n??c va cac cu?c đan ap ng??i dan.
Vi s? thu đ?ch m?nh c?a no đ?i v?i nh?ng c?i cach, lanh đ?o SED ngay cang la b? co l?p gi?a cac "n??c xa h?i ch? ngh?a ch? em" va ro rang la thi?u tinh h?p phap, h? khong bi?t ph?i lam gi; cu?i cung h? đa t? b? vi?c đi s? d?ng v? l?c ch?ng l?i cac cu?c
bi?u tinh
c?a nh?ng ng??i bi?u tinh đang tr? nen l?n h?n va cu?i cung thi ngay 9 thang 11 n?m 1989, h? cho phep m?
B?c t??ng Berlin
. đ?i v?i m?t s? thay đ?i m? ph?m trong gi?i lanh đ?o đ?ng va nha n??c, trong khi đi đ?i tho?i v?i l?c l??ng đ?i l?p, h? đa c? g?ng ? trong vo v?ng đ? đi l?y l?i th? ch? chinh tr?, nh?ng s? b?t ?n chinh tr? ti?p t?c va s? s?p đ? đa s?p x?y ra c?a tai chinh cong ngay cang cung c?p GDR cho Chinh ph? C?ng hoa Lien bang (Tay đ?c) b?i Th? t??ng
Chancellor Helmut Kohl
d?n đ?u.
Chinh ph?
c?a B? tr??ng - Ch? t?ch Hans Modrow ? vao đ?u thang 12 n?m 1989 đ??c đi ki?m soat b?i Ban Tron Trung tam; no đa đ??c t? ch?c ph?i h?p v?i hanh đ?ng kh?i t? phat x?y ra ? trong n??c, s? tan ra h?n c?a cac t? ch?c c?a Stasi b? bu?c t?i la gian đi?p va đan ap, va h?p tac d?t khoat trong vi?c chu?n b? b?u c? t? do đ? ch?n cac thanh vien c?a qu?c h?i m?i. Chi?n th?ng ap đ?o c?a Lien minh đ?c đa m? đ??ng to l?n cho s? tai th?ng nh?t nhanh chong c?a hai n??c đ?c.
Vi?c chuy?n đ?i r?t kho kh?n va ph?n tac d?ng t? Kh?i đong Au
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Cu?c cach m?ng hoa binh mang l?i ph?n l?n dan s? đong đ?c ch?ng l?i ch? đ? C?ng s?n đa luon b? kich đ?ng b?i s? thay đ?i c? b?n trong quan h? cac n??c v? tinh v?i Lien Xo la k?t qu? c?a cac đi?u ki?n m?i đ??c t?o l?p ra la b?i ong Mikhail Gorbachev. Kh?i đ?u c?i cach Lien Xo ng? y ? chinh sach đ?i ngo?i r?ng m?i Ti?u bang c?a Hi?p ??c Warszawa đ?u co c? h?i l?a ch?n nh?ng c?i cach rieng c?a minh. Cu?c cach m?ng nay luon luon to l?n vi no khi?n
ch? ngh?a t? b?n
va
ch? ngh?a t? do
chi?n th?ng y th?c h? c?a ch? ngh?a xa h?i va ch? ngh?a c?ng s?n v?n t?ng v? đ?i.
đi?u h?n ch? đo la s? l?c h?u lien t?c c?a phat tri?n kinh t?-xa h?i so v?i cac n??c T? b?n cong nghi?p va hi?n đ?i; cac c? c?u s?n xu?t c?a đong Au ngay cang tr? nen r?t t??ng thich m?nh m? v?i nhu c?u kinh t? th? tr??ng va toan c?u hoa, đ?c bi?t la cac d?ch v? va vi đi?n t?.
V?i t?t c? nh?ng đi?u nay, phia Lien Xo đa h?t cach đ? duy tri "s? can b?ng kh?ng b?" vi s? gia c? c?a cu?c ch?y đua v? trang d??i th?i Reagan. "đ?i quan kh?ng l?, phao kh?ng l? va m?t ngan sach qu?c phong trong nh?ng chia s? c?a t?ng ngan sach, cao h?n trong hai l?n ben Hoa K?, t?t c? đi?u nay khong con co th? đ?m b?o s? binh đ?ng.V?i cac ch??ng trinh c?i cach xa h?i va kinh t? c?a minh, nh? v?i cac sang ki?n đ? ??gi?i tr? v? khi c?a minh, Gorbachev va cac c?ng s? đa xu?t cai k?t lu?n cho tinh tr?ng nay.